Những trận không chiến trên bầu trời Bắc Việt, 1965-1972 (Phần 1)

Theo tôi thì là ''''máy bay trinh sát điện tử EB-66 số 55-3088 thuộc phi đội 41, không đòan tiêm kích chiến thuật (Tactical Air Wing) 355 của KQ Mỹ.
Air Wing của Mỹ thấy một số sách dịch là ''''phi đòan'''', hay ''''không đòan''''. Không hiểu phiên chế này thường có bao nhiêu máy bay ? Có tương đương với cấp nào của ta không nhỉ ? Trung đòan hay sư đòan không quân ?
Escadre/Squadron dịch là ''''phi đội'''' có đúng không nhỉ ? Nếu đúng thì từ ''''biên đội'''' tiếng Anh là gì ? Cell ?
Được altus sửa chữa / chuyển vào 19:50 ngày 14/01/2006

Theo em thì :
- Không đoàn (Wing) ~ trung đoàn không quân (20-30 máy bay).
- Phi đoàn (Squadron) ~ tiểu đoàn không quân (10-15 máy bay).
- Phi đội và biên đội như nhau (2-5 máy bay). Theo trang này http://www.vnaf.net/ thì phi đội họ dịch là detachment.

Gulfoil có nhiều hình độc đáo quá, nhưng tôi thích nhất cái này, CÁC PHI CÔNG RẠNG RỠ, CUỘC CHIẾN MƯỜI MẤY NĂM KẾT THÚC VỚI THẮNG LỢI HOÀN TOÀN.

---------------------------------------------------------------------------
Bạn dịch hay quá. Mình còn vài cái ảnh có máy bay không số đây

Bác kqndvn,
Có thằng bạn hỏi tôi một số thông tin, không biết bác có số liệu không nhỉ ?
- KQNDVN trong những năm đánh Mỹ có tổng cộng bao nhiêu máy bay ? Từng lọai ? Mất bao nhiêu ? Từng lọai ? Số liệu trong các sách của Toperczer có phù hợp với các số liệu chính thức của ta không ?
- Có tổng cộng bao nhiêu phi công ? Hy sinh bao nhiêu ? Bao nhiêu trong không chiến / trên mặt đất ? (Cái này tôi hiếu là có thể chưa có con số chính thức, nên con số gần đúng cũng được)
- KQNDVN có chủ động tiến hành một chiến dịch tiến công quy mô kha khá nào (>10 máy bay) có kế họach tỉ mỉ từ trước như kiểu Operation Bolo không ? Nếu có thì kết quả ra sao ? Có chiến thuật gì cụ thể để đánh bọn tiêm kích (đánh chứ không phải tránh) không ?
Cảm ơn bác trước nhé.
Được altus sửa chữa / chuyển vào 04:17 ngày 15/01/2006

Hmm hôm nay tình cờ thấy mẩu tin trên báo Mỹ nói cơ số Wing (F-16) của ANG (Air National Guard) là 72 máy bay, Squadron 12 máy bay. USAF hay lọai máy bay khác có thể khác.
http://www.washingtontimes.com/national/20060112-113400-5198r.htm
USAF định nghĩa giữa Wing với Squadron có thể có phiên chế Group, dưới Squadron là Flight, còn Detachment là một lực lượng bất kỳ của một squadron/group bố trí tại một căn cứ khác với căn cứ chính. Mỗi căn cứ không quân thường chỉ có một Wing, vậy nếu không tương đương về quân số hay số máy bay thì cũng có thể tương đương với trung đòan của ta về mặt tổ chức chiến thuật.

Trời ơi, chú có đùa không đấy. Cái này bí mật quốc phòng ai mà biết được.
Tổng số máy bay được viện trợ thì biết, vào báo quân đội nhân dân người ta công bố hồi 30/04 năm ngoái có nói TQ viện trợ ~100 máy bay, Liên xô viện trợ ~300 máy bay.
Số máy bay các loại thì chỉ biết chắc là Mig-17 được >30 chiếc. Mig-19 được gần 70 chiếc, vì nó in rõ trong cuốn Lịch sử Trung đoàn 921 và 925 và cả trong sách của Lê Thành Chơn.
Số còn lại là Mi-4, An-2, Mi-6, Li-2, IL-14, IL-28 (khoảng 20 chiếc), Mig-21 các đời.
Về số máy bay bị mất thì ta không thấy có công bố chính thức. Ngay đến trận thứ 2 bắn rơi 2 máy bay địch thì bị địch bắn rơi lại 3 máy bay hi sinh 3 phi công thì mãi đến năm 1997 lần đầu tiên mới biết khi đọc hồi ký của tướng Phùng Thế Tài in trong tạp chí Sự kiện và Nhân chứng (thuộc Báo QĐ ND).
Nhưng cái này có thể đoán được đại khái nếu mất công khai thác thư viện. Ví dụ theo cuốn Lịch sử Trung đoàn 925 thì có khoảng gần 70 máy bay Mig-19. Ta bị mất 11 chiếc trong chiến đấu, đâu chục chiếc khác vì các nguyên nhân ngoài chiến đấu (vd như bay tổng duyệt duyệt binh thì 2 chiếc Mig-19 đâm nhau rơi xuống sân bay Kiến An, Hải phòng).
Cuốn lịch sử Trung đoàn 927 khi bắn rơi 43 chiếc các loại, bị bắn rơi gần 10 chiếc, không nói các tai nạn khác.
Các cuốn LS 921 và 923 thì đọc lâu rồi không nhớ có khi ghì không.
Cuốn LS trung đoàn vận tải gì gì đấy thì mất 10 IL-14 trong chiến đấu, gần chục chiếc tai nạn và luyện tập. Trực thăng cũng mất mấy chiếc. Có chiếc gẫy đuôi, tổ lái hạ cánh được nhưng phải luồn rừng lội suối mãi gần 2 tháng sau mới về được đến nhà. Có chiếc đi đón phi công nhảy dù và đi cẩu máy bay thì cũng đâm luôn xuống đất. Có chiếc bị quân ta bắn nhầm phải hạ cánh giữa đường (tí chết thiếu tá Nguyễn Hồng Nhị).

Ông ý so sánh giữ liệu và chỉ ra chỗ không khớp ở cả hai bên nên không phù hợp với số liệu ta là điều dễ hiểu.
Toperczer đã từng nhiều lần sang Việt nam. Nhiều sử gia không quân của Mỹ chỉ trích sách của Toperzer là chỉ dịch lại
nguyên văn không khác lấy một khổ so với các cuốn Lịch sử Không quân Nhân dân Việt nam, Lịch sử trung đoàn ... vậy mà cũng dám đòi copy right.
Nhiều trận đánh ghi trong sách Mig-17, Mig-21 tôi đọc thấy viết đúng như nguyên bản tiếng Việt của ta trong các sách Lịch sử trung đoàn tiêm kích 923, 925, 927.
Số liệu của ông này chắc chắn khác của ta, vì ông ấy đối chiếu so sánh, và khi vặn hỏi, ông ta cũng phát hiện khá nhiều trường hợp (không hiếm) ta hoàn toàn không có chứng cứ, chỉ căn cứ là phi công báo bắn trúng máy bay và kết luận là bắn cháy/rơi.
Cái này dễ hiểu, vì địch đông gấp bội lần, bắn tên lửa dày đặc, phi công ta bắn song chưa kịp xem kết quả và cũng không kịp bắn bồi đã phải cơ động ngay.
Chẳng hạn, trận đánh nổi tiếng trong quân sử của ta tháng 05/72, Ngọc Ngự và Nghĩa vừa cất cánh đã bị địch đè đầu bắn rơi hi sinh số 2 ngay cuối đường băng, Ngự quay lại phản công bắn rơi một F-4. Nhưng rồi đột ngột năm 95 ông sử gia Tope... đã gặp cả 2 tổ bay F-4 hôm đó và biết được Ngự có bắn nhưng một F-4 nhìn thấy và đã báo cho F-4 kia cơ động tránh được ở tích tắc cuối cùng. F-4 ngoặt xuống tránh tên lửa nhưng Ngự lại nhận định là quả đạn chui tọt vào trong ống xả của F-4 khiến nó rơi xuống.
Trận đầu 3/4/65 ta bảo bắn rơi 2 F-8 nhưng theo Lê Thành Chơn, phi công cũng không biết là đang chiến đấu với loại nào, Trung đoàn phải về phân tích lại phim do máy quay ghi lại. Địch thì bảo chẳng có chiếc nào bị bắn rơi cả. Nhưng cả 2 chiếc F-105 bị bắn rơi hôm sau đó ngày 4/4/65 thì đều được địch công nhận ngay tức khắc và được truyền hình khắp thế giới. Có thể vì thế mà KQNDVN lấy cả hai ngày 3 và 4/4/65 là ngày truyền thống chăng?
Hay trận đầu của 925 ngày 8/5/72, Nguyễn Ngọc Tiếp và Nguyễn Hồng Sơn lái Mig-19 vừa cất cánh chui ra khỏi mây đã thấy địch ngay trước mắt nên lao vào tấn công (Lê Thành Chơn). LS 925: Tiếp bắn trúng địch, máy địch nhào xuống vào trong mây; Tiếp không hề thấy thực sự nó có rơi hay không. Hay Sơn cũng báo bắn trúng F-4 khi nó đang lao vào trong mây. Sơn lao theo, đến khi cả 2 ra khỏi mây thì chỉ kịp thấy có lửa lem lém phía sau khoang F-4, và ngay trước mặt là rặng núi lớn nên vội vã ngoặt gấp tránh nên cũng không thấy được thực sự máy bay địch có rơi hay không. Lửa sau F-4 thì cũng có thể là nó bật tăng lực. Mỹ không công nhận chiếc nào bị bắn rơi cả.
Bác tôi bảo đọc thông báo của ta phải để ý là ta hay nói "bắn cháy và bắn rơi x máy bay địch", hay "bắn cháy và bắn chìm x tàu chiến địch".

Theo Lê Thành Chơn thì lúc mới thành lập 921 ta chỉ có ~20 phi công "trực chiến" Mig-17. Trước đó các loại IL-14, Li-2, Mi-4 thì chỉ nói là thành lập và huấn luyện thêm được gần 20 tổ bay.
Theo sách của anh hùng Lê Hải mà bạn homoeturnus post lên thì đến năm 1971 không quân của chúng ta có 3 trung đoàn tiêm kích: 921, 923, 925 và một trung đòan tiêm kích của Bắc Triều Tiên gồm 2 phi đội Mig 17 và một phi đội Mig 21.
Ngoài ra có một tiểu đoàn cường kích trang bị IL 28 (kqndvn: sau tự giải thể vì không có đủ cơ số chiến đấu). Một trung đoàn vận tải 919 (1 tiểu đoàn AN 2, 1 tiểu đoàn Li 2, IL 14, IL 18, 1 tiểu đòan trực thăng).
Tổng số phi công tiêm kích là 170 đồng chí. Tức là chưa kể phi công vận tải.
Tổng số phi công hi sinh thì không nhớ, chẳng biết đã đọc ở đâu chưa. Trường Sơn nói là bao nhiêu đấy?
Vừa mới đọc lại LS 925 và 927 thì nhớ mang máng 927 hi sinh 7, 925 hi sinh 7 trong chiến đấu. Hai đơn vị này chỉ đánh từ tháng 5/1972 cho đến tháng 12 nên ít thiệt hại. Còn 921 và 923 đánh cả 2 cuộc chiến thì hi sinh nhiều lắm nhớ không rõ, cỡ khoảng 50 người cả ở dưới mặt đất và trên không.
Tính cả số hi sinh trong huấn luyện ở Nga và Trung quốc thì thêm ~20 đồng chí nữa (đoán mò , căn cứ vào Nguyễn Văn Tám - Phi công dưới mặt đất - thì riêng ông chứng kiến 6 trường hợp hi sinh tai nạn).
Tổ bay IL-14 hi sinh có lẽ đông nhất, vì mỗi chuyến thấy nói có từ 4 đến 6 người (lái chính, lái phụ, cơ giới bay, điện đài + 2 người thả hàng thả bom), mà đánh trận và luyện tập đã mất hơn 10 chiếc. Tổ bay An-2 cường kích (4 người/máy bay) mất 6 chiếc trong chiến đấu (acig.org), 4 chiếc trong bay biểu diễn (Nguyễn Văn Tám - Phi công dưới mặt đất).

Có, đó là trận đánh hiệp đồng cực lớn giữa Mig-21 và Mig-17, trong một trận đánh thôi mà bắn rơi tới 6 máy bay Mỹ. Trận này nổi tiếng lắm, gặp đi gặp lại trong sách về không quân. Ở bảo tàng KQ có sơ đồ của trận đánh này. Rất tiếc tôi không nhớ ngày.
Trận đánh được nghiên cứu rất kỹ từ trước. Theo Vùng trời (Hữu Mai) thì trong giai đoạn tranh luận, phi công Mig-17 cứ "chửi" phi công Mig-21 là cứ tiện "tốc độ" giông luôn, chẳng để ý gì đến anh em lẹt đẹt lê đít mãi mới về đến nhà. Ông Mig-21 thì bảo ở lại thì lấy x gì mà đánh, có mỗi 2 tên lửa thì lâm trận phải bắn cả đôi cho nó đỡ lệch máy bay.
Kế hoạch cuối cùng được xác định là Mig-21 đi đánh trước ở vòng ngoài, làm loạn đội hình đoàn bay lớn của địch, đồng thời kéo dãn tốp F-4 MIGCAP ra. Mig-17 sau đó lao vào quần tiếp ở hai khúc.
Tổng cộng tham gia có 2 biên đội 8 chiếc Mig-21 và 2 biên đội 8 chiếc Mig-17. Trong đó có cả phi công Bắc Hàn (LÊ Hải).
Đợi tôi sẽ tìm lại trận này.
Mà tiếc quá, homoeturus lại post được Lê Hải có tí thì đi chơi đâu mất.
Đợt tới rỗi thì sẽ tiếp tục dịch tiếp các cuộc Không chiến trên bầu trời Bắc Việt. Đợt này quá quota thư viện rồi không được mượn thêm nữa.

Số liệu chính thức về aerial victories cre***s của Hải quân Mỹ
http://www.history.navy.mil/seairland/appene.htm
Appendix E. Enemy Aircraft Shot Down by Naval Aviators in Southeast Asia, 1965 - 1973

Shot Aircraft Squadron Pilot
Date Down Type Carrier No. NFO
17 Jun 1965 MiG-17 F-4 VF-21 CDR Louis Page 41 LCDR John C. Smith, Jr.
17 Jun 1965 MiG-17 F-4 VF-21 LT Jack E. D. Batson, Jr.
CVA-41 LCDR Robert B. Doremus
20 Jun 1965 MiG-17 A-l VA-25 LT Clinton B. Johnson
CVA-41
20 Jun 1965 MiG-17 A-1 VA-25 LTJG Charles W. Hartman III 41

12 Jun 1966 MiG-17 F-8 VF-211 CDR Harold L. Marr
CVA-19

21 Jun 1966 MiG-17 F-8 VF-211 LT Eugene J. Chancy
CVA-19
21 Jun 1966 MiG-17 F-8 VF-211 LT Phillip V. Vampatella
CVA-19
13 Jul 1966 MiG-17 F-4 VF-161 LT William M. McGuigan
CVA-64 LTJG Robert M. Fowler
9 Oct 1966 MiG-21 F-8 VF-162 CDR Richard M. Bellinger
CVA-34
9 Oct 1966 MiG-17 A-l VA-176 LTJG William T. Patton
CVA-11
20 Dec 1966 AN-2 F-4 VF-114 LT H. Dennis Wisely
CVA-63 LTJG David L. Jordan
20 Dec 1966 AN-2 F-4 VF-213 LT David A. McRae
CVA-63 ENS David N. Nichols
24 Apr 1967 MiG-17 F-4 VF-114 LT H. Dennis Wisely
CVA-63 LTJG Gareth L. Anderson
24 Apr 1967 MiG-17 F-4 VF-114 LCDR Charles E. Southwick 63 ENS James W. Laing
1 May 1967 MiG-17 F-8 VF-211 LCDR Marshall O. Wright
CVA-31

1 May 1967 MiG-17 A-4 VA-76 LCDR Theodore R. Swartz
CVA-31
19 May 1967 MiG-17 F-8 VF-211 CDR Paul H. Speer
CVA-31
19 May 1967 MiG-17 F-8 VF-211 LTJG Joseph M. Shea
CVA-31
19 May 1967 MiG-17 F-8 VF-24 LCDR Bobby Clyde Lee
CVA-31
19 May 1967 MiG-17 F-8 VF-24 LT Phillip R. Wood
CVA-31
21 Jul 1967 MiG-17 F-8 VF-24 CDR Marion H. Isaacks
CVA-31
21 Jul 1967 MiG-17 F-8 VF-24 LCDR Robert L. Kirkwood
CVA-31
21 Jul 1967 MiG-17 F-8 VF-211 LCDR Ray G. Hubbard, Jr.
CVA-31
10 Aug 1967 MiG-21 F-4 VF-142 LTJG Guy H. Freeborn
CVA-64 ENS Robert J. Elliot
10 Aug 1967 MiG-21 F-4 VF-142 LCDR Robert C. Davis
CVA-64 LCDR Gayle O. Elie
26 Oct 1967 MiG-21 F-4 VF-143 LTJG Robert P. Hickey, Jr.
CVA-64 LTJG Jeremy G. Morris
30 Oct 1967 MiG-17 F-4 VF-142 LCDR Eugene P. Lund
CVA-64 LTJG James R. Borst
14 Dec 1967 MiG-17 F-8 VF-162 LT Richard E. Wyman
CVA-34
26 Jun 1968 MiG-21 F-8 VF-51 CDR Lowell R. Myers
CVA-31
9 Jul 1968 MiG-17 F-8 VF-191 LCDR John B. Nichols III
CVA-14
10 Jul 1968 MiG-21 F-4 VF-33 LT Roy Cash, Jr.
CVA-66 LT Joseph E. Kain, Jr.
29 Jul 1968 MiG-17 F-8 VF-53 CDR Guy Cane
CVA-31
1 Aug 1968 MiG-21 F-8 VF-51 LT Norman K. McCoy
CVA-31
19 Sep 1968 MiG-21 F-8 VF-111 LT Anthony J. Nargi
CVA-11
28 Mar 1970 MiG-21 F-4 VF-142 LT Jerome E. Beaulier
CVA-64 LT Steven J. Barkley
19 Jan 1972 MiG-21 F-4 VF-96 LTJG Randall H. Cunningham 64 LTJG William P. Driscoll
6 Mar 1972 MiG-17 F-4 VF-111 LT Garry Lee Weigand
CVA-43 LTJG William C. Freckleton
6 May 1972 MiG-17 F-4 VF-51 LCDR Jerry B. Houston
CVA-43 LT Kevin T. Moore
6 May 1972 MiG-21 F-4 VF-114 LT Robert G. Hughes
CVA-63 LTJG Adolph J. Cruz
6 May 1972 MiG-21 F-4 VF-114 LCDR Kenneth W. Pettigrew
CVA-63 LTJG Michael J. McCabe
8 May 1972 MiG-17 F-4 VF-96 LT Randall H. Cunningham
CVA-64 LTJG William P. Driscoll
10 May 1972 MiG-21 F-4 VF-92 LT Curt Dose
CVA-64 LCDR James McDevitt
10 May 1972 MiG-17 F-4 VF-96 LT Matthew J. Connelly III
CVA-64 LT Thomas J. J. Blonski
10 May 1972 MiG-17 F-4 VF-51 LT Roy A. Morris, Jr.
CVA-43 LT Kenneth Lee Cannon
10 May 1972 MiG-17 F-4 VF-96 LT Matthew J. Connelly III
CVA-64 LT Thomas J. J. Blonski
10 May 1972 MiG-17 F-4 VF-96 LT Randall H. Cunningham
CVA-64 LTJG William P. Driscoll
10 May 1972 MiG-17 F-4 VF-96 LT Randall H. Cunningham
CVA-64 LTJG William P. Driscoll
10 May 1972 MiG-17 F-4 VF-96 LT Randall H. Cunningham
CVA-64 LTJG William P. Driscoll
10 May 1972 MiG-17 F-4 VF-96 LT Steven C. Shoemaker
CVA-64 LTJG Keith Virgil Crenshaw
18 May 1972 MiG-19 F-4 VF-161 LT Henry A. Bartholomay
CVA-41 LT Oran R. Brown
18 May 1972 MiG-19 F-4 VF-161 LT Patrick E. Arwood
CVA-41 LT James M. Bell
23 May 1972 MiG-17 F-4 VF-161 LCDR Ronald E. McKeown
CVA-41 LT John C. Ensch
23 May 1972 MiG-17 F-4 VF-161 LCDR Ronald E. McKeown
CVA-41 LT John C. Ensch
11 Jun 1972 MiG-17 F-4 VF-51 CDR Foster S. Teague
CVA-43 LT Ralph M. Howell
11 Jun 1972 MiG-17 F-4 VF-51 LT William W. Copeland
CVA-43 LT Donald R. Bouchoux
21 Jun 1972 MiG-21 F-4 VF-31 CDR Samuel C. Flynn, Jr.
CVA-60 LT William H. John
10 Aug 1972 MiG-21 F-4 VF-103 LCDR Robert E. Tucker, Jr.
CVA-60 LTJG Samuel B. Edens
11 Sep 1972 MiG-21 F-4 VMFA-333 MAJ Lee T. Lassiter
CVA-66 CAPT John D. Cummings
28 Dec 1972 MiG-21 F-4 VF-142 LTJG Scott H. Davis
CVAN-65 LTJG Geoffrey Hugh Ulrich
12 Jan 1973 MiG-17 F-4 VF-161 LT Victor T. Kovaleski
CVA-41 LT James A. Wise
Carriers with their hull numbers
Han**** (CVA 19)
Saratoga (CVA 60)
Enterprise (CVAN 65)
Bon Homme Richard (CVA 31)
Independence (CVA 62)
America (CVA 66)
Oriskany CVA 34)
Kitty Hawk (CVA 63)
Intrepid (CVS ll)
Midway (CVA 41)
Constellation (CVA 64)
Ticonderoga (CVA 14)
Coral Sea (CVA 43)
SOURCE: United States Naval Aviation, 1910-1980. Washington: Deputy Chief of Naval Operations (Air Warfare)/Commander, Naval Air Systems Command, 1981.

Gun pod

Địch chia khu vực phía Bắc ra làm các phần, đánh số từ 1 tới 7.
Nếu nói chiến dịch Route Package V có nghĩa là ném bom đường giao thông ở khu vực V.