Quý Ngữ - Bốn mùa trong thơ cổ Nhật Bản

Quý ngữ –季語（きご）là những từ ngữ đề cập đến mùa trong năm, được sử dụng trong thơ renga, thơ haika, thơ haiku Nhật Bản. Dưới đây, Nhật ngữ Kosei sẽ cùng các bạn tìm hiểu về Quý Ngữ nhé.

Bài viết này, chúng ta sẽ đề cập chủ yếu đến thơ Haiku. Chẳng hạn như “Tuyết” (Đông), Trăng (Thu), Hoa (Xuân)… có thể thường được thấy xuất hiện trong thơ. Những yếu tố về mùa đó có thể xuất hiện trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua những sự vật, hiện tượng mang đặc trưng của mùa trong năm. Nhờ sử dụng Quý Ngữ với những quy ước nhất định, nhà thơ có thể chỉ bằng những từ ngữ đơn lẻ về sự vật hiện tượng cũng có thể mang lại cho người đọc cảm nhận về cái đẹp của mỗi mùa.

Quý ngữ đã trở thành một yếu tố bắt buộc trong luật làm thơ Haiku. Ở bài Haiku nào, ta cũng gặp những từ chỉ thời tiết và mùa, hầu hết các tập thơ Haiku đều được sắp xếp theo từng mùa. Dưới đây chúng ta sẽ xem qua 4 bài thơ đại diện cho 4 mùa Xuân Hạ Thu Đông.



行く春を

近江の人と

惜しみける

Chúng ta than tiếc
Mùa xuân ra đi
Cùng với những người Omi

Việc thơ Haiku luôn luông có quý ngữ không có nghĩa là yếu tố thiên nhiên đã lấn át mất con người trong thơ. Chẳng hạn như bài thơ trên của nhà thơ Basho, thiên nhiên được dùng để gợi lên cảm xúc con người.



閑かさや

岩にしみ入る

蝉の声

Vắng lặng u trầm
thấm sâu vào đá
tiếng ve ngâm.

Mùa hè ở đây được cảm nhận bằng giác quan, thông qua tiếng ve. Vốn cái u trầm tĩnh lặng trong ngày hè lại là thứ làm nổi bật lên âm thanh đặc trưng của mùa ấy.



石山の

いしより白し

あきの風

Trắng hơn đá trắng
Của ngôi Đền Đá
Là gió mùa thu

Mùa thu trong thi ca Trung Quốc đôi khi được gọi là “mùa thu trắng” Bên cạnh từ “mùa thu” được đề cập trực tiếp, thi sĩ Basho đã sử dụng thêm yếu tố này để làm quý ngữ trong thơ của mình.



初時雨

猿も小蓑を

ほしげなり

Mưa đông giăng đầy trời
chú khỉ con thầm ước
có một chiếc áo tơi.

Hình ảnh chú khỉ trong bài thơ gợi lên hình ảnh người dân Nhật Bản trong cái rét mướt đầu đông. Thông qua hình ảnh chú khỉ được nhân hoá, nhừ thơ nói lên mơ ước của con người về một cuộc sống hạnh phúc.



Có thể thấy, tho Haiku dù nhấn mạnh đến yếu tố mùa, nhưng vẫn luôn có hình ảnh con người trong đó. Trong thơ haiku, con người nằm trong thiên nhiên cũng như thiên nhiên tạo cảm xúc cho con người.



—————————————————————
TRUNG TÂM TIẾNG NHẬT KOSEI

Đăng kí tư vấn và trải nghiệm khóa học tại link: https://goo.gl/agSFfm
Cơ sở 1: Số 11 Nguyễn Viết Xuân, Thanh Xuân, Hà Nội
Cơ sở 2: Số 3 – Ngõ 6, Phố Đặng Thùy Trâm, Đường Hoàng Quốc Việt, Cầu Giấy, Hà Nội
Facebook/Nhatngukosei
Email: nhatngukosei@gmail.com
Hotline: 0966 026 133 – 046 6868 36