Sách giáo khoa lịch sử mới ở Nga

Sách giáo khoa lịch sử mới ở Nga

Post lại nguyên bài báo với sự bất bình :
Bộ Khoa học - Giáo dục Nga vừa đưa vào giảng dạy cuốn giáo khoa mới về lịch sử nước Nga từ sau Chiến tranh Thế giới thứ 2 tới nay. Tuy nhiên theo phóng viên báo Comersants [1] Iulia Taratuta, sự kiện này đã gây bức xúc trong giới sử học Nga. Bài báo cũng bày tỏ quan ngại đối với việc đưa vào học đường những khái niệm mới như ?onền dân chủ có chủ quyền? và ?otệ bài xích Nga ở các nước láng giềng?, được triển khai trong sách trên. Đầu đề và các chú thích là của người dịch.
Hôm qua, báo Nước Nga đã đăng tải danh mục sách giáo khoa, được Bộ Khoa học - Giáo dục Nga cho phép đưa vào giảng dạy trong nhà trường Nga. Bộ mặt mới của sách này là Lịch sử nước Nga 1945-2007 của nhóm tác giả Alexandr Fillipov, Anatoly Utkin, và Alexandr Danilov, do Nhà xuất bản Giáo dục ấn hành, một giáo trình hiện đang gây tai tiếng.

Nguyên tác của sách giáo khoa này là cuốn Sách dành cho giáo viên môn sử, vừa được giới thiệu tại Hội nghị toàn Nga của các giáo viên và giảng viên ngành xã hội-nhân văn, do Bộ trưởng Khoa học - Giáo dục Andrei Fursenko, và phó thủ trưởng cơ quan Phủ tổng thống Vladimir Surkov cầm trịch. Việc một học liệu dành cho giáo viên chuyên ngành mà lại được khai nhãn bởi cấp cao đến như thế không thể là chuyện trời ơi. Sách dành cho giáo viên môn sử là tài liệu chính thức đầu tiên luận giải thời đại Tổng thống Putin. Vào ngày tài liệu này ra mắt tại hội nghị, các giáo viên còn được hân hạnh gặp người hùng mà tác phẩm này khắc họa - đương kim tổng thống Nga. Phát biểu trong dịp này, tổng thống Putin than rằng, hãy còn thiếu lắm, những học liệu ?ophản ảnh được sâu sắc và khách quan các sự kiện lịch sử vừa qua của đất nước chúng ta.?

Vì thế Lịch sử nước Nga 1945-2007 là cuốn sách giáo khoa phản ảnh quan điểm chính thức cấp nhà nước của Nga về thời kỳ Tổng thống Vladimir Putin. Kể từ nay, học sinh Nga được khuyên dùng các khái niệm ?odân chủ có chủ quyền? (suverennaya demokratia), và ?oquan điểm bài Nga ở các nước láng giềng? khi nghiên cứu lịch sử hiện đại của nước Nga.

Tuy nhiên, xì căng đan đã dấy lên quanh sách này, chủ yếu là về tính khách quan của tập thể tác giả. Chẳng hạn, tính chất độc tài và các cuộc đàn áp trong các thời kỳ mà Josif Stalin và Leonid Brezhnev lãnh đạo không những được bào chữa, mà còn được xem là tích cực (!). Còn ?otriều đại? của (Tổng thống Nga đầu tiên) Boris Yeltsin được đánh giá là ?ođầy dẫy khủng hoảng? [2] , đối nghịch với sự lãnh đạo trong ?okỷ nguyên Putin?, được sách cho là vô cùng hiệu quả.

Trong giáo khoa mới, ?okỷ nguyên Putin? được dành cho những một chương, mang tên ?oNền dân chủ có chủ quyền? [3] (cha đẻ của thuật ngữ nền dân chủ có chủ quyền này chính là Vladimir Surkov, phó thủ trưởng cơ quan Phủ Tổng thống). Sách cũng giải thích lý do của việc phế bỏ quy chế bầu cử thống đốc (gubernator như quan đầu tỉnh ở Việt Nam thời xưa) là do chính quyền ở các địa phương không còn đủ năng lực lãnh đạo trong bối cảnh khủng khoảng. Còn vụ Tập đoàn Dầu khí IUKOS (từng do tỉ phú hiện đang ?obóc lịch? Mikhail Khordovsky điều hành - được sách nêu như một chiến tích chống bọn đầu sỏ chính trị (tầng lớp tài phiệt và đại tư sản công thương mới ở Nga), dám mưu toan ?othiết lập quyền thống trị trên toàn cõi Nga?. Trình bày lập trường chính trị đối ngoại của nước Nga hiện thời, sách giáo khoa mới cho biết rất thẳng thừng: Nga hiện có những láng giềng xấu bụng ?ohoàn toàn? lệ thuộc vào Mỹ như Gruzia và Ukraina.

Bất chấp sự phẫn nộ của các nhà đấu tranh vì dân quyền và các nhà sử học, các giảng viên môn lịch sử, những người đang cáo buộc tập thể tác giả cuốn sách vì tìm cách làm sống lại trong học đường các tàn tích thời Xô-viết, như tuyên truyền áp đặt, như làm sai lạc sự kiện lịch sử. Mùa thu vừa rồi, cuốn sách giáo khoa, biên soạn trên nền Sánh dành cho giáo viên môn sử, vẫn được Nhà xuất bản Giáo dục cho in, được phê chuẩn bởi Phân ban Lịch sử của Viện Hàn lâm Nga, và được Bộ Khoa học - Giáo dục Nga cho phép phát hành. Bộ trưởng Bộ Khoa học - Giáo dục Nga thậm chí đã lên tiếng bảo vệ tập thể tác giả, rằng ?ochỉ có những ai không đọc cuốn giáo khoa này mới phê bình nó?.

Tu chỉnh học liệu dành cho giáo viên thành giáo trình cho học sinh, nhưng tập thể tác giả lại ?oỉm đi? chương về vai trò cá nhân của Josif Stalin, cũng như các mục đánh giá các lãnh tụ Xô-viết khác, như Nikita Khrushchev, Leonid Brezhnev, hay Mikhail Gorbachev. Đồng tác giả Alexandr Fillipov giải thích rằng những phần này không dành cho trẻ em, và xác nhận: ?oChúng tôi đã rất cố gắng tránh xu hướng chính luận. Giáo khoa cho học sinh ngắn hơn nhiều, chỉ có 25 đề mục, so với 40 đề mục của sách dùng cho giáo viên.? Vậy mà, những ngợi ca vai trò tổng thống đương nhiệm của Nga thì lại được bảo tồn nguyên vẹn. Chẳng hạn, chương cuối, (như trong sách cho giáo viên), hoàn toàn nói về thời kỳ Tổng thống Putin. Học sinh cần nghiên cứu chương này dưới lăng kính của các khái niệm mới như ?onền dân chủ có chủ quyền? và ?othái độ thiếu thân thiện của các nước SNG?. [4]

Cần nhận thấy rằng những bào chữa trên của tập thể tác giả đã vô tình khẳng định nguồn gốc sâu xa của giáo trình lịch sử mới. Theo các thông tin mà bản báo (báo Comersant) nắm được, ý tưởng soạn thảo một học liệu đưa ra cho được đánh giá ?ođúng đắn? về lịch sử Xô Viết xuất hiện từ năm 2003 khi cuốn giáo khoa sử do tác giả Igor Dolusky chào đời, làm gây xôn xao dư luận. Độc giả nên nhớ lại rằng, sách của Igor Dolusky còn bao gồm những nhận định tương phản về thời kỳ cầm lái của Vladimir Putin, như gọi nó là chế độ ?ođộc tài chuyên chế?, là ?ochính quyền của riêng tổng thống?. Ý tưởng (phản bác khuynh hướng kiểu Igor Dolusky) được Phòng Thực nghiệm Quốc gia về chính trị đối ngoại, cũng chính là nhà thầu của Phủ Tổng thống, biến thành hiện thực, tuy hơi bị chậm về thời hạn bàn giao. Thủ phó của phòng thực nghiệm quốc gia về chính trị đối ngoại này chính là đồng tác giả của học liệu, Alexandr Filipov. Ngài Filipov đã không báo danh cuốn giáo trình của ông và đồng sự là công trình theo đơn đặt hàng nhà nước, nhưng lại thừa nhận vai trò chỉ đạo về tuyên huấn của nó đối với học đường: ?oTôi đã nghiên cứu các sách giáo khoa (của Nga) về lịch sử Nga và các nước lân bang, để đi đến kết luận rằng các sách này đều ngừng bút ở khoảng năm 1991, mà không giải thích mối quan hệ nhân quả của các sự kiện xảy ra muộn hơn. Trong khi đó, các láng giềng của chúng ta đã nhanh chân hơn trong việc triển khai quan điểm bài Xô viết vào lĩnh vực sư phạm, nơi họ mô tả người Nga như cội nguồn của mọi bất hạnh từng xảy ra ở nước mình. Vì thế, cần phải có đòn trả đũa.?


[1]?oNền dân chủ có chủ quyền sẽ được giảng dạy trong nhà trường?, bài đăng trên báo Comersants số 240 (3816), 27 tháng 12-2007.
[2]Lịch sử cận đại Nga cho thấy các ông chủ lâu năm của Kremlin như Stalin, Brezhnev thường nhận được sự sùng bái mãnh liệt khi đương nhiệm, và một sự chỉ trích còn mãnh liệt hơn (nhất là của người kế nhiệm họ, như Khrushchev, là người đầu tiên chĩa mũi nhọn vào Stalin) một khi không còn thống trị. Sự hâm mộ tột bậc tổng thống Nga đương nhiệm (mà phương Tây cho rằng có dáng dấp của cả Stalin lẫn Brezhnev) cũng được các nhà quan sát cho rằng sẽ không thoát khỏi tiền lệ này của lịch sử điện Kremlin.
[3]Khác với quan điểm của một số nhà nghiên cứu Nga và quốc tế hiện đại, cho rằng ở Nga xưa nay chưa có nền dân chủ, mà chỉ bao gồm các thời kỳ chuyên chế và vô chính phủ đan xen nhau mà thôi.
[4]Theo ý kiến của một số đại diện cho giới ưu tú (Elite) của các nước từng là nước Cộng hoà trong Liên Xô, nay là thành viên của Cộng đồng các Quốc gia Độc lập (SNG), các nước này chỉ theo đuổi các chính sách độc lập, tự chủ. Còn cách hành xử ?ocả vú lập miệng em?, và ?ogây gổ để đạt được sự kính trọng?, theo giới ưu tú của SNC, vẫn được vận dụng để chống lại tiến trình dân chủ hóa như một xu thế tất yếu ở khu vực từng là sân sau của Liên Xô cũ.

Xem thêm: [topic]938759[/topic]