Những trận không chiến trên bầu trời Bắc Việt, 1965-1972 (Phần 1)

Tia chớp giữa bầu trời
Lê Thành Chơn.
Ngày 19/07/1966, sau khi bị KQ ta nện cho nhiều thiệt hại, KQ Mỹ quyết định tạo ra một chiến dịch quét sạch bầu trời. Hai phi công của ta đã xuất kích quyết chiến với chúng.
Hôm đó, thời tiết không tốt lắm. Mây 1800 m, hồng và trắng đục. Không quân Mỹ số lượng áp đảo bay 2 tốp. Một tốp 8 F-105 tiêm kích [1], theo đường phía tây bay vào sân bay Nội bài. Một tốp 4 F-105 bay thấp ém quân ở phía tây dãy Tam Đảo. Ta cho biên đội 2 chiếc cất cánh, bởi với thời tiết đó thì không chiến với biên đội 2 chiếc là có lợi nhất [2].
Mig vừa rời đường băng thì 4 chiếc từ Tam đảo vọt tới đè lên không cho vọt cao. 8 chiếc khác đến tiếp ứng. Tên lửa Mỹ dăng khắp bầu trời. Quân ta né tránh, rồi trong tích tắc bắn rơi tại chỗ 2 F-105. Jamé Caler (Anh hùng KQ Mỹ, 4.200 giờ bay) thú nhận: "Chúng tôi đông hơn nhiều lần nhưng bị phi công VIệt nam áp đảo từ đầu đến cuối. Phi công số 2 Dalma chỉ trong chớp mắt đã bị bắn hạ, đời tôi chưa bao giờ vấp phải một trận không chiến như vậy.
Cũng trận này được mô tả chi tiết trong Ký sự Quân chủng Phòng Không - Không quân có hơi khác. Hai phi công là Võ Văn Mẫn (Bến tre, Liệt sỹ, hi sinh 14/05/1967) và Nguyễn Biên (Bình định, liệt sỹ). Mẫn bay số 2.
2 anh hoàn toàn chủ động, theo kế hoạch vạch sẵn từ trước, chỉ đánh trên nóc sân bay Nội bài. Bằng mọi cách 2 người sẽ khiêu chiến địch, khéo léo lôi chúng về khu vực đỉnh sân bay để tận dụng lực lượng cao xạ mặt đất bảo vệ đuôi.
Trước trận này một thời gian dài, Quân chủng nhận thấy hiệu suất chiến đấu của ta thấp, do địch đã thay đổi thủ đoạn, chuyển sang bay thấp và rất thấp, hạn chế khả năng cơ động của phi công ta vốn có số giờ bay huấn luyện rất thấp và ít được bay huấn luyện khí tượng phức tạp. Do đó, khoảng thời gian 1 tháng trước trận đánh này, ta đã cho phi công chuyển sang huấn luyện bay thấp (dưới 100m).
Trong trận này, James Carler đã bị bất ngờ, khi hắn bổ nhào xuống thấp thì bị Mig lao theo ngay. Liên tục quần đảo sàng đi sàng lại, máy bay ta xen kẽ với máy bay địch, máy bay của James Carler phía trước, của Biên theo sau, rồi đến Dalma, sau cùng là Võ Văn Mẫn. Phi công ta đảo cánh liên tục như con chim chèo bẻo, yểm hộ và quan sát cho nhau.
Ở độ cao thấp, tốc độ của Mig-17 không hề thua F-105 trong khi khả năng cơ động lại hơn hẳn. Mig-17 ăn lái hơn nên luôn luôn chiếm được lợi thế. Đặc biệt, mặt đất quan sát trực tiếp bằng mắt luôn báo cho phi công ta cơ động kịp thời qua máy đối không. Phi công ta như có một người nữa ngồi ở phía sau, quay hẳn lưng lại, nên nhất cử nhất động của địch đều bị hoá giải.
Sau một vài vòng lượn, thấy không thể nào áp đảo được máy bay ta, tên số 2 không chịu nổi vội bật tăng lực vọt thẳng lên định bỏ trốn. James Carler hét lên yêu cầu số 2 giữ đội hình. Nhưng không kịp, vì Võ Văn Mẫn chỉ chờ có thế, anh đã khéo léo đưa ngay tên địch đang ở thế không thể cơ động mạnh vào vòng ngắm và bắn nó rơi tại chỗ. James gào lên gọi tên số 2 nhảy dù.
Lúc này chỉ còn lại James. Hắn vẫn tự mãn vào tay lái của mình, coi chiếc F-105 như một chiếc búa tạ hữu hiệu có thể hạ bất cứ địch thủ nào. Bản thân hắn từng hạ Mig-17 của không quân Trung quốc nên càng tự tin.
Khi Biên từ đằng sau lao tới, bỗng nhiên anh thấy tốc độ máy bay địch giảm đột ngột, anh bị trượt lên trước địch. James vội cơ động vào đuôi Biên ngay, nhưng hắn không kịp bắn vì Mẫn ở đằng sau kịp thời xạ kích khiến hắn phải bay trượt cạnh [3] tránh đạn.
Ở phía sau Mẫn đã quan sát thấy địch dùng cánh cản để làm giảm tốc độ đột ngột. Anh chọn cách tiếp cận từ dưới lên, nên ngay khi James bung cánh cản, anh thấy ngay và dễ dàng giảm tốc. Anh bắn trúng cánh phải của James, hắn lăn tròn lao xuống [4].
...
kqndvn:
[1] Bình thường F-105 thường làm nhiệm vụ cường kích.
[2] Khi thời tiết phức tạp, các phi công sẽ rất khó khăn khi phải bám theo biên đội trưởng, trong khi vẫn phải quan sát địch để bảo vệ phía sau. Trong nhiều trận đánh các phi công ta đã bị lạc nhau khiến cho biên đội rơi vào tình thế hiểm nghèo, bị địch bắn hạ.
[3] Máy bay vẫn thẳng mũi hướng về phía trước, nhưng bay trượt
sang một bên (Có phải dùng rudder hả bác 929rr?).
[4] Ký sự không nói tiếp là James có bị bắn hạ hay không. Nhưng có đoạn chú thích ở mấy trang sau nói James sau đó tháng 9/66 bị cao xạ bắn rơi và bị dân quân Thái Nguyên bắt sống. Đoạn này mâu thuẫn với Lê Thành Chơn ở chỗ Chơn cho rằng cả 2 tên bị bắn rơi tại chỗ.

kq: TACAN (tactial air nav) không phải là trạm rada mà là chỉ 1 đài phát tính hiệu trên tần số 960-1215 MHz. Nếu máy bay nào có trang bị TACAN recevier to có thể nhận được tín hiệu và có thể biết được khoảng cách tớn đài là bao xa và ở vị trí nào (0-360 độ) của đài. HK dân sư cũng xài một hệ thống tương nhưng tần số 108.0 MHz-117.95 MHz gọi là VOR/DME.
Thường thì các đài này có máy phát điện riêng và hoàng toàn tự động không cần người vận hành.
Bạn nhìn trong cái bản đồ Jeppesen bạn thấy khá nhiều đài VOR nối liền với nhau tạo thành 1 hệ thống xa lộ trên không.
[/QUOTE]
Thế hả bác!
Em nhớ cũng không rõ. Đại loại là trên đỉnh Pathí có 2 trực thăng UH-1. 4 đại liên 4 nòng 20li. Một trạm rađar cảnh giới và dẫn đường, một đài TACAN, do 1 trung đội Lào và 1 trung đội Mỹ đóng quân.
Trạm rất lợi hại vì quản lý được toàn bộ bầu trời miền Bắc. Địa hình cực kỳ hiểm trở, nên đặc công đã rất nhiều lần được phái đến nhưng không vượt qua được chân núi. Do đó phải cho An-2 lên đánh bất ngờ.
u?c chiangshan s?a vo 17:59 ngy 28/12/2005

Máy bay trinh sát RF-101.
Không quân ta đã phải rất vất vả mới phục kích bắn rơi được một số chiếc.

Camera đặt ở mũi

Nó bay thấp đến nỗi đè bóng lên trận địa của ta rồi mà không kịp phản ứng (chỉ sai hướng). Tháng 01/1966

Đây là ảnh trinh sát do RF-4C chụp đêm


Các máy bay trinh sát (R - reconnaissance) thường được cải tiến từ máy bay tiêm kích (F - fighter). Khi đó nó mang ký hiệu RF (Ví dụ RF-101 và RF-4C).
Nếu được cải tiến từ máy bay cường kích (A- Attack) thì sẽ mang ký hiệu RA (Ví dụ RA-5C)
Nếu được cải tiến từ máy bay ném bom (B - Bomber) thì sẽ mang ký hiệu RB (ví dụ RB-47)
Được kqndvn sửa chữa / chuyển vào 02:48 ngày 28/12/2005

Thế hả bác!
Em nhớ cũng không rõ. Đại loại là trên đỉnh Pathí có 2 trực thăng UH-1. 4 đại liên 4 nòng 20li. Một trạm rađar cảnh giới và dẫn đường, một đài TACAN, do 1 trung đội Lào và 1 trung đội Mỹ đóng quân.
Trạm rất lợi hại vì quản lý được toàn bộ bầu trời miền Bắc. Địa hình cực kỳ hiểm trở, nên đặc công đã rất nhiều lần được phái đến nhưng không vượt qua được chân núi. Do đó phải cho An-2 lên đánh bất ngờ.
[/quote]
Nếu ở đó co rada để dẫn đường thả bom kiểu BOBS thì cần người làm việc chứ nếu chỉ là TACAN thì không cần.
Mô tả một phi-vụ thả BOM bằng BOBS:
Đài BOBS nhận hướng dẫn các phi-vụ oanh-tạc qua Đoản Lệnh Hành-Quân (Frag order) xuất phát từ Bộ-Chỉ-Huy Hành-Quân Không-Quân hay Trung-Tâm Hành-Quân Không-Trợ.
Để sửa soạn cho một phi-vụ thả bom, tại Đài BOBS :
A- Toán Bảo-Trì phải mở toàn bộ các máy ít nhất 1 tiếng đồng hồ trước phi-vụ
B- Sỉ-Quan điều-hành Hành-Quân sẽ xử-dụng bản đồ tỷ lệ 500.000, chấm tọa-độ thật chính-xác các mục tiêu (nếu bản-đồ bị nghi-nghờ là quá cũ, không-ảnh sẽ được xử-dụng để điều-chỉnh), vẽ trước đường bay (Attack Heading) chính và đường bay phụ. Đưa các yếu tố ở phần 1 vào hệ-thống Computer. Kiểm-chứng theo hàng ngang và hàng dọc đối với mục-tiêu để xác định tọa-độ mục tiêu là "Địch", cũng như xác định vị-trí "Bạn" ở gần mục-tiêu (nếu có). Thử các tần số chính và phụ.
C- Đến giờ H+1. Thường Đài Kiểm-Báo bàn giao các phi-cơ thi-hành phi-vụ thả bom cho Đài BOBS. Đài BOBS sẽ nhận lãnh và bắt đầu hướng dẫn. Sĩ-Quan Hướng Dẫn sẽ hướng Antenna đĩa về phía phi-cơ cho đến khi "Lock-on" được trên màn ảnh (Scope) có nghĩa Computer đã ghi nhận vị-trí của phi-cơ và sẵn-sàng phát tín-hiệu hướng dẫn dưới dạng Code Morse để cho hoa-tiêu điều-chỉnh đường bay đúng trong hành lang để tiến tới mục-tiêu (beacon homing). Hành lang là một Hành Lang Không Gian có bề ngang từ 10 mét tới 20 mét, được chỉnh trước trong Computer. Trục giữa của hành-lang sẽ là trục thả bom. Qua hai yếu-tố trên chúng ta sẽ hiểu ngay rằng sai biệt "Chính-xác" cho phép có thể là 10 mét hay là 20 mét đối với mục-tiêu.
- Nếu hoa-tiêu bay đúng trục hành lang sẽ không nghe thấy tín hiệu Morse.
- Nếu hoa-tiêu bay lệch sang phải, hoa-tiêu sẽ nghe thấy tín-hiệu morse của chữ A (._) hoa-tiêu phải chỉnh phi-cơ sang trái.
- Nếu hoa-tiêu bay lệch sang trái, hoa-tiêu sẽ nghe thấy tín-hiệu morse của chữ N (_.) hoa-tiêu phải chỉnh phi-cơ sang phải.
Ngoài ra, nếu hoa-tiêu điều chỉnh sai như bay ngược hướng vào Hành Lang, tín-hiệu Morse đánh càng nhanh, và càng lại gần hành lang thì nhịp âm-thanh morse càng chậm lại cho đến khi lọt vào trong hành lang. Sau khi đã nằm trong hành lang, hoa-tiêu sẽ giữ đúng hướng cho tới 10 giây sau cùng trước mục-tiêu, máy sẽ đếm ngược (Countdown) từ 10, 9, 8, 7... đến 0 và hoa-tiêu bấm nút thả bom. Nếu hoa-tiêu bay lệch đường ở 30 giây sau cùng thì máy sẽ không phát ra lệnh Đếm Ngược, hoa tiêu sẽ vào mục-tiêu lần thứ 2.

Bắn rơi chiếc máy bay T28 ở Phù Sủng
Lê Trung Kiên*
Mùa đông năm 1960, trung đội súng 12,7mm của trung đoàn 88 đang cùng trung đoàn đi diễn tập thực binh cấp sư đoàn thì được lệnh của trung đoàn trưởng Cao Lưu rút khỏi đội hình quay về đi nhận nhiệm vụ mới. Trên đường về, cả trung đội đều thắc mắc không hiểu nhiệm vụ gì.
Về đến cổng doanh trại (đóng ở Quán Gánh thuộc huyện Thường Tín, tỉnh Hà Tây) đã thấy ô tô chờ sẵn ở cổng. Toàn trung đội nhanh chóng tập hợp nghe đồng chí trung đội trưởng Đinh Thêm phổ biến nhiệm vụ.
Sau 30 phút chuẩn bị, toàn trung đội lên chiếc xe được bịt bạt kín và chuyển bánh theo hướng Hà Nội. Trên đường đi, anh em hé bạt nhìn thấy phố phường tấp nập, xe đi qua cầu Long Biên một đoạn thì rẽ phải và biết rằng xe vào sân bay Gia Lâm. Đến sân bay, được lệnh nội bất xuất, ngoại bất nhập. Sau 2 ngày chờ đợi, mỗi người được phát 2 bộ quần áo và mũ Pa-thét Lào. Lúc này anh em mới rõ nhiệm vụ sang chiến đấu bên Lào.
Ngày 3-1-1961, chiếc máy bay L.19 chở chúng tôi cất cánh, sau gần 1 giờ hạ cánh xuống Cánh Đồng Chum. Đến Cánh Đồng Chum buổi sáng, buổi chiều một số anh em vào kho của đoàn 959 lĩnh súng đạn với một số dụng cụ cấp dưỡng. Ngay tối hôm đó, trung đội tiến hành lau chùi vũ khí.
Hôm sau, trung đội triển khai đội hình và tranh thủ luyện tập. Lúc này mới có dịp nhìn Cánh Đồng Chum, trông thật là rộng, toàn những đồi thấp nên bố trí các trận địa cao xạ thì rất thích hợp.
Sau 4 ngày ở Cánh Đồng Chum luyện tập thì có lệnh hành quân. Toàn trung đội cả súng đạn, dụng cụ được xếp lên chiếc xe Dốt-cát do một người lính trung lập (lính Coong-le) lái và một đồng chí Pa-thét Lào đi cùng.
Trên đường hành quân, chúng tôi đi qua các bản làng, núi rừng trùng điệp của tỉnh Xiêng Khoảng. Có những bản làng trông rất thanh bình êm ả, nhưng bên cạnh đó, cũng có những bản làng khói đạn bom còn đang âm ỉ. Đồng bào Lào trông rất chất phác, gặp chúng tôi ai cũng chắp hai tay trước ngực nói câu ?oxăm-bai? và được người bạn Pa-thét đi cùng dịch lại ?oxăm bai? là lời chúc sức khỏe, lời chào đoàn kết, chúng tôi cũng chắp tay đáp lại.
Sau một tuần qua suối, vượt đèo mới đến được Phù Sủng, cách ngã ba Xa-la-phu-khun về phía nam 11km và được lệnh dừng chân, chiếm lĩnh trận địa, triển khai chiến đấu bảo vệ pháo mặt đất.
Những ngày phòng ngự ở trận địa Phù Sủng mới thấy hết cái lạnh giá của miền bắc nước bạn Lào. Ban đêm, nằm ngủ nghe sương rơi cứ tưởng mưa. Sáng ra sương phủ trắng núi rừng. Có những sáng ngủ dậy, nhìn ra thấy những viên nho nhỏ trắng, sờ vào hóa ra sương đóng thành cục. Cái lạnh, rét thật ghê gớm.
Ngày 17-1-1961, một buổi sáng như bao buổi sáng, núi rừng sương phủ dày đặc. Trung đội 12,7mm làm công tác chuẩn bị sẵn sàng chiến đấu. Khoảng 8 giờ, sương bắt đầu tan, núi rừng hiện ra trùng điệp, cao nhất là ngọn Pha-xin-linh. Các khẩu đội đang ăn sáng thì có lệnh báo động của đồng chí Đinh Thêm, anh em nhanh chóng về vị trí chiến đấu. Và rồi theo hướng Xa-la-phu-khun, nghe tiếng động cơ xa xa, rồi thấy 4 chấm đen xuất hiện. Chúng bay từ hướng Viêng Chăn theo đường số 13 đi lên, đến Băng-ca-lô và Xa-la-phu-khun thì lượn vòng quan sát. Cả trận địa súng 12,7mm theo lệnh tập trung bám sát chiếc đi đầu. Đồng chí trung đội trưởng Đinh Thêm thấy chiếc đi đầu có hiện tượng bổ nhào, lập tức hạ lệnh: ?oChiếc đầu bổ nhào, bắn?. Cả 4 khẩu đồng loạt bóp cò. Tiếng súng nổ làm thức dậy cả vùng rừng núi xung quanh. 4 loạt đạn đầu vọt khỏi nòng súng bao quanh chiếc máy bay và bị trúng đạn lảo đảo rơi ngay tại chỗ. Cả ba chiếc còn lại bỗng vọt lên cao, lượn vòng trút bom bừa bãi và quay đầu chuồn thẳng về hướng nam.
Trận chiến đấu diễn ra trong thời gian ngắn nhưng là trận thắng giòn giã ngay từ loạt đạn đầu và là trận đánh đầu tiên của trung đội từ khi xa Tổ quốc nên anh em trong trung đội rất phấn khởi. Chúng tôi lại tiếp tục công tác chuẩn bị để bước vào trận chiến đấu mới.
Khi máy bay rơi, nhân dân các làng bản xung quanh như Phu-viêng, Nà-nàn, Pha-keng, thậm chí xa như đỉnh núi Pha-xi-linh cũng nhìn thấy và ai ai cũng phấn khởi hoan hô bộ đội Pa-thét Lào. Mặt trời lặn, trung đội được lệnh xuống tận chỗ máy bay rơi để thu dọn chiến lợi phẩm và xem xét tình hình. Chúng tôi xuống đến nơi thì thấy đầu chiếc F28 cắm sâu xuống đất khoảng 80cm, tên phi công chết trong tư thế ngồi lái. Chúng tôi lôi hắn ra khỏi buồng lái để chôn. Tôi nhìn thấy túi ngực hắn có dòng chữ Viêng-sa-vanh, chắc là tên hắn.
Sự việc này xảy ra đã hơn 40 năm nhưng vẫn đậm nét trong tôi và không bao giờ quên được. Hôm nay viết ra đây để các đồng đội như đồng chí Đinh Thêm, Vũ Đình Quyền, các đồng chí Lanh, Miêu, Đôi, My, Lai, Hồng và các đồng chí khác đã có mặt ở Phù Sủng ngày ấy cùng ôn lại một kỷ niệm chiến đấu thắng lợi trong đời làm anh bộ đội *****.
* Nguyên trung đội phó trung đội súng máy 12,7mm đã chiến đấu ở Phù Sủng, Lào.
http://www.quandoinhandan.org.vn/60nam/So3/371.htm
Các bác có biêt L.19 của miền bắc trông hình dáng thế nào không?

Bài dưới đây có nói về tình hình kiến thức của phi công ta thủa ban đầu. Tất cả trình độ chỉ đến lớp 4, lớp 5. Do đó nếu có cho học để lái Mig-23 sợ ta không lĩnh hội được.
Cách đánh của không quân ta là gì?
TRẦN KỲ
Ngày mồng 5-8-1964, đế quốc Mỹ ném bom miền Bắc, thì ngày mồng 6-8-1964, trung đoàn Không quân phản lực tiêm kích Sao Đỏ chuyển về căn cứ chiến đấu.
Đây là những tháng ngày trăn trở nhất của những người chỉ huy, lãnh đạo. Trong buổi sơ khai vừa bước chân ra khỏi nôi, không quân ta đã phải đọ cánh với kẻ thù hung hãn, kinh nghiệm, tiềm lực lớn. Quân thù sẵn sàng đổi một lấy năm, lấy mười. Chúng hy vọng đè bẹp không quân ta, đưa miền Bắc về thời kỳ đồ đá. Làm thế nào đánh địch mà vẫn giữ gìn, phát triển lực lượng ta? Làm thế nào củng cố được sự gan dạ, lòng dũng cảm, trí căm thù quân giặc cao độ của chiến sĩ ta mà vẫn bình tĩnh, không nôn nóng? Làm thế nào đánh thắng giòn giã trận đầu, gây niềm tin cho bộ đội? Hàng loạt những khó khăn khác được đặt ra. Trách nhiệm đè nặng lên đôi vai những người chỉ huy, lãnh đạo đơn vị.
Bộ đội về được ít lâu, Bác Hồ cùng các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước tới thăm. Toàn đơn vị tập hợp đón Bác ngay trên sân bay. Bác đi trước hàng quân. Các đồng chí Lê Duẩn, Trường Chinh cùng Chính ủy quân chủng theo sau Bác. Tiếng hô ?oHồ Chủ tịch muôn năm? vang dậy.
Bác dừng lại trước hàng quân, nhìn đàn con cháu nhắc nhủ:
- Các chú phải học tập gương chiến đấu của các chiến sĩ miền Nam anh hùng, phát huy lối đánh gần ?oBám thắt lưng địch mà đánh?, phải đoàn kết, quyết tâm, đã đánh là thắng, thắng ngay trận đầu. Phải xây dựng truyền thống đánh giỏi để giữ gìn, làm chủ đất nước, làm chủ biển trời Tổ quốc...
Được nghe lời Bác dạy hôm đó, những người chỉ huy, lãnh đạo đơn vị reo lên:
- Phát huy lối đánh gần, ?oBám thắt lưng địch mà đánh?. Phải đoàn kết, quyết tâm, đã đánh là thắng, thắng ngay trận đầu..?. Đây rồi! Cách đánh của không quân ta đây rồi! Lời của Bác hôm đó trở thành phương châm, tư tưởng chỉ đạo tác chiến của không quân nhân dân ta.
Đây là lần thứ hai, đoàn không quân Sao Đỏ được gặp Bác. Cách đó hơn một tháng, trong khi chờ đợi một vị nguyên thủ nước bạn, Bác vào thăm nơi ăn, chốn ở của bộ đội. Người không vào phòng khách mà vào phòng ngủ của anh em. Bộ đội ra sân bay tập luyện, chỉ còn chính ủy và mấy anh em phi công ở nhà. Đến cửa phòng số 1, Bác gặp Trần Hùng trong bộ quần áo kháng áp chuẩn bị ra sân bay. Người rất vui khi thấy chiến sĩ không quân ta trẻ, khỏe, nhanh nhẹn. Trần Hùng giơ tay chào Bác. Bác hỏi tên tuổi, quê quán rồi bảo Hùng mở tủ đựng đồ để Bác xem. Thấy tủ gọn gàng, sạch sẽ, Bác cười vui:
- Các chú nghe tin Bác đến nên sắp xếp gọn gàng thế này chứ gì? Ngày thường có được thế này không?
- Thưa Bác, ngày thường cũng như vậy ạ!
Bác căn dặn Hùng nâng cao trình độ văn hóa, làm chủ khoa học kỹ thuật để đủ sức chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Bác hỏi Chính ủy Đỗ Long:
- Các chú sinh hoạt Đảng có đều không? Có vui không?
Chính ủy thưa:
- Thưa Bác anh em sinh hoạt vui lắm ạ!
Bác cười:
- Vui thế nào?
- Thưa Bác đầu tiên là đoàn kết. Đoàn kết là yếu tố đánh thắng quân địch, rồi đến kỷ luật. Trời rộng bao la mà lơi lỏng kỷ luật, cho dù một chút cũng tai họa khôn lường. Tổ Đảng trong từng biên đội phải giám sát nhau chặt chẽ. Bí thư chi bộ đồng thời là chính trị viên nắm tư tưởng từng người để có sự sắp xếp hỗ trợ lẫn nhau trong học tập, sinh hoạt cũng như chiến đấu.
Bác tỏ vẻ hài lòng. Người hỏi về việcå luyện tập của bộ đội.
- Thưa Bác, trình độ văn hóa của anh em thấp nhưng cần cù chịu khó, nắm rất chắc lý thuyết cũng như thực hành. Theo giáo lệnh năm vòng bay kèm mới được phê chuẩn bay đơn. Hầu hết chỉ qua ba vòng, anh em đã được giáo viên phê chuẩn bay đơn. Các đồng chí chuyên gia bạn làm giáo viên rất ngạc nhiên, vui mừng thấy anh em tiến bộ vượt bậc như vậy.
Bác gật đầu, lúc này Người mới hỏi đến công tác lãnh đạo bộ đội. Chính ủy thưa với Bác:
- Thưa Bác, chiến thắng trên không là chiến thắng của tập thể. Ngày mới về, anh em sân đường cho là ?olính quét chợ không có mái che?, thợ máy là ?olính công vụ quần áo xanh?. Chỉ huy, lãnh đạo chúng cháu đã phân tích cho bộ đội thấy rõ: Phi công chỉ là người đem ý chí quyết chiến, quyết thắng của toàn đơn vị lên trời. Phi công là người thay mặt đơn vị ấn nút xả đạn vào mặt kẻ thù. Khẩu hiệu của toàn đơn vị là: ?oChiến đấu hợp đồng, lập công tập thể!?.
Lần thứ ba, Bác xuống thăm các chiến sĩ không quân là hôm Người xuống xem chiếc máy bay không người lái bị bộ đội pháo cao xạ bắn rơi còn nguyên vẹn. Bác xuống bất ngờ, nên chỉ có Chính ủy quân chủng, Phó tư lệnh quân chủng, đồng chí Phó chủ nhiệm chính trị và Chính ủy đoàn không quân Sao Đỏ đang họp thường vụ đón Bác.
Chiếc máy bay để ở đầu nhà khách Bộ Tư lệnh. Bác vào thẳng đó. Phó tư lệnh quân chủng báo cáo tính năng kỹ thuật, chiến thuật chiếc máy bay không người lái với Bác. Người chỉ vào chiếc máy bay không người lái nói:
- Đây là tên kẻ trộm nguy hiểm, các chú chớ coi thường.
Chính ủy Quân chủng mời Bác ngồi vào chiếc ghế xa lông đệm mút êm ái, Bác ngồi ngay trên chiếc ghế tựa nhìn ra khoảng đất trống khá rộng. Người nói:
- Các chú không được để đất trống. Trồng rau, đậu, khoai, sắn thêm vào bữa ăn.
[hl]Bác hỏi Chính ủy đoàn không quân Sao Đỏ về trình độ văn hóa của các phi công.
- Thưa Bác anh em phi công đa số là lớp 4, lớp 5. Chỉ có đồng chí trung đoàn trưởng Đào Đình Luyện là khá nhất, đíp-lôm ạ![/hl]
Chính ủy quân chủng thưa với Bác:
- Thưa Bác, đồng chí Đỗ Long cũng mới chỉ hết lớp 5 thôi ạ!
Bác lắc đầu:
- Lãnh đạo một đơn vị kỹ thuật mà mới chỉ có lớp 5 thôi thì không được. Các chú phải bố trí cho chú Long học văn hóa, văn hóa có giỏi, lãnh đạo mới tốt.
Từ hôm đó Bộ tư lệnh Quân chủng bố trí một giáo viên văn hóa kèm Chính ủy Đỗ Long học trong những giờ rảnh rỗi. Ông lần lượt thi đỗ tốt nghiệp lớp 7, rồi lớp 10 (cũ).
http://www.quandoinhandan.org.vn/60nam/So3/314.htm

Bài dưới cho biết về đào tạo và viện trợ của Liên xô và Trung quốc cho ta thành lập trung đoàn tiêm kích đầu tiên, cũng như tổng số phi công, số máy bay, v.v
Thành lập Trung đoàn không quân tiêm kích đầu tiên
Trung tá Phạm Dương Quý
Ngày 3-2-1964, đúng vào kỷ niệm 34 năm ngày thành lập Đảng Lao động Việt Nam, trung đoàn không quân 921 được thành lập. Để có được ngày đó, từ những năm trước, với tầm nhìn xa, trông rộng của Đảng, của Bác Hồ, những chiến sĩ không quân đầu tiên đã được cử đi học lái máy bay chiến đấu.
Tháng 3-1956, cùng với các đoàn cán bộ, chiến sĩ thuộc Ban nghiên cứu sân bay được cử đi học tập ở các nước, đoàn học lái máy bay tiêm kích có 50 đồng chí, do đồng chí Phạm Dưng làm trưởng đoàn được cử sang học tập tại Trung Quốc. Sau do yêu cầu nhiệm vụ, đồng chí Đào Đình Luyện được điều về thay đồng chí Phạm Dưng. Đến tháng 3-1963, trải qua 7 năm học tập, rèn luyện, vượt qua mọi khó khăn, lớp phi công tiêm kích chiến đấu đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam đã cơ bản hoàn thành các khoa mục, bài học bay cơ bản loại máy bay MIG-17.
Liên Xô và Trung Quốc trang bị cho ta máy bay MIG-15 và MIG-17. Cuối tháng 3-1963, các máy bay đã lắp ráp xong, sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ. Ngày 12-4-1963, đại tá Đặng Tính, Cục trưởng Cục Không quân ký công văn giao cho đoàn 32 chiếc máy bay chiến đấu kiểu MIG-17, 4 chiếc máy bay kiểu MIG-15, 42 xe đặc chủng, xe cơ động và 8 rơ móc thùng chứa thiết bị kèm theo.
Trên sân bay Mông Tự (Vân Nam) gần với biên giới của Tổ quốc, cán bộ, phi công trung đoàn được học bay ứng dụng, bay thực hành sát hơn với thực tế. Anh em tranh thủ ngày đêm miệt mài học tập để được nhanh chóng trở về Tổ quốc. Ai cũng muốn mình có tên trong danh sách về ngày đầu, đợt đầu. Những đợt kiểm tra, khảo sát đều vượt chỉ tiêu, ai cũng biết độc lập bay, bay rất bài bản, linh hoạt, tiến độ tốt, an toàn cao. Đến cuối năm 1962, mỗi phi công đã bay được 300 giờ trên MIG-17, bay chiến đấu biên đội 2 chiếc, 4 chiếc, bay đêm khí tượng giản đơn, bay biển... Tiêu biểu cho những đồng chí bay xuất sắc của trung đoàn là các đồng chí: Nguyễn Ngọc Độ, Lê Minh Huân, Phạm Ngọc Lan... Cán bộ, thầy giáo bạn tin tưởng nhận xét: ?oChất lượng bay không hề thua kém bất kỳ bộ đội không quân nước nào?.
Tình hình học tập của anh em rất tiến bộ. Máy bay, trang bị đã có, Cục không quân nghiên cứu, xem xét tình hình thực tế các công tác chuẩn bị của ta và của bạn. Cục đã làm công văn đề nghị Bộ Quốc phòng cho phép thành lập trung đoàn Không quân tiêm kích đầu tiên và được trên chấp nhận. Theo sự chỉ đạo của trên, phải bồi dưỡng đào tạo cán bộ để bảo đảm sẵn sàng chiến đấu khi cần thiết, có khả năng phát triển lớn mạnh, biên chế cơ quan đơn vị hoàn chỉnh, nhất là cán bộ chỉ huy, tham mưu, chính trị, kỹ thuật, hậu cần? Mọi mặt đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Cục không quân (sau là Quân chủng Phòng không-Không quân).
5 giờ sáng ngày 31-7-1963, chuyến tàu chở cán bộ, chiến sĩ các thành phần bổ sung cho đơn vị rời ga Hà Nội lên đường, tất cả đều tập kết ở sân bay Mông Tự. Trên sân bay, anh em đang khẩn trương luyện tập, chuẩn bị cho lễ ra mắt của trung đoàn. Mọi người được nhận quân, tư trang của Quân đội nhân dân Việt Nam từ bên nước gửi sang: mũ, quân hàm, quần áo... Anh em ngắm nhìn, nâng niu sao mũ, quân hàm. Ngoài giờ bay huấn luyện, tập đội ngũ ra anh em là phẳng phiu, chăm vuốt những bộ quân phục mới. Những đồng chí có huân chương, huy chương được phép đeo trong ngày vinh dự đó. Không khí đoàn kết thắm tình đồng chí, tình anh em tràn ngập trong đơn vị.
Đồng chí Trung đoàn trưởng Đào Đình Luyện đề nghị Hội đồng quân nhân đơn vị thảo luận, nghiên cứu đặt tên cho đơn vị, vẽ cắt ma-két phù hiệu sơn lên máy bay sao cho phù hợp với không quân chiến đấu, đơn vị không quân tiêm kích phản lực đầu tiên. Hội đồng quân nhân và anh em đều nhất trí đề nghị lên cấp trên lấy tên trung đoàn là ?oSao Đỏ?, ?oĐoàn không quân Sao Đỏ?. Phù hiệu sơn lên máy bay là quốc kỳ của Tổ quốc được cách điệu. Đề nghị trên đã được cấp trên chấp nhận. Số phi công đã có 70 đồng chí, trong đó 33 đồng chí đã bay tốt MIG-17. Các cơ quan, đơn vị, các bộ phận đã dần dần ổn định. Những ngày đầu, đồng chí trung tá Đào Đình Luyện được bổ nhiệm làm Trung đoàn trưởng, đồng chí thiếu tá Đỗ Long làm Chính ủy, đồng chí thiếu tá Trần Mạnh làm Trung đoàn phó, đồng chí Lê Văn Thọ làm Tham mưu trưởng, đồng chí Trần Doãn Tuyết làm quyền Chủ nhiệm chính trị; đồng chí đại úy Võ Duy Cư làm Tiểu đoàn trưởng kỹ thuật, đồng chí thượng úyTrần Ngọc Châu làm Tiểu đoàn phó...
8 giờ sáng ngày 3-2-1964, trên sân bóng của sân bay Mông Tự, toàn thể cán bộ, chiến sĩ trung đoàn tập trung đầy đủ. Sau lễ chào cờ, đồng chí Thiếu tướng Trần Quý Hai, đại diện Bộ Quốc phòng, đọc quyết định thành lập trung đoàn không quân tiêm kích mang phiên hiệu 921 rồi trao lá cờ ?oQuyết thắng? cho trung đoàn. Trung đoàn trưởng Đào Đình Luyện, thay mặt cán bộ, chiến sĩ đơn vị, nhận lá cờ ?oQuyết thắng?. Trung đoàn trưởng nâng cao lá cờ, hứa với Đảng, Nhà nước, nhân dân, quân đội sẽ mang lá cờ này phất cao trên bầu trời Tổ quốc, lập những chiến công vang dội trên bầu trời Tổ quốc
http://www.quandoinhandan.org.vn/60nam/So3/313.htm

Sự kiện và Nhân chứng
Cuộc đọ cánh đầu tiên
SĨ BÌNH
Ngày 10-9-1963, một máy bay T.28 của không quân Mỹ được mệnh danh là ?odân du mục? do một viên phi công phản chiến điều khiển, hạ cánh xuống sân bay Bạch Mai, Hà Nội. Khi ta chưa có phương tiện bay có thể ngăn chặn những chuyến bay thả biệt kích vào ban đêm quấy nhiễu miền Bắc thì đây là dịp may hiếm có. Sau khi xem xét tính năng, công dụng của chiếc T.28, Bộ Tổng tham mưu và Bộ Tư lệnh Phòng không-Không quân quyết định đưa chiếc T.28 vào phương án chiến đấu, do Phó tư lệnh Nguyễn Văn Tiến trực tiếp chỉ huy.
Công việc đầu tiên là phải ?odò? cho được lý lịch của T.28. Bởi quy định nghiêm ngặt của hàng không là: Nếu một máy bay chưa rõ lý lịch thì không được bay. Các kíp thợ giỏi của xưởng sửa chữa A.33, trung đoàn 919 là những người đầu tiên vào cuộc. Cuối cùng tổ trưởng Nguyễn Thủ cùng kíp thợ sửa chữa 4 người đã nổ máy, khởi động được T.28 và ?oxác minh? xong lý lịch của nó. T.28 có thể bay đêm, được trang bị 2 súng 12,7mm và 2 ổ rốc két hoặc 2 bom tạ. Có điều khác là Mỹ dùng T.28 để bắn mục tiêu dưới đất, còn ta thì sử dụng T.28 để bắn mục tiêu bay trong đêm. Việc còn lại là chọn tổ bay nào để có thể bắn trúng và hạ gục mục tiêu bay đêm của địch.
Cân nhắc kỹ, cuối cùng Bộ tư lệnh Quân chủng Phòng không-Không quân quyết định chọn Nguyễn Văn Ba làm lái chính, lái phụ là Lê Tiến Phước, Trung đội trưởng kiêm huấn luyện viên cùng đại đội với anh Ba, với sự giúp đỡ của viên phi công phản chiến. Nhưng lâu nay các anh chỉ tập bay chế độ ngày trên máy bay của Liên Xô (cũ), còn đây là lần đầu tiên nhìn thấy T.28, lại phải thực hiện bay đêm. Quân chủng đã điều đồng chí Hoàng Ngọc Trung, lái chính giỏi loại IL-14, người có nhiều kinh nghiệm giúp sức và tổ chức huấn luyện.
Suốt 3 tháng, 3 người thay nhau làm thầy, làm trò cùng huấn luyện chéo. Sau giám sát, kiểm tra bay thử trên chiếc T.28 có sự trợ giúp của viên phi công phản chiến, thấy an toàn, Bộ Tổng tham mưu quyết định cho chiếc T.28 xuất kích, tiến công máy bay C.123 của Mỹ (loại thả biệt kích ban đêm, lớn hơn T.28 nhiều). Lúc này T.28 được mang số hiệu ?o963?, tên tháng và năm máy bay này hạ cánh xuống Bạch Mai.
Nguyễn Văn Ba hồi hộp chờ giờ xuất kích. Ngày chờ đợi đã đến. 963 xuất kích lần đầu vào 23 giờ đêm một ngày tháng 7-1964. Lần thứ hai vào một đêm của tháng 11-1964. Cả hai lần đều không nhìn thấy địch, bởi 963 luôn bay ở tầng cao hơn đối phương. Quân chủng đã có nhiều cuộc họp rút kinh nghiệm, nhiều phương án đánh địch được trình bày. Mãi tới Tết Ất Tỵ 1965, đêm 14-2, sau 3 ngày đêm trực chiến sẵn sàng chiến đấu, vào lúc 22 giờ, trăng sáng đẹp, tổ bay của Ba được thông báo: ?oChuẩn bị đón khách?.
22 giờ 30 phút, 963 được lệnh cất cánh. Khi đạt độ cao 1.200 mét, tổ bay nghe Sở chỉ huy thông báo: ?oQuạ đen? phía trước, bên phải 15 độ, cự li 15km?. Phước phát hiện ra địch và reo lên: ?oNó kia kìa!?. Ba bình tĩnh báo về Sở chỉ huy, xin được công kích rồi bật đèn máy ngắm, lên đạn. Chiếc C.123 cứ lớn dần, chắn ngang tầm ngắm, anh hỏi: ?oBắn được chưa Phước??. Phước trả lời: ?oĐược rồi! Bình tĩnh nghe!?. Ba siết cò, đạn bay tới tấp vào động cơ bên phải và buồng lái máy bay địch. Không trúng thùng dầu nên không thấy cột lửa như các anh mong muốn. Chiếc C.123 mất thăng bằng, lao vào mây đen rồi rơi xuống vùng rừng núi gần biên giới Việt-Lào.
Nguyễn Văn Ba đã xả hết 190 viên đạn vào chiếc máy bay của Mỹ. Anh khẳng định đã hạ gục kẻ địch. Nhưng lúc ấy, điều kiện, phương tiện kiểm tra của ta còn hạn chế, phải chờ xác minh. 3 tháng sau nguồn tin mới được xác định. Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, nhiều tài liệu của địch khẳng định chiến công nói trên. Đó cũng là trận mở màn những cuộc đọ cánh quyết liệt, ngoan cường của Không quân nhân dân Việt Nam, đã tiêu diệt hàng trăm ?othần sấm?, ?ocon ma?, ?opháo đài bay? góp phần cùng quân và dân cả nước chặn đứng, bẻ gãy cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ ra miền Bắc.
Từ chiến công kể trên và những năm công tác sau này, Nguyễn Văn Ba đã được Nhà nước tuyên dương Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân tháng 8-1995

Cứ bắn rơi nhiều máy bay là
Bác mạnh khỏe, sống lâu...?
Trung tướng NGUYỄN XUÂN MẬU
Đã sang tháng 5. Hoa phượng đỏ rực trên các đường phố Hà Nội. Năm nay, các trường học ở nội thành đã triệt để sơ tán về các vùng nông thôn. Một hôm, xuống thăm một đại đội thuộc trung đoàn 234 trực tiếp bảo vệ Nhà máy điện Yên Phụ, tôi thấy trong hầm pháo của các chiến sĩ trẻ có những chùm hoa phượng rất đẹp. Trên trận địa ngày đêm căng thẳng và nóng bỏng này, các chiến sĩ ta đã chiến đấu rất dũng cảm và cũng rất yêu hoa.
Đã từ lâu, tháng 5 gắn liền với những đợt thi đua sôi nổi. Trong những năm hòa bình, chúng ta thi đua lập nhiều thành tích về lao động sản xuất để mừng thọ Bác. Tháng 5 năm 1967, khi giặc Mỹ đã dùng hàng trăm lần chiếc máy bay giội bom xuống Hà Nội, thì việc thi đua bắn rơi thật nhiều máy bay Mỹ để lập công mừng thọ Bác càng trở thành một phong trào sôi nổi. Trên các trận địa phòng không bảo vệ Hà Nội, khẩu hiệu: ?oQuyết tâm bắn rơi máy bay Mỹ, lập thành tích mừng thọ Bác? đã trở thành một khẩu hiệu hành động có sức cổ vũ lớn lao.
Ngày 5 tháng 5 năm 1967, những trận đánh tháng 5 bắt đầu. 16 giờ 14 phút, địch cho 48 chiếc gồm F.105 và F.4 đánh Hà Nội, tập trung vào hai khu vực chính: cầu Đuống và Trương Định. Ngay từ phút đầu, chúng đã bị các tiểu đoàn tên lửa của trung đoàn 236, 257, 274 phóng đạn liên tiếp vào giữa đội hình. Chiếc bốc cháy, chiếc bị rơi, số còn lại hạ thấp độ cao lao vào đánh phá. Lập tức lưới lửa của đoàn phòng không Hà Nội (F 361), hiệp đồng chặt chẽ với lưới lửa của dân quân tự vệ liên tiếp bắn rơi hai chiếc. Ở khu vực thuộc Sư đoàn 367 bảo vệ, các trung đoàn 210 và 230 đã lập công xuất sắc, bắn rơi tại chỗ hai chiếc F.105. Hai tên giặc lái, một thiếu tá, một trung tá bị nhân dân Hà Nội bắt sống. Trận đánh mở đầu tháng 5 lập thành tích mừng thọ Bác diễn ra thật đẹp. Chỉ trong vòng 9 phút, quân và dân Hà Nội đã bắn rơi 8 máy bay Mỹ, có 7 chiếc rơi tại chỗ, bắt sống bốn tên giặc lái, gồm hai trung tá, một thiếu tá và một trung úy.
Niềm vui chiến thắng lan nhanh khắp các trận địa, trên các đường phố khi đài phát thanh đưa tin Bác Hồ ký lệnh thưởng Huân chương Độc lập và gửi thư khen quân và dân Hà Nội. Thư Bác viết:
?oTừ ngày 25 tháng 4 đến nay, quân và dân Hà Nội liên tiếp đánh thắng vẻ vang, trừng trị đích đáng bước leo thang mới của giặc Mỹ.
Ngày 5 tháng 5, Hà Nội đã đánh giỏi, thắng lớn, bắn rơi máy bay Mỹ, diệt và bắt sống nhiều giặc Mỹ lái máy bay.
Quân và dân Hà Nội đã đoàn kết chặt chẽ, chiến đấu dũng cảm, bảo vệ trị an tốt và tiến bộ trong công tác phòng không nhân dân.
Bác rất vui lòng thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ khen ngợi đồng bào, bộ đội và cán bộ Thủ đô ta?.
Đêm hôm ấy, sau khi họp Bộ tư lệnh để rút kinh nghiệm những trận chiến đấu vừa qua, anh Tính và tôi lại đứng với nhau hồi lâu để cùng tận hưởng phần thưởng quý báu mà Bác vừa gửi đến quân và dân Hà Nội đang được truyền trên các làn sóng điện đi khắp toàn quốc, ra ngoài bốn biển năm châu. Lần này chúng tôi không còn được đứng với nhau bên gốc cây sấu nữa, mà đứng dưới một vòm hang rộng có những chùm thạch nhũ óng ánh đẹp như một công trình điêu khắc. Anh Tính vốn là một người rất lạc quan, thế mà chưa bao giờ tôi thấy anh vui như hôm nay. Anh cứ nhắc đi nhắc lại mãi câu cuối cùng trong thư khen của Bác: ?oBác rất vui lòng thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ khen ngợi đồng bào, bộ đội và cán bộ Thủ đô ta?.
Ngày 19 tháng 5 đã đến!
Khi buổi phát thanh đầu tiên của đài Tiếng nói Việt Nam phát đi bản nhạc chúc thọ Chủ tịch Hồ Chí Minh thì các đoàn đốc chiến của Bộ Tham mưu, Cục Chính trị, Cục Kỹ thuật, Cục Hậu cần hối hả lên đường xuống các đơn vị.
Theo nhận định của trên, ngày hôm nay địch sẽ tổ chức đánh lại Hà Nội. Buổi sáng, các đồng chí trong Bộ tư lệnh chúng tôi có mặt ở sở chỉ huy sớm hơn thường lệ. Không ai bảo ai mà đồng chí nào cũng quần áo chỉnh tề hơn ngày thường.
Đồng chí Đặng Tính bước đến chiếc máy điện thoại ?oTàu-57? có đường dây riêng thẳng từ sở chỉ huy quân chủng đến chỗ Bác. Từ ngày địch đánh Hà Nội, Bác chỉ thị cho mắc đường dây này để trực tiếp theo dõi tình hình chiến đấu của quân chủng. Bác mang mật danh số 1. Có lần địch vào, đồng chí tổng trực ban vội vàng báo cáo với Bác quên cả mật danh:
- Máy bay địch vào Hà Nội, mời Bác xuống hầm ạ.
Bác phê bình:
- Bác là số 1 cơ mà! Chú nào lộ bí mật đấy?
Đoạn đối thoại ngắn này được truyền tụng nhiều trong sở chỉ huy như một bài học giáo dục sinh động.
Đồng chí Đặng Tính quay máy và nhấc ống nghe lên, chờ đợi. Tất cả chúng tôi như nín thở.
Bỗng khuôn mặt đồng chí Đặng Tính hiện lên vẻ xúc động:
- Thưa Bác, nhân kỷ niệm ngày sinh của Bác, chúng cháu xin kính chúc Bác mạnh khỏe, sống lâu.
Đồng chí Đặng Tính cầm ống nghe một lúc lâu rồi mới quay sang phía chúng tôi cười rạng rỡ:
- Bác bảo Bác cảm ơn các chú, các chú cứ bắn rơi nhiều máy bay Mỹ là Bác mạnh khỏe, sống lâu.
Câu nói của Bác lập tức được nhanh chóng truyền đến các trận địa.
Một ngày chiến đấu mới bắt đầu. Hôm nay, đồng chí Lê Văn Tri và tôi ở nhà trực chỉ huy. Tôi nói mấy lời ngắn gọn động viên các đồng chí sĩ quan tác chiến và nhân viên ở sở chỉ huy hoàn thành nhiệm vụ thật tốt, phục vụ các đơn vị đánh thắng, diệt thật nhiều máy bay địch, bắn rơi tại chỗ, bắt sống giặc lái để chào mừng kỷ niệm ngày sinh của Bác?
Trên bảng thực lực, những ngọn đèn tín hiệu lấp lánh báo tin vui: Trên toàn miền Bắc hàng trăm bệ phóng tên lửa sẵn sàng chiến đấu tốt. Bộ đội pháo cao xạ ở tất cả các khu vực phòng không cũng đã sẵn sàng làm nhiệm vụ. Bộ đội ra-đa đã phát đi những tin đầu tiên về những tốp mục tiêu xa. Riêng khu vực Hà Nội, lực lượng tên lửa có tới trăm bệ phóng, lực lượng cao xạ có cả chục trung đoàn. Theo lệnh Bộ Tổng tham mưu, tất cả các lực lượng không quân tiêm kích được giao nhiệm vụ tập trung bảo vệ Hà Nội.
Theo nếp quen của mỗi lần trực chỉ huy, trước khi bước vào chiến đấu, tôi thường gặp các đồng chí chính ủy các đơn vị trao đổi. Anh Trương Công Cẩn, chính ủy binh chủng tên lửa rất vui. Anh cho biết, theo quyết định của Bộ tư lệnh binh chủng, tất cả các cấp trưởng, từ đại đội đến binh chủng đều làm nhiệm vụ trực chỉ huy.
9 giờ 50 phút, địch ập vào từ hướng tây nam và tây bắc.
Đồng chí Lê Văn Tri phát lệnh báo động cấp một cho toàn quân chủng. Anh nhắc binh chủng tên lửa cố gắng đánh sớm, chặn đứng từng cánh quân địch ngay trên đường chúng bay vào.
10 giờ 1 phút, các tiểu đoàn của trung đoàn tên lửa 236 phóng đạn. Tiểu đoàn 61 ở trận địa Văn Điển, tiểu đoàn 64 ở trận địa Yên Nghĩa cũng phóng 4 quả lựu đạn vào một tốp. Tin báo về: một chiếc A.4 rơi tại chỗ ở Thanh Oai (Hà Tây). Trận mở đầu đẹp quá! Một bức điện của Bộ tư lệnh quân chủng biểu dương kịp thời trung đoàn 236 và thông báo cho các đơn vị khác thi đua với 236 được gửi đi ngay.
Tiếp đó, 16 chiếc máy bay gồm F.4 và F.8 vào đánh phá khu kho Văn Điển. Tiểu đoàn 28, Sư đoàn 367, vừa được lệnh về đây được hai ngày đã đánh giỏi, bắn rơi một F.8, bảo vệ an toàn khu kho. Từ bên kia sông Hồng, làm nhiệm vụ án ngữ phía bắc và tây bắc Hà Nội, hai trung đoàn tên lửa 257 và 274 phóng đạn liên tiếp vào các cánh quân từ phía Tam Đảo xuống, bắn rơi 3 chiếc, làm chúng phải tán loạn đội hình. Sư đoàn 361 cũng liên tiếp báo tin về các đơn vị bắn cháy, bắn rơi máy bay địch.
Cả sở chỉ huy náo nức phấn khởi.
Buổi chiều, máy bay của hải quân địch tập trung đánh phá Nhà máy Điện Yên Phụ. Trên vùng trời Hồ Tây, bọn A.4E quần đảo, ***g lộn, tìm cơ hội phóng bom vô tuyến vào nhà máy, nhưng bị trung đoàn 220 bắn rát, không thực hiện được ý đồ. Trên trận địa ôm sát nhà máy điện, đại đội trưởng đại đội 1 Anh hùng Nguyễn Huy Cảnh, tỉnh táo bỏ qua bọn F.8 nghi binh, chỉ huy đơn vị tập trung diệt bọn bổ nhào, khiến bom của địch chệch xa ra ngoài. Các trung đoàn 230, 210, 241 của Sư đoàn 367 đã phối hợp chặt chẽ đánh tan hai đợt công kích liên tục của địch vào nhà máy điện. Biết không thể đánh chính diện được, địch dùng thủ đoạn đánh lén. Trong lúc bọn F.8 lượn vòng phía tây nam hòng thu hút sự chú ý của ta, thì một chiếc A.3J là thấp theo trục sông Hồng định giở trò cắn trộm, lập tức bị lưới lửa của đại đội 1 quất thẳng vào mặt. Tên ?oChiến sĩ nhà trời? bị trọng thương đâm đầu xuống phố Lê Trực. Tin máy bay địch rơi tại chỗ trên đường phố Hà Nội làm cho không khí trong sở chỉ huy sôi động hẳn lên. Đây là một sự kiện đặc biệt chưa từng xảy ra bao giờ ở Thủ đô. Thực ra, ngày 12 tháng 6 năm 1966 cũng đã có một chiếc rơi ở Hòa Mục, nhưng đó là một chiếc không người lái, lại rơi ở ngoại thành. Còn đây là chiếc phản lực, ném bom.
Ở sở chỉ huy rất nóng ruột về tên giặc lái. Nó nhảy dù ra được hay chết luôn trong máy bay? Bắn rơi tại chỗ một máy bay địch đã là quý rồi, nhưng bắt sống được giặc lái thì ý nghĩa chiến thắng càng lớn hơn. Có giặc lái, nhất định tối nay chúng ta sẽ tổ chức họp báo.
Những biện pháp cần thiết bảo đảm bắt sống giặc lái được nêu ra và truyền đạt nhanh xuống nơi máy bay rơi.
Khoảng nửa tiếng sau có tin chính thức báo về: hai tên giặc lái đã bị bắt sống. Một tên rơi xuống nóc chuồng gà ở số nhà 71, một tên rơi xuống ngõ 124 cùng ở phố Thụy Khuê.
Tôi ngả người trên ghế và cảm thấy như tim ngừng đập vì sung sướng! Bác đã biết tin này chưa? Chắc Bác đã biết rồi. Cục Tác chiến theo dõi sát cuộc chiến đấu của chúng tôi, chắc đã báo cáo tin vui này lên Bác. Nhất định Bác sẽ vui lòng. Đại tướng Võ Nguyên Giáp lúc này đang có mặt tại sở chỉ huy Sư đoàn 361 đã nhiệt liệt biểu dương chiến công xuất sắc của bộ đội phòng không Hà Nội.
Sau những trận đánh tháng 5 năm 1967, quân và dân Hà Nội được Bác Hồ ký lệnh thưởng Huân chương Độc lập hạng nhất.

Một quyết định lớn
Thiếu tướng NGUYỄN VĂN NINH

Ngày 24-11-1972, Thượng tướng Văn Tiến Dũng (ở giữa), Tổng tham mưu trưởng phê chuẩn kế hoạch chiến dịch phòng không đánh trả cuộc tập kích chiến lược bằng máy bay B52 vào Hà Nội, Hải Phòng do Bộ tư lệnh Quân chủng Phòng không-Không quân báo cáo..

Mùa hè năm 1972, Cục tác chiến Bộ Tổng tham mưu tổ chức hội nghị chuyên đề về đánh B52 của không lực Hoa Kỳ. Lúc đó tôi là thiếu tá trợ lý của Cục tác chiến. Ra đời từ năm 1952, B52 ngày đó được mệnh danh là ?oSiêu pháo đài bay? là loại phản lực ném bom chiến lược, là trụ cột của không quân trong chiến lược toàn cầu của Mỹ. Chúng đã đưa B52 đến sân bay Andesin đảo Guam, rồi Thái Lan để đối phó với tình hình chiến sự ở miền Nam Việt Nam và bán đảo Đông Dương. Ngày 18 tháng 6 năm 1965, lần đầu tiên B52 ném bom Bến Cát (Bình Dương). Ngày 12 tháng 4 năm 1966 đánh vào đèo Mụ Giạ, đường 12 Quảng Bình, rồi thường xuyên đánh phá Vĩnh Linh cũng như chiến trường miền Nam và lại đang lộ rõ ý định đưa B52 ra đánh phá miền Bắc. Sức phá hoại của B52 là cực kỳ ghê gớm. Phải đánh thắng B52, đó là đòi hỏi bức thiết của quân và dân ta, trong đó có trách nhiệm của các sĩ quan tác chiến Bộ Tổng tham mưu chúng tôi.
Tại căn nhà hai tầng nép mình dưới hàng cây cổ thụ bóng lá xum xuê, trong một góc thành cổ Hà Nội, bảy giờ sáng trời mùa hè, hàng cây không có gió đứng im phăng phắc, bầu trời trong xanh như báo hiệu một ngày gay gắt nắng, mọi người vào vị trí của mình trong phòng họp. Ai cũng có vẻ như suy nghĩ lung lắm; tập trung mọi tinh lực vào nội dung và ý nghĩa của cuộc họp này. Tôi nhớ như in đó là ngày 6 tháng 7 năm 1972. Cuộc họp chỉ có mười đồng chí.
Không khí khẩn trương của cuộc họp được thể hiện ngay từ những giây phút đầu. Trong lời khai mạc ngắn gọn của Phó tổng tham mưu trưởng Vương Thừa Vũ có nhấn mạnh đến việc thực hiện nghị quyết của Bộ Chính trị tháng 6 năm 1972 về nâng cao cảnh giác tiếp tục chiến đấu và chiến thắng trong mọi tình huống. Bộ Tổng tham mưu quyết định mở hội nghị chuyên đề đánh B52 ngay trên vùng trời phía Bắc. Rồi giới thiệu đồng chí Phùng Thế Tài, Phó tổng tham mưu trưởng chủ trì cuộc họp.
Những câu hỏi nêu ra trong hội nghị như xoáy vào đầu óc từng sĩ quan tham mưu chúng tôi như: Mỹ có đưa máy bay B52 ra ném bom Hà Nội và vùng lân cận không? Nếu đưa thì thời điểm nào? Ta có đánh được B52 không? Cách đánh ra sao? Rồi công tác chuẩn bị cho đánh thắng?... Tôi nhìn những khuôn mặt đã từng dạn dày trong chiến trận, các anh phân tích mạch lạc, luận giải một cách khoa học trên cơ sở nền tảng lý luận quân sự Đông-Tây, kết hợp với những kinh nghiệm chiến tranh mà các anh đã tích lũy được. Các anh không thiếu kinh nghiệm trận mạc, không thiếu nghệ thuật tác chiến ?oDĩ bất biến, ứng vạn biến? để đối phó với tình hình khẩn trương của chiến tranh trong những tình huống thay đổi. Nhưng hình như mỗi ý kiến của các anh đưa ra có cái gì đó vẫn chưa hoàn thiện, vẫn chưa bằng lòng với chính mình. Bởi đánh B52 thì lúc này ta chưa nhiều kinh nghiệm. Tư tưởng quân sự đã từng chỉ rõ: ?oBiết địch biết ta, trăm trận trăm thắng? là tiền đề, là cơ sở khoa học của công tác tham mưu chúng ta. Đồng chí Mạc Lâm, cán bộ Cục 2, sau khi thông báo tình hình hoạt động của B52 trên chiến trường Đông Dương, đã nhấn mạnh B52 bay cao hơn 10km, đánh đêm là chính, sử dụng rất nhiều loại nhiễu điện tử phức tạp, mỗi chiếc có thể mang được 25-28 tấn bom... Giặc lái rất lo sợ bay vào vùng trời phía Bắc và ngại đánh ban ngày...
- Phải đánh trúng B52 - Lời nói chắc chắn như đinh đóng cột của đồng chí Lê Văn Tri-Tư lệnh Quân chủng Phòng không-Không quân như tạo thêm cú hích mới cho hội nghị-phải giải quyết cả mặt kỹ thuật và chiến thuật, cơ động hợp lý, phòng tránh kịp thời, tên lửa cố gắng đánh trước lúc B52 cắt bom, phát hiện đánh cả máy bay chỉ huy.
Với tư cách một Viện trưởng Viện kỹ thuật quân sự, đồng chí Hoàng Đình Phu nói:
- Để khắc phục được nhiễu ta có thể sử dụng ra-đa K8-60 khí tài quang học PA-00... chú ý các biện pháp chống nhiễu thông tin chỉ huy-phân tích rõ thêm một số vấn đề khắc phục nhiễu, anh tiếp-phản xạ của B52 lớn gấp 4 lần của máy bay F4, đạn tên lửa của ta có thể nổ sớm cách B52 khoảng 200m, ta cần nghiên cứu hạ thấp độ nhạy của đạn. Máy bay ta nên sử dụng cả loại tên lửa K13, cả loại đạn không điều khiển (C5-M, C5-K; ca nông 30mm).
Hội nghị càng lúc càng sôi nổi và càng hé mở cách đánh sáng tạo của ta. Đồng chí Đào Đình Luyện-Tư lệnh Quân chủng Không quân sôi nổi xác định: B52 sẽ là đối tượng tác chiến chủ yếu của MIC 21. Anh khẳng định, nếu B52 đánh ngày thì máy bay ta chắc chắn đánh trúng.
Đồng chí Dương Hán, Phó tham mưu trưởng Quân chủng Phòng không-Không quân, bổ sung thêm ?oPhía nam Quân khu 4, các tiểu đoàn tên lửa đã đánh 60 lần vào B52 có lần đã thấy chúng bị cháy?.
Nhà khoa học Trần Đại Nghĩa trên cương vị Chủ nhiệm Ủy ban khoa học kỹ thuật Nhà nước nãy giờ ngồi trầm tư suy nghĩ, thâu tóm chắt lọc ý kiến của các tướng lĩnh, một lúc sau ông chậm rãi phát biểu. Ông cho rằng muốn khắc phục các loại nhiễu điện tử, ngoài các biện pháp kỹ thuật thì vấn đề quan trọng nhất là phải có các trắc thủ giỏi. Nếu địch đánh ban đêm ta có thể thả pháo sáng để có thể quan sát được B52. Ý kiến của ông thật sâu sắc và thú thật tôi có hơi bất ngờ. Là một nhà khoa học tự nhiên có tiếng, tôi cứ tưởng ông sẽ đưa ra những biện pháp xử lý kỹ thuật, thì bất ngờ và chí lý ông lại nêu vấn đề con người là quyết định. Vấn đề ông đặt ra để lại cho tôi nhiều suy nghĩ.
Vốn là một sĩ quan được chiến đấu trong Binh chủng Tên lửa, trước hội nghị tôi phát biểu chính kiến của mình: ?oTheo tin kỹ thuật, ngày 4 tháng 4 năm 1972, tiểu đoàn tên lửa của ta ở Vĩnh Linh đã bắn rơi một B52 ở ngoài khơi Cửa Việt và một chiếc khác bị thương phải hạ cánh khẩn cấp xuống sân bay Đà Nẵng. Như vậy, bộ đội tên lửa cũng bắn rơi được B52?.
Dưới bầu trời quần thảo của máy bay địch, từ xa tiếng bom vẫn cứ rền rĩ vọng về, tiếng súng phòng không của ta lúc lúc lại rộ lên quyết liệt từ các góc phố. Trong căn phòng, hội nghị vẫn tiếp diễn. Qua nhiều ý kiến trao đổi tâm huyết đầy trách nhiệm, đồng chí Phùng Thế Tài kết luận: Tập trung làm rõ những câu hỏi mà hội nghị đã nêu lên. Với bản chất hiếu chiến, phô trương sức mạnh Mỹ sẽ dùng B52 đánh phá ra miền Bắc tập trung vào các mục tiêu kinh tế, giao thông, quân sự, khu tập trung dân cư bằng nhiều thủ đoạn phức tạp... Về ta, đồng chí chỉ thị tiếp tục nghiên cứu cách đánh B52. Bộ đội tên lửa, không quân đều đánh B52 kết hợp các vũ khí, phương tiện chiến thuật có hiệu quả nhất. Đánh trúng, bắn rơi được B52 là nhiệm vụ cấp bách, là yêu cầu cao về quân sự, chính trị, ngoại giao. Rồi đồng chí nhấn mạnh đến nhiệm vụ cụ thể của Quân chủng Phòng không-Không quân về các chi tiết chuẩn bị cả con người và vũ khí cho chiến thắng B52.
Diễn biến của chiến dịch ?oĐiện Biên Phủ trên không? sau này gần giống như những gì mà hội nghị đã dự báo. Chúng ta đánh B52 hoàn toàn trong thế chủ động.

http://www.quandoinhandan.org.vn/60nam/So4/457.htm