Rượu nếp và Tết Đoan Ngọ (5/5 ÂL) Tết Ðoan Ngọ Theo cụ Phan Kế Bính thì ngày mồng năm tháng năm âm lịch có Tết Ðoan Ngọ, hay còn gọi là Ðoan Dương. Ngày xưa đến Tết này người ta hay lấy loại nước mầu chế từ lá để nhuộm các đầu ngón tay, ngón chân cho trẻ con, trừ các ngón tay trỏ và ngón chân trỏ. Sáng sớm mồng năm ăn rượu nếp, trứng luộc, kê, bánh đa, mận, muỗm, dưa hấu, uống nước dừa. Người lớn thì uống rượu hòa ít tam thần đơn hoặc bôi phẩm hồng vào thóp đầu, vào ngực, vào rốn để trừ trùng. Nhiều người mua bùa chỉ đeo cho trẻ con. Bùa kết bằng chỉ ngũ sắc, kết theo hình hoa sen, quả đào, quả ớt, v.v. Lại may áo lụa mang đến các cửa chùa, cửa tĩnh in dấu vẽ bùa rồi mặc cho trẻ, có ý trừ ma tà cho khỏi quấy. Giữa trưa hôm ấy thì làm cỗ cúng gia tiên, rồi đi hái lá mồng năm, bất cứ lá gì, gặp lá gì cũng hái, nhất là lá ích mẫu, lá cối xay, lá vối, v.v. đem về ủ rồi phơi khô, để sau đem nấu uống cho rằng uống thế thì lành. Lại có nhiều người đi lấy lá ngải cứu, năm nào thì kết hình con thú năm ấy như năm Tý thì kết con chuột, năm Sửu kết con trâu, năm Dần kết con hổ, v.v. treo ở giữa cửa, để trừ ma quỷ và về sau ai có bệnh đau bụng thì dùng làm thuốc sắc uống. Tục này có người cho là từ đời Xuân Thu. Khuất Nguyên (nước Sở), vì can ngăn vua Hoài Vương không được, bực mình ôm đá gieo mình xuống sông Mịch La mà tự vẫn. Mỗi năm đến ngày 5-5 nhân dân làm bánh ngọt, cuốn chỉ ngũ sắc phía ngoài bánh rồi đua nhau bơi thuyền ra giữa dòng sông mà ném bánh xuống để cúng Khuất Nguyên. Rượu nếp Tháng năm lịch trăng có Tết Ðoan Ngọ, hay Ðoan Ngũ, Ðoan Dương. Các loài sâu bọ đều hoảng hốt, trốn chạy vì nhà ai cũng có bữa cỗ "giết sâu bọ" vào sáng sớm, với hoa quả đầu mùa. Ðào mịn lông tơ, mận đủ mùi chua ngọt, chuối ta mập mạp, dưa hấu bổ dọc thành những chiếc thuyền rồng sơn son mịn cát lóng lánh như lân tinh, dứa còn nguyên cái mũ miện xanh rờn óng bạc, nhưng cái lòng nó vàng tươi khêu gợi. Và đương nhiên không thể thiếu món rượu nếp. Tác giả món rượu để ăn chứ không phải để uống này là ai? Không biết. Nhưng nó cũng đủ làm hồng đôi má, lâng lâng xao xuyến lòng người. Từ lúc những tia nắng dẻ quạt đầu tiên xuất hiện trên vòm trời cao tít, đã nghe tiếng rao văng vẳng gần xa. Cái rá tre cố hữu, đậy miếng vải màn trắng muốt, đầy một chất rượu thơm lừng, mà ta biết dưới đáy chiếc rá có lót lá chuối tươi óng ánh kia, là chiếc bát sành, bát sứ hứng chất nước ngọt lừ ngây ngất, đầy thì rót vào "vịt" và từ cái vòi như cái cổ con thiên nga, thứ mật say ấy được tưới lên bát rượu nếp một mầu vàng ướt át cay tê, ngọt dịu, đủ mùi... Bát ăn rượu nếp thường là cái chén múc chè đường, nho nhỏ xinh xinh. Ðôi đũa ăn rượu nếp cũng chỉ nhỉnh hơn chiếc que chơi chắt chuyền của bé gái nông thôn. "Giết sâu bọ" bằng thứ khí giới này thật lạ. Những hạt rượu nếp thuôn thuôn như cái bọng con kiến rừng vàng sậm, nó tan trên đầu lưỡi thì đồng thời nó thấm vào tận sâu thẳm thân ta một chất khác hẳn ngày thường. Trẻ con uống rượu là có hại vì nguy hiểm. Nhưng rượu nếp là của mọi người, nam, phụ, lão, ấu, từ cụ già trệu trạo đôi lợi, đến em bé năm ngón xòe hoa chấp chới... Làm rượu nếp công phu, phải đồ gạo hai lần, ủ men như làm "cơm rượu" mất nhiều thì giờ, nên ít gia đình có đủ kiên nhẫn và công phu chế biến. Tác giả món rượu nếp thường ở những mái nhà tranh làng quê êm ả. Ngày Ðoan Ngọ sắp đến, làm ít quà nhà ăn là chính và dôi ra thì đem bán khắp phố phường cho mọi người cùng thưởng Tết. Vì vậy mà đôi quang gánh, tà áo nâu, cái nón đội đầu... xuất hiện vào đúng lúc bữa cỗ "giết sâu bọ" sắp đến. Ăn rượu nếp không thể bằng bát tô như ăn bún riêu, bún ốc mà phải nhẩn nha, vừa ăn vừa nghe chất rượu nhẹ lâng vần chuyển trong cơ thể, để thẩm thấu một nét đẹp ngàn xưa còn lại trong phong tục dân gian. Các nhà khoa học có thể cười thầm vì bữa cỗ giết sâu bọ. Nó chết vì chè đỗ đen hay quả đào thơm phức? Nó chết vì say la đà hương rượu nếp hay vị ngọt thanh dưa hấu? Nhưng lời nhắn gửi truyền đời thì bảo rằng, đây là lúc giao mùa, lúc nắng bắt đầu già, lúc quả bắt đầu ngon, là say nhè nhẹ, là thỏa mãn ước nguyện truyền kỳ mà mọi loại bánh tân thời, mọi thứ rượu nặng, rượu nhẹ Tây, Tàu không thể sánh. Từ dụng cụ để ăn (gọi là thực cụ) như một thứ đồ chơi đến các món ăn thơm thảo vườn quê và men dân dã... đều đáng được lưu tâm, duy trì và phát triển. Cách làm rượu nếp Gạo nếp xay: 1.000 g (nếp cẩm) Men rượu: 5 g Lá chuối, mẹt, rá to. Cách làm: Gạo nếp xay vo sạch ngâm từ 8 đến 10 giờ để ráo nước; đem đồ chín, tãi ra mẹt để nguội rồi đồ lại lần thứ hai hoặc đem nấu thành cơm nếp. Vì gạo nếp xay có vỏ cám dày nên phải nấu lâu cho gạo thật chín (nấu như nấu cơm tẻ). Tãi xôi ra rá cho thật nguội, rắc thật đều men đã giã nhỏ. Bốc xôi đã rắc men vào rá có lót lá chuối, đậy kín bằng lá chuối, dưới đáy rá lót một chậu men để hứng nước rượu tiết ra. Ðể rá rượu vào nơi sạch sẽ khô ráo (ở nhiệt độ 30 - 32oC là tốt nhất). Khoảng sau 24 đến 36 giờ nếm thấy rượu có vị ngọt bốc mùi thơm, có nhiều nước tiết ra là được. Nên ăn ngay, không nên để quá lâu, rượu sẽ kém ngọt và cay nhiều. Nếu ăn không hết, có thể bảo quản trong tủ lạnh (để ở ngăn dưới cùng) làm ngưng quá trình lên men. Yêu cầu cảm quan: Hạt gạo mọng như kén tằm, rời từng hạt, không vỡ nát, có một ít nước. Nếp thường có mầu vàng chanh, nếp cẩm có mầu đen nâu. Thơm mùi rượu, ngọt, khi ăn hạt rượu nhai nổ lép bép như nhộng ong. Làm rượu nếp cần phải lưu ý: - Các dụng cụ để làm rượu và tay người làm phải thật sạch sẽ, vệ sinh. - Nên kén hạt gạo đều, không bị vỡ. - Xôi phải nấu thật chín thì khi làm rượu sẽ không bị sượng. - Phải để xôi thật nguội mới rắc men, nếu rắc nóng men chết, rượu sẽ hỏng. Nore
ặ, hay thỏưt 'ỏƠy. Hôm nay 5/5 ,L tỏt "giỏt sÂu bỏằ" còn ngày mai là 5/6 DL ngày môi trặặĂng thỏ giỏằ>i. Có liên quan gơ giỏằa hai ngày này không nhỏằ?? Mỏằi ngặỏằi giỏt sÂu bỏằ rỏằ"i chỏằâ? Còn mơnh, tỏằô trên giặỏằng lfn xuỏằ'ng 'ỏƠt 'Ê giỏt sÂu bỏằ ngay bỏng mỏằTt bĂt rặỏằÊu nỏp cỏâm rỏằ"i. Nore
bọn sâu bọ nào xấu số khi gặp đúng bạn Nore vào buổi sáng 5/5 , từ trên giường lăn xuống đất đã đòi giết sâu bọ ngay rồi ..
