Những vấn đề về Triệu Quang Phục và nhà Tiền Lý

Những vấn đề về Triệu Quang Phục và nhà Tiền Lý

Theo Lương Thư và Trần Thư do Diêu Tư Liêm biên soạn năm 638 thì Lý Bí qua đời năm 547.

Sau đó hai bộ sử này không chép về Triệu Quang Phục ngoài Lý Xuân, Lý Phật Tử và các thứ sử cử (nhiều người là cử khống) sang Việt Nam vào thời Lương (502-557) và thời Trần (557-589). Trần Bá Tiên, người đánh bại Lý Bí chính là vua đầu tiên của nhà Trần.

Tuy nhiên, từ huyền thoại dân gian mà ĐVSKTT (1479) đưa Triệu Quang Phục vào rồi tạo ra hình ảnh một nhà Tiền Lý (544-603) kéo dài cho đến tận bây giờ.

Sự kiện này đã bị Henri Maspero đầu thế kỉ XX trong tập san BEFEO phê phán trong bài viết "Vấn đề nhà Tiền Lý".

Và bây giờ, đã đến lúc chúng ta phải thừa nhận sự thật là Triệu Quang Phục chỉ là một thủ lĩnh trong rất nhiều thủ lĩnh vào nửa sau thế kỉ VI ở châu thổ sông Hồng nhưng không hề là vua và chưa chắc đánh nhau với quân nhà Lương.

Và nhà Tiền Lý cũng chỉ tồn tại trong 3 năm (544-547) mà thôi.

Và Giao Châu lúc đó vẫn phụ thuộc lỏng lẻo vào nhà Trần.

Các bạn có ý kiến gì không?

Sử Trung Quốc không chép hay là không biết đến?
Tớ nghĩ việc này phải cân nhắc kĩ, nếu không sẽ là một tiền lệ "nguy hiểm" cho lịch sử Việt Nam. Nếu mà theo sử Trung Quốc, thời kì An Dương Vương đánh nhau với nhà Triệu cũng bị bác bỏ vì theo sử Trung Quốc cùng thời gian các sự việc trên không nhắc đến. Lúc đó sẽ không có 2 vị anh hùng Thục Phán, Triệu Quang Phục trong lịch sử. Đó là chưa kể đến các vua Hùng dựng nước.

Nếu mà nói Triệu Quang Phục ko phải là vua, ko phải chống giặc Lương bởi vì sách ko nhắc đến thì sai lầm quá. Kiểu này chắc cụ Mai Thúc Loan cũng ko có nốt, trong khi theo 1 số tư liệu thì triều của cụ kéo dài đến những 10 năm cơ và trải qua 3 đời
- Mai Đại Đế (còn gọi là Mai Hắc Đế)
- Mai Thiếu Đế (Mai Thúc Huy)
- Bạch Đầu Đế (Mai Kỳ Sơn)
...Và còn nhiều nhân vật khác sử có thể ko ghi chép hoặc ghi chép vài dòng nhưng ko vì thế mà coi họ ko tồn tại---giai thoại dân gian phần nào lưu giữ tên tuổi, sự nghiệp của những người như vậy mặc dù nó được "dân gian hóa"

Bạn nào có thời gian thì mua cuốn "Thần, Người, Đất Việt" của tác giả Tạ Chí Đại Trường đọc xem. Trong đó cũng giải thích sự kiện này theo 1hướng khá mới mà chắc các bác cũng chưa nghĩ qua. Độ chân thực của nó thì khoan bàn tới nhưng cũng là 1 tài liệu tham khảo cho biết.

Tôi xin trình bày quan điểm của mình:
ĐVSKTT ghi TQP thất bại trước Lý Phật Tử năm 571. Diêu Tư Liêm viết Trần Thư năm 638, cách đó 67 năm. Vậy có thể tin tưởng được vào tính xác thực vì khoảng thời gian quá gần, khác với Toàn Thư viết 1479 cách đó tới những 908 năm!!!!!
Tư Mã Thiên viết Sử Kí xong vào khoảng -108. Lúc đó cách Thục Phán (-179) khoảng 71 năm, cũng rất gần nhưng toàn bộ vùng Quảng Đông, Quảng Tây (Nam Việt) và cả vùng Phúc Kiến (Mân Việt), Nam Chiết Giang (Đông Việt) lúc đó vẫn đầy hoang sơ vì TQ vừa mới chiếm xong được vài năm (-111) và chưa đồng hoá được chút nào. Thậm chí Tư Mã Thiên còn chưa đặt chân đến Lưỡng Quảng nên việc ông ta chỉ ghi chút ít "Âu Lạc tương công, Nam việt rung động" mà không nhắc đến Thục Phán là hoàn toàn có lí. Hơn nữa Thục Phán chỉ là thủ lĩnh dân tộc Tày vùng Nam Quảng Tây di cư xuống Bắc Bộ do cuộc xâm lăng của nhà Tần và mâu thuẫn giữa TPhán và Triệu Đà chỉ là rất nhỏ trong con mắt của các sử gia TQ vốn tập trung nhiều vào Trung Nguyên hơn. Điều này cũng giống như mâu thuẫn và chiến tranh giữa Thục Phán và Hùng Vương giành quyền kiểm soát Sông Hồng vậy (chuyện xây Loa Thành của TPhán bị Gà Trắng của Hùng Vương phá hoại là ví dụ) không được ghi chép cho tới tận Giao châu ngoại vực kí thế kỉ IV kể lại khi mà TQ đã đồng hoá miền Nam Trường Giang khá mạnh.
Đọc kĩ những đoạn trích từ Trần Thư, Lương Thư, Nam Sử sẽ thấy nhà Lương, nhà Trần cử nhiều thứ sử sang Việt Nam như Viên Đàm Noãn, Âu Dương Ngột... dù rằng nhiều người trong số này có thể không đến Việt Nam nhưng việc Giao Châu lúc đó nằm trong tầm kiểm soát của nhà Trần là việc hoàn toàn đúng. Chẳng hạn, Năm 570 Nguyễn Trác được nhà Trần cử sang Giao Châu và đi tới tận Thanh Hoá. Còn rất nhiều ví dụ như vậy nữa mà bạn có thể tìm trong "Lịch sử chế độ phong kiến Việt Nam" (TQ Vượng-Phan Huy Lê) phần "Cuộc khởi nghĩa của Lí Bí và vấn đề nước Vạn Xuân" hay bạn đọc "Đại Nam dật sử: Sử ta so với sử tàu" (NV Tố).
Còn chuyện Mai Thúc Loan thì sử TQ (Tân Đường Thư) có ghi lại nhưng là dưới tên Mai Huyền Thành khởi nghĩa và bị Dương Tư Húc đàn áp.
Tôi muốn nói thêm là đến bây giờ bạn vẫn còn tin là có vua Hùng thì cũng chịu thật. Thật ra vua Hùng (có thể là phiên âm của pò-khun trong tiếng Thái nghĩa là thủ lĩnh) chỉ là những thủ lĩnh bộ lạc tập trung ở vùng hữu ngạn sông Hồng (Vĩnh Phú, Hà Tây) cũng giống như Thánh Gióng thực chất chỉ là một thủ lĩnh ở vùng Bắc Ninh đánh nhau với các thủ lĩnh khác quanh đó thôi. Không có chuyện vua Hùng dựng nước 2000 năm trước CN hay 700 năm trước CN và cũng không có chuyện Thánh Gióng đánh giặc Ân đâu.
Tôi nghĩ đã đến lúc bỏ cách suy nghĩ "biến huyền thoại thành lịch sử" mà chúng ta thường gặp quá nhiều trong lịch sử Việt Nam (tự tôn dân tộc) thì sẽ tốt hơn cho sử học dù rằng có thể động chạm đến tinh thần ái quốc và lòng kiêu hãnh của người Việt.

Khi đọc sử Ai cập em thấy trong thời kì sơ khai của vương quốc Ai Cập có rất nhiều vương triều tồn tại từ 200 đến 300 năm nhưng ko ghi rõ số vua của vương triều đó. Lúc đầu em cứ tưởng đó là 1 vương triều Thượng Ai Cập duy nhất nhưng hoá ra ko phải. Vì thế có thể cho rằng 18 vua Hùng cũng có thể là 18 vương triều của một vương quốc Văn Lang còn sơ khai, chỉ đến khi Triệu Đà chiếm được Âu Lạc thì cho rằng thục phán đã chiếm Văn Lang của họ Hùng- mà theo em là họ của vương triều cuối cùng.

Được chauphihwangza sửa chữa / chuyển vào 14:03 ngày 24/06/2007

Sau khi Lí Nam đế trao binh quyền cho Triệu Quang Phục, Nam đế mất sau đó, Triệu Quang Phục mới xưng vương nối nghiệp, kéo quân vào đầm Dạ Trạch, cầm cự với quân Lương. Quân Lương tuy đã thắng Nam đế, nhưng chưa kiểm soát được hết các quận, huyện. Việt vương ẩn náu trong Dạ Trạch, quân Lương ở ngoài không hề hay biết người thủ lĩnh danh tính là Triệu Quang Phục. Nhà Lương lúc đó đang suy yếu, tướng ở ngoài (Giao Châu) đánh mãi không thắng, làm sao mà truyền tin về phương bắc.
Khi Trần Bá Tiên về, Việt vương kéo vào Long Biên. Khi nhà Trần thành lập, các thứ sử nhà Trần phong hều hết đều không đến được, hoặc có Nguyễn Trác còn vào đến Cửu Chân. Mà không có thứ sử nào vào thành Long Biên (lị sở Giao Châu)? Điều này có thể giải thích là Long Biên đã có người chiếm giữ (Triệu Quang Phục). Vậy theo bác lúc đó Giao Châu (chưa kể các châu khác ở phía nam, vùng Thanh Nghệ), vẫn phụ thuộc lỏng lẻo vào nhà Trần, vậy lị sở đặt ở đâu? Tại sao khi Lí Phật Tử kéo lên tranh chiếm với Việt vương mà không có sự can thiệp nào của các thứ sử nhà Trần?

Tôi nghĩ bác chưa đọc các đoạn trích về Giao Châu trong Lương Thư, Trần Thư, Nam Sử (trong LS chế độ phong kiến Việt Nam và Đại Nam dật sử: Sử ta so với sử Tàu) nhưng điều này cũng bình thường thôi.

Nhưng không hề có nhân vật nào là Dương Sàn mà chỉ có Dương Phiêu. Hơn nữa tôi không nghĩ là chuyện quân Lương lại suy yếu sau khi họ đã thắng Lý Bí. Nhà Lương có thể suy yếu vì loạn Hầu Cảnh nhưng quân Lương ở Giao Châu thì chưa chắc là vậy. Hơn nữa, VN thời đó gồm 6 châu do 6 thứ sử cai quản. Ngay khi Lý Bí vừa khởi binh nhiều thứ sử như Nguyễn Hán ở Ái Châu (Thanh Hoá), Hoàng Châu (Hạ Long) đã theo lệnh vua Lương mà tấn công Lý Bí năm 542 rồi. Vậy khi Lý Bí qua đời thì gần như chắc chắn là các thứ sử đó lại quay đầu về với nhà Lương.

Thật ra thì có nhiều thứ sử nhà Trần đã đến được (bạn đọc trong các tập sách đó). Lị sở thì vẫn ở Long Biên thôi.
Lý Phật Tử thật ra chỉ được nhắc đến trong sử TQ vào năm 603 khi Lưu Phương nhà Tuỳ đánh Giao Châu. Đó là nhân vật cũng khá bí hiểm và không chắc ông có đánh nhau với TQP không. Vì từ 557 tranh nhau với TQP vùng Long Biên đến 603 bị bắt về TQ thì ông Lý Phật Tử này chắc khoảng gần 70 tuổi. Mà gần 70 tuổi thì còn đánh đấm gì được nữa.
Sử TQ chỉ chép sau khi nhà Tuỳ diệt Trần năm 589, miền Nam TQ nổi dậy trong đó có LÝ XUÂN ở Giao Chỉ năm 590... nhiều khả năng Lý Xuân này là Lý Phật Tử và ông Lý Phật Tử đánh nhau với ông TQP là một ông nào khác.
Còn chuyện không có sự can thiệp của thứ sử nhà Trần thì tôi lại nghĩ đến một khả năng chính Lý Phật Tử sau khi đánh bại TQP đã lại thần phục nhà Trần. Tuy nhiên trước Lý Phật Tử có thể có nhiều thứ sử khác đến rồi đi nhanh chóng. Maspero đã xâu chuỗi các thứ sử đó lại, dù rằng không thuyết phục lắm nhưng cũng đáng để suy nghĩ.

Đúng vậy, tôi chưa đọc mấy sách đó bác ạ.
Bác dẫn các sự kiện và nhân vật liên quan lên được không?
Chuyện thứ sử Ái Châu là Nguyễn Hán cùng với thứ sử Hoàng Châu (?) theo lệnh nhà Lương đánh Lí Bí trước khi Trần Bá Tiên, Dương Phiêu kéo sang tôi cũng đã đọc qua, lâu rồi, bạn nhắc đến cũng nhớ lại. Nay tìm lại mới rõ hơn. Cùng với Nguyễn Hán còn có thứ sử Việt Châu là Trần Hầu, thứ sử La Châu là Ninh Cự, thứ sử An Châu là Lí Trí nữa.
Có khả năng Dương Phiêu là Dương Sàn không? Bởi vì Trần Bá Tiên cùng với Dương Phiêu sang đánh dẹp Lí Bí, vua Lương phong Dương Phiêu làm thứ sử Giao Châu. Lẽ đương nhiên, sau khi Triệu Quang Phục vào Dạ Trạch, quân Lương do Trần Bá Tiên, Dương Phiêu vây hãm ở ngoài, thành Long Biên là chỗ ở của thứ sử (Dương Phiêu) là cái chắc. Trần Bá Tiên về nước vì loạn Hầu Cảnh, đương nhiên là việc này phải giao cho thứ sử Giao Châu (Dương Phiêu) và các thứ sử sau này chứ. Triệu Quang Phục đánh bại được thứ sử Giao Châu (Dương Phiêu) mới vào được Long Biên.
Sử TQ nói ở Giao Chỉ (thuộc Giao Châu), năm 590 có Lí Xuân nổi dậy, mãi đến năm 603, nhà Tuỳ mới chiếm được Giao Châu (có khả năng Lí Xuân tức là Lí Phật Tử đi nữa, nhưng cũng không phải là thứ sử do nhà Trần phong).Chưa tính đến khả năng Lí Phật Tử thần phục nhà Trần trước đó hay không. Nhưng Lí Phật Tử không phải ngẫu nhiên mà làm thủ lĩnh Giao Châu qua mặt các thứ sử nhà Trần đấy chứ? Khi quân Tuỳ vào Giao Châu, phải đánh nhau với Lí Phật Tử mà.