Stalingrad - Anthony Beevor

ặ túi phưa bỏc, nhỏằng gơ còn lỏĂi cỏằĐa sĂu sặ 'oàn dặỏằ>i quyỏằn tặỏằ>ng Strecker vỏôn tiỏp tỏằƠc chỏằ'ng cỏằ. TỏĂi sỏằY chỏằ? huy quÂn 'oàn XI 'ỏãt ỏằY khi xư nghiỏằ?p mĂy kâo Stalingrad, Strecker gỏằưi 'iỏằ?n vỏằ: õ?oCĂc 'ặĂn vỏằõ?. Thông 'iỏằ?p cỏằĐa ông mỏĂnh mỏẵ, nhặng lỏằT rà viỏằ?c chỏằ'ng kiỏằfu nói rỏưp khuôn cỏằĐa Nazi. Hitler nhỏưn 'ặỏằÊc 'iỏằ?n tưn này sau buỏằ.i hỏằp vỏằ>i Zeitzler, 'Ê hỏằ"i 'Ăp trong buỏằ.i chiỏằu muỏằTn õ?oTôi mong phưa bỏc Kessel sỏẵ 'ỏằâng vỏằng 'ỏn cạngõ?. Đỏằf nhỏƠn mỏĂnh tỏ** nhơn xa, Hitler ra mỏằTt chỏằ? thỏằ< cỏằĐa Quỏằ'c trặỏằYng sau 'ó mỏằTt chút: õ?oQuÂn 'oàn lỏằƠc quÂn XI phỏÊi khĂng cỏằ cho 'ỏn cạng 'ỏằf trói càng nhiỏằu lỏằc lặỏằÊng 'ỏằ<ch càng tỏằ't,&nbsp;tỏĂo 'iỏằu kiỏằ?n cho cĂc chiỏn dỏằ<ch ỏằY nhỏằng mỏãt trỏưn khĂcõ?.
Bỏằ'n tỏưp 'oàn quÂn Liên Xô 'ặỏằÊc tĂi bỏằ' trư 'ỏằf nhanh chóng xuyên thỏằĐng túi sau cạng. Vỏằ>i sỏằ tỏưp trung cỏằĐa 300 'ỏĂi bĂc trên chỏằông nỏằưa dỏãm, quỏưn nhà mĂy bỏằ< 'ỏưp nĂt ra tỏằông mỏÊnh mỏằTt lỏĐn nỏằa. Nhỏằng boongke nào còn lỏĂi câng bỏằ< phĂ hỏằĐy trong tỏ** ngỏn, mỏằTt sỏằ' bỏằYi 'ỏĂi bĂc, mỏằTt sỏằ' bỏằYi súng phun lỏằưa và 'ôi khi là xe tfng lĂi thỏng lên và 'ặa nòng súng vào lỏằ- chÂu mai.
Strecker tin rỏng, hoàn toàn 'ỏằf giúp Manstein, có lẵ do vỏằ mỏãt quÂn sỏằ 'ỏằf tiỏp tỏằƠc chiỏn 'ỏƠu, nhặng ông cặặĂng quyỏt tỏằô chỏằ'i bỏƠt kỏằ ẵ tặỏằYng vỏằ sỏằ tỏằ sĂt nào cho mỏằƠc tiêu tuyên truyỏằn. Trong 'ỏĐu ông, rà ràng xĂc 'ỏằi mỏằTt quỏÊn trỏằc giÂy phút sau cạng cho thỏƠy:
- õ?oKhi 'ỏn lúc 'óõ? viên quỏÊn trỏằi ông õ?ochúng tôi sỏẵ tỏằ sĂtõ?
- õ?oTỏằ sĂt?õ? Strecker la lên.
- õ?oVÂng, thặa tặỏằ>ng quÂn! ĐỏĂi tĂ cỏằĐa tôi câng sỏẵ tỏằ bỏn mơnh. "ng tin là chúng tôi không nên 'ỏằf bỏằ< bỏtõ?
- õ?oNày, 'ỏằf tôi nói vỏằ>i anh vài thỏằâ. Anh sỏẵ không tỏằ sĂt, cỏÊ 'ỏĂi tĂ cỏằĐa anh câng thỏ. Anh sỏẵ 'i vào tạ câng vỏằ>i quÂn cỏằĐa anh và sỏẵ làm mỏằi thỏằâ có thỏằf 'ỏằf 'ặa ra gặặĂng tỏằ'tõ?
- õ?oÝ ngài làõ?Ưõ? mỏt viên sỏằạ quan trỏằ sĂng lên õ?otôi không phỏÊi tỏằ sĂtõ?.
Strecker dạng gỏĐn nhặ cỏÊ 'êm mỏằ"ng 1 thĂng Hai ỏằY sỏằY chỏằ? huy trung 'oàn cỏằĐa mỏằTt ngặỏằi bỏĂn câ, 'ỏĂi tĂ ****** Muller. Chỏằ? mỏằTt ngỏằn 'ăn cỏĐy thỏp sĂng trong góc hỏ** trong lúc mỏằTt nhóm nhỏằ hiỏằ?n diỏằ?n nói vỏằ>i nhau vỏằ trỏưn 'Ănh vỏằôa qua, vỏằ nhỏằng ngặỏằi bỏĂn câ và vỏằ vỏằ cuỏằTc sỏằ'ng trong tạ phưa trặỏằ>c. õ?oKhông ai phàn nỏằ vỏằ nhỏằng gơ trỏÊi quaõ? Strecker ghi nhỏưn õ?okhông ai nói vỏằ>i vỏằ cay 'ỏngõ?. ĐỏĐu giỏằ sĂng, Strecker 'ỏằâng dỏưy õ?oMuller, tỏằ> 'i 'Âyõ? ông nói õ?oCỏưu và quÂn cỏằĐa cỏưu sỏẵ ỏằY cạng vỏằ>i Chúaõ?. Strecker rỏƠt 'ỏằ"ng tơnh vỏằ>i miêu tỏÊ cỏằĐa Thomas Carlyle vỏằ Đỏằâc Chúa là õ?oVỏằ< thỏằ'ng chỏ 'úng nghâaõ?. Rà ràng, hơnh ỏÊnh thiên 'ặỏằng cỏằĐa ông là mỏằTt nặĂi có mỏằ?nh lỏằ?nh quÂn sỏằ hoàn hỏÊo.
õ?oChúng tôi sỏẵ hoàn thành nhiỏằ?m vỏằƠ cỏằĐa mơnh, thặa tặỏằ>ng quÂnõ? Muller trỏÊ lỏằi lúc hỏằ siỏt tay nhau.
Strecker 'Ê tỏằô chỏằ'i cĂc yêu cỏĐu 'ặỏằÊc 'ỏĐu hàng tỏằô cĂc sặ 'oàn trặỏằYng thuỏằTc quyỏằn, nhặng rỏằ"i lúc 4h sĂng ngày 2 thĂng Hai, tặỏằ>ng von Lenski và Lattmann yêu cỏĐu Strecker mỏằTt lỏĐn nỏằa cho viỏằ?c 'ó. Strecker lỏĐn nỏằa, lỏĂi tỏằô chỏằ'i. Lúc 'ó Lenski bỏÊo rỏng mỏằTt sỏằạ quan cỏằĐa ông 'Ê 'iỏằu 'ơnh 'iỏằu kiỏằ?n vỏằ>i phưa Nga. Strecker thỏƠy không có gơ 'ỏằf tiỏp tỏằƠc. "ng và Groscurth thỏÊo bỏằâc 'iỏằ?n cuỏằ'i cạng: õ?oQuÂn 'oàn lỏằƠc quÂn XI vỏằ>i sĂu sặ 'oàn thuỏằTc quyỏằn 'Ê thỏằc hiỏằ?n nhiỏằ?m vỏằƠ cho 'ỏn ngặỏằi cuỏằ'i cạng trong cĂc trỏưn chiỏn nỏãng nỏằ. Nặỏằ>c Đỏằâc muôn nfm!õ?. Bỏằâc 'iỏằ?n này 'Ê 'ặỏằÊc cỏằƠm tỏưp 'oàn quÂn sông Đon nhỏưn. Sau này Strecker khỏng 'ỏằHang sói.
Khi hai ngặỏằi lưnh Nga xuỏƠt hiỏằ?n trông khĂ lặỏằĂng lỏằ ỏằY cỏằưa vào boongke chỏằ? huy, Groscurth hât to vỏằ>i hỏằ 'ỏằf 'em mỏằTt vỏằng vỏằ. Strecker sau này viỏt rỏng phỏĐn lỏằ>n lưnh cỏằĐa hỏằ õ?ochỏằ? vỏằôa 'ỏằĐ chặa chỏtõ?.

Các phóng viên ngoại quốc được dạo một vòng quanh quận nhà máy vài ngày sau đó. Thông tín viên Anh quốc, Alexander Werth viết ?oĐịa hình nguyên thủy của vùng đất này thế nào không ai có thể nói. Bạn lượn lên và xuống, rồi lại lên và xuống; đó là những con dốc tự nhiên hay là bề mặt của một tá hố bom chồng lên nhau; không ai biết được. Giao thông hào chạy xuyên qua các phân xưởng của nhà máy, xuyên qua các xí nghiệp; ở đáy chiến hào vẫn còn nằm đó xác quân Đức đông cứng màu xanh, xác quân Nga đông cứng màu xám, những mảnh xác người đông cứng; nón trận bằng thiếc của Đức, của Nga nằm lăn lóc cùng gạch vỡ; những chiếc nón đó nửa vùi trong tuyết. Ở đây có cả dây thép gai, có mìn nửa lộ thiên, khay đạn pháo, nhiều vụn vữa, và mảnh tường, cùng những mớ ngoằng nghèo hỗn độn rầm thiếc han rỉ. Làm thế nào mà người ta có thể sống ở đó, thật khó tưởng tượng?.
Sáng ngày 2 tháng Hai bắt đầu bằng sương mù dày đặc, nhưng sau đó bị ánh mặt trời xua tan và gió làm tung lên những đám bụi tuyết. Lúc tin về đợt đầu hàng cuối cùng lan khắp tập đoàn quân 62, pháo sáng được bắn lên đầy bầu trời trong một cuộc trình diễn ứng tác. Thủy thủ thuộc giang đoàn Volga cùng lính bên bờ trái chạy ù sang trên lớp băng, tay mang theo bánh mì, gà mèn thức ăn cho những thường dân bị khốn trong hầm, trong hố gần 5 tháng qua.
Từng nhóm, từng người đi đến ôm nhau trong niềm vui sướng. Âm thanh dịu bớt đi trong không khí lạnh. Không thiếu bóng người trong cái khung cảnh không màu của đống đổ nát, nơi thành phố tưởng chừng như đã bị bỏ hoang và chết chóc. Kết cục đột ngột, bất ngờ nên những người bảo vệ thấy khó tin nổi rằng trận chiến Stalingrad cuối cùng cũng đã kết thúc. Khi họ nghĩ về điều đó, nhớ về những người ngã xuống, việc họ sống sót làm họ kinh ngạc. Trong từng sư đoàn được gửi qua sông Volga, còn không hơn một vài trăm người sống sót. Tính toàn thể trận chiến Stalingrad, phía Hồng quân có đến 1,1 triệu thương vong, trong đó 485,751 người hi sinh.
Grossman nhìn lại năm tháng qua: ?oTôi nhớ về con đường rộng, bẩn thỉu dẫn đến ngôi làng đánh cá bên bờ sông Volga ?" con đường của vinh quang và cái chết ?" và những hàng quân im lặng hành quân dọc trên đó trong đám bụi ngột ngạt của tháng Tám, trong đêm trăng tháng 9, trong những cơn mưa sũng nước tháng Mười và tuyết tháng Mười một. Họ hành quân với bước chân nặng nề - pháo thủ chống tăng, xạ thủ đại liên, ngay cả bộ binh ?" họ hành quân với sự im lặng dữ dội, trang nghiêm. Tiếng động duy nhất từ các hàng quân là tiếng va lanh canh của vũ khí và nhịp bước chân đi".
Chẳng còn mấy đặc điểm nhận biết của thành phố có trước những đợt ném bom của Richthofen vào một trưa tháng 8 ấy. Stalingrad giờ còn nhỏ hơn cả một bộ xương cháy xém, mòn vẹt. Mốc duy nhất còn lại là một đài phun nước với tượng các cô bé, cậu bé đang nhảy quanh. Điều này như là phép mầu đáng ngại sau khi có quá nhiều nghìn trẻ em đã chết trong đám đổ nát chung quanh.
&nbsp;
(hết chương 22)

23
?oĐừng nhảy nữa! Stalingrad đổ rồi?
&nbsp;
Trưa ngày 2 tháng Hai, một phi cơ trinh sát quần vòng trên thành phố. Thông điệp vô tuyến từ viên phi công được gửi ngay tức khắc cho thống chế Milch: ?oKhông còn dấu hiệu chiến đấu ở Stalingrad?.
Sau lần thẩm vấn đầu tiên của Voronov và Rokosovsky với Paulus, đại úy Dyatlenko quay lại làm việc với các viên tướng khác. Ngược với mong đợi của anh, họ phản ứng theo nhiều cách khác nhau. Tướng Schlomer, người lãnh quyền chỉ huy quân đoàn xe tăng XIV thay tướng Hube, khập khiễng đến dựa trên một cây gậy và khoát một chiếc áo jacket độn bông của Hồng quân. Ông chinh phục người thẩm vấn bằng sức mê hoặc dễ dàng và lời bình luận về ?otên hạ sỹ thất học trong các vấn đề quân sự? và ?obọn hám lợi ngu đần trong các tùy tòng của hắn ta?. Tướng Walther von Seydlitz, mặt khác, người mà NKVD ?osau này nhận ra là một người phòng thủ bất tuân lệnh Quốc trưởng có năng lực nhất trong xuốt thời kỳ bị vây?, ông cư xử ?otheo một cách rất kín đáo?.
Với Stalin, 91 nghìn tù binh, trong đó có 22 viên tướng Đức là chiến tích tốt hơn nhiều so với cờ hay vũ khí hạng nặng. Paulus, vẫn trong tình trạng bị sốc, trước tiên từ chối xuất hiện trước cánh báo chí gửi từ Moscow xuống. Nhưng đại tá Yakimovich của phương diện quân Sông Don bẻ lại ?oChúng tôi có luật lệ riêng. Ông phải làm những gì được bảo?. (Chổ này hơn nhẫn tâm và mất dạy nhỉ - ND). Tuy vậy, một sự dàn xếp đã được&nbsp;chấp nhận. Rằng Paulus không phải trả lời câu hỏi từ các phóng viên, ông chỉ phải chường mặt ra để chứng minh rằng ông đã không tự sát.
Các thông tín viên ngoại quốc khá ngạc nhiên trước sự xuất hiện của các tướng Đức ?oHọ trông có vẻ khỏe mạnh, ngay cả khó thở cũng không? Alexander Werth viết ?oRõ ràng, trong sự kiện bi thảm Stalingrad, khi những người lính chết đói, thì họ vẫn liên tục được ăn uống ít, nhiều như bình thường. Người duy nhất có vẻ mặt kém chính là Paulus. Ông trông nhợt nhạt và bệnh hoạn, và má trái bồn chồn co giật?.
Những cố gắng đặt câu hỏi không thành công mấy. ?oTrông như ở sở thú vậy? Werth viết ?oở đó những con thú được đưa ra trình diễn cho công chúng và những con khác hờn dỗi?. Tướng Deboi rõ ràng rất hài lòng, và ngay lập tức bảo với phóng viên nước ngoài - ?onhư thể bảo chúng tôi đừng sợ? ?" rằng ông ta là người Áo. Tướng Schlomer là người thư thái nhất. Ông quay sang một trong những người bắt giữ và vỗ lên cầu vai mới của viên sỹ quan, thiết kế này mới được Stalin đưa ra, la lên với vẻ mặt ngạc nhiên kiểu hoạt hình: ?oGì vậy ?" kiểu mới à??. Còn tướng von Arnim thì lại bận tâm nhất về hành lý của mình, thứ mà ông nghĩ rằng lính Hồng quân đã thó. ?oCác sỹ quan thì cư xử đứng đắn?, ông tuyên bố, nhưng lính thì ông mô tả là ?onhững tên cướp trơ trẽn?.
Sự căng thẳng của việc bị bắt cũng gây ra những hành vi không đường bệ trong hai căn nhà nông dân ở Zavarykino. Vào một buổi sáng Adam khiêu kích có chủ đích thượng úy Bogomolov bằng kiểu chào Quốc xã và ?oHeil Hitler?. Tuy vậy, tướng Schmidt mới là người mà phía Nga không thích nhất. Bogomolov bắt ông ta phải xin lỗi người nữ cấp dưỡng bị ông ta làm cho khóc khi phục vụ bữa trưa cho họ. Vài ngày sau, có một vấn đề trong ngôi nhà izba dành cho các vị tướng còn lại. Trung úy Spektor của đội bảo vệ số 2 gọi phôn cho Bogomolov, xin anh đến nhanh chóng. Có một trận đánh lộn. Bogomolov viết ?oKhi tôi mở cửa ra, tôi thấy một viên tướng Đức đang túm chặt tay một viên tướng Rumani. Khi viên tướng Đức trông thấy tôi, ông ta bỏ đi, và rồi viên tướng Rumani đấm ông ngay vào miệng. Hóa ra trận cãi nhau ấy là về những thìa, dĩa, và dao của tay tướng&nbsp; Rumani, mà ông ta tuyên bố rằng tay tướng Đức ráng lấy đi?. Bogomolov, khinh bỉnh hoài nghi, mỉa mai cảnh báo trung úy Spektor ?onếu ông ta vẫn tiếp tục có những hành vi như vậy, cứ tịch thu thìa?.

Sự kình địch và ghét nhau ngấm ngầm giữa các viên tướng giờ công khai ra. Tướng Heitz và tướng Seydlitz ghét nhau càng nhiều hơn sau việc Seydlitz cho các sư đoàn trưởng thuộc quyền được tự quyết về việc đầu hàng. Còn Heitz, đã lệnh cho binh sỹ của mình chiến đấu ?ocho đến viên đạn cuối cùng?, lại tự đầu hàng, và sau đó chấp nhận ăn tối với tướng Schumilov ở sở chỉ huy tập đoàn quân 64. Ông ta cũng ở đó cả đêm. Rốt cuộc, khi ông nhập bọn với những viên tướng bị bắt khác ở Zavarykino, đã có phản ứng bởi ông ta tới với vài chiếc valy được đóng cẩn thận sẵn cho việc ở tù. Khi thẳng thắn hỏi về lệnh chiến đấu đến cùng của mình, ông ta trả lời rằng cũng đã muốn tự sát, nhưng bị tham mưu trưởng của ông ngăn lại.
Với Wehrmacht, đây là lúc để tính toán thiệt hại, Đội đặc nhiệm của thống chế Milch ước tính rằng họ mất 488 phi cơ vận tải và 1000 thành viên phi hành đoàn trong cả chiến dịch không vận. Sư đoàn Cao xạ số 9 bị tiêu diệt, cùng với các đội mặt đất khác, không thấy có nói gì về thiệt hại của Không đoàn 4 với lượng máy bay ném bom, tiêm kích và Stukas trong chiến dịch.
Lượng thiệt hại về phía Lục quân hiện vẫn không chắc chắn, nhưng rõ ràng trận Stalingrad là thất bại thảm khốc nhất cho tới giờ trong lịch sử nước Đức. Tập đoàn quân 6 và tập đoàn quân xe tăng 4 trên thực tế là bị xóa sổ. Chỉ tính riêng trong vòng vây, có tới chừng 60.000 người đã bị giết kể từ khi chiến dịch Uranus mở màng và chừng 130.000 người bị bắt. (Sự lộn xộn, một lần xuất hiện chủ yếu là do con số thống kê lượng người Nga trong quân phục Đức). Con số này là chưa kể tới những thiệt hại quanh Stalingrad từ giữa tháng Tám đến tháng Mười một, cả bốn tập đoàn quân đồng minh bị tiêu diệt, và lực lượng giải cứu bị đánh bại của Manstein cùng thiệt hại gây ra bởi chiến dịch Sao Thổ nhỏ. Tính gộp chung, phe Trục phải mất hơn nửa triệu người.
Việc đưa cái thảm họa này ra cho công chúng Đức là một thách thức mà Goebbels phải làm nổi lên năng lực cuồng tín, sử dụng tất cả tài năng của ông cho việc bóp méo sự thật một cách không biết xấu hổ. Nhà cầm quyền không hề công nhận tập đoàn quân 6 bị vây cho đến tận ngày 16 tháng Giêng, khi nói rằng ?oquân ta vài tuần nay đã chiến đấu anh dùng trước những trận công kích của quân thù từ mọi hướng?. Và giờ, chọn hướng đối ngược, tuyên bố rằng không còn một ai sống sót.
Goebbels vận động các đài phát thanh vào báo chí cùng hành động vì quốc gia trong nỗi thương đau thượng võ. Ông hướng dẫn các báo cách viết miêu tả về bi kịch đã đổ ra. Họ phải nhớ rằng mỗi từ viết về trận chiến xúc động này sẽ được đi vào lịch sử. Báo chí phải dùng từ Bolsevik chứ không được dùng từ người Nga. ?oCả bộ máy tuyên truyền của Đức phải tạo ra một huyền thoại về chủ nghĩa anh hùng ở Stalingrad và nó sẽ chiếm một vị trí cao quí nhất trong lịch sử nước Đức?. Riêng thông cáo quân đội, phải diễn đạt theo cách ?ohướng đến những thế kỷ sau?. Nó phải ngang bằng với bài diễn văn của Ceasar trước quân của ông, với lời yêu cầu của Frederick Đại đế đến các vị tướng trước trận Leuthen, và với lời kêu gọi của Napoleon trước lính cận vệ hoàng gia của mình.
Thông cáo được phát ra như một tuyên bố đặc biệt trên sóng phát thanh hai mươi bốn giờ sau khi Strecker đầu hàng. ?Tổng hành dinh quốc trưởng, ngày 3 tháng 2 năm 1943. Bộ tổng tư lệnh tối cao Lục quân thông báo rằng trận Stalingrad đã kết thúc. Làm đúng lời thề của mình trước đất nước, cả tập đoàn quân 6 dưới sự lãnh đạo mẫu mực của thống chế Paulus đã ngã xuống trước quân địch đông vượt xa về số lượng?. Nhưng sự hi sinh của tập đoàn quân 6 sẽ không bị lãng phí. Là bức tường bảo vệ cho sứ mệnh lịch sử của chúng ta với Châu âu, họ đã không đầu hàng trước sự tấn công của sáu tập đoàn quân Soviet?. Họ đã hi sinh để nước Đức được sống?

Lời nói dối của nhà cầm quyền đã phản tác dụng, đặc biệt là với thông tin rằng mọi thành viên thuộc tập đoàn quân 6 đều đã chết cả. Không thông báo nào về 91000 tù binh mà phía chính quyền Liên Xô đã công bố, mà tin này cũng nhanh chóng lan ra khắp thế giới. Chắc chẳn, có nhiều người hơn bình thường chuyển sang nghe đài ngoại quốc.
Lệnh ban hành một kỳ quốc tang kéo dài ba ngày, các địa điểm vui chơi giải trí phải đóng cửa, tất cả các đài phát thanh cử các bài nhạc trang nghiêm, tuy nhiên báo chí bị cấm viền trang màu đen và không treo cờ rủ.
Ban An ninh SS không lường hết được ảnh hưởng lên tinh thần dân chúng. Họ cũng biết thư từ vòng vây đã mô tả những nổi kinh hoàng và cực nhọc, về cơ bản là mâu thuẫn với cái nói khoa trương của nhà cầm quyền về thảm họa. Một người báo cáo ?oNhững lá thư vĩnh biệt của các chiến sỹ Stalingrad đã gieo rắc&nbsp; nỗi buồn to lớn không chỉ với gia đình, họ hàng mà cả trong một cộng đồng dân cư rộng, ảnh hưởng nhiều như vậy là do những lá thư đó được chuyển quanh nhanh chóng. Tình cảnh của những tuần chiến đấu sau cùng được mô tả (trong thư) ám ảnh gia đình, họ hàng cả ngày lẫn đêm?. Sự thật là Goebbel đã dự đoán được việc đó từ khá sớm, và đã quyết định ngăn chặn bưu thiếp gửi từ những người đã bị bắt làm tù binh. Trong nhật ký, ngày 17 tháng Chạp, ông viết: ?oTrong tương lai, thiệp gửi bà con họ hàng sẽ không được phát nữa, vì nó cung cấp phương tiện xâm nhập nước Đức cho tuyên truyền Bolsevik?.
Nhưng những cố gắng của phía Liên Xô cho thấy phải rất mạnh mẽ để ngăn chặn. Các trại tù binh của NKVD cung cấp bưu thiếp, nhưng vì nhà cầm quyền Đức không cho phép chúng vào, nên các nội dung trên đó được sao chép và in ra ở dạng nhỏ hơn, nhiều dòng trên chỉ một tờ giấy, và thả chúng ngay trên các tuyến quân Đức như là truyền đơn. Khi đã thả được, nhiều lính Đức ở tiền tuyến nhặt lên, dù có thể bị phạt nặng, rồi gửi thư khuyết danh đến những địa chỉ có trong danh sách nhằm báo rằng người nhà của họ còn sống. Họ ký tên bên dưới là ?omột người đồng bào? hay chỉ là ?oXXX?. Đôi khi, trong sự sợ hãi nhà cầm quyền, các gia đình còn nhận được cả bản sao của truyền đơn Liên Xô và liên lạc với người khác cùng cảnh ngộ.
Bản thân Paulus dường như phán đoán được trước khi đầu hàng rằng hệ thống cai trị có thể sẽ cố chuyển thảm họa Stalingrad thành một thứ huyền thoại về việc bị-đâm-sau-lưng mới (Khó có thể nói điều này thúc đẩy ông từ chối các điều kiện đầu hàng đưa ra vào ngày 9 tháng Giêng hay không). Tuy vậy, ở thời điểm này, kẻ giơ đầu chịu báng cho việc thất bại không phải những người +sản hay Do thái như năm 1918, mà là bộ tổng tham mưu và giới quí tộc, vốn vẫn gần gũi trong suy nghĩ nhân dân. Những ai bước vào tuyến lửa với sự nghi hoặc về một cơn bão phía trước.
Otto, Furst von Bismark, đặc sứ Đức tại Rome, trốn đi nghỉ mát cùng vợ vào lúc cuối tháng Giêng, nhằm tránh những cuộc ăn mừng chính thức nhân ngày kỷ niệm chế độ Quốc xã lần thứ mười. Cũng như các nhà ngoại giao Đức ở xa Berlin, ông ta không biết nhiều về những điều khủng khiếp của thất bại ở Stalingrad. Đêm 31 tháng Giêng, họ ở khách sạn Palace tại St Moritz thì một cú phôn khẩn từ đại sứ Đức ở Berne được nối máy. Viên đại sứ cảnh báo ?oĐừng nhảy nhót nữa! Stalingrad đổ rồi?. Họ đều biết St Moritz là nơi nghỉ dưỡng ưu thích của các sỹ quan SS cao cấp. Không cần phải nói thêm gì nữa.
Đường lối của bộ tuyên truyền về tướng lĩnh và binh sỹ cùng chiến đấu vai kề vai thay đổi nhanh chóng. Ngày 18 tháng Hai, Goebbels tổ chức một cuộc tập hợp lớn ở sân vận động Berlin, với khẩu hiệu: ?oChiến tranh tổng lực ?" Cuộc chiến ngắn nhất!?. Một băng rôn vĩ đại mang lời kêu gọi nối tiếng từ năm 1812: ?oCuộc chiến của chúng ta - Hãy hét: Nhân dân cùng đứng dậy, xông lên thoát khỏi kiềm tỏa?. Bối cảnh lịch sử rất khác nên điều này hoàn toàn không thích hợp trừ những ủng hộ viên tận tụy nhất của chế độ.
Từ trên bục, Goebbels gào lên ?oCác bạn có muốn một cuộc chiến tổng lực không??. Thính giả của ông tru lên trả lời. ?oCác bạn có quyết tâm đi theo Quốc trưởng và chiến đấu để chiến thắng với bất kỳ giá nào không??. Một lần nữa đám đông trung thành lại rú lên.
Trong những tuần sau sự kiện Stalingrad, Goebbel lên một chương trình nghị sự. Ông yêu cầu kết thúc biện pháp thỏa hiệp, với sự tổng động viên, nhưng chủ nghĩa hình thức hầu như quan trọng hơn với các biện pháp hấp tấp. Lớp đồng phủ lên cổng Brandenburg bị gỡ ra phục vụ cho công nghiệp chiến tranh. Các sự kiện thể thao chuyên nghiệp bị cấm. Các cửa hàng xa xí phẩm, kể cả kim hoàn, bị đóng cửa. Tất cả các tạp chí thời trang bị đình bản. Goebbels còn tổ chức cả một chiến dịch chống thời trang, với ý niệm rằng phụ nữ không cần làm đẹp, bởi họ muốn ?onhững người lính chiến thắng trở về?. Có tin đồn lan truyền rằng ngay cả uống tóc cũng sẽ bị cấm. Hitler, người cuồng nhiệt tin rằng thiên chức của phụ nữ là để làm đẹp, phản đối điều này, và Goebbel buộc phải thông báo rằng: ?ophụ nữ không nhất thiết phải làm mình xấu xí?. Việc trao đổi hàng-hàng, dấu hiệu đầu tiên của một nền kinh tế thời chiến, lan truyền nhanh chóng. Ví dụ như, bàn chải cọ sàn nhanh chóng được đổi với vé xem hòa nhạc Furtwangler.

Hộp đêm và các nhà hàng sang trọng, như là Hotcher, Quartier Latin, Neva Grill, Peltzers Atelier và Tuskulim ở Kurfurstendamm bị đóng cửa. Khi mở cửa lại, khách hàng được khuyến khích tự giới hạn mình ở những món Feldkuchengerichte ?" ?ocác món ăn ở bếp dã chiến? ?" để thể hiện tình đoàn kết với binh sỹ ở nước Nga, rất có khả năng là ý tưởng lấy cảm hứng từ việc chống béo phì của Zeitzler. Tuy nhiên, Goering đã sắp đặt để Horcher, nhà hàng ưa thích của ông ta được mở cửa lại với danh nghĩa câu lạc bộ sỹ quan Không quân.
Thông điệp nửa kín nửa hở rằng tầng lớp sỹ quan cao cấp, tham nhũng phản bội lý tưởng Quốc xã được lan truyền theo nhiều cách. Và không lâu sau đó, thành viên các gia đình hoàng gia Đức bị yêu cầu từ chức ở mọi chức vụ. Ngay cả việc cưỡi ngựa trong vườn Tiergarten cũng bị cấm.
Ngày càng nhiều khẩu hiệu tuyên truyền của Quốc xã xuất hiện trên các bức tường, nhưng người dân Berlin yếm thế thích nhất là bức graffiti: ?oThích chiến tranh thì hòa bình sẽ tệ hơn?. ?oKiên trì? là từ được dùng nhiều nhất trong bộ từ vựng tuyên truyền. Nỗi lo sợ cho tương lai lớn dần, trên tất cả là quyết tâm trả thù hung bạo của nước Nga. Một chủ quán trọ ở Rừng Đen, nguyên là lính mặt trận phía Đông nói với Christabel Bielenberg rằng ?oNếu chúng ta chỉ phải trả một phần tư những gì chúng ta đang làm ở Nga và Balan, Frau Doktor, thì chúng ta phải chịu đựng và chúng ta đáng phải chịu?.
Những người Đức không thích Quốc xã, chỉ nhận ra nghịch lý kỳ cục khi quá rõ ràng. Cuộc xâm lược Liên Xô làm người Nga bảo vệ chủ nghĩa Stalinít. Giờ mối đe dọa bại trận buộc người Đức bảo vệ chế độ của Hitler và sai phạm rùng rợn của nó. Sự khác biệt ở đây, là người Nga có một lãnh thổ rộng lớn để lùi, trong khi nước Đức phải đối diện với chiến tranh ở cả hai mặt trận, với những trận ném bom rải thảm và cấm vận. Để làm mọi thứ tệ hơi, Roosevelt và Churchill, tại Casabalanca đã tuyên bố ý định của họ về việc chiến đấu cho đến khi phe Trục đầu hàng vô điều kiện. Điều này làm cho cánh tay của Goebbels thêm dài vô tận.
Về phía những người chống đối, với hàng đống lý do từ do dự và bất đồng đến chuyển hướng thiếu may mắn, đã không xoay sở hành động đúng lúc. Quá trễ để thuyết phục phía Đồng Minh rằng có nhiều khả năng dân chủ trong chế độ Nazi cũng như sự chống đối táo bạo của các tướng lĩnh sợ thất bại. Các thành viên chống đối, dù biết rõ điều này, nhưng vẫn nuôi hi vọng rằng Stalingrad ít nhất cũng sẽ cung cấp ngòi nổ cho một cuộc nổi dậy, nhưng không một viên tư lệnh quân đội nào sẵn sàng chuyển động. Những người cấp bậc kém hơn, nhưng quyết tâm cao hơn, những sỹ quan sẵn sàng chấp nhận nguy cơ cao, nếu cần thì hi sinh tính mạng cho nỗ lực, nhưng Hitler, dường như có được chiếc mũi rất thính với mối nguy hiểm, được bảo vệ rất tốt và thường thay đổi kế hoạch vào phút chót.
Dấu hiệu bất mãn công khai duy nhất sau sự sụp đổ ở Stalingrad đến từ một nhóm nhỏ sinh viên Munich, được biết dưới cái tên Hoa Hồng Trắng. Ý tưởng của họ phát tán đến các sinh viên khác ở Hamburg, Berlin, Stuttgart và Viên. Ngày 18 tháng Hai, sau một chiếc dịch phát truyền đơn và kẻ biểu ngữ trên tường kêu gọi lật đổ chủ nghĩa Quốc xã, Sophie Scholl và em trai cô, Hans, bị bắt sau khi rải truyền đơn ở trường đại học Ludwig-Maximilian ở Munich. Bị Gestapo tra tấn và sau đó bị xử án tử hình bởi Roland Freisler ở phiên đặc biệt tại Tòa án Nhân dân Munich, cả hai chị em bị treo cổ. Một số thành viên khác, bao gồm cả giáo sư Triết học, Kurt Huber, cũng chịu số phận tương tự.

Rất nhanh sau lượt đầu hàng cuối cùng ở Stalingrad, Hitler gặp thống chế von Manstein,&nbsp; sỹ quan cao cấp đầu tiên đứng ngoài vòng thân cận của ông ta. Manstein thảo ra các biện pháp ông buộc phải làm để tránh sự sụp đổ toàn diện ở phía nam nước Nga. Hitler muốn ra lệnh ông này không được rút lui thêm nữa, nhưng Manstein hiểu rằng, trong điều kiện hiện nay, ông có thể đặt ra giới hạn. Trong suốt buổi thảo luận, Hitler bảo rằng ông ta sẽ chịu trách nhiệm một mình về sự kiện Stalingrad, rồi lập tức tránh né sự thú tội của mình bằng cách nói thêm rằng ông sẽ qui một số trách nhiệm lên Goering; nhưng kể từ khi ông ta chỉ định viên Thống chế Đế chế ấy vào vị trí kế nhiệm, ông không thể đổ trách nhiệm vụ Stalingrad cho ông ấy. (Ông ta) cũng không nhắc chút nào đến sách lược rối như canh hẹ của mình cũng như những nỗ lực thu tóm quyền điều khiển các chiến dịch từ xa. Hitler vẫn dành cho Paulus sự buộc tội cao nhất. Ông bảo với Goebbels rằng sau chiến tranh, sẽ đưa Paulus và các tướng lĩnh thuộc quyền ra tòa án binh vì đã không tuân theo lệnh dứt khoát của ông ta, chống cự cho đến viên đạn sau cùng.
Lúc này Hitler hiếm khi đứng trước bàn, như thói quen của mình. Ông cũng thích ngồi ăn một mình hơn. Tướng Guderian nhận thấy ông ta thay đổi nhiều: ?oTay trái ông run rẩy, lưng còng, cái nhìn chằm chằm, mắt lồi ra nhưng thiếu vẻ tinh anh trước kia, gò má thì nổi lấm tấm đốm đỏ?. Nhưng khi Hitler gặp Milch, ông ta lại cho thấy không có hối tiếc chút gì với sự thiệt hại nhân mạng to lớn ở Stalingrad. Ông có thể chỉ nghĩ đến việc vươn lên lần nữa cho dù phải mất nhiều người hơn. ?oChúng ta sẽ kết thúc chiến tranh trong năm nay? ông ta nói với Milch ?oDo đó tôi quyết định tổng động viên tất cả sức mạnh của người dân Đức?.

Ở Nga, sự hả hê dữ dội với chiến thắng bùng ra một cách tự phát cũng như có xếp đặt. Chuông điện Kremlim gõ vang báo tin Paulus đầu hàng. Những bài nhạc Nga hùng dũng được phát trên sóng vô tuyến và thông cáo được truyền đi khắp mặt trận trên từng tờ báo. Họ tán dương ?obài học lịch sử nghiêm khắc? đã dạy cho ?obọn tướng lĩnh phiêu lưu Đức? bởi những Hannibal của Hồng quân trong cuộc chiến Cannae hiện đại. Stalin được mô tả như là nhà lãnh đạo khôn khéo và kiến trúc sư vĩ đại của chiến thắng.
Nhuệ khí ở Liên Xô lên cao thật sự. Ở khắp mọi nơi, người ta hỏi nhau về tin tức sau cùng của trận chiến bên bờ sông Volga. Khi chiến thắng của trận đánh kinh hoàng đó đến, họ bảo nhau: ?oKhông thể ngăn chặn nổi một quân đội đã làm được những điều ở Stalingrad?. Họ cũng đùa với nhau trong niềm vui thú về sự trả giá của kẻ thù bị bại trận. ?oTôi tò mò không biết một thống chế bị bắt trong hầm cảm thấy thế nào?? một người bày tỏ. ?oSau trận Stalingrad, không một người lính nào còn lo ngại về kết quả của cuộc chiến? một sỹ quan bị thương nói. Các sư đoàn Stalingrad được điều đến các tập đoàn quân, các phương diện quân khác để tăng nhuệ khí thêm.
Ngay sau đó, Stalin được phong chức Nguyên soái Liên Xô bởi Chủ tịch đoàn Sô viết tối cao Liên Xô, một dạng hiện đại của kiểu Napoleon tự tấn phong hoàng đế cho mình. Lịch sử chiến tranh đột nhiên thay đổi. Những thảm họa trong năm 1941 được viết lại như thể đó là một phần của một kế hoạch khéo léo do Stalin nghĩ ra. Hình ảnh, tên tuổi của Stalin được giữ tránh xa báo chí trong thời kỳ tệ hại đó, nhưng giờ ?ovị thuyền trưởng vĩ đại của nhân dân Liên Xô?, ?oNhà tổ chức thiên tài của chiến thắng? trở lại vị trí. Tất cả những thảm họa, những điều xấu xa bị đổ cho những người khác, đúng hơn, như là những triều thần bị đổ lỗi trong thời kỳ Sa hoàng. Illya Ehrenburg, với tính nhạo bám cay độc, nhận xét rằng nhân dân ?ocần phải tin?. Ngay cả tù nhân trong trại Gulag cũng viết thư cho người Cha vĩ đại của nhân dân, nhận thức rằng Người đã làm đúng trong các phiên xử oan sai kinh khủng, không tưởng tượng được dưới CNCS. Không nhà lãnh đạo nào có ảnh hưởng hơn Beria.

Hơi ngạc nhiên đấy, bác Tiêu có lòng từ bi bao la thế, bây giờ lại quay ra thương hại bọn phát xít
Hình như xưa nay chẳng có bên nào hoàn toàn theo đúng hiệp ước về tù binh đâu. Ngay cả Mẽo gần đây cũng phạm luật khi mang Saddam Husen bêu ra báo chí.
Còn tất nhiên bọn Đức quá quắt hơn mọi bên rồi. Đọc cảnh các tù binh LX bị tra tấn chặt chân tay, rồi bỏ chết đói không thể chấp nhận được.
Tôi còn nghĩ nếu hồi đó Phát xít Đức không độc ác với dân và lính LX đến như vậy thì có khi làm tinh thần chiến đấu của Hồng quân chỉ còn một nửa, từ đó dẫn tới đánh bại Stalin rồi.

Tướng lĩnh Hồng quân được thăng thưởng rõ. Việc bỏ hệ thống chỉ huy song đôi của chính trị viên cách đây không lâu, được làm cho hoàn chỉnh với việc sắp đặt lại có qui cũ các cấp bậc binh lính, sỹ quan. Lối nói trại ?ocommander? cũng bỏ. Như tướng Schlomer đã ghi nhận với sự thích thú, cầu vai ?" biểu tượng cấp bậc vốn từng bị vài đám đông Bolsevik trong các cuộc hành hình năm 1917 đóng đinh ghim vào thi thể những người theo chế độ Sa hoàng ?" nay được phục hồi. (Vải viền vàng được đặt bí mật từ Anh quốc, và bị ngạc nhiên, phản đối bởi giới chức ở đó). Một người lính thuộc một sư đoàn Cận vệ nghe được tin về cầu vai từ một người đánh giày già ở ga xe lửa: ?oHọ đang bắt đầu dùng cầu vai vàng một lần nữa?, ông lão nói với anh trong vẻ giận dữ không tin được ?oCứ như bọn Bạch vệ?. Những người lính đồng đội cũng rất ngạc nhiên khi anh ta kể lại lúc quay về tàu. ?oTại sao lại (dùng) trong Hồng quân nhỉ?? họ hỏi. Những lời xì xầm kiểu đó bị bỏ qua. Những huân chương mới của cuộc Chiến vệ quốc vĩ đại ?" Huân chương Suvorov và Kutuzov ?" cũng được tặng cho các sỹ quan cao cấp trong trận chiến.
&nbsp;
Tuy vậy, thành tựu tuyên truyền lớn nhất, là vươn ra xa khỏi biên giới Liên Xô. Câu chuyện về sự hi sinh của Hồng quân gây ảnh hưởng mạnh mẽ trên toàn thế giới, đặc biệt ở lục địa Châu Âu đang bị chiếm đóng. Ảnh hưởng tác động lên các hoạt động kháng cự ở mọi nơi và chi phối các chính sách hậu chiến ở Châu Âu đáng kể. Chiến công của Hồng quân nâng cao hình tượng của các đảng viên và hấp dẫn những cảm tình viên thêm đông. Ngay cả những người bảo thủ cũng không thể tránh việc tán dương chủ nghĩa anh hùng của Hồng quân. Tại Anh, vua George VI đặt rèn Thanh gươm Stalingrad để tặng cho thành phố ấy. Tinh thần dân chúng và binh sỹ cũng được tăng cao bởi những đoạn phim tài liệu ca ngợi chiến thắng, với cảnh lập lòe của Paulus cùng những hàng tù binh dài, vắt ngang qua thảo nguyên tuyết phủ. Ai cũng biết người Nga đang gánh sức mạnh quân sự chính của nước Đức, và rằng mặt trận phía Đông đang làm chảy máu quân đội Đức đến chết, rõ ràng nhiều hơn xa so với bất kỳ nơi nào ở phía tây. Hồng quân sẽ tiến lên, như một sỹ quan đã hét vào mặt các tù binh, cho đến khi nào Berlin cũng như thành Stalingrad đổ nát.
(Hết chương 23)
@Tank: dù gì người ta cũng là một thống chế, phải có cách đối xử khác chứ