Nước Nga - một thế kỉ nhìn lại

Tháng 8:Anh và Liên Xô tiến quân vào Iran
Chính phủ Iran một lần nữa lại bác bỏ lời yêu cầu của Anh và Liên Xô đòi phải thanh toán những người thuộc quốc tịch Iran phạm pháp và hoạt động do thám cho Đức.Ngày 25/8/1941 Iran còn từ chối không cho quân đội Anh và Liên Xô đi qua nước mình để vào chiếm đóng Tabliz ở phía Bắc và vùng dầu hoả ở phía Nam.Sau cùng theo lệnh của nhà vua,quân đội Iran không ngăn cản nữa.Anh và Liên Xô chiếm đóng iran và chia thành hai vùng ảnh hưởng khác nhau.

Tháng 10:Chiến dịch vây hãm Matxcơva
Hitle ra lệnh mở chiến dịch Typhon tiến về Matxcơva.Tham dự có 44 sư đoàn bộ binh,14 sư đoàn chiến xa và 8 sư đoàn cơ giới.Về mặt tấn công,tương quan lực lượng giữa Liên Xô và Đức thì Đức có vẻ trội hơn.Ngày 8/10 mưa không dứt khiến chiến xa tiến rất chậm.Binh sĩ Liên Xô có máy bay trợ lực cố gắng ngăn cản bước tiến của quân Đức.Ngày 14/10 Đức chiếm được Kalinin còn cách Matxcơva chừng 160 kilômét.Những phái bộ Ngoại giao của các nước lần lượt dời bỏ thủ đô.Chính phủ Liên Xô dời về Quibychev nhưng Stalin vẫn ở lại thủ đô giao việc phòng thủ cho tướng Joukov được gọi về từ Leningrad.Dân chúng Matxcơva ngày đêm đắp ụ súng đào giao thông hào,lập hàng rào cản,chôn mìn để chống lại Đức.Liên Xô ở vào tình trạng rất nguy kịch vì những vùng có gang thép,lúa mì đều bị Đức chiếm.

Tháng 12:Quân Đức tan vỡ khi tiến tới Matxcơva
Đoàn quân tiền trạm của Đức tiến rất nhanh,chỉ còn cách Matxcơva chừng 30 km.Tướng Von Bock đã báo cho bộ chỉ huy tối cao ngày 1/12/1941 rằng quân lính của ông đã kiệt sức và chỉ riêng một đoàn quân của ông thì không đủ sức bao vây Matxcơva.Đó là chưa kể đến việc quân đội Liên Xô đã tập hợp lại và chiến đấu rất dũng mãnh.Đức chỉ còn có một sư đoàn dự bị mà thôi.Von Bock còn viết thêm :"Thật là không thể tưởng tượng được một binh đoàn đã bị thiệt hại nặng và rất thiếu sĩ quan chỉ huy,lại có thể chiến thắng được trong lúc này.".Thế mà lệnh tấn công vẫn được ban ra trong khi lính Đức không thể chịu nổi cái lạnh khủng khiếp của miền Bắc,lại ở giữa một vùng trống trải thì làm sao có thể đương đầu với Hồng quân đã quen với thời tiết từ lâu.Những sư đoàn Xô Viết gồm vừa lính,vừa công nhân nhiều vô kể đổ ra đánh đuổi khiến quân Đức chạy tán loạn.Matxcơva đã được giải vây hoàn toàn.Lần đầu tiên kể từ ngày 8/12/1941 quân đội Liên Xô lại nắm được thế chủ động.Ngày 16/12,khi quân Đức đang rút lui lại nhận được hiệu lệnh của Hitle phải cố gắng chống lại Hồng quân,không được lùi bước.Tướng Von Brauchitsch, chỉ huy mặt trận miền Đông rất bất bình vì Hitle tự điều khiển mọi cuộc hành quân mà không rõ thực tế chiến trường,đã xin từ chức.Sau đó tướng Von Bock cũng theo gương tướng Brauchitsch.Hitle thấy các tướng lĩnh không tuân lệnh nên rất giận dữ,mặc dầu cũng thầm biết rằng hoàn cảnh đã bất lợi và họ không thể làm khác.Mất ngày sau Hitle lại cách chức tướng Guderian và đuổi tướng Hoeper ra khỏi Bộ tổng tham mưu.

Năm 1942
Tháng 5: Molotov và hiệp ước Anh-Liên Xô
Trên đường đi Washington,Molotov,Ngoại trưởng Liên Xô đã dừng ở London.Molotov đưa ra yêu cầu đồng minh mở mặt trận thứ hai để đỡ đòn cho Liên Xô.Theo Churchill,đồng minh chưa đủ mạnh để mạo hiểm đổ bộ ở Pháp.Cùng với Rooselvelt,Churchill đã tỏ lòng cảm ơn Liên Xô đã tham gia cuộc chiến từ năm 1938 nhưng từ chối yêu cầu mở Mặt trận thứ 2 của Liên Xô.Để bù lại ,một hiệp ước liên minh và thân hữu trong vòng 20 năm đã được kí kết.Theo hiệp ước này,hai bên cam kết không can dự vào nội bộ của nhau kể từ ngày 26/5/1942.

Tháng 9 :Quân đội Đức vây hãm Stalingrad
Trên mặt trận Xô Viết ,quân đoàn B do tướng Von Paulus chỉ huy tiến về Stalingrad,một trung tâm kĩ nghệ ở vào chỗ mà sông Volga và sông Don chỉ cách nhau có vài cây số.Từ cuối tháng 7,quân kháng chiến của Liên Xô đã tới tăng cường cho thành phố.Ngày 23/8,sau những giao tranh ác liệt,khúc vòng của sông Don đã rơi vào tay quân Đức.Đã có 40.000 người bị chết vì bom.Nếu Stalingrad mà thất thủ thì là một hiểm hoạ lớn về tâm lý đối với dân chúng vì không những thành phố này mang tên lãnh tụ mà lại còn là một vị trí chiến lược quan trọng.Việc tiến quân của địch phải ngừng tại đây hoặc không bao giờ phải ngừng lại nữa.Quân đội Đức đã qua được sông Volga và những vùng ngoại ô ở về phía Tây.Điều này đặt Liên Xô vào một tình thế rất nghiêm trọng vì quân Đức sẽ tiến công Matxcơva.

Tháng 11:Lộ quân thứ VI của Đức bị bao vây ở Stalingrad
Cuộc tấn công mùa hè của Đức không đạt được kết quả mong muốn.Hồng quân thắng ở Wehrmacht.Dù Đức đã chiếm được thành phố Stalingrad, quân đội Liên Xô vẫn cố thủ ở Tây ngạn sông Volga.Cuộc tiến công Stalingrad đã khiến cho quân Đức ở cách hậu tuyến quá xa và việc tiếp viện khó khăn.Sau khi chuẩn bị thật kĩ,ngày 19/11/1942 quân đội Liên Xô đánh vào 2 bên sườn của lộ quân thứ VI.Nơi đó chỉ có lính của Rumani,Hungari và Italia chống giữ mà vũ khí lại không đầy đủ.Dần dần vòng vây khép lại ngày 22/11 ở Kalatch trên bờ sông Don.210.000 lính Đức bị bao vây chặt, Hitle và Goring nghĩ rằng có thể dùng không quân thả dù tiếp tế cho lộ quân thứ VI.Tướng Von Paulus nhận được lệnh phải tử thủ,không được tự phá vỡ vòng vây để đợi Tổng hành dinh tới Stalingrad.Sự thật,Tổng hành dinh chưa tính tới chuyện cứu viện ngoài việc thả dù 150 tấn thực phẩm và đạn dược xuống cho Von Paulus.Hitle còn đang lo lập lại sư đoàn Don do tướng Von Manstein chỉ huy.