Salman Rushdie trô" laïi queâ höông Baøi cu"a Celia W. Dugger New York Times NEW DELHI, AÁn 'oä ?" Cuoäc soáng löu vong daøi ñaêng ñaúng vaø ñaày ñau thöông cu"a nhaø vaên Salman Rushdie ñaõ chaám döùt. OÂng bò caám khoâng ñöôïc trô" laïi AÁn 'oä töø hôn moät thaäp nieân nay keå töø khi cuoán saùch ?oNhöõng Vaàn Thô Cu"a Quy"? bò caám ñoaùn. Laàn naøy oâng Rushdie trô" laïi queâ höông, töôi cöôøi vui ve" vôùi chieáu khaùn nhaäp ca"nh maø oâng haèng mong ñôïi töø bao laâu nay. OÂng cho hay oâng trô" veà ñeå haøn gaén laïi moái quan heä bò söùt me" vôùi ñaát meï, nôi ñaõ laø nguoàn ca"m höùng cho bao nhieâu taùc phaåm cu"a oâng. Trong suoát moät tuaàn leã, oâng Rushdie vaø ngöôøi con trai Zafar, 20 tuoåi, rôøi AÁn töø khi môùi leân 4 ñaõ töï do rong ruoåi lang thang khaép caùc thaéng ca"nh du lòch cu"a maïn baéc AÁn 'oä ?" nhö ñeàn Taj Mahal taïi Agra, chieán luõy Red Fort taïi Delhi vaø cung ñieän taïi Jaipur; tuy nhieân khoâng moät tôø baùo naøo trong soá ca" röøng baùo taïi ñaây laïi coù ñoâi lôøi veà söï hieän cu"a hai cha con oâng Rushdie. Trong moät cuoäc pho"ng vaán gaàn ñaây, oâng cho hay: ?oSau bao naêm xa caùch giôø ñaây trô" laïi ñaát meï thì bao hình a"nh ky" nieäm cöù doàn daäp aäp vaøo toâi laøm toâi nhö chìm ñaém trong hoaøi ca"m nhung nhôù; toâi chæ muoán trô" laïi ñeå soáng vôùi hình a"nh cuõ vaø ñöa con trai toâi veà thaêm queâ nhaø. Zafar raát mong ñöôïc ñi cuøng vôùi toâi laàn naøy. Vaø ñoù laø taát ca" yù nghóa cu"a chuyeán ñi cu"a hai cha con chuùng toâi trong laàn naøy.? Nhöng khi oâng Rushdie vaø ngöôøi con trai ñeán tham döï leã trao gia"i thöô"ng cho caùc nhaø vaên thuoäc khoái Thònh Vöôïng Anh toái thöù Saùu hai tuaàn qua vôùi haøng bao con maét cu"a giôùi vaên nhaân AÁn ñoä nhìn vaøo, thì söï aån daät cu"a gia ñình Rushdie khoâng coøn nöõa. Ngay töùc thì oâng Rushdie bò baùo chí vaây quanh vaø ngo" lôøi chuùc tuïng. Cuoán saùch môùi nhöùt cu"a oâng ?oThe Ground Beneath Her Feet? ñaõ khoâng ñöôïc trao gia"i saùch hay nhöùt; gia"i naøy veà tay oâng J.M. Coetzee, moät nhaø vaên Nam Phi vôùi taùc phaåm ?oDisgrace,? tuy vaäy oâng Rushdie vaãn laø caây ñinh cu"a buoåi tieáp taân. Tra" lôøi baùo chí oâng Rushdie noùi moät caùch vui ve": ?oChæ vì quyù vò baùo chí khoâng phaùt hieän ra toâi thì quyù vò khoâng neân öôùc ñoaùn raèng toâi ô" aån.? Ngay khi coù tin oâng Rushdie xuaát hieän, caùc toå chöùc cu"a ngöôøi Hoài giaùo töøng noùi raèng hoï bò xuùc phaïm bô"i taäp: ?oNhöõng Vaàn Thô Cu"a Quy"? ñaõ xuoáng ñöôøng bieåu tình. Moät nhoùm ngöôøi ñaõ ñoát hình noäm cu"a oâng. Nhöng nhöõng lôøi ñe doïa baïo ñoäng tröôùc ñoù ñaõ khoâng thaønh vaø cuoäc bieåu tình chæ raát sô saøi. OÂng Rushdie leân tieáng caùm ôn veà thaùi ñoä choáng ñoái oân hoøa cu"a nhöõng ngöôøi chæ trích oâng. OÂng noùi: ?oNeáu hoï khoâng thích cuoán saùch cu"a toâi, thì toâi thaät söï xin loãi.? Nhaø vaên Rushdie coøn noùi veà moät söï hoøa gia"i vôùi nöôùc AÁn 'oä. OÂng cho bieát ña"ng Quoác 'aïi töøng caám ñoaùn cuoán saùch cu"a oâng thì nay ñaõ laø chuyeän quaù khöù. Vaø trong khi oâng muoán thaáy leänh ñoù ñöôïc thaâu hoài thì oâng cho bieát oâng cuõng khoâng heà vaän ñoäng ñeå ñöôïc veà nöôùc trong laàn naøy. OÂng noùi: ?oToâi pha"i bo" qua quaù khöù ñeå coù theå tieán veà phía tröôùc.? Tình hình ba"o veä an ninh cho oâng cuõng ñöôïc nôùi lo"ng nhö ve" thö thaùi cu"a oâng vaäy. Hoâm thöù Ba"y moät nhoùm ñoâng ña"o phoùng vieân ñaõ keùo ñeán khaùch saïn Taj Mahal vôùi hy voïng ñöôïc tieáp chuyeän vôùi oâng. Khoâng moät ngöôøi naøo bò luïc soaùt tröôùc khi hoï leân ñeán laàu moät cu"a khaùch saïn nôi oâng Rushdie heïn gaëp giôùi baùo chí. OÂng xuaát hieän trong giaây laùt ñeå gaëp gôõ moïi ngöôøi, nhöng cuõng gaëp rieâng moät soá nhaø baùo. OÂng Rushdie trong boä quoác phuïc AÁn vôùi chieác aùo Kurta roäng vaø daøi vaø chieác quaàn troâng gioáng nhö loaïi quaàn pajama noùi moät caùch nhaên nhoù raèng oâng seõ ca"m thaáy bôùt ñau soùt veà cuoán ?oNhöõng Vaàn Thô Cu"a Quy"? bò caám ñoaùn hôn neáu ngöôøi ta chòu khoù ñoïc heát 11 taùc phaåm khaùc cu"a toâi. Nhaø vaên Salman Rushdie, ngöôøi coù caùi nhìn saéc beùn veà cuoäc soáng taïi AÁn ñaõ bò caám trô" laïi nôi choân nhau caét ruùn cu"a mình keå töø khi cuoán ?oNhöõng Vaàn Thô Cu"a Quy"? ra maét naêm 1988. Chuyeän caám ñoaùn naøy laø moät trong voâ vaøn nhöõng khoù khaên oâng pha"i ñoái phoù do cuoán saùch cu"a oâng. Teä haïi nhöùt laø chæ duï fatwa do laõnh tuï Iran Ayatollah Ruhollah Khomeni ban haønh naêm 1989. OÂng Khomeni, nay ñaõ quaù coá ñaõ buoäc toäi oâng Rushdie laø phæ baùng ñaïo Hoài vaø keát aùn oâng tö" hình. Sau cuøng thì hôn moät naêm tröôùc ñaây AÁn 'oä ñaõ baèng loøng caáp visa nhaäp ca"nh cho oâng vôùi söï chaáp thuaän töø caáp laõnh ñaïo cao nhöùt cu"a ña"ng caàm quyeàn. Vaø ñaây laø chuyeán veà thaêm queâ höông ñaàu tieân cu"a oâng keå töø khi oâng ñöôïc chính quyeàn AÁn cho pheùp. Möôøi hai naêm xa caùch ñaõ laøm thay ñoåi haún AÁn 'oä. 'a"ng Quoác 'aïi, töøng caàm quyeàn trong suoát maáy theá heä hoï Nehru-Gandhi ñaõ chaám döùt ñeå nhöôøng choã cho ña"ng quoác gia Hindu Bharatiya Janata. Neàn kinh teá do trung öông chæ huy ñaõ mô" roäng cö"a nhieàu hôn cho nöôùc ngoaøi ñaàu tö cuøng ñoùn nhaän caùc löïc cu"a thò tröôøng gaàn moät thaäp nieân nay. OÂng Rushdie noùi: ?oRoõ raøng laø baây giôø tieàn baïc di chuyeån trong nöôùc nhieàu hôn tröôùc. Coøn trong ngaønh truyeàn thoâng thì baùo chí töôøng thuaät nhieàu hôn veà taàng lôùp trung löu giaøu coù vaø gaàn nhö haøng ngaøy baùo chí ñeàu coù phaàn phuï trang in maøu noùi veà giôùi cao nieân.? Veà chính trò, moät ñeà taøi maø ngöôøi daân AÁn thích baøn caõi, oâng Rushdie than traùch veà ñieàu oâng ñaõ thaáy ña"ng Quoác 'aïi thieân höõu döôùi thôøi Sonia Gandhi. OÂng noùi: ?oNgöôøi ta khoâng theå khoâng nhaän thaáy raèng caùc theá heä caàm quyeàn tröôùc ñaõ ngaên ca"n caùc laõnh tuïï môùi vöôn leân trong ña"ng Quoác 'aïi.? Vaø oâng Rushdie, moät ngöôøi xuaát thaân töø moät gia ñình theo ñaïo Hoài, cho hay raèng ña"ng quoác gia Hindu ñaõ trô" neân oân hoøa hôn nhieàu döôùi söï laõnh ñaïo cu"a laõnh tuï giaø nua Atal Behari Vajpayee. Nhöng oâng laïi tieân ñoaùn chính phu" lieân hieäp seõ tan raõ moät khi oâng Vajpayee khoâng coøn laõnh ñaïo nöõa. Vaø ña"ng quoác gia Hindu seõ trô" laïi laø ña"ng Hindu thaéng lôïi vaø cöùng raén maø oâng so saùnh nhö moät ña"ng phaùt xít. Trong khi oâng Rushdie giôùi thieäu vôùi ngöôøi con trai ve" oàn aøo naùo nhieät cuøng muøi vò noàng naëc cu"a cuoäc soáng haèng ngaøy ô" AÁn 'oä, oâng cuõng ñöa ngöôøi con ñi thaêm khu nhaø eâm a" cu"a toå tieân gioøng hoï Rushdie taïi bang Himachal Pradesh ô" maïn baéc. OÂng cho hay oâng hy voïng bieán caên nhaø töø ñöôøng thaønh moät hoäi quaùn cu"a caùc nhaø vaên neáu oâng kieám ñöôïc ngöôøi qua"n lyù. Vaøo hoâm oâng veà laïi Anh quoác, nôi oâng sinh soáng töø baáy laâu nay, oâng cho hay seõ trô" laïi AÁn 'oä thöôøng xuyeân ñeå moïi ngöôøi nhìn oâng moät caùch nhaøm chaùn thay vì cöù voàn vaõ laáy oâng. OÂng noùi: ?oLaøm cho moïi ngöôøi chaùn ngaùn laø caùch toát nhöùt ñeå laáy laïi cuoäc soáng bình thöôøng.? ON AND ON AND ON
Salman Rushdie trơ?" lại quê hương Bài cu?"a Celia W. Dugger New York Times NEW DELHI, Ấn Độ ??" Cuộc sống lưu vong dài đăng đẳng và đầy đau thương cu?"a nhà văn Salman Rushdie đã chấm dứt. Ông bị cấm không được trơ?" lại Ấn Độ từ hơn một thập niên nay kể từ khi cuốn sách ??oNhững Vần Thơ Cu?"a Quy?"??? bị cấm đoán. Lần này ông Rushdie trơ?" lại quê hương, tươi cười vui ve?" với chiếu khán nhập ca?"nh mà ông hằng mong đợi từ bao lâu nay. Ông cho hay ông trơ?" về để hàn gắn lại mối quan hệ bị sứt me?" với đất mẹ, nơi đã là nguồn ca?"m hứng cho bao nhiêu tác phẩm cu?"a ông. Trong suốt một tuần lễ, ông Rushdie và người con trai Zafar, 20 tuổi, rời Ấn từ khi mới lên 4 đã tự do rong ruổi lang thang khắp các thắng ca?"nh du lịch cu?"a mạn bắc Ấn Độ ??" như đền Taj Mahal tại Agra, chiến lũy Red Fort tại Delhi và cung điện tại Jaipur; tuy nhiên không một tờ báo nào trong số ca?" rừng báo tại đây lại có đôi lời về sự hiện cu?"a hai cha con ông Rushdie. Trong một cuộc pho?"ng vấn gần đây, ông cho hay: ??oSau bao năm xa cách giờ đây trơ?" lại đất mẹ thì bao hình a?"nh ky?" niệm cứ dồn dập ập vào tôi làm tôi như chìm đắm trong hoài ca?"m nhung nhớ; tôi chỉ muốn trơ?" lại để sống với hình a?"nh cũ và đưa con trai tôi về thăm quê nhà. Zafar rất mong được đi cùng với tôi lần này. Và đó là tất ca?" ý nghĩa cu?"a chuyến đi cu?"a hai cha con chúng tôi trong lần này.??? Nhưng khi ông Rushdie và người con trai đến tham dự lễ trao gia?"i thươ?"ng cho các nhà văn thuộc khối Thịnh Vượng Anh tối thứ Sáu hai tuần qua với hàng bao con mắt cu?"a giới văn nhân Ấn độ nhìn vào, thì sự ẩn dật cu?"a gia đình Rushdie không còn nữa. Ngay tức thì ông Rushdie bị báo chí vây quanh và ngo?" lời chúc tụng. Cuốn sách mới nhứt cu?"a ông ??oThe Ground Beneath Her Feet??? đã không được trao gia?"i sách hay nhứt; gia?"i này về tay ông J.M. Coetzee, một nhà văn Nam Phi với tác phẩm ??oDisgrace,??? tuy vậy ông Rushdie vẫn là cây đinh cu?"a buổi tiếp tân. Tra?" lời báo chí ông Rushdie nói một cách vui ve?": ??oChỉ vì quý vị báo chí không phát hiện ra tôi thì quý vị không nên ước đoán rằng tôi ơ?" ẩn.??? Ngay khi có tin ông Rushdie xuất hiện, các tổ chức cu?"a người Hồi giáo từng nói rằng họ bị xúc phạm bơ?"i tập: ??oNhững Vần Thơ Cu?"a Quy?"??? đã xuống đường biểu tình. Một nhóm người đã đốt hình nộm cu?"a ông. Nhưng những lời đe dọa bạo động trước đó đã không thành và cuộc biểu tình chỉ rất sơ sài. Ông Rushdie lên tiếng cám ơn về thái độ chống đối ôn hòa cu?"a những người chỉ trích ông. Ông nói: ??oNếu họ không thích cuốn sách cu?"a tôi, thì tôi thật sự xin lỗi.??? Nhà văn Rushdie còn nói về một sự hòa gia?"i với nước Ấn Độ. Ông cho biết đa?"ng Quốc Đại từng cấm đoán cuốn sách cu?"a ông thì nay đã là chuyện quá khứ. Và trong khi ông muốn thấy lệnh đó được thâu hồi thì ông cho biết ông cũng không hề vận động để được về nước trong lần này. Ông nói: ??oTôi pha?"i bo?" qua quá khứ để có thể tiến về phía trước.??? Tình hình ba?"o vệ an ninh cho ông cũng được nới lo?"ng như ve?" thư thái cu?"a ông vậy. Hôm thứ Ba?"y một nhóm đông đa?"o phóng viên đã kéo đến khách sạn Taj Mahal với hy vọng được tiếp chuyện với ông. Không một người nào bị lục soát trước khi họ lên đến lầu một cu?"a khách sạn nơi ông Rushdie hẹn gặp giới báo chí. Ông xuất hiện trong giây lát để gặp gỡ mọi người, nhưng cũng gặp riêng một số nhà báo. Ông Rushdie trong bộ quốc phục Ấn với chiếc áo Kurta rộng và dài và chiếc quần trông giống như loại quần pajama nói một cách nhăn nhó rằng ông sẽ ca?"m thấy bớt đau sót về cuốn ??oNhững Vần Thơ Cu?"a Quy?"??? bị cấm đoán hơn nếu người ta chịu khó đọc hết 11 tác phẩm khác cu?"a tôi. Nhà văn Salman Rushdie, người có cái nhìn sắc bén về cuộc sống tại Ấn đã bị cấm trơ?" lại nơi chôn nhau cắt rún cu?"a mình kể từ khi cuốn ??oNhững Vần Thơ Cu?"a Quy?"??? ra mắt năm 1988. Chuyện cấm đoán này là một trong vô vàn những khó khăn ông pha?"i đối phó do cuốn sách cu?"a ông. Tệ hại nhứt là chỉ dụ fatwa do lãnh tụ Iran Ayatollah Ruhollah Khomeni ban hành năm 1989. Ông Khomeni, nay đã quá cố đã buộc tội ông Rushdie là phỉ báng đạo Hồi và kết án ông tư?" hình. Sau cùng thì hơn một năm trước đây Ấn Độ đã bằng lòng cấp visa nhập ca?"nh cho ông với sự chấp thuận từ cấp lãnh đạo cao nhứt cu?"a đa?"ng cầm quyền. Và đây là chuyến về thăm quê hương đầu tiên cu?"a ông kể từ khi ông được chính quyền Ấn cho phép. Mười hai năm xa cách đã làm thay đổi hẳn Ấn Độ. Đa?"ng Quốc Đại, từng cầm quyền trong suốt mấy thế hệ họ Nehru-Gandhi đã chấm dứt để nhường chỗ cho đa?"ng quốc gia Hindu Bharatiya Janata. Nền kinh tế do trung ương chỉ huy đã mơ?" rộng cư?"a nhiều hơn cho nước ngoài đầu tư cùng đón nhận các lực cu?"a thị trường gần một thập niên nay. Ông Rushdie nói: ??oRõ ràng là bây giờ tiền bạc di chuyển trong nước nhiều hơn trước. Còn trong ngành truyền thông thì báo chí tường thuật nhiều hơn về tầng lớp trung lưu giàu có và gần như hàng ngày báo chí đều có phần phụ trang in màu nói về giới cao niên.??? Về chính trị, một đề tài mà người dân Ấn thích bàn cãi, ông Rushdie than trách về điều ông đã thấy đa?"ng Quốc Đại thiên hữu dưới thời Sonia Gandhi. Ông nói: ??oNgười ta không thể không nhận thấy rằng các thế hệ cầm quyền trước đã ngăn ca?"n các lãnh tụï mới vươn lên trong đa?"ng Quốc Đại.??? Và ông Rushdie, một người xuất thân từ một gia đình theo đạo Hồi, cho hay rằng đa?"ng quốc gia Hindu đã trơ?" nên ôn hòa hơn nhiều dưới sự lãnh đạo cu?"a lãnh tụ già nua Atal Behari Vajpayee. Nhưng ông lại tiên đoán chính phu?" liên hiệp sẽ tan rã một khi ông Vajpayee không còn lãnh đạo nữa. Và đa?"ng quốc gia Hindu sẽ trơ?" lại là đa?"ng Hindu thắng lợi và cứng rắn mà ông so sánh như một đa?"ng phát xít. Trong khi ông Rushdie giới thiệu với người con trai ve?" ồn ào náo nhiệt cùng mùi vị nồng nặc cu?"a cuộc sống hằng ngày ơ?" Ấn Độ, ông cũng đưa người con đi thăm khu nhà êm a?" cu?"a tổ tiên giòng họ Rushdie tại bang Himachal Pradesh ơ?" mạn bắc. Ông cho hay ông hy vọng biến căn nhà từ đường thành một hội quán cu?"a các nhà văn nếu ông kiếm được người qua?"n lý. Vào hôm ông về lại Anh quốc, nơi ông sinh sống từ bấy lâu nay, ông cho hay sẽ trơ?" lại Ấn Độ thường xuyên để mọi người nhìn ông một cách nhàm chán thay vì cứ vồn vã lấy ông. Ông nói: ??oLàm cho mọi người chán ngán là cách tốt nhứt để lấy lại cuộc sống bình thường.??? Despair is not Hopeless!
