ồ"?ố?- - Đặ?ỏằ?ng Thi

I.Về bài thơ :" Thu Phong Chí"
Em xin lỗi ha ,đã bảo là khjông lên nữa tập trung ôn thi nhưng mà vào xem qua ,thấy hai bác bàn về bài thơ này hay quá cho nên em cũng xin đóng góp vài ý kiến như sau:
1. Bài "Thu phong dẫn" của Lưu Vũ Tích .thực ra vừa là một bài thơ đồng thời cũng là một khúc hát . "Dẫn "là một thể hát mở đầu mà cho nên không fải là " kéo đến " hay " dẫn dắt "gì đâu ,azola à !
2. " triêu lai nhập đình thụ " là " triêu = sáng sớm " chứ không fải là "triều =thuỷ triều"ví dụ như có câu :" triêu lai vô biệt phố . mộc lạc giác thành không."
3.em thì em lại hiểu thế này : chẳng biết tự nơi nào gió thu thổi đến tiễn đàn nhạn bay xao xác. sớm nay thổi vào khóm cây trước sân nhà ,người khách lẻ loi là người biết trước .bài thơ tả cảnh thu ,ý thu và tình người trước mùa thu .là hình ảnh gió hắt hiu hay cũng chính lòng người cô khách kia hắt hiu trước mùa thu vậy !
tiếng nhạn bay , tiếng gió thổi ***g vào nhau tạo nên tiếng "tiêu tiêu "xao xác .cái tình của mùa thu là thế cảnh thu cũng thật thấm đẫm trong lòng người .Có câu "hoàng diệp phân phân lạc, ....., thâm tâm táp táp thanh ".( lá vàng tan tác rụng, trong lòng cũng thấy xào xạc) ,cảnh thu ,tiếng thu đã hoà vào lòng người cô khách cũng chính vì lẽ ấy .
4. Về từ ngữ ha . "hà xứ thu phong chí " câu này không có gì đáng bàn ,chúng ta không nên băn khoăn xem nhà thơ nhấn mạnh vào từ nào ,ý nào ở câu này ,chỉ biết đó là cái cảm giác hết sức bất ngờ trước cơn gió chợt đến ." tiêu tiêu tống nhạn quần " cũng không có gì ,cần chú ý là ở hai câu cuối :" Triêu lai nhập đình thụ ,Cô khách tối tiên văn". triêu lai là đến sáng nay ,cơn gió đã thổi vào khóm cây ( thụ) trước sân (đình ) . người khách lẻ loi ,cô đơn ấy đã nghe thấy trước. Dẫu biết dịch thơ là fải đúng với văn bản đúng với ý tưởng của nhà thơ ,song dẫu sao đây cũng là một công việc không mấy dễ dàng . mình nghĩ trương hiểu minh dịch như vậy cũng ổn mà azola dịch như của azola cũng hay ,hoàn toàn không nên tỉ mỉ từng từ từng chữ mặc dầu nếu có thể thay được thì cũng tốt thôi ,còn riêng mình thì mình xin mạn phép dịch như sau :mong hai bạn chớ chê cười hì hì
Gió thu từ đâu tới
Xao xác tiễn nhạn bay
Sớm thổi vào vườn cây
Khách côi nghe thấy trước .
II. Về bài thơ :" Tĩnh dạ tư "
Theo bản dịch thơ trong nhà trường ( SGK lớp 9 ) và một bản của ông Trần Trọng San và của ông Đỗ Văn Phú ,thì vinhaihong được biết và học như sau :
Sàng tiền minh nguyệt quang
Nghi thị địa thượng sương
Cử đầu vọng minh nguyệt
Đê đầu tư cố hương .
dịch thơ :
Đầu giường ánh trăng rọi
Ngỡ mặt đất phủ sương
Ngẩng đầu ngắm trăng sáng
Cúi đầu nhớ cố hương .
chenxiaofeng

Về bài Thu Phong Dẫn thì mình cũng có cảm nhận như bạn
vậy .Bài thơ không nói thẳng về cảnh thu nhưng qua đó ta có
thể cảm nhận được cảnh thu : gió lành lạnh làn da ,tiếng Nhạn,
cảnh sáng sớm tinh mơ ,hình ảnh lá cây vào thu trổ vàng ,đỏ ...
và sau cùng là tâm trạng cô đơn của nhà thơ được diễn đạt
rất khéo chỉ qua hai từ thôi : cô khách
Còn về bài Tĩnh dạ tư thì mình cũng có trả lời một số bạn bên
topic những người yêu thích thơ Đường của Thi ca rồi ,giờ xin
trích lại một số chỗ nhé :
Trích từ bài của Mattro`imu`ahe` viết lúc 18:21 ngày 20/06/2003:
--------------------------------------------------------------------------------
Gửi bạn Aozola, Tôi không biết hán ngữ,nhưng khi so sánh nét của 1 số chữ hán trong bài thơ TĨNH DẠ TƯ của bạn thì tôi thấy nó không giống hoàn toàn với bản chữ hán trong cuốn đường thi mà tôi có.Hay bạn thử tìm 1 số cuốn đường thi in tại VN xem.
Cảm ơm đã mở topic rất hay !
Mattroi
--------------------------------------------------------------------------------
Có thể qua thời gian ,miệng truyền tai ,tai truyền miệng rồi
bản gốc bị biến đổi và sinh ra nhiều dị bản .Nhưng theo sách
giáo khoa bên Nhật này và 1 số sách xuất bản tại Trung Quốc
đều là phiên bản do mình post lên đấy .Việt Nam không còn
dùng Hán ngữ cách đây cả trăm năm rồi mà nên việc phổ cập
các bản Đường thơ bằng chữ Hán sẽ sinh ra nhiều thiếu sót ,
trong khi đó Nhật Bản vẫn đang là nước sử dụng Chữ Hán nên
khả năng thiếu xót ít xảy ra hơn đấy .Tại Trung Quốc cũng có
một số ít sách ghi là chữ minh nguyệt quang nhưng phần lớn
các sách và bản chính thức trong sách giáo khoa mình đã học bên Nhật này thì là bản
mình đã post .
Chắc có lẽ vấn đề này vẫn đang được tranh cãi nhiều tại Nhật
cũng như tại Trung Quốc nên đã xuất hiện nhiều sách in hai bản
khác nhau và đôi bên đều cho là mình đúng cả nên chẳng ai chịu
nhận là mình in sai .Còn về mình thì không rành vì ra đời cách
nhà thơ Lý Bạch tới mấy thế kỷ lận nên mình chỉ dựa vào bản
mà mình đã học trong trường bên đây thôi .Còn về bản dịch thì
mình hoàn toàn không biết .
Và cuối cùng mình cũng xin nêu một ý nghĩ chỉ là của mình mà
thôi ,không phải của các đại thi hào nào đâu nhe ,đừng hiểu
lầm nhé
Trong một bài Ngũ ngôn tuyệt cú thì vốn đã ít chữ rồi nên muốn
diễn đạt hết ý của mình thì tranh thủ hạn chế sự trùng lặp chữ
(trong trường hợp trên bạn viết thì là tới hai chữ Minh lận ) để
diễn đạt hết ý của mình cho tốt hơn ,ngoại từ trường hợp mình
muốn ngụ ý gì đó và muốn nhấn mạnh thì có thể dùng phép Điệp (lặp từ ) .Nếu là phép điệp cho chữ Minh thì tác giả muốn
nhấn mạnh gì ở đây ? Ánh trăng sáng thật thật sáng ư ?
Còn theo mình thấy thì hình ảnh Sơn Nguyệt là một hình ảnh
rất là đẹp : hình ảnh một vầng trăng (không cần nói cũng
có thể hiểu là trăng tròn ,trăng sáng vì nếu trăng mờ hay khuyết thì khó mà nhìn cho rõ được vì trên núi xa cao lắm mà ) ,vào một đêm trăng rằm ,treo vắt ngang trên đỉnh núi
cao cao ,từ nhà ta ( có thể là dưới chân núi ,và cũng có thể là
trên lưng chừng đôi chăng ?) ngắm nhìn thì còn gì bằng :
tuyệt cảnh và rất là nên thơ .Chỗ mình đang sống thì toàn
là núi non không hà nên mình cảm nhận như vậy .nếu không
đúng mong bạn đừng trách .
Anh chẳng dám nhận mình là thi sĩ
Chỉ tại lòng quặn nhói thốt nên thơ
Được Aozola sửa chữa / chuyển vào 01:52 ngày 29/06/2003

Hoàn toàn đồng ý với ý kiến của bạn ,đúng vậy nếu azola không nói mình cũng không để ý ,thơ Đường rất tránh lặp từ ,trong một bài thơ rất kị có hai chữ lặp lại .hay quá , công nhận rồi ,"cử đầu vọng sơn nguyệt ,đê đầu tư cố hương" !hảo su cù ,hảo su cù
chenxiaofeng

Chỉ là thiển ý ,mong các bạn đừng chê cười mà thôi .
Anh chẳng dám nhận mình là thi sĩ
Chỉ tại lòng quặn nhói thốt nên thơ

Nhân bạn truonghieuminh có nhắc đến 1 bài Trường tương tư của Lý Bạch, tôi có nhớ đến bài Trường tương tư II, bài thơ rất hay nhưng chưa tìm được bản dịch nào thật ưng ý cả. Có bạn nào sưu tầm được các bản dịch khác thì xin cho mọI ngườI tham khảo.
Trường tương tư II
Lý Bạch
Nhật sắc dục tận hoa hàm yên
Nguyệt minh như tố sầu bất miên
Triệu sắt sơ đình phụng hoàng trụ
Thục cầm dục tấu uyên ương huyền
Thử khúc hữu ý vô nhân truyền
Nguyện tùy xuân phong ký Yên Nhiên
Ức quân điều điều cách thanh thiên
Tịch thời hoành ba mục
Kim tác lưu lệ tuyền
Bất tín thiếp trường đoạn
Quy lai khán thủ minh kính tiền
Dịch nghĩa :
Ánh mặt trời sắp hết hoa ngậm khói sương
Trăng sáng như lụa buồn không ngủ được
Tiếng đàn sắt nước Triệu vừa ngưng ở trụ phượng hoàng
Cây cầm đất Thục lại muốn tạo nên khúc trên dây uyên ương
Khúc nhạc này có tình ý mà không có ai để truyền đi
Xin cho gió xuân thổi đến núi Yên Nhiên
Nhớ mình xa cách phương trời xanh thẳm
Ngày xưa ánh mắt còn liếc
Bây giờ làm thành suối lệ
Không tin em buồn đứt ruột
Hãy về mà nhìn gương em đang cầm trước mặt
Dịch thơ:
Lặn ánh tà dương
Hoa ngậm khói sương
Bóng thiềm vằng vặc
Bâng khuâng canh trường
Dừng trụ phượng hoàng
Nắn dây uyên ương
Cung đàn ngụ ý
Ai gửi cùng chàng
Theo làn gió xuân
Núi Yên gởi sang
Nhớ người xa xa
Xa cách trời xanh
Xưa mắt đưa tình
Như sóng long lanh
Rầy sao giọt lệ
Như suối chảy quanh
(khuyết danh)
Bóng chiều sắp tắt hoa ngậm sương
Trăng cao không ngủ sầu còn vương
Ðàn sắt vừa buông trụ phượng hoàng
Chiếc cầm toan gãy dây uyên ương
Khúc này có ý ai đưa hộ
Yên Nhiên mong gởi gió xuân sang
Xa cách trời xanh thiếp nhớ chàng
Thuở nào sóng mắt liếc
Bây giờ suối lệ chan
Không tin thiếp đoạn tràng
Ngày về xin hãy trông vào gương
(khuyết danh)
La^u cao ma.c ca^.n nguy lan y?

Hạ Nhật
Quần Mã hạ lai sương vũ phi
Tư phong liễu phát thùy xuân mi
Thanh thanh thảo mộc hòa thiên điểu
Lục lục sơn khê trước địa y
Lưỡng ngạn khách tâm sầu điệp điệp
Đơn phương luyến ái lệ bi bi
Thân cư viễn xứ vô bằng hữu
Tĩnh túc cô nhân cảnh bất tri
Thanh Không
Nhật Bản ,Gunma ,26-6-2003
--------------------------------------------------------------------------------
Dịch thơ (không sát nghĩa bản chữ Hán lắm )
Ngày hè
Quần Mã hè về mưa bụi bay
Liễu buồn nhớ gió tóc choàng vai
Xanh xanh cây cỏ chim đang hót
Biếc biếc núi ghềnh áo mới may
Hai ngã chia lìa lòng vợi vợi
Một chiều thương nhớ lệ cay cay
Thân nơi xứ lạ không bè bạn
Lặng gót mình ta cảnh có hay ?
Thanh Không
Nhật Bản ,Gunma ,26-6-2003
*Chú thích :
Quần Mã : địa danh ,tỉnh Gunma của Nhật
Liễu phát : tóc cây Dương Liễu
Thùy : rủ xuống
Hòa : hòa mình vào
Trước : mặc đồ
Địa y : áo của đất phủ đầy cỏ cây xanh mượt
Lưỡng ngạn : hai bờ núi
Mình mới sàng lọc trong số vốn chữ Hán ít ỏi của mình và
sàng lọc mãi cuối cùng cũng được vài câu .Mọi người đọc
và cho chút ý kiến nhé .
Anh chẳng dám nhận mình là thi sĩ
Chỉ tại lòng quặn nhói thốt nên thơ

Dị xứ xuân
Phú Sĩ xuân phân tưởng bồng lai
Bạch vân lạc ẩn bách hoa khai
Nam phương biệt cách hoài ưu quốc
Độc ẩm cô nhân vọng nguyệt đài
Thanh Không
Nhật Bản ,Shinagawa ,tháng 3 năm 1996
bài này mình đã post lên rồi nhưng bây giờ sửa câu 1 lại
: lúc trước là : Phú Sĩ xuân phân cảnh bồng lai
bây giờ sửa lại là Phú Sĩ xuân phân tưởng Bồng Lai
các bạn thấy thế nào ,chắc đúng ngữ pháp hơn nhỉ ?
Anh chẳng dám nhận mình là thi sĩ
Chỉ tại lòng quặn nhói thốt nên thơ

Em thi xong rồi ,hì hì trở lại nhà vui quá ta .
nào ,chúng ta lại tiếp tục ha ,
Bây giờ có thời gian rồi ,em xin được mạn đàm cùng các bác về bài "Phong Kiều Dạ Bạc "ha ,lần trước thấy bác azola viết mà muốn nói lắm nhưng chẳng viết thêm đcược vì em ít thời gian quá ,hì hì
Bài thơ :"phong kiều dạ bạc" quả thực không hề đơn giản các bác ạ ,.hic hic ,nó lại cực phức tạp là đằng khác .
1.Gần đây trên báo Văn Nghệ ,bác Nguyễn Dậu bảo Giang phong ,Ngư hoả trong bài thơ không có nghĩa là cây phong bên sông và lửa chài bên bến mà lại là tên hai ngọn núi Giang phong và Ngư hoả ở bên chùa Hàn San.bác í bảo là khi bác í sang trung quốc nghe người TQ bảo thế .
2 . Lại ngạc nhiên hơn nữa là bác Hoài Anh sau khi đi tìm hiểu thì đuợc biết : trong bài báo của người Nhật - Hà Tương Toàn Thứ Lang ,đăng trong tạp chí Bella của Đài Loan ,năm 94 có đoạn viết :" ....không fải đọc là "nguyệt lạc ,ô đề " mà fải đọc là "nguyệt , lạc ô đề "mới chính xác ,trước đây ở Tô châu có một thôn gọi là thôn Ô Đề theo người ta nói thì bài thơ PKDB của TK là vịnh cảnh trăng ở thôn Ô đề ."càng kinh ngạc hơn là câu "giang phong ngư hoả đối sầu miên " không fải giải thích là "những hàng phong bên sông và từng đốm lửa chài mà ta thì một mình đối mặt với giấc ngủ sầu "mà do có cái gọi là "sầu miên sơn "nên có ý là : núi Sầu Miên và lửa chài cùng vọng về nhau .đây là lời của người cai quản chùa Hàn San ,sư phụ TÍnh Không ,quả thcự mọi người hoàn toàn không biết ở Tô châu có Ô đề thôn và Sầu miên sơn .bác hoài anh nói đấy chỉ là lời của người ngày nay chứ ngày xưa thế nào thì sư phụ chắc gì đã biết .
Nhưng tóm lại có thể là do từ khi có bài thơ nên người đời mới đặt tên theo bài thơ như thế ,cho nên cách hiểu như chúng ta đã hiểu vẫn là hay nhất .
3. Liệu có chuông nửa đêm ở chùa Hàn San hay không ?
Âu Dương Tu cho đó là bài thơ hay ,nhưng không lý nào lại có chuông nửa đêm ,nhưng chỉ chuông chùa Thừa Thiên ở Cô Tô mới có .Lang Anh lấy lí do "Hàn san không fải là thừa thiên " cho rằng bài thơ này vẫn không fù hợp với thực tế .Trong sách "Thất tu loại cảo " Lang Anh viết :" Mặc khách Huy Tê nói : thời cổ có ''''phân dạ chung "(chuông nửa đêm )đánh lúc nửa đêm .CÒn trong truyện Đặng Trọng Phu sách Nam sử có câu "mỗi lần đọc sách lấy chuông nửa đêm làm hạn mức " tức đời Đường chuông nửa đêm là do người thời cổ chia đêm mà đánh cho nên Vu Nghiệp có câu '''' viễn chung lai dạbán " ,Hoang Phủ Nhiễm có câu "Dạ bán cách sơn chung ".Đều không fải là do người sau hiểu là chỉ có chuông sớm và chuông tối chứ không có ''''bán dạ chung''''. Tóm lại ,theo Hồ Ứng Lân trong Thi tẩu nói " người làm thơ mượn cảnh lập ngôn ,chỉ ở cái điệu của thanh luật ,phù hợp với hình tượng ,nếu chỉ chăm chăm vào sự thực ,há có fải là kế lâu dài ? bất luận tiếng chuông có fải là nghe lúc nửa đêm hay không ,chưa thể biết đươc;"
_________________________________________________
Ở đây em có hai bài thơ đường ,nhưng chỉ được xem ở sách trung quốc mà không biết việt nam có bản dịch chưa nên bác nào biết thì bẩu em với nhá .,nhất là bác trương hiểu minh ,bác dịch thơ nhiều rùi mà ,lần này thử đi ,hì hì
o>o^??o
张九"
海S?~Zo^
天涯.此-
f.人?遥o
Y.起>?
灭f>?o.?满
S衣?o^?'
欲语".^'
f>f?端
,来却s说
^Z"???
天涯.~Zo^
bài thứ hai là bài :" Cổ oán biệt "
Táp táp thu phong sinh
Sầu nhân oán ly biệt
Hàm tình lưỡng tương hướng
Dục ngữ khí tiên yết
Tâm khúc thiên vạn đoạn
Bi lai khước nan thuyết
Bi biệt hậu duy sở tư
Thiên nhai cộng minh nguyệt
(gió thu thổi xào xạc ,người buồn oán hờn vì biệt ly .,chan chứa tình khi đối diện nhau ,muốn nói đã nghẹn lời ,Lòng cuộn ngàn muôn mối ,Buồn khổ mà khó nói nên lời ,.Chia tay rồi chỉ còn nỗi nhớ ,chân trời cùng chung một vầng trăng )
tạm dịch :
gío thu xào xạc thổi
kẻ sầu oán biệt ly
mắt nhìn tình chan chứa
nghẹn nấc nói năng chi
tiếng lòng nghìn vạn khúc
sầu vương biết nói gì
chia tay duy nỗi nhớ
chân trời ,bóng nguyệt di
__________________
Xào xạc nổi gió thu
người buồn vì ly biệt
ngậm tình cùng hướng vọng
muốn nói lòng nghẹn nấc
trong tim muôn nghìn mối
buồn đến nói không biết
chia tay duy nhớ nhung
chân trời chung vầng nguyệt
___________________
gió thu nổi thê thiết
người buồn xót ly biệt
nhìn nhau tình chứa chan
muốn nói lời nghẹn nấc
lòng muôn mối tơ vò
làm sao nên lời được
xa nhau lòng nhớ nhung
chân trời chung vầng nguyệt
___________________
em dịch ra cả ba cách nhưng chưa hài lòng với cách nào cả ,mọi người góp ý ha .(nhất là bác trương hiểu minh ,bởi bác dịch thơ nhiều mà ,hì hì )

Một bước phong trần
Mấy phen chìm nổi
Trời tình mù mịt
Biển hận mênh mông

_________________________________________________
Ở đây em có hai bài thơ đường ,nhưng chỉ được xem ở sách trung quốc mà không biết việt nam có bản dịch chưa nên bác nào biết thì bẩu em với nhá .,nhất là bác trương hiểu minh ,bác dịch thơ nhiều rùi mà ,lần này thử đi ,hì hì
o>o^??o
张九"
海S?~Zo^
天涯.此-
f.人?遥o
Y.起>?
灭f>?o.?满
S衣?o^?<赠
~寝梦佳oY
Vọng nguyệt hoài viễn
Trương Cửu Linh
Hải thượng thăng minh nguyệt
Thiên nhai cộng thử thời
TÌnh nhân oán diêu dạ
Cánh tịch khởi tương tư
Diệt chúc lân quang mãn
Pha y giác lộ tư
Bất kham doanh thủ tặng
Hoàn tẩm mộng giai kì .
Dịch nghĩa :Ngắm trăng nhớ người xa
Trăng sáng mọc trên biển ,cùng lúc này soi chung cả tận chân trời ,đêm xa cách ,người có tình ,ai chẳn oán thương.Suốt đêm trường gợi mối tương tư .Tắt nến đi vì thương ánh sáng chan hoà .Khoác áo vào mới biết sương móc thấm ướt .Khó lòng lấy tay vốc ánh sáng để tặng nhau được .Ngủ đi ,may được gặp nhau trong giấc mộng đẹp .
em mới chỉ dịch tạm đuợc khổ đầu thôi ,cũng xin post ra đây ha
Trăng lên trên biển rộng
Thời khắc bốn cõi chung
tình nhân oán ly biệt
Đêm trường gợi nhớ nhung
________________________________________________
Mình cũng đi công tác mới về, rồi không thể đăng nhập vào TTVN nữa, mặc dù không quên mật khẩu. Rồi dù khai là quên mật khẩu, cũng chẳng vào được,nên đành phải đăng ký tên khác vậy. Vinhaihong thi ra sao? Kết quả tốt không? May là cũng nhớ được bản dịch bài thơ Vọng Nguyệt Hoài Viễn của Nguyễn Hữu Bồng dịch nên gửi cho các bạn xem:
Vầng trăng mọc ở biển khơi
Cùng trong một lúc góc trời soi chung
Đêm xa ai đó sầu mong
Thâu canh ai nhớ, mơ mòng nhớ ai?
Tắt đèn yêu bóng nga soi
Khoác lên chiếc áo đượm mùi sương pha
Khôn đem ánh sánh cho mà
Ngủ đi trong mộng hoạ là gặp nhau
Mình nhớ là câu đầu của bài thơ là Hải thượng sinh minh nguyệt chứ không phải là thăng minh nguyệt.
Bài Cổ oán biệt của Mạnh Giao dịch như Vinhaihong bản thứ 3 nghe rất được.
Còn về bài Phong Kiều Dạ Bạc, thì đã có nhiều bài viết về các địa danh như trên: Ô Đề, Giang Phong, Ngư Hoả. Và cũng có nhiều người phản bác. Mình chỉ thấy là nếu một bài thơ có 56 chữ mà có đến 10 chữ là đia danh rồi (Kể cả Cô Tô và Hàn San nữa) thì quả là không còn ý vị như chúng ta vẫn thường hiểu. Nếu ai đã từng xa nhà mà có dịp nhìn được ánh lửa lập loè trên sông thì sẽ thấy "lửa chài" là một từ rất đắt. Theo luật thơ Đương rất chặt chẽ và phân nhịp luôn là 2 2 3 cho một bài thơ thất ngôn thì không thể ngắt ở một chữ Nguyệt, lạc ô đề được. Người Nhật khi đọc thơ Đường là hay đảo từ. Còn người VN thì vẫn giữ được cách đọc âm Hán Việt hoàn toàn theo âm Đường Tống, thậm chí còn hay hơn âm Bắc Kinh hiện tại nữa.

ở trong sách trungq uốc em lại được đọc là "thăng "thăng minh nguyệt .

Một bước phong trần
Mấy phen chìm nổi
Trời tình mù mịt
Biển hận mênh mông