Phòng mạch Dr. Zhivago

Kính thưa các bác.
Từ khi mở "phòng mạch" này đến nay, tôi nhận được khá nhiều thư riêng của các bác (cả bác trai lẫn bác gái), và nhiều thư hỏi tôi làm ở đâu, có mở phòng mạch tư không?
Tôi xin được trả lời chung cho các bác, tôi mở "phòng mạch" chỉ là để đem những kiến thức Y học của mình, phổ biến đến những ai quan tâm, đọc nó. Qua đó, tôi cũng mong nhận được những ý kiến chỉ giáo của các bậc sư huynh để tay nghề ngày càng vững hơn.
Vì thế, tôi xin phép không nêu tên bệnh viện nơi tôi đang làm việc (bản thân tôi chưa hề mở phòng mạch tư, và mãi mãi cũng sẽ không bao giờ mở), bởi lẽ tôi chẳng muốn bị hiểu lầm, là dùng diễn đàn này để... "móc" bệnh về cho mình.
Một lần nữa, đa tạ các bác.
Dr Zhivago

Hi Dr, bi h đang là chiều chủ nhật, hy vọng là Dr đang ngồi type bài... đi trực về chắc là mệt nhưng Dr cứ viết đi, e nghĩ sẽ ko có khó hiểu lắm đâu vì e cũng biết chút ít đến bệnh học

Gan là một cơ quan có chức năng rất đa dạng. Những chức năng này bao gồm: Chứa và lọc máu, bài tiết mật và chuyển hóa các chất (chất đường, chất béo, chất đạm). Cứ mỗI phút, có 1 lít máu từ tĩnh mạch cửa và 400 mililít máu từ động mạch gan đi vào gan. Bình thường, các mạch máu gan (bao gồm động mạch, tĩnh mạch cùng các mạch máu nhỏ (mao mạch) kiểu xoang) chứa khoảng 650 mililít máu. Nhưng khi áp suất tâm nhĩ (ở tim) tăng cao thì gan có thể phình ra để chứa 1 lít máu. Bên cạnh đó, biểu mô của mao mạch xoang có tính thẩm thấu rất cao nên phần lớn các chất dinh dưỡng đến từ hệ tiêu hoá, khi theo máu vào gan đều được hấp thu nhanh chóng. Chính sự hấp thu ấy giúp cho các chất dinh dưỡng trong máu không tăng quá cao sau khi ta ăn.
Một điều nữa, máu khi đi qua các mao mạch ruột, thường chứa nhiều vi khuẩn đường ruột. Tuy nhiên, sau khi đến các xoang tĩnh mạch gan, vi khuẩn bị tế bào Kupffer ở thành mao mạch xoang? xơi tái.
Một chức năng khác của gan là bài tiết mật. Tất cả các tế bào gan đều tham gia quá trình này. Thoạt đầu, mật chảy vào các ống mật nhỏ, rồI chảy vào ống mật lớn. Các ống này càng lúc càng lớn rồI cuốI cùng, đổ vào ống mật chủ. Mật từ ống mật chủ đi thẳng xuống tá tràng, hoặc chảy vào túi mật.
Sở dĩ tôi phảI mô tả rõ như thế là để em có thể hiểu được nguyên nhân gân vàng da, tăng bilirubin mà tôi sẽ nói tiếp ở phần sau. Cứ mỗI ngày, có chừng 700 đến 1.100 mililít (nghĩa là hơn 1 lít mật được tiết ra) trong khi thể tích túi mật chỉ là 40 đến 70 mililít. Sở dĩ nó chứa được là vì khi mật chảy vào túi mật, thì niêm mạc túi mật sẽ hấp thu nước, natri, calci. Khi đó, mật bị cô đặc lạI từ 5 đến 10 lần.
Bây giờ, quay lạI chuyện vàng da và tăng bilirubin, là do những nguyên nhân sau đây:
- Do viêm gan siêu vi ( A hoặc B).
Viêm gan A có thờI gian ủ bệnh khoảng từ 15 đến 45 ngày, còn viêm gan B là từ 15 đến 60 ngày. Thoạt đầu, bệnh nhân có những triệu chứng giống như bệnh cúm, bao gồm sốt, hoặc lạnh trước, sốt sau. Các khớp đau, đôi khi buồn nôn và tiêu chảy. Giai đoạn này kéo dài khoảng 10 ngày và có thể tự nhiên khỏI bệnh.
Nếu không tự khỏI, bệnh tiếp tục tiến triển và vàng da xuất hiện. NgườI bệnh sốt, kèm theo nhức đầu, buồn nôn, tiêu chảy, đau ở vùng dướI sườn bên phải. Nước tiểu vàng đục nhưng phân lạI bạc màu
Vàng da sẽ biến mất sau 2 hoặc 3 tuần lễ. Triệu chứng tăng số lần đi tiểu, và phân có màu vàng trở lại là dấu hiệu cho biết vàng da đi vào giai đoạn chấm dứt. Tuy nhiên, hết vàng da không có nghĩa là bệnh đã hết bởI lẽ nó có thể chuyển sang viêm gan mạn tính dai dẳng, hoặc viêm gan mạn tính xâm lấn, viêm gan bán cấp tính và đặc biệt nhất là viêm gan viêm ống mật. Một số bệnh này đưa đến hậu quà xơ gan.
Ngay trong giai đoạn ủ bệnh, nếu xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm máu, sẽ thấy bilirubin tăng, và tăng rất cao trong khi vàng da. Trong trường hợp mà em nêu ra, tôi nghĩ đến sự tăng bilirubin là do rốI loạn chức năng gan hoặc một bệnh lý ở đường mật (tắc đường dẫn mật).
Đến đây, lạI phải giảI thích thêm về bilirubin. Trong hồng cầu, có một thành phần gọi là hemoglobin. Khi hồng cầu vỡ, nó sẽ chia thành heme và globin. Sau đó, heme biến đổI thành biliverdin rồI thành bilirubin
Bilirubin khi gắn vớI protein huyết tương, thì tan trong mỡ (hay còn gọI là bilirubin gián tiếp). Khi vào gan, nó tách khỏI protein rồI được hấp thu vào tế bào gan. Sau khi hấp thu thêm một số chất khác, nó tan được trong nước nên gọI là bilirubin trực tiếp.
Nồng độ bình thường của bilirubin trong huyết tương là 0,5 miligram trên 100 mililít, gồm cả 2 dạng gián tiếp và trực tiếp. Nếu nồng độ bilirubin tăng lên 1,5 miligram/100 mililít, thì sẽ gây ra vàng da mà nguyên nhân chính là vỡ hồng cầu (huyết tán), khiến bilirubin trong máu tăng lên. Ngoài ra còn do tắc mật hoặc tổn thương tế bào gan, khiến bilirubin bài tiết ít hơn vào ống tiêu hoá, và thẩm thấu vào máu nhiều hơn.
- Do xơ gan ứ mật nguyên phát.
Xơ gan ứ mật nguyên phát là một rốI loạn ứ mật tiến triển, chưa rõ nguyên nhân, thường gặp ở độ tuổI trung niên. Bệnh khởI phát bằng những đợt vàng da, ngứa. Sau khi vàng da chấm dứt, xét nghiệm bilirubin vẫn cao.
- Viêm xơ đường mật nguyên phát
Đây cũng là một rối loạn mạn tính, chưa rõ nguyên nhân. NgườI bệnh có những đợt vàng da, ngứa, sút cân, mệt mỏi. Khi đường mật bị viêm nhiễm, có thể tạo thành áp xe gan. Bệnh nhân có thể sốc nhiễm trùng.
- Do sỏI mật.
Mật là một chất dịch hơi sánh, cấu tạo gồm nước, các muốI mật, sắc tố mật, calci? (******* hay mật? vịt cũng đều như nhau, chỉ khác nhau ở hàm lượng của từng chất). Như ở phần trên tôi đã nói, rằng cứ mỗI ngày, có chừng 700 đến 1.100 mililít (nghĩa là hơn 1 lít mật được tiết ra) trong khi thể tích túi mật chỉ là 40 đến 70 mililít. Sở dĩ nó chứa được là vì khi mật chảy vào túi mật, thì niêm mạc túi mật sẽ hấp thu nước, natri, calci. Khi đó, mật bị cô đặc lạI từ 5 đến 10 lần. Nhưng thay vì tan ra ở vòng tuần hoàn sau, thì nó không tan và hậu quả là nó thành sỏi.
SỏI mật có nhiều loạI: SỏI cholesterone là loạI sỏi thường gặp, chỉ có 1 hòn, màu vàng ngà. SỏI sắc tố mật thì ít gặp hơn, màu nâu sẫm, rất cứng và nặng. (Điều đặc biệt trong nhiều cas mổ lấy sỏI, tôi nhận thấy hễ đã có sỏI sắc tố mật, thì thường có cả sỏI calci bilirubinat).
Tiếp theo là sỏI muốI mật, có màu đỏ, cũng thường thấy chung vớI sỏI calci. Nhưng hay gặp nhất vẫn là sỏI hỗn hợp, chứa tất cả những thành phần của mật.
90% bệnh nhân hầu như chẳng có triệu chứng gì khi bị sỏI mật. Chỉ đến khi xuất hiện những cơn đau bụng dữ dộI dướI sườn bên phảI, đau xuyên lên vai, đau đột ngột khiến bệnh nhân không thể thở sâu được rồI đi khám mớI biết. Thường cơn đau chỉ kéo dài từ 2 đến 3 giờ, nhưng di chứng mà nó để lạI (cảm giác âm ỉ ở dướI sườn phảI), thì 2 hoặc 3 ngày sau mớI hết hẳn.
SỏI mật có thể nằm ở nhiều vị trí: SỏI ở ống túi mật, ở ngã ba đường dẫn mật, ở trong ống mật chủ. Dấu hiệu đặc trưng nhất của nó là ngoài những cơn đau mà tôi vừa nói ở trên, thì còn xuất hiện vàng da.
Trước đây, điều trị nộI khoa, thầy thuốc thường cho bệnh nhân sử dụng những loạI thuốc chống co thắt, thuốc giảm đau và thuốc làm tan sỏI (đặc biệt là sỏI cholesterone). Tuy nhiên hiện nay, vớI những tiến bộ của y học, bệnh sỏI mật có thể mổ bằng phương pháp nộI soi (ít đau, thờI gian hồI phục nhanh, hạn chế nhiễm trùng), hoặc tán sỏI bằng sóng siêu âm.
Như vậy, một bệnh nhân được chẩn đoán là xơ gan, sốc nhiễm khuẩn và đã điều trị bằng một số thuốc như kháng sinh, corticoid, thì chắc chắn bệnh nhân ấy đã bị viêm xơ đường mật nguyên phát. Và vì hiện tượng tán huyết vẫn còn dai dẳng nên bilỉubin mới tăng cao, và vẫn vàng da.
Hy vọng rằng đọc đến đây, em đã phần nào có khái niệm về bệnh này rồi chứ.
Dr Zhivago

Bác sĩ cho em hỏi với. Em năm nay 22 tuổi. Tiểu sử bệnh của em như sau: Trước giờ em ăn uống hay khó tiêu, có ợ hơi.
Hôm vừa rồi, buổi trưa em có đi ăn cháo tim gan, chiều về thấy đau quặn trong bụng 1 lúc, sau đó vẫn ăn cơm và có uống 1 cốc bia bình thường và ko thấy đau. 4h sáng hôm sau thì em đau quặn trong bụng, nhất là vùng ngay dưới xương ức (thượng vị), và vùng bên trái bụng. Đau 1 ngày 1 đêm ko chịu nổi em mới đi khám bác sĩ. Trước giờ em chưa bao giờ đau như thế.
Kết quả khám, chụp Xquang, em bị viêm loét dạ dày. Tuy nhiên xét nghiệm máu tìm kháng nguyên kháng thể H.Pylori là âm tính. Bác sĩ cho uống 2 kháng sinh(clarithromixin và amoxilin) + pantoprazol.
Em uống kháng sinh 1 tuần thì đỡ, bây giờ thi thoảng vẫn lâm râm đau. Em thắc mắc muốn hỏi bác sĩ điều trị vậy có đúng ko. Bệnh của em có chữa khỏi dứt điểm được không. Trường hợp của em có liên quan gì tới thức khuya và stress ko??
Được a___z sửa chữa / chuyển vào 17:36 ngày 30/09/2006

Được a___z sửa chữa / chuyển vào 17:36 ngày 30/09/2006

Nếu đã xét nghiệm, và bác sĩ kết luận là viêm loét dạ dày, nhưng Pylori Heli âm tính thì không cần phải uống clarithromixin và amoxilin, vì đây là 2 loại kháng sinh dùng để chữa viêm loét dạ dày do vi khuẩn.
Viêm loét dạ dày (không do vi khuẩn) có nhiều nguyên nhân. Một là thường xuyên căng thẳng thần kinh (stress). Sự căng thẳng gây ra rối loạn trong co bóp và trong việc tiết dịch vị dạ dày, lâu ngày gây viêm rồi dẫn đến loét.
Hai là ăn uống không điều độ, không có giờ giấc nhất định, làm rối loạn chu kỳ sinh học của dạ dày.
Ba là thường xuyên uống rượu, bia.
Bốn là vừa ăn vừa đọc báo, coi tivi. Khi đó, não bộ phải tập trung để nhận thức cái mà ta đang coi là cái gì, và vô tình bỏ quên việc tiêu hoá. Khi đó, sự nhai, nuốt của ta hầu như mang tính phản xạ (không cảm nhận được vị ngon, mùi thơm của đồ ăn). nếu cứ lập đi lập lại chuyện này, thì sẽ viêm dạ dày, rồi loét.
Do sử dụng lâu dài một số thuốc kháng viêm (dexamethasone, Ibufrofen...), mà không có biện pháp bảo vệ dạ dày.
Và cuối cùng, còn có hiện tượng viêm loét dạ dày không rõ nguyên nhân.
nếu đã xác định viêm loét dạ dày mà nguyên nhân không phải là vi khuẩn, thì chỉ cần uống những loại thuốc băng niêm mạc dạ dày, cùng các thuốc kháng Cholin là đủ.
Dr Zhivago

Dạ em cám ơn bác sĩ ạ. Hôm đấy em cũng xét nghiệm men gan AST là 41, ALT là 37. Liệu có cao quá không ạ.
Buồn nhất là ko còn được nhậu nhẹt nữa. Thi thoảng uống 1 cốc cho vui có được ko bác sĩ ? Em kiêng gì cũng được nhưng mà stress thì khó quá.

Em chào bác sĩ Zhivago,
Anh có thể cho em hỏi thay đứa em gái được không ạ? Nó than rằng thỉnh thoảng nó bị quặn, nhói ở ngay dưới sát xương sườn cuối cùng bên trái. Vị trí là điểm chia đôi nếu tính từ bên hông đến giữa bụng ( tính như trục hoành) Không đau đến mức không chịu nổi nhưng rất khó chịu. Nó lấy tay ấn sâu, đè vào vị trí đó thì cảm giác dễ chịu hơn.
Lúc đầu nghe nó than, em cũng không để ý nhưng càng ngày nó càng than thở nhiều hơn. Em thấy lo lắng. Anh có thể cho em biết nơi đó là vị trí của cái gì không ạ? Với triệu chứng như vậy có cần phải khám không ạ?
Cám ơn anh ạ.

Ngay dưới xương sườn cuối cùng bên trái (trong ổ bụng) gồm có lá lách, tuyến tụy, một phần đại tràng ngang).
Triệu chứng đau như em mô tả, có khả năng đau do viêm dạ dày (Viêm dạ dày không nhất thiết là cứ phải đau ở ngay chính giữa ức đâu, mà nó có thể đau ở bên trái, hoặc đau bên phải tùy vị trí viêm loét. Và vì cơn đau lan toả nên người bệnh dễ nhầm lẫn). Viêm dạ dày có đặc điểm là đói thì đau, ăn no thấy đỡ.
Một nguyên nhân gây đau nữa là do viêm tụy. Nhưng viêm tụy thường đi kèm với nôn mửa dữ đội. Càng nôn càng đau.
Cuối cùng, cơn đau có thể do viêm thần kinh liên sườn, hoặc đau do co thắt cơ hoành. Viên thần kinh liên sườn thì cường độ đau không nhiều lằm, nhưng đau ê ẩm, đau râm ran. Còn đau do co thắt cơ hoành thì thỉnh thoảng nó mới nhói lên một tí. Hết cơn, người bệnh trở lại trạng thái bình thường.
Cảm nghĩ của tôi trong cas này là em gái của em (nếu không kèm theo sốt), thì đau do co thắt cơ liên sườn (nhưng vì không khám trực tiếp nên tôi chỉ suy luận thôi). Nguyên nhân đau do co thắt cơ liên sườn thì có nhiều: Do hút thuốc lá, do tư thế ngồi lệch về một bên, và kéo dài từ ngày này sang ngày khác, do thần kinh cơ, do những bài tập thể dục mà vùng lưng, sườn vận động quá sức.
Thường trong trường hợp này, chỉ cần uống thuốc giảm đau , giãn cơ (Alaxan, Decontractyl và các sinh tố nhóm B là đủ).
Dr Zhivago

Hi Dr... em đã đọc bài Dr trả lời câu hỏi của em roài, cảm ơn Dr nhiều lắm.
Bi giờ e có một vài câu hỏi nữa: Người có nước da bánh mật (da không trắng) nhưng thời gian gần đây trở nên sạm lại (vùng da mặt ) thì nguyên nhân thường do những yếu tố nào gây nên? Theo Dr thì có nên đi làm các xét nghiệm sinh hoá, chức năng gan mật hay ko? Người này ăn đầy đủ, uống hơi ít nước, thường có thói quen thức khuya, không sử dụng mỹ phẩm, chỉ dùng kem cung cấp độ ẩm cho da vào ban ngày, làm việc trong văn phòng, ko tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời