Những phương pháp thực hiện quyền sở hữu trí tuệ

Để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ (SHTT), Chủ thể quyền có thể thực hiện quyền tự bảo hộ hoặc yêu cầu các bộ phận thực thi xử lý hành vi xâm hại quyền SHTT bằng các biện pháp dân sự, hành chính hoặc hình sự, hoặc yêu cầu áp dụng phương pháp pháp kiểm soát sản phẩm xuất khẩu, nhập khẩu để phát hiện, ngăn chặn và xử lý hành vi xuất, nhập khẩu sản phẩm xâm hại quyền.

Những phương pháp thực thi quyền sở hữu trí tuệ



1. Mối quan hệ giữa (1) biện pháp dân sự với (2) hành chính, (3) hình sự và (4) biện pháp kiểm soát hàng hoá xuất, nhập khẩu liên quan đến SHTT:

- Khi bên xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đang bị xử lý bằng biện pháp hành chính, hình sự thì chủ thể quyền hoặc tổ chức, cá nhân bị thiệt hại có thể khởi kiện người có hành vi xâm phạm tại Toà án nhằm yêu cầu bồi thường thiệt hại.
- Khi sử dụng phương pháp kiểm soát sản phẩm xuất, nhập khẩu liên quan tới sở hữu trí tuệ, cơ quan Hải quan phát hiện có sản phẩm xâm hại quyền so huu tri tue, cơ quan Hải quan thực thi việc thông báo để chủ thể thực hiện quyền khởi kiện vụ án dân sự ở Toà án hoặc có đơn yêu cầu cơ quan xử lý bằng phương pháp hành chính (đối với trường hợp này, chủ thể quyền vẫn có quyền khởi kiện tại Tòa án để yêu cầu bồi thường thiệt hại).

2. Mối quan hệ giữa (2) phương pháp hành chính với (3) hình sự và (4) biện pháp kiểm soát sản phẩm xuất, nhập khẩu liên quan đến sở hữu trí tuệ.

- Trong lộ trình xử lý hành vi xâm phạm quyền bằng phương pháp hành chính, nếu có biểu hiện tội phạm về xâm hại quyền sở hữu trí tuệ thì cơ quan thực thi bằng biện pháp hành chính phải chuyển hồ sơ sang cơ quan tiến hành tố tụng hình sự có thẩm quyền để xử lý.
- Trong trường hợp người xâm phạm quyền quyền sở hữu trí tuệ đã bị khởi tố, truy tố hay đã có quyết định đưa ra xử lý theo thủ tục tố tụng hình sự, nhưng tiếp đó lại quyết định định chỉ điều tra, đình chỉ vụ án, nếu hành vi xâm hại quyền đó có biểu hiện vi phạm hành chính thì cơ quan thực thi tố tụng phải chuyển hồ sơ vụ vi phạm và đề nghị cơ quan thực thi bằng phương pháp hành chính xử phạt vi phạm hành chính.
- Khi thực thi phương pháp kiểm soát sản phẩm xuất, nhập khẩu liên quan đến sở hữu trí tuệ, trong trường hợp cơ quan Hải quan phát hiện có sản phẩm xâm phạm sở hữu trí tuệ, cơ quan Hải quan sẽ thông báo tới chủ thể quyền để chủ thể quyền thực hiện việc đề nghị cơ quan Hải quan xử lý hành chính đối hành vi xuất khẩu, nhập khẩu hàng hoá xâm hại quyền (trong trường hợp phát hiện hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ, cơ quan Hải quan có quyền áp dụng phương pháp hành chính để xử lý ngay).

3. Mối quan hệ giữa (3) phương pháp kiểm soát sản phẩm, xuất khẩu nhập khẩu liên quan đến sở hữu trí tuệ và (4) biện pháp hình sự.

Quy định pháp luật ngày nay không nêu rõ mối liên quan trực tiếp giữa (3) phương pháp kiếm soát sản phẩm xuất khẩu, nhập khẩu liên quan tới sở hữu trí tuệ và (4) biện pháp hình sự. Phương pháp kiếm soát hàng hoá xuất, nhập khẩu liên quan tới sở hữu trí tuệ được thi hành theo yêu cầu của chủ thể quyền, khi phát hiện có hàng hoá xâm phạm, cơ quan Hải quan sẽ áp dụng biện pháp hành chính để xử lý (nếu được chủ thể quyền yêu cầu, trừ trường hợp phát hiện hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ, cơ quan Hải quan có quyền thực hiện phương pháp hành chính để xử lý ngay). Trong quá trình xem xét vụ vi phạm để quyết định xử phạt, nếu xét thấy có dấu hiệu tội phạm xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, cơ quan hải quan có trách nhiệm chuyển hồ sơ cho cơ quan thực thi tố tụng hình sự có thẩm quyền để xử lý bằng phương pháp hình sự.

Vai trò về giám định sở hữu trí tuệ, đại diện sở hữu trí tuệ và cơ quan xác lập quyền trong thực hiện quyền sở hữu trí tuệ

1. Vai trò của giám định sở hữu trí tuệ

Giám định về sở hữu trí tuệ có vai trò hỗ trợ cho các lực lượng thực thi quyền sở hữu trí tuệ trong việc đánh giá, kết luận về:
- Tình trạng pháp lý, khả năng bảo hộ đối tượng quyền SHTT, phạm vi quyền SHTT được bảo hộ;
- Xác định các chứng cứ để tính mức độ thiệt hại;
- Xác định yếu tố xâm phạm quyền, sản phẩm /dịch vụ xâm phạm, yếu tố là căn cứ để xác định giá trị đối tượng quyền sở hữu trí tuệ được bảo hộ, đối tượng xâm phạm;
- Xác định khả năng chứng minh tư cách chủ thể quyền, chứng minh xâm hại, hàng hoá xâm hại hoặc khả năng chứng minh ngược lại của các tài liệu, chứng cứ được sử dụng trong vụ tranh chấp hay xâm phạm.
Bản Kết luận giám định về sở hữu trí tuệ của tổ chức giám định hoặc giám định viên là một trong các nguồn thông tin, dữ liệu tham khảo để các cơ quan thực thi kết luận có hoặc không hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Việc yêu cầu giám định có thể được thực hiện bởi chủ thể quyền, các tổ chức, cá nhân liên quan và các cơ quan thực hiện khi cần thiết.
Hoạt động giám định được thực hiện bởi các tổ chức, cá nhân đáp ứng được các điều kiện hành nghề theo quy định của pháp luật.

2. Vai trò của đại diện sở hữu trí tuệ

Đại diện SHTT là một dịch vụ do tổ chức, hoặc cá nhân thực hiện nhằm đại diện cho chủ thể quyền, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ và có trách nhiệm cung cấp chứng cứ chứng minh hay các thông tin về hành vi xâm hại quyền SHTT chủ thể quyền mà mình đang là đại diện, có trách nhiệm trình bày làm rõ các nội dung liên quan đến yêu cầu xử lý trước các cơ quan thực thi.

3. Vai trò của cơ quan xác lập quyền:

Cơ quan quản lý nhà nước về sở hữu trí tuệ (Cục sở hữu trí tuệ, Cục Bản quyền tác giả, Văn phòng bảo hộ giống cây trồng) không trực tiếp thực thi các biện pháp thực thi quyền sở hữu trí tuệ, song đây là các cơ quan chuyên môn, trong nhiều trường hợp các cơ quan này sẽ cung cấp các ý kiến để giúp các cơ quan thực thi kết luận về việc có hoặc không có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Việc cung cấp ý kiến chuyên môn tương tự như giám định sở hữu trí tuệ tuy nhiên được thực hiện bởi cơ quan xác lập quyền và chỉ có cơ quan thực thi mới có quyền được lấy ý kiến chuyên môn của các cơ quan này. Các cơ quan xác lập quyền không cung cấp ý kiến chuyên môn cho chủ thể quyền hoặc các tổ chức, cá nhân liên quan khác.