Những con đê làng

Những con đê làng

Nhãng con đê làng
Đ" ngăn nưưc lò, ngưêi xưa đã đắp nên nhãng con đê. Đê gắn vưi dYng sông, vưi làng mạc trï phó tà bao đêi nay. Đê gÊp m?t vào nhãng sinh hoạt đêi thưêng cña con ngưêi, đ" lại nhãng kằ ni-m thi.t tha và ẵ nghoa.

Hai bên bê nhãng dYng sông đ'u cÊ con đê. Nhãng con đê ngăn dYng nưưc lò tràn lan, chia thành vïng đSt trong đƠng và ngoài bãi. Đê giã lò cho xÊm làng cÊ mât cuâc săng b-nh yên. Nhãng con đê cá uăn m-nh theo dYng sông, khóc cong, khóc thẳng như h-nh vưi bÊng.

Nhãng con đê là nhãng con đưêng giao thông, năi t-nh ngưêi cña nhãng mi'n đSt xuôi, ngưđc, mang nhãng v<t ph^m, hoa trái cña mi'n nÔ, giao hảo vưi mi'n kia. Đê là nhãng con đưêng cao ráo sạch sÏ. D?u cÊ mưa d?m d' còng không th" nào đÔng nưưc. Và giÊ m?t đê còng thĂa sác thả h.t tăc đâ cña giÊ, lau sạch nhãng bôi b?m trên m?t đưêng mà tr<n mưa rào chưa rảa h.t.

Bê đê, nơi thoáng giÊ Sy, là nhãng "b- phÊng" lẵ tưông cña nhãng cánh di'u tuƯi thơ. CĂ bê đê là nhãng bãi chăn thả dạ trã cña nhãng đàn trâu, bY, gà tây, đàn ngĐng trong mïa lôt. Khi cánh đƠng đã lên xanh, khi dYng sông đã nhSn ch-m h.t nhãng bãi non, bãi già th- nhãng đàn gia sóc, gia c?m Sy chẳng h'n còng g?p nhau trên bê đê. Nhãng ngưêi chñ bÐ cña chóng còng g?p nhau cïng thi thả di'u.

Vưi tuƯi d<y th-, con đê là đi"m h'n hY đáng yêu, đáng như. MSy ai ô tuƯi Sy, ô nhãng nơi Sy chả cÊ đôi l?n g?p nhau, đđi nhau trên bê đê. Nhà thơ Nguy"n BÝnh, con ngưêi "chân quê" xưa, chả đã cÊ l?n thăt lên:

Hôm qua em đi t~nh v'
Đđi em ô mãi con đê đ?u làng...

Câu thơ cña thi so đã nÊi hâ bao ngưêi. NÊi hâ bao trái tim đôi láa sinh ra bên nhãng con đê làng.

Nhãng loài cây cĂ bên bê đê còng đ?c bi-t lạ lïng. Loài cây trinh nã và loài cĂ may, hai loài cây Sy h?u như tri'n đê nào còng cÊ. Trinh nã bY lan m?t đSt, lá như lá me, hoa nô tàng chïm, bông hoa trYn như bông hoa tai nàng công chóa trong cƯ tÝch. H" ai đâng bàn tay vào, lá trinh nã côp lại, hÐo rò, tái nhđt như ngưêi con gái l?n đ?u tiên g?p ngưêi m-nh yêu.

Thuô trưưc, khi mïa cưưi bắt đ?u, nhãng tràng pháo nƯ râm ran. Ngưêi làng đáng trên đê nh-n xuăng cÊ th" thSy nhãng làn khÊi xanh băc lên trưưc ng nhà nhau. Chàng trai hay cô gái nh-n khÊi pháo, gi<t m-nh tưông vi-c cña m-nh sắp đ.n. TrZ con đáng trên đê nh-n khÊi pháo, rñ nhau chạy ïa xuăng ng xem m?t cô dâu chó r".

ĐÊ là h-nh ảnh cña nhãng con đê làng thêi chưa xa lắm. Hôm nay ta đi trên m?t đê, lYng cảm tạ cha ông xưa, ngưêi đã sáng tạo ra nhãng "vạn lẵ trưêng thành" ngăn gi?c lò, còng là nơi manh măi nghoa t-nh. Cuâc săng hôm nay trên m?t đê di"n ra nhân nhzp. Nhãng đám đÊn dâu, đưa dâu không cYn phải đi bâ. Nhãng xe hoa lăn bánh trên m?t đê, xe ngưđc, xe xuôi g?p nhau trong nhãng ngày lành tháng tăt.

Làng tôi bên kia sông HƠng, mât làng ven ngoại thành Hà Nâi, còng cÊ mât con đê trải bao đêi như th.. Nhãng nĐi lo mïa lôt hằng năm v?n canh cánh ngưêi dân quanh vïng. Lzch sả sắp sang

Để ngăn nước lũ, người xưa đã đắp nên những con đê. Đê gắn với dòng sông, với làng mạc trù phú từ bao đời nay. Đê góp mặt vào những sinh hoạt đời thường của con người, để lại những kỷ niệm thiết tha và ý nghĩa.
Hai bên bờ những dòng sông đều có con đê. Những con đê ngăn dòng nước lũ tràn lan, chia thành vùng đất trong đồng và ngoài bãi. Đê giữ lũ cho xóm làng có một cuộc sống bình yên. Những con đê cứ uốn mình theo dòng sông, khúc cong, khúc thẳng như hình với bóng.
Những con đê là những con đường giao thông, nối tình người của những miền đất xuôi, ngược, mang những vật phẩm, hoa trái của miền nọ, giao hảo với miền kia. Đê là những con đường cao ráo sạch sẽ. Dẫu có mưa dầm dề cũng không thể nào đọng nước. Và gió mặt đê cũng thỏa sức thả hết tốc độ của gió, lau sạch những bụi bặm trên mặt đường mà trận mưa rào chưa rửa hết.
Bờ đê, nơi thoáng gió ấy, là những "bệ phóng" lý tưởng của những cánh diều tuổi thơ. Cỏ bờ đê là những bãi chăn thả dự trữ của những đàn trâu, bò, gà tây, đàn ngỗng trong mùa lụt. Khi cánh đồng đã lên xanh, khi dòng sông đã nhấn chìm hết những bãi non, bãi già thì những đàn gia súc, gia cầm ấy chẳng hẹn cũng gặp nhau trên bờ đê. Những người chủ bé của chúng cũng gặp nhau cùng thi thả diều.
Với tuổi dậy thì, con đê là điểm hẹn hò đáng yêu, đáng nhớ. Mấy ai ở tuổi ấy, ở những nơi ấy chả có đôi lần gặp nhau, đợi nhau trên bờ đê. Nhà thơ Nguyễn Bính, con người "chân quê" xưa, chả đã có lần thốt lên:
Hôm qua em đi tỉnh về
Đợi em ở mãi con đê đầu làng...
Câu thơ của thi sĩ đã nói hộ bao người. Nói hộ bao trái tim đôi lứa sinh ra bên những con đê làng.
Những loài cây cỏ bên bờ đê cũng đặc biệt lạ lùng. Loài cây trinh nữ và loài cỏ may, hai loài cây ấy hầu như triền đê nào cũng có. Trinh nữ bò lan mặt đất, lá như lá me, hoa nở từng chùm, bông hoa tròn như bông hoa tai nàng công chúa trong cổ tích. Hễ ai động bàn tay vào, lá trinh nữ cụp lại, héo rũ, tái nhợt như người con gái lần đầu tiên gặp người mình yêu.
Thuở trước, khi mùa cưới bắt đầu, những tràng pháo nổ râm ran. Người làng đứng trên đê nhìn xuống có thể thấy những làn khói xanh bốc lên trước ngõ nhà nhau. Chàng trai hay cô gái nhìn khói pháo, giật mình tưởng việc của mình sắp đến. Trẻ con đứng trên đê nhìn khói pháo, rủ nhau chạy ùa xuống ngõ xem mặt cô dâu chú rể.
Đó là hình ảnh của những con đê làng thời chưa xa lắm. Hôm nay ta đi trên mặt đê, lòng cảm tạ cha ông xưa, người đã sáng tạo ra những "vạn lý trường thành" ngăn giặc lũ, cũng là nơi manh mối nghĩa tình. Cuộc sống hôm nay trên mặt đê diễn ra nhộn nhịp. Những đám đón dâu, đưa dâu không còn phải đi bộ. Những xe hoa lăn bánh trên mặt đê, xe ngược, xe xuôi gặp nhau trong những ngày lành tháng tốt.
Làng tôi bên kia sông Hồng, một làng ven ngoại thành Hà Nội, cũng có một con đê trải bao đời như thế. Những nỗi lo mùa lụt hằng năm vẫn canh cánh người dân quanh vùng. Lịch sử sắp sang trang một thiên niên kỷ mới. Và những con đê quanh vùng ven cũng đổi đời. Những con đê b?