Stalingrad - Anthony Beevor

Như những sự kiện lịch sử được cào sới lên trong những năm hậu chiến, sự tố cáo qua lại về việc chịu trách nhiệm cho sự hiến tế của tập đoàn quân 6 càng thêm gay gắt. Schmidt, trái với suy luận của Hitler, đã luôn từ chối hợp tác với những người bắt giữ, nhưng vẫn thù ghét ghê gớm với những sỹ quan thuộc nhóm Nước Đức tự do. Đại tá Adam, người kết tội ông là ép Paulus chiến đấu đến cùng, bị đối xử khinh miệt khi trở về như là một ?ongười hưởng trợ cấp ở vùng chiếm đóng Liên Xô?.
Còn Paulus, ở lại Đông Đức, cố bảo vệ mình một cách vô ích từ những lời buộc tội rằng đã quỵ lụy Hitler và không dứt khoát. Sau khi được phóng thích vào mùa thu năm 1953, ông sống trong vùng Soviet, ở đó ông viết hết trang này sang trang khác giải thích về tình trạng ông đã phải đối mặt. Bệnh tật, muộn phiền kéo dài đã đưa đến cái chết của ông tại Dresden vào năm 1957. Thi hài ông được mang sang phía Tây để an táng cạnh vợ mình ở Baden ?" Baden.
Địch thủ của ông tại Stalingrad, tướng Chuikov, mà cả tập đoàn quân 62 của ông cũng đã tiến trên con đường dài đến Berlin dưới cái tên tập đoàn quân Cận vệ 8, trở thành tư lệnh lực lượng chiếm đóng, Nguyên soái Liên Xô và là thứ trưởng Bộ quốc phòng dưới thời Khrushchev, ông này cũng chính là người đã bổ nhiệm ông trong một đêm tháng Chín của cuộc khủng hoảng bên dòng Volga. Hàng ngàn người lính Liên Xô bị hành quyết ở Stalingrad dưới lệnh của ông không bao giờ có được một tấm bia mộ. Còn theo thống kê, họ nằm trong số những thương vong chiến trận khác, chắn chắn không thể dự báo được công lý.
Hết
 
PS: Xin gửi lời cảm ơn đặc biệt tới Danngoc đã giúp tớ rất nhiều trong dịch thuật, cảm ơn Tank đã hỗ trợ một đoạn, cảm ơn các bạn khác nhu Excocet,.... đã đóng góp cho topic. Hẹn các bạn trong quyển kế tiếp: Coldest Winter - Mùa đông lạnh nhất, sẽ cố gắng lên sớm trong tuần sau.

PHỤ LỤC A
QUÂN ĐỨC VÀ NGA TRONG TRẬN CHIẾN
19 THÁNG 11 NĂM 1942
 
Quân đội Đức
Tập đoàn quân 6                      Đại tướng thiết giáp Paulus
                                                Trung tướng Schmidt
Ban tác chiến Ia:                       Đại tá Elchlepp (+)
Ban hậu cần Ib:             Thiếu tá von Kunowski
Ban tình báo Ic:                        Thượng tá Niemeyer (+)
Tùy viên IIa:                             Đại tá Adam
Trưởng ban pháo binh:  Thiếu tướng Vassoll
Trưởng ban thông tin ?" tín hiệu: Đại tá Anold * (thay bởi Đại tá van Hooven ++)
Trưởng ban công binh:  Đại tá H. Selle * (thay bởi Đại tá Stiotta * )
Trưởng ban quân y                   : tướng Renoldi
Sỹ quan liên lạc OKH: : trung tá von Zitzewitz *
 
Các đơn vị độc lập trực thuộc tập đoàn quân:
Trung đoàn cối: 51, 53
Trung đoàn cối phản lực: 2, 30
Trung đoàn pháo binh: 4, 46, 64, 70
Tiểu đoàn pháo binh: 54, 616, 627, 849
Tiểu đoàn pháo hạng nặng: 49, 101, 733
Tiểu đoàn công binh: 6, 41
 
Quân đoàn IV                          Tướng công binh Jaenecke *
                                                Đại tá Crome
Sư đoàn bộ binh moto hóa 29   Thiếu tướng Leyser
Sư đoàn bộ binh 297                Trung tướng Pfeffer
Sư đoàn bộ binh 371                Trung tướng Stempe +
 
Quân đoàn VIII                        Tướng pháo binh Heitz
                                                Đại tá Schildknecht
Sư đoàn bộ binh 76                  Trung tướng Rodenburg
Sư đoàn bộ binh 113                Trung tướng Sixt von Arnim
 
Quân đoàn XI                          Trung tướng Strecker
                                                Đại tá Groscurth ++
Sư đoàn bộ binh 44                  Trung tướng Deboi
Sư đoàn bộ binh 376                Trung tướng Freiherr Edler von Daniels
Sư đoàn bộ binh 384                Trung tướng Freiherr von Gablenz *
 
Quân đoàn xe tăng XIV            Tướng thiết giáp Hube *
                                                Đại tá Thunert *
Sư đoàn bộ binh mô tô hóa số 3           Trung tướng Schlomer
Sư đoàn bộ binh mô tô hóa 60  Thiếu tướng Kohlermann *
Sư đoàn xe tăng 16                              Trung tướng Angern +
 
Quân đoàn LI                           Tướng pháo binh von Seydlitz-Kurzbach
                                                Đại tá Clausius
Sư đoàn bộ binh 71                  Trung tướng von Hartmann +
Sư đoàn bộ binh 79                  Trung tướng Graf von Schwerin *
Sư đoàn bộ binh 94                  Trung tướng Pfeiffer *
Sư đoàn Jager 100                   Trung tướng Sanne
Sư đoàn bộ binh 295                Thiếu tướng tiến sỹ Korfes
Sư đoàn bộ binh 305                Thiếu tướng Steinmetz *
Sư đoàn bộ binh 389                Thiếu tướng Magnus
Sư đoàn xe tăng 14                  Thiếu tướng Lattmann
Sư đoàn xe tăng 24                  Trung tướng von Lenski
 
Lực lượng mặt đất của Không lực Đức
Sư đoàn cao xạ số 9                 Thiếu tướng Pickert *
 
Không lực yểm trợ
Không đoàn 4                          Đại tướng Freiherr von Richthofen
 
Quân đoàn không quân VIII     Tướng Fiebig
 
Ghi chú: đánh dấu      * là những người đã được bay ra khỏi vòng vây trước khi đầu hàng
                                    + chết trước hay ngay sau khi đầu hàng
                                    ++ chết khi giam giữ
 

Số phận tù binh Đức tại Stalingrad:
http://www.mediafire.com/?mzkmk3zgndm

 
HỒNG QUÂN
Đại diện Đại bảng doanh:
-         Đại tướng G.K. Zhukov
-         Thượng tướng pháo binh N.N. Voronov
-         Thượng tướng A.M. Vasilevsky
 
Phương diện quân Stalingrad                 Thượng tướng A.I. Yeremenko
                                                            N.S. Khrushshev
 
Tập đoàn quân 62                                Tướng V.I. Chuikov
Sư đoàn bộ binh Cận vệ 13 (A.I. Rodimtsev), sư đoàn Cận vệ 37 (V.G. Zholudev), sư đoàn Cận vệ 39 (S.S. Guriev), Sư đoàn 45, 95 (V.A. Gorishny), Sư đoàn 112, 138 (I.I. Lyudnikov), sư 193 (F.N. Smekhotvorov), sư 196, 244, 284 (N.F. Batyuk), sư 308 (L.N. Gurtiev), sư NKVD 10 (Rogatin)
Lữ đoàn thủy quân lục chiến 92
Lữ đoàn đặc biệt: 42, 115, 124, 149, 160
Lữ đoàn xe tăng: 84, 137, 189
Tập đoàn quân 64                                Tướng M.S. Shumilov
Sư đoàn bộ binh: Cận vệ 36, 29, 38, 157, 204
Lữ đoàn thủy quân lục chiến: 154
Lữ đoàn đặc biệt: 66, 93, 96, 97
Lữ đoàn xe tăng: 13, 56
 
Tập đoàn quân 57                                Tướng F.I. Tolbukhin
Sư đoàn bộ binh: 169, 422
Lữ đoàn đặc biệt: 143
Lữ đoàn xe tăng: 90, 235
 
Quân đoàn cơ giới 13 (T.I. Tanashchishin) *
 
Tập đoàn quân 51                                Tướng N.I. Trufanov
Sư đoàn bộ binh: Cận vệ 15, 91, 126, 302
Lữ đoàn đặc biệt: 38
Lữ đoàn xe tăng: 254
 
Quân đoàn cơ giới số 4 (V.T. Volsky) *
Quân đoàn kỵ binh số 4 (Shapkin) *
 
Tập đoàn quân 28
Sư đoàn bộ binh: Cận vệ 34, 248
Lữ đoàn đặc biệt: 52, 152, 159
Lữ đoàn xe tăng: cận vệ số 6
 
Lực lượng dự bị của Phương diện quân Stalingrad: sư đoàn bộ binh 330, lữ đoàn xe tăng 85.
 
Tập đoàn quân không quân số 8           Tướng T.T. Khryukin
 
Phương diện quân sông Don Thượng tướng K.K. Rokossovsky
 
Tập đoàn quân 66                                Thiếu tướng A.S. Zhadov
Sư đoàn bộ binh: 64, 99, 116, 226, 299, 343
Lữ đoàn xe tăng: 58
 
Tập đoàn quân 24                                Tướng I.V. Galanin
Sư đoàn bộ binh: 49, 84, 120, 173, 233, 260, 273
Lữ đoàn xe tăng: 10
 
Quân đoàn xe tăng 16
 
Tập đoàn quân 65                                Trung tướng P.I. Batov
Sư đoàn bộ binh: Cận vệ 4, Cận vệ 27, Cận vệ 40, 23, 24, 252, 258, 304, 321
Lữ đoàn xe tăng: 121
 
Tập đoàn quân không quân 16 Thiếu tướng S.I. Rudenko
 
Phương diện quân Tây Nam  Tướng N.F. Vatutin
Tập đoàn quân 21                                Tướng I.M. Chistyakov
Sư đoàn bộ binh: 63, 76, 96, 277, 293, 333
Trung đoàn xe tăng: 1, 2, Cận vệ 4
 
Quân đoàn xe tăng số 4 (A.G. Kravchenko) *
Quân đoàn kỵ binh cận vệ 3 (P.A. Pliev) *
 
Tập đoàn quân xe tăng 5                       Tướng P.L. Romanenko
Sư đoàn bộ binh: Cận vệ 14, Cận vệ 47, Cận vệ 50, 119, 159. 346
Quân đoàn xe tăng 1 (V.V. Butkov) *
Quân đoàn xe tăng 26 (A.G.Rodin) *
Quân đoàn kỵ binh 8  *
 
Tập đoàn quân Cận vệ số 1                  Tướng D.D. Lelyushenko
Sư đoàn bộ binh: 1, 153, 197, 203, 266, 278
 
Dự bị phương diện quân: Quân đoàn Cơ giới Cận vệ số 1
 
Tập đoàn quân không quân số 2
 
Tập đoàn quân không quân số 17         Thiếu tướng S.A. Krasovsky
 
Các đơn vị đánh dấu * là các đơn vị thuộc thê đội một trong chiến dịch Uranus.

PHỤ LỤC B
Tranh luận thống kê: sức mạnh của tập đoàn quân 6 trong vòng vây
Có nhiều con số khác nhau được trích dẫn về sức mạnh của tập đoàn quân 6 bị vây, nên cần ít nhất một nỗ lực để làm sáng tỏ. Các ước lượng về sức mạnh của tập đoàn quân 6 trong vòng vây vào ngày 19 tháng 11 năm 1942 khá rộng, chủ yếu dường như là do một số khá nhiều người Nga không được xếp quân hàm trong tập đoàn quân 6 nhưng vẫn có mặt trong danh sách khẩu phần và không được viết ra riêng biệt. Vài con số của Manfred Kehrig, tác giả cuốn Stalingrad: Analyse und Dokumentation einer Schlacht, có uy tín được xuất bản vào năm 1974 dưới sự đỡ đầu của Militargeschichtlichen Forschungsamt, gần đây đã bị Rudiger Overmans tuyên bố chống lại. Overmans, chủ yếu điểm theo những ước lượng quá khứ của Wehrmacht (cơ bản là một nỗ lực sau đó để tính toán dựa theo các ghi chép cá nhân bị vây trong Kessel), đưa ra con số quân Đức bị vây chỉ tầm 195,000, số quân Hiwi là 50000 và Rumani chừng 5000, tổng cộng lên xấp xỉ 250.000 người. Còn Kehrig ước lượng rằng có 232.000 lính Đức, 52.000 Hiwi và 10.000 lính Rumani, tổng cộng là 294.000 người. Một nghiên cứu khác gần đây cho ra con số tổng cộng vào thời điểm 18 tháng 12 là 268,900 người trong đó có 13.000 lính Rumani, Ý và 19.300 Hiwi.
Thống kê gần nhất này, theo những khác biệt ngày tháng và kết quả thương vong, đã tính khá sát với tổng hợp trong ngày 6 tháng 12 bởi ban hậu cần Tập đoàn quân 6. ?oKhẩu phần cho tập đoàn quân 6 trong Kessel? cho tổng cộng là 275.000 người, trong đó bao gồm 20.300 Hiwi và 11.000 lính Rumani (các nguồn tin quân sự Rumani cũng xác nhận họ có 12.600 quân trong Kessel. Và cũng có vài trăm quân Ý). Nếu ai đó thêm vào những con số này 15000 người chết ?ochỉ trong Kessel? từ giữa ngày 21 tháng 11 đến ngày 6 tháng 12 thì rõ ràng là gần 290000 người bị vây tính từ ngày 22 tháng 11.
Tất cả các cây bút đều đồng ý rằng chừng 25.000 thương binh và chuyên viên được không vận ra, nhưng rõ ràng là quá ít so với con số bị giết hay bị bắt làm tù binh. Sự thật sẽ không bao giờ được biết rõ trong sự hỗn loạn sau trận tiến công của phía Liên Xô trong ngày 10 tháng Giêng năm 1943 để nghiền nát Kessel. Tất cả những gì chúng ta có thể khá chắc chắn là dưới 52.000 quân thuộc tập đoàn quân 6 bị chết trong khoản từ giữa ngày 22 tháng Mười một đến ngày 7 tháng Giêng, nhưng không rõ trong số đó có bao nhiêu Hiwi. Con số tù binh phía Nga bắt được từ giữa ngày 19 tháng Mười một đến 31 tháng Giêng là 111.465 cũng như 8 928 người trong các bệnh viện, cũng không xác định rõ trong số đó có bao nhiêu quân Đức và cũng không, việc này quan trọng hơn, biết được họ là số quân trong vòng vây hay bị bắt trong các chiến dịch Bão mùa đông và Sao thổ nhỏ.
Trận tấn công của Liên Xô trong chiến dịch Cái vòng vào ngày 10 tháng Giêng 1943, cộng thêm ảnh hưởng của bệnh tật, lạnh, đói, kiệt sức và tử hình, gợi ra con số thiệt hại tăng vọt ?" có thể là gấp đôi quanh đâu đó chừng 100.000, bao gồm cả Hiwi. Cả Kehrig và Overmans ước tính số thiệt hại của Đức từ ngày 22 tháng 11 đến lúc đầu hàng là gần 60000. Rõ ràng là họ không cố ước tính xem số Hiwi chết trong chiến đấu. Mọi người chỉ có thể thừa nhận rằng chẳng còn mấy người chạy thoát được định mệnh.

PHỤ LỤC X
HỒ SƠ NKVD: THỒNG CHẾ PAULUS TRONG NHÀ GIAM
Không thuộc sách của Anthony Beevor ?" Do Danngoc đã cho link
 
Báo cáo của Đội đặc nhiệm thuộc NKVD phương diện quân Sông Đon, gửi Ban Đặc nhiệm thuộc NKVD Liên Xô về những cuộc trò chuyện giữa Paulus, Schmidt và những người khác
Ngày 3, tháng Hai, 1943
Kính gửi đồng chí Abakumov, Phó Ủy viên hội đồng nội chính Liên Xô, Điều tra viên an ninh bậc 3.
Theo lệnh đồng chí, tôi đã bố trí các điệp viên vào nơi ở cấp cho các tướng Đức bị bắt.
Với Paulus và Schmidt, tôi dùng một điệp viên thuộc phòng phản gián, thiếu úy an ninh,  Tarabin, đồng chí nói tiếng Đức tốt, và người đại diện Nesterov.
Nhiệm vụ của đồng chí Tarabrin và ghi lại tất cả những cuộc nói chuyện của các tù binh Đức, mà không để lộ là đồng chí ấy biết tiếng Đức, và trình những ghi chú của mình trong thể thức nhật ký (xem bên dưới).
Tâm trạng những tù binh rất u sầu. Họ nói rất ít.
Một nhóm tướng lĩnh khác (gồm Daniels, Drebber và các vị khác) tâm trạng hoạt bát hơn, Tuy nhiên, Drebber, trong lần nói chuyện với Pik, trợ giáo phòng 7, Ban chính trị của Hồng quân, đã tuyên bố rằng: ?ovài vị tướng nghĩ đến việc tự sát?
Tất cả những lưu ý trên đã được báo cho Nguyên soái pháo binh Voronov, đại diện Đại bản doanh bộ Tổng tư lệnh tối cao, và thành viên của hội đồng quân sự - thiếu tướng Telegin.
Theo chỉ dẫn của đồng chí Voronov, tất cả những vật dụng để cắt, đâm đã bị bỏ đi.

31 tháng Giêng, 1943, tại Beketovka, gần Stalingrad. Các tướng Đức trước cuộc gặp tướng N. Shumilov tư lệnh tập đoàn quân 64 . Từ phải sang trái: Thống chế Friedrich Paulus, tư lệnh tập đoàn quân 6, Trung tướng Arthur Schmidt, tham mưu trưởng tập đoàn quân; Đại tá Wilhelm Adam, sỹ quan tùy viên của Paulus

Tại sở chỉ huy PDQ sông Don. Từ trái sang phải: tướng K. Rokossovsky, nguyên soái N. Voronov, phiên dịch viên đại úy Diatlenko, và thống chế Paulus

Ngày 4 tháng Hai 1943. Paulus gặp các tướng Đức bị bắt khác 1. Trung tướng Alexander Edler von Daniels. 2. Trung tướng Hans-Heinrich Sixt von Arnim. 3. Đại tướng Walter Heitz. 4. Oberst Wilhelm Adam. 5. Thống chế Friedrich Paulus.

Nhật ký của Tarabrin
Ngày 31 tháng 1, 1943
Tôi nhận được lệnh ở cùng với các tướng Đức bị bắt. Kiến thức tiếng Đức của tôi không được phép để lộ ra.
21:20 phút, với tư cách là đại diện sở chỉ huy phương diện quân, tôi đã đến nơi, một trong những ngôi nhà ở làng Zavarygino [cạnh sở chỉ huy phương diện quân sông Don ?" NV]
Tôi được hộ tống bởi các vệ binh trên đường đi, thượng úy Levonenko thuộc cơ quan chỉ huy phương diện quân và điệp viên thuộc phòng 7 của chúng ta, Nesterov.
?oKhi nào chúng ta có thể ăn tối nhỉ??. Đó là câu tiếng Đức đầu tiên tôi nghe khi vào ngôi nhà mà các tướng Đức sau, vốn bị bắt từ ngày 31 tháng Giêng năm 1943 được bố trí: Tư lệnh tập đoàn quân lục quân Đức số 6 ?" thống chế Paulus, tham mưu trưởng của ông Trung tướng Schmidt và sỹ quan tùy viên Đại tá Adam.
Đó là câu hỏi về buổi ăn tối của Schmidt. Ông là luôn cho thấy sự lo lắng to lớn về những đồ dùng cá nhân của mình và cẩn thận đóng gói tất cả thuốc lá của mình, việc này vẫn chưa hoàn thành, vào thành từng gói giấy và đút vào trong túi.
Paulus là một người cao, chừng 6.4?. Ông gầy gò, gò má hõm sâu, mũi gồ và môi mỏng. Mắt trái của ông luôn đảo tròn.
Sỹ quan chỉ huy, người đi cùng tôi, đại tá Yakimovich, thông qua phiên dịch việc thuộc bộ phận trinh sát Bezimensky, lịch sự yêu cầu nộp cho ông tất cả dao nhíp, dao cạo cũng tất cả những vật dụng dùng để cắt khác.
Không nói một lời, Paulus lặng lẽ rút hai con dao nhíp ra khỏi túi và đặt lên bàn.
Người phiên dịch quay sang Schmidt. Mặt viên tướng này đầu tiên tái xám, rồi máu dồn lên, ông lấy một con dao nhíp màu trắng nhỏ ra khỏi túi, ném lên bàn và rồi bắt đầu bực bội rít lên: ?oCác anh nghĩ chúng tôi là lính trơn à? Thống chế đang ở đây, ông có tư thế riêng. Thật không thể chấp nhận được! Chúng tôi được hứa những điều kiện khác, chúng tôi ở đây với tư cách là khách của Đại tướng Rokossovsky và Nguyên soái Voronov!?
?oBình tĩnh nào Schmidt? Paulus bảo ông ta ?ođây chỉ là thủ tục mà?
?oQuan trọng gì. Cái kiểu thủ tục nào mà họ muốn dùng với một thống chế vậy?? Ông ta vơ lấy con dao của mình trên bàn và bỏ lại vào trong túi.
Yakimovich gọi cho Malinin và sau vài phút nói chuyện điện thoại, vấn đề này được thông qua, dao được trả lại cho người Đức.
 

Buổi tối được dọn ra. Trong 15 phút chỉ có sự yên lặng, ngắt quảng bởi những câu như: ?oCó thể cho tôi cái nĩa; Vui lòng thêm ít trà? v.v?
Các viên tướng phì phèo thuốc lá. ?oVà bữa tối tốt?, Paulus ghi nhận. ?oỞ Nga, họ nấu ăn không tồi?, Schmidt trả lời.
Sau đó một lúc, Paulus được gọi lên thẩm vấn. ?oNgài đi một mình à? Schmidt hỏi ?oCòn tôi thế nào??
?oHọ chỉ gọi mỗi tôi? Paulus lặng lẽ trả lời.
?oTôi sẽ không ngủ cho đến khi ông ấy quay về?, Adam tuyên bố. Ông hút một điếu thuốc mới và nằm lên giường, để nguyên cả giày. Schmidt cũng theo gương ông này.
Sau chừng một tiếng đồng hồ, Paulus trở về.
?oỒ, vị thống chế thế nào rồi? Schmidt hỏi
?oThống chế là thống chế?.
?oThế các ngài đã bàn chuyện gì??
?oHọ đề nghị tôi ra lệnh đầu hàng cho những đơn vị còn lại. Tôi từ chối?
"Việc gì tiếp theo nhỉ?.
?oTôi xin họ chăm sóc cho thương binh. Họ bảo rằng bác sỹ của chúng ta đã bỏ chạy mất và giờ chính người Nga sẽ chăm sóc cho thương binh của ta?
Sau một lúc Paulus nhận xét: ?oAnh có nhớ tay NKVD có đeo ba huy chương đi cùng chúng ta không? Mắt tay ấy ghê quá!?
Adam trả lời: ?oNKVD thì cái gì chả ghê?
Và cuộc nói chuyện kết thúc. Các viên tướng chuẩn bị đi ngủ.
Vì anh lính cần vệ của Paulus vẫn vắng mặt, nên vị thống chế tự trải ga giường, đặt hai cái mền lên trên, thay đồ và nằm xuống.
Còn Schmidt thì lục tung chiếc giường của mình, kiểm tra cẩn thận vải trải bằng chiếc đèn pin bỏ túi (rõ ràng tất cả đều mới, sạch sẽ), chọn lọc cẩn thận, phủ giường lại bằng chiếc chăn, rồi nói: ?oHãy để niềm vui của bọn rận bắt đầu?. Ông kéo chăn lên tận đầu, nằm xuống, phủ lên một chiếc chăn nữa rồi nói bằng một giọng sắt nhọn ?oTắt đèn chứ, các anh??. Không ai trong phòng có thể hiểu ông ta và chẳng chú tâm đến. Rồi ông nằm trên giường bắt đầu giải thích những gì ông cần bằng cách ra hiệu. Đèn được bọc lại bằng giấy báo.
?oTôi tự hỏi họ sẽ để chúng ta ngủ tối nay bao lâu?? Paulus hỏi.
?oTôi sẽ ngủ đến khi họ đánh thức tôi? Schmidt trả lời.
Đêm trôi qua mà không có sự kiện gì, nếu không kể đến việc Schmidt đôi lần yêu cầu không lắc giường ông. Không ai làm gì với giường ông ta cả, hẳn chỉ là những cơn ác mộng.

Ngày 1 tháng 2, 1943
Buổi sáng. Các viên tướng cạo râu. Schmidt nhìn vào gương và tuyên bố dứt khoát: ?oTrời lạnh quá. Nên tôi sẽ để râu lại?.
?oTùy anh thôi, Schmidt? Paulus nhận xét.
Đại tá Adam, người ở phòng bên cạnh nói qua kẽ răng: ?oĐây là sáng tạo mới của ông ta?.
Sau bữa ăn sáng, các viên tướng nhớ lại buổi ăn tối ngày hôm qua với tư lệnh tập đoàn quân 64
?oAnh có để ý không, rượu vodka tuyệt nhỉ? Paulus nói.
Rồi tất cả im lặng một khoản thời gian dài. Những người lính mang tờ báo ?oHồng quân? với tin ?ogiờ chót?. Thật thú vị. Họ thích thú khi thấy tên mình được nhắc đến. Sau khi nghe tất cả tên trong danh sách, họ nghiên cứu tờ báo một lúc rồi viết tên họ bằng mẫu tự Nga lên trên một mảnh giấy. Họ đặc biệt lưu tâm đến con số chiến lợi phẩm. Họ nhận xét về số xe tăng. ?oCon số ngày không đúng, chúng ta còn không quá 150 chiếc?, Paulus nhận xét ?oCó thể họ đếm luôn cả số xe mà chúng ta bắt được từ họ. Mà cho dù vậy thì cũng quá nhiều?. Rồi đôi khi họ lại im lặng
?oVà ông này, hình như tự sát? ?" Schmidt nói (Về một người tướng trong danh sách).
Adam nhăn trán, nhìn xuống sàn: ?oKhó để nói cách nào tốt hơn. Nhỡ để bị bắt là lỗi lầm của chúng ta thì sao??
Paulus nói: ?oRồi sẽ thấy?
Schmidt: ?oLịch sử trong bốn tháng qua chỉ có thể mô tả trong một câu: Không ai có thể làm nhiều hơn những gì có thể làm?
Adam: ?oHọ [ở Đức ?" NV] sẽ nghĩ chúng ta đi?
Paulus (nói tiếng Pháp): ?oÀ la guerre comme à la guerre?.