Những câu nước đôi trong tiếng Việt (tự chế hoặc từ sách báo)

Những câu nước đôi trong tiếng Việt (tự chế hoặc từ sách báo)

Bên English Club đã có chủ đề câu hai ba nghĩa trong tiếng Anh. Bây giờ chủ đề tiếng Việt chắc cũng nên có 1 mục như thế để chờ các bác đóng góp vào. Để vui thôi mà.

Tuy nhiên, tôi nghĩ cần có những quy tắc "đóng góp" sau:

- Nên tìm những câu có thể gặp trong sách báo, hay nói chuyện ngoài đời, v.v. Không lấy trong thơ văn (như trong thơ Hồ Xuân Hương) bởi vì nói nước đôi trong thơ văn có thể xem như 1 biện pháp tu từ và nhiều khi cần phân tích dài dòng mới thấy được tính đa nghĩa của thơ văn. Tôi không muốn bàn tiếng Việt thành ra bàn văn học.
- Không nên lấy những ví dụ mà tính đa nghĩa nằm trong giọng điệu nói câu đó (ví dụ như câu Mày làm! thì rõ ràng chỉ có 1 nghĩa, không cần suy diễn ra câu hỏi Mày làm? ). Chỉ nên lấy những câu mà nhìn dzô hoặc ngẫm 1 chút sẽ thấy các nghĩa khác.

Tôi có 1 câu ví dụ đây:

Hành lý của cháu cũng không có gì nặng lắm. Chỉ ba cái áo lạnh thôi mà.

Bác nào lấy từ sách báo hay Internet thì làm ơn ghi rõ từ sách nào, hoặc liên kết nào trên mạng.

Góp sức nào!

Mẹ (nói với em bé): ị đi cho mẹ còn ăn! (chắc tôi không phải giải thích thêm nữa chứ?)

Tôi thấy có một câu rất hay.
Vậy à?
Nếu xet trong từng trường hợp cụ thể thì sự đa nghĩa của nó là không nói hết.
Đây là một câu trả lời không chỉ là nước đôi nước ba mà nó là nước tư nước năm....
honghoavi

Tôi nghĩ câu trên phạm luật thứ hai: "Lấy những ví dụ mà tính đa nghĩa nằm trong giọng điệu nói câu đó " Hy vọng bác có thể chứng minh được bác không phạm luật. .
Câu khác: Mẹ thường thương con hơn cha.
Được nktvnvn sửa chữa / chuyển vào 12:55 ngày 18/06/2004

Vy xin lấy hai câu trong cuốn "Luyện văn" của Nguyễn Hiến Lê, quyển 1, chương 4
Câu 1 : Tôi không tin như anh rằng tiếng Việt nghèo nàn.
Nghĩa 1: Anh không tin tiếng Việt nghèo nàn, tôi cũng vậy
Nghĩa 2: Anh tin tiếng Việt nghèo nàn, tôi thì không
Câu 2 : Tôi biết anh Bửu rõ hơn anh Quang
Nghĩa 1: Tôi biết anh Bửu rõ hơn tôi biết anh Quang
Nghĩa 2: Tôi biết anh Bửu rõ hơn anh Quang biết anh Bửu
Hai câu trên không sai về mặt ngữ pháp, vì ngữ pháp không chặt chẽ nên chúng có hai cách hiểu đều đúng.
Muốn tìm các câu như vậy, nên chú ý các câu có từ ba thành phần chính trở lên, trong đó có ít nhất hai thành phần chính lập thành một mệnh đề, cộng thêm một mối liên hệ được đặt sao cho vừa có thể hiểu là quan hệ với cả mệnh đề vừa có thể hiểu là quan hệ với một thành phần chính trong mệnh đề đó. (Hơi rắc rối nhỉ )
Cả hai ví dụ trên và ví dụ của anh nktvnvn đều có cấu trúc như vậy

Tớ chả dám cãi một học giả như Nguyễn Hiến Lê, nhưng theo tớ thấy thì câu tô vàng trên chỉ có một nghĩa: Anh tin tiếng Việt nghèo nàn, tôi thì không.
Ngoài ra, nếu thêm 2 dấu phẩy trước và sau như anh, thì mới có nghĩa khác:
Tôi không tin, như anh, rằng tiếng Việt nghèo nàn.
= Tôi và anh đều không tin chuyện đó.

Theo tôi câu:
Vậy à?
đa nghĩa về mặt ngữ điệu? Nếu nhấn mạnh thì có nghĩa mỉa mai, thế là mày đúng đấy à!
Tuy nhiên có cũng đa nghĩa về mặt ý nghĩa nữa.
1/ Hỏi lại để xác định một vấn đề không chắc đúng. Nó có nghĩa là có đúng như vậy không?
2/ Nó thể hiện thái độ ngạc nhiên của người nói. Vậy à? Thế mà tôi không biết đấy?
Tôi biết có một câu chuyện thiền mà thiền sư đã nói câu này trong từng trường hợp cụ thể rất hay. Nếu các bạn muốn đọc tôi post cho các bạn xem.
honghoavi

Tất nhiên là không muốn...bạn úp mở rồi. Cho ví dụ trong ngữ cảnh càng tốt chứ sao.

Một câu nhỏ nhỏ :
Tôi cho là nó làm
(1) Tôi nghĩ rằng nó làm
(2) Hễ tôi đưa cho là nó làm
(3) Tôi cho phép nó mới được làm