Những lá thư, những trang nhật ký, hồi ức thời chiến

Diệu Thông không trở về quê hương mà vào Sài Gòn ?" điểm nóng của phong trào cách mạng đô thị lúc bấy giờ. Cô tìm mọi cách liên hệ với các tổ chức yêu nước trong TP, đồng thời nghĩ đến chuyện lập ra 1 ngôi chùa để làm ?ocăn cứ? hoạt động cách mạng. Diệu Thông mua 1 ao rau muống, rồi lấy rác đổ xuống lấp dần ao, thành 1miếng đất rộng cả 1000m2. Cô cho xây chùa Bổn Nguyện, lấy địa chỉ là 83B Trần Quốc Toản (nay là đường 3-2) rồi bắt đầu xây dựng căn cứ cùng với người cháu Thích Viên Hạo, người bạn của Đắc Nhẫn. Qua người bà con xa là dân Củ Chi, Diệu Thông móc ráp với chị Lê Thị Ngọc Ánh (Mười Ánh), khi ấy là đội trưởng đội nữ hoạt động chính trị 14. Từ sự giới thiệu của chị Ánh, Diệu Thông đưa chị Nguyễn Thị Huyền Thu (Sáu Thu) ?" một đội viên nòng cốt của đội chính trị 14 ?" về chùa gây dựng cơ sở. Từ đây ở tuổi 23-24, Diệu Thông chính thức trở thành đội viên đội chính trị 14.
Chùa Bổn Nguyện thành nơi may cờ, in ấn các truyền đơn, tài liệu chống Mỹ ngụy? Giặc đốt chùa, Diệu Thông và các ni cô lại xây dựng ngôi chùa mới lấy tên là Tam Bảo. Ngôi chùa được thiết kế dành riêng cho ?ohoạt động ngầm? của các sư cô va ni cô ở đây: xây bằng gạch block rất chắc chắn, theo hình chữ L, phía trước có liếp tre dày đặc để mọi người co thể dễ tẩu thoát khi tình hình động?
Tam Bảo xây xong chưa lâu thì một hôm chị Ngọc Ánh giới thiệu Diệu Thông với 1 người đàn ông lạ mặt. Đó là đồng chí Tư Chu, chỉ huy trưởng Lực lượng biệt động Sài Gòn ?" Chợ Lớn? Từ lúc đó Diệu Thông đã là 1 chiến sỹ trong Lực lượng biệt động Sài Gòn nổi tiếng với những trận đánh xuất quỷ nhập thần. Cô vào đội vũ trang nữ biệt động nhưng vẫn nằn nì xin giữ 1 chân trong đội chính trị..
Nhận nhiệm vụ mới, Diệu Thông cho đào trong khu vực hầm chùa một loạt hố để ém các kiệu 200 lít chứa vũ khí, thuốc nổ cho biệt động? Hằng ngày, hễ lúc nào rảnh rỗi các chị em lại phân công nhau đi trinh sát mục tiêu mới, hay đi tải hàng từ Suối Cụt (Củ Chi) về chùa. Phương tiện vận chuyển thường được các ni cô cơ động bằng xe Honda. Chiếc yên xe dài được rút bớt nệm ra, nhồi nhét thuốc nổ dẻo C4 vào. Đôi khi với số lượng lớn, ?ohàng? là vũ khí rời, các ni cô tổ chức chuyên chở bằng cả xe lam. Chùa Tam bảo làm tương nên các ni cô dùng những nia lớn đựng tương chồng vào nhau, giữa các khoảng hở nhét vào các khẩu súng nhỏ và cả các bộ phận của dụng cụ đo tọa độ súng cối?

Một thời tung hoành?
Vào năm 1969, tên Đỗ Kiến Nhiễu ?" đô trưởng Sài Gòn huênh hoang khoác lác trên báo chí rằng Sài Gòn đã không còn dấu vết của *********. Lực lượng biệt động Sài Gòn nhận được nhiệm vụ phải gây tiếng nổ bằng mọi giá ở những mục tuêu làm địch bất ngờ nhất. vào lúc này ngay tại thượng viện lại đang diễn ra 1 sự kiện chính trị quan trọng với bọn địch ?" ?oHội nghị Diên Hồng?.
Trận này do 5 chiến sỹ thực hiện là chị Tám A, Tuyết Điểu, Mai, Thanh và Diệu Thông. Trước trận đánh, Diệu Thông và Diên hạo đã trinh sát điều nghiên khá kỹ mục tiêu này. Muốn mang bộ phá đánh vào trong ruột Thượng viện, trước tiên phải diệt các ụ lính được rải đều ở 4 mặt. Mỗi chị em sẽ chịu trách nhiệm diệt từng ụ.. Trong khi bọn địch lo đối phó ở các ụ thì Tuyết Điểu sẽ mang bộc phá lao vào cửa chính?
Trận đánh đã diễn ra đúng kế họch, gây tiếng vang lớn ở Sài Gòn. Bọn địch phải cấm đường gần 2 ngày để thu dọn xác chết và đống đổ nát? Xong nhiệm vụ, Diệu Thông là người quay về chùa đầu tiên. Cô thảy chiếc áo cà sa đẫm mồ hôi lên móc áo, lật đật chạy xuống dặn nhà bếp làm gà vịt chuẩn bị tiệc mừng, rồi chạy ù ra cổng đón các chị em khác. Tám A, Mai, Thanh, Tuyết Điểu lần lượt trở về. Sau trận này Diệu Thông tiếp tục tham gia nhiều trận đánh khác của biệt động, trận đánh khách sạn Caravelle và hàng loạt các trạm biến thế nội thành?
Một trong những trận đánh mang phong cách táo bạo, dũng cảm của biệt động Sài Gòn là trận đánh thành Paloma, cư xá sỹ quan hải quân độc thân Mỹ - cũng có sự tham gia của Diệu Thông. Trận này do đội nam biệt động đảm nhận, nhưng Diệu Thông ?" nữ trinh sát chiến đấu ?" được giao thêm nhiệm vụ bảo quản trái và đưa chiến sỹ đến địa điểm đánh. Trận này biệt động Sài Gòn sử dụng mìn định hướng để đánh địch, tạo được tiếng vang lớn, tuy nhiên tổn thất cũng không ít: 1 đồng chí bị bắt tại trận, chùa Tam Bảo bị lộ.
Chỉ vài giờ sau khi trận đánh diễn ra, địch đã đến chùa Tam Bảo. Diệu Thông nhanh trí chạy thoát, bảo quản được kho vũ khí, nhưng thày Thích Viên Hạo cùng 1 số ni cô phật tử bị giặc bắt giữ, tra tấn và đày đi Côn Đảo?Ít lâu sau, theo lệnh của tên đô trưởng Đỗ Kiến Nhiễu, bọn giặc đập phá chùa và dùng xe ủi san bằng chùa Tam Bảo. Nhưng Diệu Thông vẫn kiên cường đứng vững. Cô tiếp tục chuyển sang cánh hoạt động khác. Sau khi chị Sáu Thu ở tù về, Diệu Thông móc ráp và trở lại hoạt động chính trị. Cô thuê 1 ngôi nhà ở chợ Vườn Chuối và cùng với các chị Sáu Thu, Sáu Ngàn, sáu Hoàng, Ba Bắc hình thanh cơ sở in, phát truyền đơn. Cô còn tổ chức đi thăm nuôi các chiến sỹ biệt động bị tù đày, chăm sóc gia đình các tử sỹ.
? Trên 70 tuổi đời, những câu chuyện của ngày hôm qua đã cách xa trên 30 năm, nhưng dòng hồi ức về 1 thời máu lửa cùng sống chết bên những người bạn vẫn cuồn cuộn chảy mãi trong lòng người nữ biệt động. Diệu Thông nhớ da diết Tám A, Tám Ngoan và những chị em khác lúc sát cánh bên nhau trong những trận đánh gây kinh hoàng cho địch. Nhớ nghĩa tình chị em đầy ắp mà có lẽ suốt quãng đời còn lại chẳng bao giớ có thể quên được. Đó là ngày sáu Thu bị bắt gần chùa khi đang chạy chiếc Mobilette của Diệu Thông chở truyền đơn. Chị bị bọn giặc tra tấn dã man nhưng nhất quyết không khai Diệu Thông và các đồng chí. Rồi đến lượt Tuyết Điểu, Liên bị giặc bắt, đánh đập tàn nhẫn nhưng 1 lòng 1 dạ thủy chung với Tam Bảo. Địch bỏ lên xe bít bùng chở ngang qua chùa còn ráng quăng giấy vào: ?oCác chị cứ yên tâm. Em không khai đâu?.
Nhắc đến những chiến công, Diệu Thông chỉ nhận mình là người rất có duyên với cách mạng. Có duyên nên gặp, và trọn đời chung thủy son sắt đến cùng.
(Theo lời kể của bà Phạm thị Bạch Liên, tức ni cô Diệu Thông)

Một thời tung hoành?
Vào năm 1969, tên Đỗ Kiến Nhiễu ?" đô trưởng Sài Gòn huênh hoang khoác lác trên báo chí rằng Sài Gòn đã không còn dấu vết của *********. Lực lượng biệt động Sài Gòn nhận được nhiệm vụ phải gây tiếng nổ bằng mọi giá ở những mục tuêu làm địch bất ngờ nhất. vào lúc này ngay tại thượng viện lại đang diễn ra 1 sự kiện chính trị quan trọng với bọn địch ?" ?oHội nghị Diên Hồng?.
Trận này do 5 chiến sỹ thực hiện là chị Tám A, Tuyết Điểu, Mai, Thanh và Diệu Thông. Trước trận đánh, Diệu Thông và Diên hạo đã trinh sát điều nghiên khá kỹ mục tiêu này. Muốn mang bộ phá đánh vào trong ruột Thượng viện, trước tiên phải diệt các ụ lính được rải đều ở 4 mặt. Mỗi chị em sẽ chịu trách nhiệm diệt từng ụ.. Trong khi bọn địch lo đối phó ở các ụ thì Tuyết Điểu sẽ mang bộc phá lao vào cửa chính?
Trận đánh đã diễn ra đúng kế họch, gây tiếng vang lớn ở Sài Gòn. Bọn địch phải cấm đường gần 2 ngày để thu dọn xác chết và đống đổ nát? Xong nhiệm vụ, Diệu Thông là người quay về chùa đầu tiên. Cô thảy chiếc áo cà sa đẫm mồ hôi lên móc áo, lật đật chạy xuống dặn nhà bếp làm gà vịt chuẩn bị tiệc mừng, rồi chạy ù ra cổng đón các chị em khác. Tám A, Mai, Thanh, Tuyết Điểu lần lượt trở về. Sau trận này Diệu Thông tiếp tục tham gia nhiều trận đánh khác của biệt động, trận đánh khách sạn Caravelle và hàng loạt các trạm biến thế nội thành?
Một trong những trận đánh mang phong cách táo bạo, dũng cảm của biệt động Sài Gòn là trận đánh thành Paloma, cư xá sỹ quan hải quân độc thân Mỹ - cũng có sự tham gia của Diệu Thông. Trận này do đội nam biệt động đảm nhận, nhưng Diệu Thông ?" nữ trinh sát chiến đấu ?" được giao thêm nhiệm vụ bảo quản trái và đưa chiến sỹ đến địa điểm đánh. Trận này biệt động Sài Gòn sử dụng mìn định hướng để đánh địch, tạo được tiếng vang lớn, tuy nhiên tổn thất cũng không ít: 1 đồng chí bị bắt tại trận, chùa Tam Bảo bị lộ.
Chỉ vài giờ sau khi trận đánh diễn ra, địch đã đến chùa Tam Bảo. Diệu Thông nhanh trí chạy thoát, bảo quản được kho vũ khí, nhưng thày Thích Viên Hạo cùng 1 số ni cô phật tử bị giặc bắt giữ, tra tấn và đày đi Côn Đảo?Ít lâu sau, theo lệnh của tên đô trưởng Đỗ Kiến Nhiễu, bọn giặc đập phá chùa và dùng xe ủi san bằng chùa Tam Bảo. Nhưng Diệu Thông vẫn kiên cường đứng vững. Cô tiếp tục chuyển sang cánh hoạt động khác. Sau khi chị Sáu Thu ở tù về, Diệu Thông móc ráp và trở lại hoạt động chính trị. Cô thuê 1 ngôi nhà ở chợ Vườn Chuối và cùng với các chị Sáu Thu, Sáu Ngàn, sáu Hoàng, Ba Bắc hình thanh cơ sở in, phát truyền đơn. Cô còn tổ chức đi thăm nuôi các chiến sỹ biệt động bị tù đày, chăm sóc gia đình các tử sỹ.
? Trên 70 tuổi đời, những câu chuyện của ngày hôm qua đã cách xa trên 30 năm, nhưng dòng hồi ức về 1 thời máu lửa cùng sống chết bên những người bạn vẫn cuồn cuộn chảy mãi trong lòng người nữ biệt động. Diệu Thông nhớ da diết Tám A, Tám Ngoan và những chị em khác lúc sát cánh bên nhau trong những trận đánh gây kinh hoàng cho địch. Nhớ nghĩa tình chị em đầy ắp mà có lẽ suốt quãng đời còn lại chẳng bao giớ có thể quên được. Đó là ngày sáu Thu bị bắt gần chùa khi đang chạy chiếc Mobilette của Diệu Thông chở truyền đơn. Chị bị bọn giặc tra tấn dã man nhưng nhất quyết không khai Diệu Thông và các đồng chí. Rồi đến lượt Tuyết Điểu, Liên bị giặc bắt, đánh đập tàn nhẫn nhưng 1 lòng 1 dạ thủy chung với Tam Bảo. Địch bỏ lên xe bít bùng chở ngang qua chùa còn ráng quăng giấy vào: ?oCác chị cứ yên tâm. Em không khai đâu?.
Nhắc đến những chiến công, Diệu Thông chỉ nhận mình là người rất có duyên với cách mạng. Có duyên nên gặp, và trọn đời chung thủy son sắt đến cùng.
(Theo lời kể của bà Phạm thị Bạch Liên, tức ni cô Diệu Thông)

Tôi có biết cô Phạm Như Anh này.
Năm 1976 cô Như Anh này tốt nghiệp đại học tổng hợp Minsk theo anh người yêu người Đông Đức về bên Đức sống. Lúc đó chuyện cũng hơi ồn ào vì việc hôn nhân với người nước ngoài là rất hiếm.
Nếu tôi nhớ không nhầm thì cô Như Anh này bị mất một ngón tay do thời sinh viên ở Minsk đi làm thêm bị máy cán đứt.
Ai có thên thông tin gì thì cho mọi người biết với

Chị Như Anh (trái) nhận một trong những lá thư cuối cùng của Thạc từ chị Kim Ngọc (Đếm xem còn đủ ngón tay không?)Khi nhật ký Mãi mãi tuổi hai mươi ra, chị Phạm Thị Như Anh - người có mặt trong hầu khắp những trang viết đầy yêu thương, đầy sức lay động của liệt sĩ Nguyễn Văn Thạc - có mặt tại Hà Nội.
Chính tình yêu đầu đời với Như Anh đã là yếu tố quan trọng để Nguyễn Văn Thạc viết nên những trang đẹp đẽ ấy...
Hội ngộ từ quá khứ
Một điều thật bất ngờ với Như Anh: một trong những lá thư cuối cùng của liệt sĩ Nguyễn Văn Thạc gửi Như Anh (khi ấy đang học ở Liên Xô) được bác sĩ Nguyễn Kim Ngọc giữ gìn suốt hơn 30 năm qua, nay hay tin về cuốn nhật ký mới ?ohiểu hết mọi chuyện? và muốn trao lại cho Như Anh. Ngày ấy Kim Ngọc học cùng Trường Yên Hòa B với Thạc và Như Anh nhưng trên một lớp, và đã nghe nói nhiều về Nguyễn Văn Thạc nổi tiếng học giỏi.
?oRất tình cờ, trong cuốn sách tôi mượn có kẹp một lá thư được viết quá hay, đọc rất xúc động và đến nay tôi mới biết được người viết lá thư đó... Trong thư Thạc nói đã vào đến Quảng Trạch, Quảng Bình và bảo ?ocon đường mình đi còn dài, dẫu niềm vui hay đau khổ đến, Thạc vẫn sống cho cả Như Anh?? - chị Ngọc kể.
Dù chỉ nhận thêm một lá thư, trong số hàng trăm thư Thạc đã gửi, Như Anh đã bật khóc vì chị như được trở về với những kỷ niệm của tuổi mười tám, đôi mươi. Cô gái ấy nay đã là chủ tịch hội đồng quản trị một công ty có trụ sở tại cả VN và CHLB Đức. Hơn 30 năm trước, Như Anh đã nói với Thạc: ?oNhư Anh muốn Thạc chiến đấu và trở về chiến thắng, không chỉ là người chiến sĩ mà bao giờ cũng xứng đáng với niềm hi vọng, niềm tự hào của Yên Hòa B, của thầy cô, của các bạn và một phần nho nhỏ nữa bằng ngón tay thôi, của Như Anh. Thạc hãy làm hộ Như Anh điều mơ ước ấy, hãy viết lên những dòng xúc cảm mà chỉ có Thạc và những người đi thật sự vào chiến trường đánh Mỹ mới cảm thấy được...?.



Liệt sĩ Nguyễn Văn ThạcNgày ấy, khi Như Anh vào lớp 10, chuẩn bị cho kỳ thi văn miền Bắc, chính mẹ cô đã mang về bài văn của Thạc và buổi tối ngồi đọc cho cả nhà nghe để mọi người thưởng thức những đoạn văn hay. Với Như Anh, đó là những khoảnh khắc thật hạnh phúc vì tình cảm của đôi bạn trẻ đã vượt qua mọi khoảng cách về không gian, cùng hướng đến những ước mơ cao đẹp.
Ít ngày trước khi Thạc hi sinh, trong một lá thư gửi Như Anh đề ngày 26-3-1972, Thạc trò chuyện: ?oKhông thể nào làm được điều gì lớn lao nếu cuộc sống của mình không thực sự lớn lao. Chẳng gì có thể ngăn cản được con người khi bản thân họ nung nấu trong lòng một nghị lực phi thường không gì dập tắt nổi. Khi bản thân họ đang nuôi một ước mơ chân chính: trở thành người có ích cho đất nước?.
Trong lá thư đề ngày 18-9-1971 Thạc viết: ?oBất kỳ một vinh quang nào cũng cần phải trả bằng mọi giá. Và khó khăn gian khổ càng nhiều, thử thách càng nhiều, sự vinh quang đó càng trở nên rực rỡ. Chúng ta đừng đi tìm những chân lý sâu xa đơn thuần qua những áng văn và những bài thơ, bài toán. 30-4-1975 Thạc sẽ trả lời cho P. (tức Như Anh - TG) câu: hạnh phúc là gì?...?; để rồi nhiều lần sau đó Thạc đã nhắc đến câu hỏi ?ohạnh phúc là gì??.
Chị Như Anh nhớ lại: ngày đó, trước một bài văn với câu hỏi về hạnh phúc, chị chưa thể tìm ra câu trả lời và đã đem hỏi Thạc. Anh đã hẹn sẽ có ngày trả lời câu hỏi lớn đó. Và có lẽ từ đó câu hỏi về hạnh phúc luôn canh cánh trong lòng Thạc.
Như Anh bảo: ?oTôi hiểu rằng hạnh phúc với Thạc thật lớn lao, luôn gắn với hạnh phúc chung của dân tộc, hạnh phúc là được cống hiến trọn vẹn, trở thành người trí thức thật sự, được tự do sáng tạo và làm lên những điều có ích cho cuộc sống. Nhưng hạnh phúc ấy của Thạc có khi cũng thật đơn sơ??.
Ngay trong lá thư Như Anh vừa nhận được từ tay chị Ngọc, Thạc đã tâm sự với người bạn gái anh yêu thương nhất: ?oKhoác máy, súng và balô trên vai, người ta không cảm thấy thiết tha với một cái gì nữa. Mọi cái đều trở nên vô duyên, nhạt nhẽo và vô vị biết bao. Nhưng chỉ rời ra là khác hẳn, lại cảm thấy chao ôi bao nhiêu cái ràng buộc mình. Hạnh phúc là 10 phút nghỉ chân sau một giờ hành quân??.
(http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=86481&ChannelID=7)

 


http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/PrintView.aspx?ArticleID=89126&ChannelID=89
Có một người con gái tuổi 20 (kỳ 1):
?oChị là của tất cả chúng ta?
TT - Đây là một câu chuyện kỳ lạ. Rất kỳ lạ khi những ghi chép riêng tư của một cô gái ********* lại được những người bên kia chiến tuyến gìn giữ như một kỷ vật thiêng liêng.
?oThùy Trâm không định viết cho cả thế giới này đọc, nhưng có lẽ chính vì thế mà niềm tin sâu thẳm nơi chị được viết ra một cách chân phương, rõ ràng và tôi đã thấy chị có đủ dũng cảm để theo đuổi niềm tin ấy trong trận thử thách cuối cùng...?. Trong lá thư gửi cho người mẹ của người đã mất họ viết vậy, ngày 28-5-2005.
35 năm đã trôi qua, nhưng có một người con gái như thế vừa bất ngờ trở lại...
Sáng 25-4-2005, tôi nhận được một cú điện thoại bất ngờ. Đó là điện thoại gọi đến từ văn phòng Quaker (1) Hà Nội. Người của văn phòng báo tin hiện có một người Mỹ đang giữ cuốn nhật ký của chị gái tôi - liệt sĩ Đặng Thùy Trâm. Chị Thùy của chúng tôi.
Chị tôi hi sinh năm 1970 tại chiến trường Quảng Ngãi. Cống hiến của chị tôi ghi trong hồ sơ đề nghị truy tặng Huy chương kháng chiến chống Mỹ hạng nhì rất đơn sơ: bác sĩ, hi sinh tại chiến trường. Thời gian công tác: năm năm, ba tháng, năm ngày...
Nước mắt của người cựu chiến binh
Trung tuần tháng 3-2005, một cuộc hội thảo thường niên về chiến tranh VN được tổ chức tại Trung tâm Việt Nam - Đại học Texas, Mỹ. Rất nhiều người đến dự. Tại hội thảo, người ta thảo luận về chiến tranh VN ở nhiều khía cạnh khác nhau. Frederic Whitehurst (2) và Robert Whitehurst (3) đã đến với bài nói về nhật ký của một nữ bác sĩ ********* mà Frederic nhận được khi tham gia chiến tranh ở VN...
Ted Engelmann (4) là một trong những người có mặt ở hội thảo. Ba ngày sau khi hội thảo kết thúc, Ted sang VN. Ở Hà Nội, anh đã nhờ một người bạn làm ở văn phòng Quaker Hà Nội tìm giúp gia đình bác sĩ Đặng Ngọc Khuê. Những nhân viên ở đây rất nhiệt tình, lần theo manh mối ít ỏi có trong cuốn nhật ký, họ đã tìm sang tận Đông Anh, nơi bố tôi làm việc từ gần 50 năm trước. Nhưng ở đó, người duy nhất làm việc cùng thời với bố tôi cũng đã nghỉ hưu từ năm 2000.
Bệnh viện Đông Anh cử người về tận quê ông để hỏi địa chỉ gia đình tôi. Ông lại chỉ sang Trường đại học Dược Hà Nội, nơi mẹ tôi công tác trước khi về nghỉ hưu từ 20 năm trước. Cứ như thế, bao trái tim nhân hậu đã chuyển tiếp cho nhau tín hiệu để cuối cùng giúp Ted tìm được gia đình tôi và trao lại chiếc đĩa CD chứa đựng tâm huyết của người viết nhật ký 35 năm về trước.
Những ngày sau đó tôi nhận được rất nhiều thư của hai anh em Frederic Whitehurst và Robert Whitehurst. Họ kể về những năm tháng ở VN và hành trình bao năm qua họ đã tìm kiếm gia đình tôi như thế nào. Có những lúc họ tưởng như tuyệt vọng không thể nào tìm được gia đình tôi, đã sợ rằng khi họ chết đi, hai cuốn nhật ký của chị tôi sẽ nằm trong đống giấy má bình thường không ai biết đến, bị quẳng đi, bị mục nát, bị quên lãng.
Họ nói với tôi rằng vì không còn hi vọng tìm được gia đình tôi, họ đã có ý định in hai cuốn nhật ký thành sách để cả thế giới được biết về một nữ bác sĩ CS người Hà Nội đã sống và đã chết ra sao. Họ mong rằng từ cuốn sách đó sự nghiệp y tế của chị tôi sẽ còn được tiếp nối... Và trong nỗi tuyệt vọng như thế, họ đã trao tặng hai cuốn nhật ký cho Viện lưu trữ về VN Lubbock tại Trường đại học Tổng hợp Texas, để chúng có thể được gìn giữ và chăm chút hơn khả năng họ có thể làm được.
Dưới đây là bức thư đầu tiên của Fred gửi cho tôi:
?oThứ sáu 29-4-2005
Tôi là Frederic Whitehurst. Tôi đã giữ ký ức về chị cô, bác sĩ Đặng Thùy Trâm, 35 năm nay. Tôi đã giữ cuốn nhật ký của chị ấy suốt 35 năm. Ted Engelmann - người tôi chỉ mới vừa biết - nói với tôi rằng anh ấy đã đến nhà cô và hiện nay cô đã nhận được bản copy của hai cuốn nhật ký cùng những bức ảnh. Có bao nhiêu điều tôi phải nói với cô, với gia đình cô và đặc biệt là với mẹ cô.
Sau bao nhiêu năm tìm kiếm, điều này giống như một giấc mơ và việc tìm ra gia đình cô khiến tôi bật khóc. Một người mẹ phải được biết về những ngày tháng của con gái mình, một đất nước phải được biết về một người anh hùng như bác sĩ Đặng. Mọi việc dường như thật thích hợp, mẹ cô cần phải nhận được những dòng chữ của con gái mình đúng vào dịp kỷ niệm 30 năm giải phóng đất nước bà - 30-4-2005...?.
?oFred, đừng đốt cuốn sổ này, bản thân trong nó đã có lửa?
Frederic Whitehurst là một sĩ quan quân báo Mỹ tham chiến ở chiến trường Đức Phổ, Quảng Ngãi từ năm 1969-1971. Trong chiến tranh, nhiệm vụ của Fred là thu thập các thông tin, tài liệu có giá trị quân sự để phân tích tình hình, truy tìm dấu tích quân giải phóng, định hướng tập kích hay càn quét. Nhiệm vụ đó khiến Fred có thể nhìn cận cảnh cuộc chiến tranh và chứng kiến tận mắt những mất mát khủng khiếp - cả đối với phía VN lẫn phía Mỹ.
Fred đã chứng kiến cảnh ?ocả một xóm nhỏ Nhơn Phước ở miền tây Đức Phổ bị bom giội tan hoang không còn một người sống? (thư ngày 4-6-2005). Fred đã nhìn thấy những em nhỏ ở Chu Lai bị thiêu cháy trong bom napalm. Fred đã chứng kiến viên trung úy chỉ huy trực tiếp của mình gần như mất trí vì không chịu nổi cảnh các nhân viên y tế Mỹ ?ođơn giản cứ nhặt bừa bất kỳ một cánh tay, cẳng chân nào đó lắp vào xác bạn mình cho vào quan tài gửi về Mỹ? (thư ngày 4-6-2005). Những cảnh chứng kiến đó đã ám ảnh Fred trong bao năm nay từ khi rời VN trở về.
Nhưng cũng từ những ngày khốc liệt đó, Fred đã nhìn thấy cuộc chiến tranh từ một ánh sáng hoàn toàn khác biệt.
Trong một trận tập kích vào một ?ocăn cứ của *********?, sau khi tiếng súng đã im, đơn vị của Fred tiến vào và nhận thấy đây là một bệnh viện nhỏ. Có rất nhiều lán trại, nhiều phòng - rõ ràng là phòng bệnh, cả một phòng mổ dã chiến. Có vẻ mọi người trong bệnh viện đã vội vã đi khỏi ngay trước khi quân Mỹ ập tới và không kịp mang theo tài liệu.
Theo qui định của quân đội Mỹ, mọi tài liệu của địch thu được trên chiến trường phải chuyển lại cho bộ phận quân báo nghiên cứu. Hôm đó Fred thu nhặt được rất nhiều tài liệu. Cùng với thông dịch viên người Việt, Fred chọn lọc các tài liệu có giá trị quân sự, số còn lại họ vứt vào đống lửa để thiêu hủy. Fred đang đốt những tài liệu loại bỏ thì thượng sĩ Nguyễn Trung Hiếu - thông dịch viên của đơn vị - cầm một cuốn sổ nhỏ đến cạnh anh và nói: ?oFred, đừng đốt cuốn sổ này. Bản thân trong nó đã có lửa rồi?. Fred chưa hiểu đó là cuốn sổ gì, nhưng vẻ xúc động của Hiếu và việc Hiếu có thể kính trọng cả đối phương tác động rất mạnh đến anh, Fred bỏ cuốn sổ vào túi.
Nhiều đêm sau đó Fred và Hiếu cùng nhau đọc cuốn sổ. Đó là nhật ký của một *********, chính là nữ bác sĩ đứng đầu cái bệnh viện nhỏ mà đơn vị Fred càn vào. Nét chữ nghiêng nghiêng đầy nữ tính. Anh càng tò mò hơn khi Hiếu cho biết nữ bác sĩ đó còn rất trẻ, mới 26 tuổi và từ Hà Nội vào Đức Phổ công tác chưa được hai năm.
Rồi như một định mệnh, mấy tháng sau Fred nhận được cuốn nhật ký thứ hai của nữ bác sĩ, cũng do Nguyễn Trung Hiếu đem về. Những dòng chữ rực lửa khiến Fred vô cùng xúc động - mặc dù anh chỉ được nghe qua lời dịch vội của Nguyễn Trung Hiếu và đó là những dòng chất chứa căm thù đối với quân Mỹ. Những dòng đầy yêu thương, hi vọng khiến anh vô cùng ngạc nhiên. Anh không hiểu nổi bắt nguồn từ đâu mà một người con gái có thể nhìn thấy cái đẹp của màu xanh giữa chiến trường mịt mù bom đạn, vì sao cô ấy có thể nghe nổi bản giao hưởng êm đềm khi quân Mỹ gần như luôn bám sát sau lưng.
Năm 1972, Fred được rời VN và trở về Mỹ. Trong hành lý của anh có những kỷ vật nặng trĩu của chiến tranh: hai cuốn nhật ký của nữ bác sĩ, hơn 50 tấm ảnh chụp những người dân Quảng Ngãi trong chiếc máy ảnh Canon bị bắn thủng lấy được trên xác một phóng viên *********, chiếc đục nhỏ rơi bên xác một người thợ mộc già bị giết hại. Cũng từ đó VN trở thành một nỗi ám ảnh trong anh.
Mẹ của Fred là một nhà giáo và là họa sĩ. Khi Fred cho mẹ xem cuốn nhật ký, bà đã bảo con trai hãy cẩn thận, bởi vì hai cuốn sổ này có thể thiêu cháy cuộc đời anh...
Cuốn nhật ký tìm về quê hương
Robert Whitehurst cũng là một cựu chiến binh ở chiến trường VN nhưng chưa từng có mặt ở chiến trường Nam Trung bộ. Hai năm hoạt động ở vùng đồng bằng sông Cửu Long khiến Rob đem lòng yêu mến miền đất này cùng những con người VN hiền hòa, giàu tình cảm.
VN đã trở thành một phần đời của Rob vì anh cưới một người con gái xứ Long Xuyên. Anh học tiếng Việt, thích ăn món ăn Việt, thích đem những cây cỏ VN về Mỹ để trồng, thậm chí có lần còn cố gửi về Mỹ một chiếc xuồng ba lá để vợ đỡ nhớ quê.
Rob được đọc cuốn nhật ký của bác sĩ Thùy Trâm sau khi từ Mỹ trở về năm 1972. Ngay từ đầu cuốn nhật ký đã khiến anh sửng sốt. Cùng với sự giúp đỡ của vợ, anh đọc đi đọc lại cuốn nhật ký, càng đọc anh càng bị lay động trước những gì diễn ra trong tâm hồn người con gái ở bên kia chiến tuyến.
Thư anh viết: ?oTất cả những ai từng được chúng tôi cho xem cuốn nhật ký (đã được Rob dịch sang tiếng Anh - TT) đều xúc động trước những điều chị cô viết. Chúng tôi nghĩ chị không chỉ là một anh hùng của riêng ai, nghĩa là mặc dù những ký ức của chị rất quí giá đối với cô cũng như đối với chúng tôi, nhưng sự nghiệp của chị còn rất có ý nghĩa với tất cả mọi người. Những dòng chữ của chị có một sức kêu gọi tuyệt vời.
Mặc dù chị ở bên kia chiến tuyến trong cuộc chiến tranh giữa chúng ta, nhưng ngay từ đầu những năm 1970, Fred và tôi đã cảm thấy chị vô cùng đáng ngưỡng mộ, đáng tôn kính và là một người tốt. Hi vọng sau khi đọc những dòng chữ viết từ quá khứ ấy, cô sẽ đồng ý với chúng tôi... rằng theo một nghĩa nào đó chị là của riêng gia đình cô, nhưng theo một nghĩa rất quan trọng chị là của tất cả chúng ta? (thư ngày 29-4-2005).
Rồi Rob tìm được trên mạng Internet một nơi gọi là Trung tâm VN (Vietnam Center) ở Trường đại học Tổng hợp Texas và biết rằng tại đây người ta vẫn tổ chức hội thảo thường niên về chiến tranh VN. Có rất nhiều người tới dự hội thảo này: các học giả, các vị đại sứ, các viên tướng, các cựu chiến binh VN của cả hai phía miền Nam và miền Bắc.
Robert động viên Fred đến dự hội thảo và nói về cuốn nhật ký của nữ bác sĩ. Cuộc hội thảo diễn ra như tôi đã nói lúc đầu. Trong sự xúc động sâu sắc, Fred và Rob đưa cho nhiều người đĩa CD chứa bản sao cuốn nhật ký của chị tôi, mong rằng giống như trong câu chuyện cổ tích tốt đẹp nọ, cuốn nhật ký sẽ tìm được về với quê hương, về với gia đình người nữ bác sĩ mà họ ngưỡng mộ như một anh hùng.
Ngày mai bạn sẽ đọc một câu chuyện khác, trong một bối cảnh khác của gần 40 năm trước.
Bạn sẽ đọc, để hiểu vì sao những ghi chép riêng tư của một người con gái lại có thể tạo nên nỗi xúc động lớn lao đến thế nơi những người lính ở chiến tuyến bên kia...
ĐẶNG KIM TRÂM
----------------
(1) Tổ chức nhân đạo của Mỹ.
(2) Frederic Whitehurst, thường gọi là Fred - tiến sĩ luật, tiến sĩ hóa học, họa sĩ, cựu chuyên gia cao cấp về chất nổ của FBI.
(3) Robert Whitehurst, thường gọi là Rob - tiến sĩ về điêu khắc, thuyền trưởng tàu viễn dương. Anh trai của Fred.
(4) Ted Engelmann - phóng viên ảnh tư liệu, đã từng sang VN nhiều lần để hoàn thành bộ sách ảnh về chiến tranh ở VN, Úc, Hàn Quốc mà anh bắt đầu từ năm 1968.
----------
được mltr_sg sửa chữa / chuyển vào 12:52 ngày 05/01/2010

Có một người con gái tuổi 20 (kỳ 2)http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=89319&ChannelID=89
Bệnh viện trong rừng



Thùy Trâm trong quân phục mới được phát cùng em gái Phương Trâm trước ngày vào chiến trường TT - Liệt sĩ - bác sĩ Đặng Thùy Trâm sinh ngày 26-11-1942, trong một gia đình trí thức. Bố là bác sĩ ngoại khoa Đặng Ngọc Khuê, mẹ là dược sĩ Doãn Ngọc Trâm - nguyên giảng viên Trường đại học Dược khoa Hà Nội. Tuổi Trẻ xin trân trọng giới thiệu một phần trong hai cuốn nhật ký ghi trong những ngày ở chiến trường của chị.
Tốt nghiệp Trường đại học Y khoa Hà Nội năm 1966, Thùy Trâm xung phong vào công tác ở chiến trường. Sau ba tháng hành quân, tháng 3-1967 chị vào đến Quảng Ngãi và được phân công về phụ trách Bệnh viện huyện Đức Phổ, một bệnh viện dân y nhưng chủ yếu điều trị cho các thương bệnh binh.
Trong phần ảnh tư liệu, được phép của những người có liên quan, chúng tôi có sử dụng những bức ảnh trong album gia đình, ảnh chụp ở Quảng Ngãi trong những năm 1969-1970 do Frederic Whitehurst cung cấp và một số bức ảnh do liệt sĩ Nguyễn Văn Giá, phóng viên Hãng Phim thời sự - tài liệu VN, chụp tháng 10-1969 ở thôn Nga Mân, xã Phổ Cường, huyện Đức Phổ, Quảng Ngãi trước khi anh hi sinh.
13.4.68
Một ngày mệt nhọc vô cùng. Ba cas thương nặng vào một lúc. Suốt một ngày đứng bên bàn mổ đầu óc căng thẳng vì những vết thương, vì tiếng khóc xé ruột xé lòng của chú Công (cha Đường) và vì những tin buồn dồn dập.
Đường đã bị bắt sống trên đường công tác. Cậu bé sôi nổi nhiệt tình ấy không hiểu có chịu nổi những đòn tra tấn của quân thù hay không. Thương Đường vô tận. Lá thư viết gửi Đường vậy là chưa đến nơi. Người cầm thư đã chết còn người nhận thư thì bị bắt!
Biết bao nhiêu bà mẹ như mẹ Đường sẽ còn đau khổ khóc than đến cạn dòng nước mắt. Ôi nếu mình ngã xuống, mẹ mình cũng sẽ như bà mẹ ấy thôi, cũng sẽ là một bà mẹ suốt đời hi sinh vì con để rồi mãi mãi đau xót vì con mình đã ngã xuống nơi chiến trường khói lửa. Mẹ ơi! Con biết nói sao khi lòng con thương mẹ trăm nghìn triệu mà cũng đành xa mẹ ra đi. Quân thù đang còn đó, bao nhiêu bà mẹ còn mất con, bao nhiêu người chồng mất vợ. Đau xót vô cùng.
20.5.68
Tiễn chân những bệnh nhân lên đường trở về đội ngũ chiến đấu, lẽ ra chỉ là niềm vui, vậy mà cả người đi lẫn người ở đều buồn thấm thía. Hơn một tháng nằm lại bệnh xá, những bệnh nhân ấy đã gắn bó với mình không phải chỉ là tình thương giữa người thầy thuốc với bệnh nhân mà trong tình cảm ấy có cả nỗi cảm thông sâu sắc giữa những người bạn. Hôm nay họ đi rồi, người ra đi còn nhớ chăng những đêm dài trò chuyện những đêm mình đi trực. Nhớ chăng những buổi cả cơ quan đi cõng gạo họ đã cùng mình xử trí một cas thương, họ làm như những nhân viên thực thụ, đêm đến trong ánh đèn dầu họ ngồi hí hoáy lau dụng cụ? những ngày ấy vui sao! Bao giờ gặp lại nhau và có còn được gặp nhau không hở những người bạn mến thương?
20.7.68
Những ngày bận rộn công tác dồn dập, thương nặng, người ít, mọi người trong bệnh xá đều hết sức vất vả. Riêng mình trách nhiệm càng nặng nề hơn bao giờ hết, mỗi ngày làm việc từ sáng tinh mơ cho đến đêm khuya. Khối lượng công việc quá lớn mà người không có nên một mình mình vừa phụ trách bệnh xá, vừa lo điều trị, vừa giảng dạy. Vô cùng vất vả và cũng còn nhiều khó khăn trong công việc, nhưng hơn bao giờ hết mình cảm thấy rằng mình đã đem hết tài năng sức lực của mình để cống hiến cho cách mạng. Đôi mắt người thương binh hôm nào đau nhức tưởng như bỏ hôm nay cũng đã sáng lại một phần. Cánh tay anh bộ đội sưng phù đe dọa chảy máu bây giờ cũng đã lành lặn. Những cánh tay xương gãy rời cũng đã liền lại? Đó chính là nhờ sức lực của mình và những người y tá đêm ngày lăn lộn trong công tác bên giường bệnh.
Và với những học sinh, mình cũng đã đem lại những điều quí giá trong lý luận về y học. Mình đến với lớp không phải chỉ vì tinh thần trách nhiệm mà bằng cả tình thương của một người chị đối với những đứa em đã chịu biết bao thiệt thòi đau khổ vì bọn bán nước nên không tìm đến với khoa học được. Thương biết mấy những Thuận, những Liên, những Luận, Xuân, Nghĩa mỗi người một hoàn cảnh nhưng đều rất giống nhau: rất ham học, rất cố gắng để đạt mức hiểu biết cao nhất. 


?oTôi xin cám ơn thượng sĩ Nguyễn Trung Hiếu (người phiên dịch tiếng Anh cho đơn vị tình báo quân sự số 635 của quân đội Mỹ biên chế bên cạnh lữ đoàn bộ binh số11, sư đoàn bộ binh 23), người đã cứu cuốn nhật ký của chị tôi khỏi bị quẳng vào đống lửa bởi anh đã nhận ra trong cuốn sổ này đã chứa đựng lửa rồi để anh trao lại nó cho Fred như một lời ủy thác từ chị tôi. Anh Hiếu ơi, nay anh ở đâu? Nếu đọc được những dòng này xin anh hãy lên tiếng, cho chúng tôi được nhìn vào mắt anh, để nói với nhau rằng tiếng nói của tình yêu và khát vọng hòa bình có thể vượt qua mọi chiến tuyến để đến với những trái tim tốt lành?.
ĐẶNG KIM TRÂM25.7.68
Một buổi ngồi bên giường bệnh của Lâm. Lâm bị một mảnh đạn cối cá nhân xuyên vào tủy sống, mảnh đạn ác nghiệt đã giết chết một nửa người Lâm - từ nửa ngực trở xuống. Lâm hoàn toàn bại liệt, lở loét và biết bao nhiêu đau đớn hành hạ Lâm.
Lâm năm nay hai tư tuổi, là một cán bộ y tế xuất sắc của Phổ Văn. Ban dân y huyện mới rút Lâm về bổ sung chưa được một tháng, trong lần đi công tác vừa qua địch càn đến, Lâm xuống công sự nhưng khi tay anh vừa mở nắp công sự thì bọn Mỹ đã đến sát sau lưng, một mảnh đạn nhỏ đã giết hại đời Lâm một cách đau đớn. Lâm chưa chết nhưng chỉ còn nằm để chờ chết. Đứt tủy sống trong điều kiện ở miền Bắc còn bó tay nữa là ở đây.
Lâm biết điều đó nên đau khổ vô cùng. Chiều nay ngồi bên Lâm, Lâm đưa lá thư của Hạnh (người vợ trẻ của Lâm) cho mình coi rồi nói khẽ với mình: ?oChị ơi, các chị tận tình, gia đình tận tình nuôi em để làm gì? Trước sau em cũng chết, em có sống cũng chỉ làm khổ các chị và gia đình mà thôi?. Một giọt nước mắt lăn dài trên gò má gầy ốm của Lâm.
Thương Lâm vô cùng mà chẳng biết nói sao. Nếu đặt mình vào hoàn cảnh của Lâm chắc mình cũng nói như vậy mà thôi. Nhưng không lẽ không động viên Lâm? Ôi! Chiến tranh! Sao mà đáng căm thù đến vậy và đáng căm thù vô cùng là bọn quỉ hiếu chiến. Vì sao chúng lại thích đi tàn sát bắn giết những người dân hiền lành, giản dị như chúng ta? Vì sao chúng đang tâm giết chết những thanh niên còn đang tha thiết yêu đời, đang sống và chiến đấu với bao mơ ước như Lâm, như Lý, như Hùng và nghìn vạn người khác nữa?
?68
Một cas cancer dạ dày ở giai đoạn cuối. Với điều kiện thô sơ mình cũng đã mổ thăm dò nhưng rất tiếc rằng K đã sang giai đoạn di căn. Không thể làm gì hơn đành đóng ổ bụng lại và đau xót nhìn bệnh nhân đi dần đến cái chết. Chiều nay đứng bên giường bệnh anh, lòng mình đau như cắt. Anh nói với mình miệng cố cười mà những giọt nước mắt vẫn tràn trong đôi mắt của anh: ?oTôi không oán trách gì đâu, biết chị và các đồng chí trong bệnh xá đã tận tình cứu chữa nhưng bệnh tôi không thể nào khỏi được. Thì đành vậy. Nếu tôi còn ở đây thì rồi sẽ ra đồi sim an nghỉ với các đồng chí. Nếu tôi về dưới đó thì cũng chỉ được nhìn ông bà già một lần nữa rồi cũng xuống đất thôi?.
Biết nói gì với anh đây, mình đứng im hổ thẹn và tủi cực vô cùng. Đành rằng dù ở đâu rồi cũng đành bó tay trước bệnh của anh nhưng còn có điều kiện để kéo dài thêm chút ít cuộc sống của anh. Còn ở đây mình như tên lính bại trận giơ hai tay để cho kẻ thù tước bỏ vũ khí.
9.1.69
Năm nay Bốn hai mốt tuổi. Hai mốt tuổi bảy lần bị thương trong chiến đấu. Người trung đội trưởng trinh sát trẻ tuổi ấy đã để lại trong mình những cảm nghĩ không bao giờ có thể quên.
Mình gặp Bốn lần đầu tiên khi Bốn vào nằm bệnh viện với một vết thương nhỏ nơi chân. Mấy hôm sau, chân chưa lành Bốn đã ra viện và hơn một tháng sau mình lại đón Bốn vào viện. Vết thương xuyên qua khớp vai mất nhiều máu nên Bốn xanh xao mệt lả, nhưng sau khi mổ xong, vừa mới tỉnh nụ cười tinh nghịch lại nở trên đôi môi nhợt nhạt của Bốn.
Vết thương đau đớn nhiều nhưng Bốn không rên la mà chỉ lo một điều: có còn chiến đấu được nữa hay không? Những lần đi thăm bệnh mình khẽ vuốt trên mái tóc người thương binh trẻ tuổi và nói khẽ với Bốn rằng: Em hãy yên tâm, chắc rằng em sẽ còn cầm súng chiến đấu một cách vững vàng. Và mới hôm nào đây gặp lại Bốn trên đường hành quân, vai mang khẩu AK, nhìn thấy mình từ xa nó mừng rỡ reo lên:
?oChào bác sĩ! Báo cáo bác sĩ, tay em bình thường rồi?, và nó khoa tay lên khoe với mình khớp vai đã hoạt động bình thường. Mình cười vui khi nhìn nước da khỏe mạnh hồng hào và nụ cười tinh nghịch của chàng bộ đội giải phóng quân ấy.
Hôm nay Bốn lại vào viện, da xanh mướt. Em nằm im lìm không rên la. Một chân đã bị mìn tiện cụt, máu thấm ướt hết áo quần. Bằng tinh thần trách nhiệm cộng với tình thương, mình đã cùng các đồng chí hết sức cứu chữa. Cắt cụt chân xong, Bốn cười và nói: ?oBây giờ chắc sống 80% rồi đấy?. Riêng mình vẫn lo lắng vì Bốn mất máu quá nhiều. Mạch vẫn rất nhanh 140-150 nhưng cũng nhiều hi vọng.
Cuối cùng Bốn đã không vượt qua nổi. Máu ra nhiều quá nên em không còn đủ sức. Bốn ơi, máu em đã thấm đỏ trên mảnh đất quê hương, máu em đã chảy dài trên đường em đi chiến đấu. Tim em đã ngừng đập cho trái tim Tổ quốc muôn đời đập mãi. Bốn chết rồi, hai mắt nhắm nghiền như trong giấc ngủ. Ngồi bên Bốn vuốt nhẹ mái tóc em mà mình tưởng như em còn sống, nước mắt mình từng giọt rơi xuống tóc em. Không! Bốn không chết đâu, Bốn sẽ còn sống mãi trong lòng mình và những đồng đội đang cùng em trong cuộc chiến đấu sinh tử này.
ĐẶNG THUỲ TRÂM

---Xóa bài vì post trùng ----
Được TLV sửa chữa / chuyển vào 20:43 ngày 19/07/2005

Qua bài của một cựu binh Mỹ về quyển Nhật ký tại Đại học Texas
về ''cái đẹp của chiến tranh'' mà chị Trâm nhìn thấy,cảm ơn TLV đã cho anh em thấy bài này. Cái đó nó là sự thật,mà lâu nay nhiều người bị huyễn hoặc là khẩu hiệu tuyên truyền. Và cũng bị nhiều người xuyên tạc. Cảm ơn người cựu binh Mỹ đã trân trọng một kẻ thù dũng cảm. Tôi viết trang 2 ở topic này về một trạm xá bị tiêu diệt còn đầy hài cốt thương binh.
Tại Mỹ khắp nơi vẫn còn các nhà bảo tàng lưu giữ hiện vật chiến tranh chống quân Anh hàng mấy trăm năm trước. Có nơi ở Boston giữ một cái cửa bị đạn Anh bắn. Cửa này của một ngôi nhà có du kích Mỹ trấn giữ.
Ta chưa làm được như vậy,nhưng cũng nên lưu giữ tư liệu chiến tranh. Để gần một triệu liệt sỹ hy sinh từ 1945 đến nay ngậm cười và sự hy sinh của họ không đi vào quên lãng.
Người Mỹ đã lưu giữ tài liệu cho kẻ thù,không lẽ chúng ta không lưu cho chính mình ?

Có một người con gái tuổi 20 (kỳ 3)  http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=89503&ChannelID=89
Những ngày khốc liệt



TT - 28.4.69Dù đã dự kiến trước nhưng khi tình huống xảy ra vẫn có những cái lận đận vất vả vô cùng. Sáng nay theo tinh thần cuộc họp ban lãnh đạo bệnh xá đêm qua, toàn bộ số thương binh nặng và đi lại khó khăn chuyển sang trường Đảng vì thấy địch có khả năng lùng sục vào bệnh xá.
Chưa đến 6 giờ mình giục anh em chuyển thương binh đi rồi cũng tay xách nách mang theo anh em. Khiêng lên khỏi dốc trường Đảng, mồ hôi ai nấy chảy dài trên mặt nhưng không thể chần chừ nghỉ cho ráo mồ hôi được, mình đành động viên anh em quay lại khiêng nốt ba ca thương còn lại ở sau.
Chưa đầy một giờ ba mươi phút sau, mấy loạt súng nổ gần bên tai, mình nghĩ thầm chắc địch đã đến trạm trực nên quay vào báo cho thương bệnh binh chuẩn bị tư thế. Chưa kịp làm gì thì anh em du kích dân tộc hốt hoảng chạy vào báo địch đã vào đến máng nước rồi và tất cả nhân dân hối hả chạy.
Tất cả lực lượng khiêng thương binh đều chưa về đây, nhìn lại còn năm cas phải khiêng mà chỉ có mình, Tám và mấy đứa học sinh đợt I đang chuẩn bị đi về. ?oKhông thể bỏ thương binh được, phải cố gắng hết sức mình khiêng thương binh, các đồng chí ạ!?. Mình nói mà lòng thấy băn khoăn khi trước mặt mình chỉ là mấy đứa thiếu nhi gầy ốm, mảnh khảnh. Tình thế nguy nan, Tám và Quảng hớt hải chạy đến báo tin địch đã vào đến suối nước chỗ tắm rồi.
Mấy cas thương được chuyển đi, còn lại Kiệm - một thương binh cố định gãy xương đùi. Không biết làm sao mình gọi Lý - con bé học sinh - lại cùng khiêng. Kiệm lớn xác, nặng quá hai chị em không thể nào nhấc lên được. Ráng hết sức cũng chỉ lôi được Kiệm ra khỏi nhà được một khúc, mình đành bỏ đó đi gọi anh em đến chuyển giùm. May quá lại gặp Minh, Cơ - hai đứa vừa thở vừa báo tin địch đã bắn chết đồng chí Vận - thương binh. Mấy chị em khiêng Kiệm chạy xuống hố trốn tạm một nơi.
Một giờ sau mới tập trung đông đủ được số thương binh lại, chỉ thiếu một mình Vận, còn cán bộ thì vắng chín đồng chí.
Mệt, đói run chân nhưng mình và các đồng chí vẫn vô cùng bình tĩnh. Dù sao cũng đã trưởng thành rồi qua mấy năm ác liệt.
Bốn giờ đến địa điểm.
Hai năm tròn rồi đó, cũng vào tháng tư, cũng giữa mùa trăng mình về nhận công tác tại Đức Phổ giữa lúc bệnh xá đã tan tành sau một cuộc oanh tạc. Bây giờ lại tháng tư... nắng tháng tư ở miền Nam chói chang. Và nỗi căm thù cũng nóng bỏng như ánh nắng mùa hè đó. Chiều nay đứng trên một đỉnh núi cao nhìn về khu vực bệnh xá cũ thấy khói bốc lên nghi ngút mà mình rưng rưng nước mắt. Vậy là biết bao nhiêu mồ hôi công sức, bao nhiêu của cải tài sản nhân dân dành dụm nuôi thương binh từ đó đến nay đã cháy hết thành tro bụi!
4.6.69



Du kích Đức Phổ thời kỳ khốc liệt nhất của cuộc chiến - Ảnh: Văn GiáVẫn là những ngày căng thẳng, địch đổ quân sát bên nhà. Chúng la hét, chặt cây ầm ĩ cả khu rừng. Bệnh xá im lìm căng thẳng đến tột bậc.
Đang công tác ở Phổ Cường, nghe báo tin mình lặng người lo lắng, chén cơm bưng trong tay không sao ăn tiếp được nữa. Chẳng lẽ cứ thế này mãi sao. Vừa xây dựng được mấy bữa lại lo chạy, bao giờ mới tiếp tục được nhiệm vụ... (không rõ chữ)? Lo buồn và uất ức lạ. Có cách nào chứ không lẽ bó tay chạy dài mãi sao?
5.6.69
Địch triển khai thêm, không thể ở đó được nữa, đêm nay đa số cán bộ và thương binh dẫn nhau chạy xuống Phổ Cường. Tối không trông rõ mặt người nhưng có lẽ ai cũng cảm thấy rất đầy đủ những nét đau buồn trên khuôn mặt từng cán bộ và thương binh. Mình lo đi liên hệ giải quyết công tác đến khuya mới về, thương binh đã đi ăn cơm xong, nằm ngổn ngang trên thềm nhà Đáng, một vài người đã ngủ, số còn lại khẽ rên vì vết thương đau nhức. Còn lại trên đó ba cas cố định chưa có người khiêng, một số cán bộ lãnh đạo còn trên đó, mình cần trở về. Trở về lúc này thật gay go, không hiểu địch nằm ở đâu. Nhưng biết làm sao, yêu cầu công tác đòi hỏi mình phải trở về, dù chết cũng phải đi.
Đêm rất khuya rồi, không ai chợp mắt. Thuận ngồi lặng thinh bên mình, em không nói một lời nào, mãi đến lúc chia tay em mới nói một câu ngắn: ?oChị làm sao chứ em lo quá đi?? và mình thì không nói hết một câu: ?oChị gửi balô cho em, trong đó có quyển sổ??, muốn nói tiếp rằng nếu chị không về nữa thì em giữ quyển sổ đó và sau này gửi về gia đình. Nhưng mình không nói hết câu.
Trong ánh trăng mờ hai chị em đều đọc được trong đôi mắt người thân của mình một nỗi buồn ly biệt. Em đi rồi và mọi người khác cũng đã đi hết, còn một mình trên chiếc thềm vắng nhà chị Tính, không hiểu sao nước mắt bỗng tràn trên đôi má của mình. Khóc ư Thùy? Đừng chứ, hãy dũng cảm kiên cường trong mọi tình huống, hãy giữ mãi nụ cười trên môi dù trăm nghìn vạn khó khăn nguy hiểm đang đe dọa quanh Thùy.
29.7.69


?o...Khi rời Hà Nội để dấn thân vào cuộc chiến, Thùy (Trâm) chưa biết chiến tranh là thế nào. Hơn ba năm ở Đức Phổ, những điều chị viết trong nhật ký đã thay đổi, chị đã trưởng thành.
Những điều chị học được càng củng cố vững chắc thêm lòng quyết tâm đã được gia đình nuôi dưỡng từ nhỏ. Chị học được những điều mà tất cả chúng ta đều cần phải học...
Những bài học về danh dự, những bài học về lòng trắc ẩn, tinh thần trách nhiệm, những bài học về sự tận tụy với lý tưởng, và những bài học mà chị đã nêu lên một tấm gương về tình yêu đối với mọi người, với cái đẹp và với con người...
Cho đến lúc này, tôi là người đã đọc đi đọc lại hai cuốn nhật ký ấy nhiều hơn ai hết. Trước đây tôi đã nói với bà và giờ đây tôi xin nói lại: tôi không hề thấy trong đó có bất cứ điều gì khiến bà hay một ai khác phải khó xử.
Những lời bày tỏ về tình yêu của chị cũng như những lời gọi tha thiết hướng về gia đình khiến bất cứ ai từng được đọc qua đều phải xúc động. Con số các trận đánh và sự chăm sóc của chị đối với các thương binh làm chúng ta trở nên xoàng xĩnh...? (thư ngày 28-5-2005, Robert Whitehurst).
Chiến tranh thật tàn khốc hết mức. Sáng nay người ta đem đến cho mình một thương binh toàn thân bị lân tinh đốt cháy. Đến với mình sau cả giờ đồng hồ kể từ lúc bị nạn mà khói vẫn còn nghi ngút cháy trên người nạn nhân. Đó là một cậu bé 20 tuổi, đứa con trai duy nhất của một chị cán bộ xã mình ở.
Một tai nạn rủi ro làm quả pháo lân tinh nổ khiến cậu bị bỏng nặng. Không ai còn nhận ra cậu bé xinh trai mọi ngày nữa. Đôi mắt đen vui cười hôm nay chỉ còn là hai hốc nhỏ, mi mắt đã chín vàng, khói lân tinh vẫn còn bốc lên khét lẹt. Trông cậu ta giống như đem thui vàng trong lò ra. Mình đứng lặng người trước cảnh đau lòng đó.
Mẹ cậu khóc mếu máo, hai bàn tay run rẩy sờ khắp người con, từng mảng da bong ra, cong lên như miếng bánh tráng. Em gái và chị gái cậu vừa săn sóc cậu mà nước mắt ròng ròng chảy, còn một người con gái thì sững sờ ngồi cạnh cậu, đôi mắt dịu hiền đờ đẫn lo âu, từng lọn tóc đen bết mồ hôi dính trên đôi má đỏ bừng vì xúc động và vì mệt.
Từ (tên cô gái đó) là người yêu của Khánh (tên cậu bé đó). Cô vừa khiêng Khánh xuống đây. Nghe nói cần có serum truyền, Từ đã lội sông đi mua ngay. Nước sông đang lên, không biết bơi nhưng Từ vẫn băng qua sông, tình yêu đã giúp Từ sức mạnh. Bây giờ Từ ngồi đó cạnh Khánh lặng yên, nhẫn nại.
Vẻ đau khổ hằn lên trên vầng trán ngây thơ của cô gái xinh đẹp - nhìn cô mình  muốn viết một bài thơ về tội ác của chiến tranh, tội ác đã bóp chết triệu tình yêu trong sáng, bóp chết triệu hạnh phúc của con người nhưng mình không viết được. Ngòi bút của mình không sao viết hết dù đây là một trường hợp mà mình đã thấy bằng tất cả giác quan và tình cảm của mình.
30.7.69
Mười hai giờ khuya, anh Kỷ từ cánh Nam ra báo cho mình một tin đau xót: địch đã tập kích vào bệnh xá một cách hết sức bất ngờ. Liên đã bị chúng bắn chết trong lúc dẫn thương binh chạy. Anh em thương binh không hiểu ai còn ai mất?
Trong ba tháng trời, bốn lần bệnh xá bị đánh phá. Lòng mình cháy bỏng lo âu. Liên ơi, hôm nào tạm biệt Thùy (Trâm), Liên còn hôn Thùy và dặn đi dặn lại rằng Thùy phải cảnh giác, nhưng hôm nay người ngã xuống trước lại là Liên, cô gái xinh xắn và xuất sắc trong công tác, cô gái cưng của bệnh xá không còn nữa. Liên ơi, còn sống ngày nào Thùy thề sẽ trả thù cho Liên, cho Lý và cho cả triệu người đã ngã xuống trong cuộc chiến đấu sinh tử này.
29.3.70
Lần đầu tiên đào huyệt chôn một người đồng đội, những nhát cuốc của mình bổ xuống đá làm tóe lửa như nỗi căm thù đang bốc cháy trong lòng mình. Hôm qua trong lúc đi cảnh giới về gặp địch, Thành đã bị chúng bắn chết ngã ngay tại suối trước ngõ vào nhà mình, và anh Xuất bị chúng bắn bị thương rồi hạ tàu bay chở đi. Chiếc quần của anh chúng rọc nát còn vứt lại một bên... Chưa đầy ba tháng cơ quan mất ba người!
Huyệt đào chưa xong mọi người đã khiêng Thành về. Qua một ngày rồi mà máu vẫn còn chảy ướt đỏ tấm drap quấn quanh Thành. Mình nhìn không rõ mặt Thành lắm, chỉ thấy đôi mắt đã nhắm và nước da nhợt nhạt. Lúc sống Thành có nhiều nhược điểm làm mình không ưa, nhưng bây giờ khi khỏa đất lấp lên thân hình người đồng đội ấy mình không cầm được nước mắt. Vậy đó, hãy ráng mà đùm bọc thương yêu nhau khi còn sống, chứ khi đã chết rồi có khóc thương cũng chỉ là những giọt nước mắt nhỏ trên nấm đất vô tri vô giác mà thôi.
Nhật ký ĐẶNG THÙY TRÂM