Substation Automation - Cơ hội cho những nhà tích hợp hệ thống trong nước?

Substation Automation - Cơ hội cho những nhà tích hợp hệ thống trong nước?

Hiện nay thị trường tự động hóa trạm (Substation automation System - SAS) dựa trên tiêu chuẩn IEC 61850 đang trở lên rất nóng cùng với sự phát triển không ngừng của các trạm điện từ 220kV trở lên.

Về thị trường tự động hóa trạm về cơ bản vẫn thuộc về các hãng lớn có các sản phẩm rơle được chấp nhận tại lưới điện việt nam như ABB, AREVA, Siemens... hiện nay phần tích hợp hệ thống SAS của các nhà tích hợp hệ thống trong nước hầu như dựa trên các gói phần mềm của các nhà sản xuất rơ le ( như MicroSCADA của ABB, Pacis của AREVA...) hình như trong số các nhà thầu trong nước có mỗi ATS là có hệ thống HMI/HSI... tích hợp riêng của mình mà thôi nhưng cũng dựa toàn bộ vào rơle của hãng SEL??

Hiện nay tôi thấy xu hướng trên thế giới và các nước trong khu vực có rất nhiều công ty làm giải pháp thành công với việc sử dụng các phần mềm SCADA phổ thông như (Intouch, Ifix, Genesis...) + các gói phần mềm OPC server cho IEC 61850 ... tạo thành giải pháp tích hợp của mình. Việc này có ưu điểm là tối ưu hóa được giá thành của hệ thống và giảm tính độc quyền trong thị trường.

Ở trong forum này có rất nhiều các bác làm việc bên EVN và các công ty tích hợp hệ thống trong nước cũng như nước ngoài vậy tôi xin các bác cho ý kiến về:

- Cơ hội cho các nhà tích hợp hệ thống trong nước như đã trình bày ở trên.
- Khả năng chấp nhận của người sử dụng
- Nhân tiện cho hỏi: hiện trên thị trường điện Việt nam có bao nhiêu trạm có hệ thống tự động hóa trạm dựa trên truyền thông IEC 61850 đã và đang vận hành thành công??

Rất mong nhận được sự phản hồi

hi,
làm thì dễ, nhưng bán thì vô vọng, làm càng hay càng rẻ, càng khó bán. He he

Bác Newdayvn chắc là làm bên EVN, rất hâm mộ bác trong loạt bài viết SCADA trong hệ thống điện.
Nhưng theo nhận xét của em khi tiếp xúc với các cao thủ xuất thân từ ngày điện (EVN) nói chung? họ cực kỳ thận trọng theo kiểu "chậm không chết ai nhưng sai thì chết nhiều người" .
Theo ngu ý của em thì phần điều khiển và giao diện trung tâm đâu có vấn đề gì ghê gớm đâu trong trường hợp không chạy thì bên dưới vẫn có rơle bảo vệ và điều khiển được bằng các bộ BCU rồi? Với cả yêu với yêu cầu redundant 2 lớp như hiện nay thì khả năng mất truyền thông hầu như không khó.
So với điều khiển quá trình trong các nhà máy nhiệt điện,xi măng, và điều khiển mẻ trong các nhà máy thực phẩm hóa chất .... thì đơn giản hơn nhiều tại sao các nhà tích hợp trong nước đa số vẫn đứng khoanh tay bó gối.
Như tôi thấy hiện tại giải pháp của rơle NARI trung quốc tràn ngập trung quốc và thế giới, tuy hiện tại chưa được phép dùng trên lưới điện Việt nam nhưng chắc chắn không lâu nữa sẽ có mặt rất nhiều tại đây. Vì khi rơle được sử dụng thành công trong các trạm của nhà máy thì chắc chắn sẽ vào được lưới, mà nhà máy do nhà thầu TQ trúng EPC lại thêm tí vốn vay TQ nữa thì chắc chắn phải dùng đồ TQ rồi.
Muốn thử 1 chút nhưng sao mà khó quá!
Nhân tiện hỏi bác Newdayvn: bác có biết hiện tại tại VN có bao nhiêu trạm đang vận hành được trang bị hệ thống SAS dựa trên truyền thông IEC 61850 không?

Bạn nguioimang cho biết thêm chút về Background của bạn đi. Mình là ngưòi đang làm trực tiếp về SAS và có khá nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực này tại VN.
Cơ hội để xây dựng một hệ thống SAS made in VN hoàn toàn có thể xảy ra, nhưng để đuợc chấp nhận và đủ khả năng cạnh tranh với các đại gia hiện tại (Areva, Siemens, ATS) và tương lai (Nari) lại là một vấn đề hoàn toàn khác.
IEC61850 hiện tại ở VN vẫn còn rất mù mờ, không có cơ quan nào đủ sức thẩm định một trạm xây dựng nên có tương thích với IEC61850 không ngoài việc tin tưởng vào lời hứa của các supplier.

Em cũng là 1 người trong ngành evn. Em đang nghiên cứu về Rơle kỹ thuật số. Em rất quan tâm đến lĩnh vực SAS. Hy vọng được chia sẻ cùng mọi người.

Bạn Lavoix thân mến, background của mình là C&I.
về relay mình không phải là expert nhưng về industrial communication & protocol thì là lĩnh vực của mình.
Về hệ hống SAS dựa trên IEC 61850 theo mình hiểu thì việc xây dựng này mang mục đích toàn cầu để cho sản phẩm của các nhà sản xuất khác nhau lắp lẫn được vào cùng 1 hệ thống nhằm tối ưu hóa giải pháp, chống độc quyền, dễ dàng cho việc thay thế nâng cấp, kéo dài tuổi thọ hoạt động của hệ thống ....
Còn tại sao tại Việt nam không có nhiều nhà tích hợp hệ thống SAS theo tôi lý do như sau:
1. trước đây các gói thầu cho trạm 220kV trở lên thường là gói turnkey cho nên các hệ thống này cũng rơi vào tay các đại gia (ABB, AREVA....) nên thường là sản phẩm đồng bộ
2. Các nhà máy điện, xi măng ... thì do IEC 61850 cũng là mới nên cũng không được áp dụng nhiều.
3. Trước nay việt nam cũng không có nhiều công ty làm về điện đủ mạnh để đứng ra trúng những gói thầu EPC về nhiều nhà máy nhiệt điện thủy điện rồi tạo ra 1 nhóm tích hợp hệ thống SAS (cho trạm trong nhà máy chẳng hạn) (bây giờ thì có rồi, đố bạn biết là công ty nào )
Thị trường thời gian gần đây:
1. gần đây với việc thiếu điện trầm trọng và xây dựng không ngừng của nguồn điện, các nhà máy điện mọc lên như nấm do đó nhu cầu phát triển lưới điện ngày càng cao hơn
2. gần đây EVN bắt đầu tách gói các gói thầu điều khiển bảo vệ ra riêng thành 1 gói rất "vừa miệng" với các nhà thầu trung bình trong nước .
Do đó cơ hội cho các công ty trong nước là rất lớn vì chi phí về engineering & commissioning & bảo hành bảo trì cho hệ thống của các "đại gia" lại trở lên quá lớn.
Về việc xây dựng một hệ thống SAS made in Việt nam là chuyện tất yếu trong tương lai. Ví dụ thành công là công ty ATS hệ thống của họ là made in Vietnam nam họ mua relay, các equipment từ các hãng khác nhau, mua các software package (HMI, SQL server, Communication protocol...) và tích hợp lại thành hệ thống của mình ( theo tôi hiểu )
Việc giá thành của ATS thấp trong khi các đại gia thì không thể hạ thấp xuống sẽ dẫn đến 1 tình trạng: dự toán của EVN sẽ bị kéo xuống thấp dần (điều này là hiển nhiên) và các đại gia (AbB, AREVA, SIEMENS...) không thể vào trực tiếp được nữa chắc chắn họ sẽ phải hỗ trợ các công ty trong nước bằng mọi để giảm giá thành sản phẩm nếu không ông sale manager phần relay sẽ toi.
Do đó nếu các công ty Việt nam không nhanh chân nhanh tay các chú tích hợp hệ thống tại malaysia hoặc indonesia ... có nhiều kinh nghiệm sẽ nhảy vào tệ hơn nữa là mấy chú TQ lúc đó thì vui đây.
Đùa một tí thôi đây là ngu ý của tôi thôi ai thấy không đúng thì bỏ qua cho.
Còn về các thiết bị comply với IEC 61850 theo tôi hiểu thì để biết được có tương thích hay không thì chúng ta sẽ xem type test report của nó (KEMA test) xem cái conformance blocks xem hỗ trợ bao nhiêu blocks sau đó kiểm tra tiếp bảng PICS xem trong mỗi loại lệnh của 61850 quy định nó hỗ trợ bao nhiêu.
Tuy nhiên đó là về mặt thiết bị nhưng khi tích hợp lên hệ thống có nhiều tình huống xảy ra và yêu cầu thực tế kiểm nghiệm, nhưng theo kinh nghiệm của tôi (có làm 1 lần rồi, đang làm lần thứ 2) thì nếu các thiết bị là comply rồi và có test thì không có vấn đề gì.
Tôi thấy thông thường cách làm trên thế giới là họ sẽ xây dựng 1 hệ thống DEMO (mô phỏng 1 2 bay gì đó) rồi mang đến cơ quan chủ quản như EVN... để test các chế độ vận hành.
Rất mong nhận được ý kiến trao đổi của các bạn, cần gì cứ hỏi mình (trừ tiền và đô la ) nếu mình có thể hỗ trợ được thì luôn sẵn lòng.
Được nguoimang sửa chữa / chuyển vào 17:22 ngày 12/05/2008
Được nguoimang sửa chữa / chuyển vào 00:38 ngày 13/05/2008

Hi nguoimang,
Lâu qua không vào, bạn lại lôi vụ SAS ra nữa rồi, he he.
Bạn nói đúng đấy, SAS tại VN đã là chốn không người trong mấy năm qua. Nước ngoài thì đắt và độc quyền, nước trong thì rẻ, dịch vụ tốt ...để đá nước ngoài, đá đấm xong rồi sau đó cũng chơi lại trò của mấy Ông nước ngoài, Bạn nhìn kỹ xem, có khác chi mô ?
Nari, Viện tự động hóa Nam kinh, tui có được sư phụ Bình Thành dẫn ghé đó năm 1997, lúc đó nó đã là hàng cao cấp của China rồi, nhìn đẹp,thiết kết mainframe & slots như tổng đài lớn, Lab hoành tráng lắm, simulator đủ loại, người trung hoa nhìn xa trông rộng, cứ mua nguyên con loại xịn có licence của Tây, về dùng cái đã, rồi copy dần dần, Nari là kết quả của chính sách đó.
Bạn tích hợp hệ thống là sướng rồi, cách đây 6 năm tui bị bức bách quá nên cùng với hai chiến hữu khóa sau crack luôn các relay của các đại gia Siemens, Areva, Sel....và cả các loại đồng hồ đo lường....mục đích của tụi tui là chỉ 1 phần mềm lấy thông số vận hành của các loại relays,meters có trong một trạm.
Sau tui làm được, có viết mấy bài báo trên tạp chí điện lực, Xếp chỗ tui cũng chịu chơi (Xếp tui giờ trùm cty mua bán điện đó), xoay tiền cho tui làm thử mấy trạm, vậy tụi tui thỏa chí tang bồng rồi. Có dậy mà mấy Ông trong nước còn theo quýnh đến chết! he he, mà không chết được, tại mấy Ổng lo xa quá đó thôi, sợ tụi tui thành Ông Nước ngoài à??? he he
Vấn đề là đầu ra thôi Bạn à, họ đã hình thành các nhóm lợi ích riêng thì Bạn chẳng thể chui vào được, dù bạn có là NaNa đi nữa, vấn đề này phi kỹ thuật.
SAS đòi hỏi bạn có tính hệ thống, còn thiết bị nào chẳng có hướng dẫn cách khai thác (hàm, cú pháp, protocol, physical interface, id....) Bạn chỉ lập trình, phang mấy cái hàm đó cho các thiết bị trong hệ thống để: read, set, reset, hay reboot đều được cả, đảm bảo chạy ổn định, như cái remote TV vậy thôi, đúng chuẩn là như cậu vơi mợ, dễ như bấm remote tắt/mở nột cái TV.
ngày trước tui làm interface bằng microsoft paintbrush đó, cũng chẳng qua là vẽ mấy cái biểu tượng quy ước thôi, rồi đổi màu hiển thị trạng thái, bên cạnh cho mấy dòng text để U,I,P,Q...xem cho vui. Bây giờ thì tha hồ vẽ vời, với macromedia còn có thể vẽ cái motỏ căng lò so máy cắt đang chạy, cũng chỉ vui thôi, không ảnh hưởng mấy đến sự vận hành tin cậy.
SAS qua mấy người làm sales hay mấy Ông lớn trong, ngoài thì nghe ghê lắm, tui chỉ biết bản chất nó chỉ có vậy mà thôi, chủ yếu là dọa nhau để nó bán không được hàng, he he.
vài dòng của kẻ làm kỹ thuật mua vui, có gì sai xót mong bỏ quá giúp.
à, Trạm mới thì cái nào cũng tương thích IEC 61850 hay ...đó, nhưng thực tế là Trạm SEL, ABB, Areva hay Siemens thôi, còn IEC thì cứ như nghị quyết liên hiệp quốc với Iran hay Bắc củ sâm vậy thôi, vui thôi mà.

hi anh newdayvn
Anh cho em hỏi có phải anh tên Bình (ATS) ko vậy. Nếu em nhầm thi em sin lỗi nhé

Không chỉ riêng ở VN mà đây là vấn đề thực tế tòan cầu. Cho đến nay hầu như IEC61850 vẫn là 1 protocol hứa hẹn trên các đề tài nghiên cứu và hứơng đi cho sản xuất xuất hơn là ứng dụng vào hệ thống . Hòan tòan chính xác khi đưa ra mối liên hệ giữa IEC61850 và SAS nhưng sẽ sai lầm khi đặc nó vào tổng thể của hệ thống real-time kiểm sóat hệ thống lớn . Nói 1 cách đơn giản IEC61850 chỉ là chuẩn đồng bộ làm nền cho UCA thông qua sự tương thích của thiết bị điện tử chứ không có khả năng truyền tải, tương tác thông tin trên hệ thống . Nếu chỉ nhìn vào họat động của của 1 trạm thì các SEL và chuẩn IEC61850 có thể tạo ra 1 đột phá nhưng khi nói đến SCADA và hệ thống truyền tải cũng như kiểm sóat và điều khiển vùng và miền thì nó sẽ có hạn chế lớn . Ngòai ra OPC cũng là 1 protocol phổ biến nhưng bản chất nó cũng chỉ là trung gian nên nếu đi sâu vào nghiên cứu và phát triển có thể nhìn vào DNP3, một protocol có có chổ đứng rất lớn ở tương lai trong các hệ thống lớn . Các tạp chí của IEEE cũng như ISA gần đây cũng tập trung nhiều vào Ethernet vì nó chính là cái nền để SEL và các thiết bị khác tại trạm thông liên lạc với bên ngòai bằng DNP3. CBM, Con***ion Base Maintenance chính là cái mục tiêu mà Automation đang promote với thế giới kỷ thuật .
Thật ra để xây dựng 1 SAS made in VN hòan tòan không khó nhưng phải xem chúng ta xây dựng cái gì? và dựa vào tiêu chuẩn nào hay của riêng mình ? Chúng ta có khả năng nói chuyện với vendor, supplier để họ đi theo cái hướng của mình không ? Tuần rồi tôi có tham gia cuộc hợp giữa SEL và System Protection để tìm ra 1 hướng đi (standard development) nhưng trên thực tế đó chỉ là hướng đi riêng mà SEL muốn tạo ra đột phá trong lãnh vực Relay chứ không phải là tòan bộ hệ thống điện.
Trở lại với hệ thống, chúng ta nói đến SCADA nên cần hiểu rõ khái niệm này . SCADA chỉ là 1 hệ thống truyền tải, thu lượm và sự lý thông tin để tương tác real-time với hệ thống. Trên cơ bản nó có thể rất đơn giản chỉ là 1 PC và một motor nhưng nó sẽ lớn hơn và phức tạp hơn khi sử dụng trong nhà máy. Tuy nhiên hệ thống SCADA lớn nhất và phức tạp nhất không phải là ở nhà máy mà là hệ thống điện của Grid Managment System. SEL relay họat động ở các tầng 1, 2, 3 trong khi các hệ thống interprise họat động ở các tầng 5, 6, 7 . Cái gáp chính giữa hai bên là tầng số 4, chính là chổ cho các integrator, những cá nhân có thể nhìn và hiểu được "ngôn ngữ" của 2 phía .
Sở dĩ SAS trở thành 1 hướng đi mới nhờ vào sự phát triển gần đây của Microprocessor nhưng dù phát triển đến đâu thì domain của nó chỉ dừng lại ở tầng 1, 2, 3 và sử lý vấn đề của trạm. Mọi sử lý tại trạm dù xảy ra trong hòan cảnh nào khi không có sự tương tác với lưới sẽ dẫn đến tình trạng unplan từ hệ thống điều khiển và quy họach lưới điện . SEL relay là 1 hệ thống thiết bị bảo vệ hữu hiệu nhưng nó không đánh giá hết tình trạng của lưới mà chỉ họat động trên những giá trị định trước ở những thiết bị cục bộ mà nó giám sát . Hơn nửa SEL liên tục giám sát thiết bị nhưng chỉ gửi tính hiệu event file dưới dạng COMTRADE after the fact . Tuy nhiên nếu sử dụng data concentrator của SEL có thể tiếp nối những giá trị real-tỉm hữu ích về hệ thống trung tâm theo giá trị thời gian. Đây cũng là 1 hướng đi.
Tôi cũng đọc nhiều tài liệu về SAS nhưng cho đến nay cũng chưa thấy rõ lý do nào cần tập trung phát triển SAS dù rằng nó cũng có những hiệu quả thiết thực . Theo tôi biết thì EVN tách ra làm hai và bộ phận đường truyền đang thực hiện đề án xây dựng hệ thống SCADA cho tòan hệ thống. Tuy nhiên nếu mọi người hứng thú thì tại sao không ngồi lại để phát triển và hòan thiện ý tưởng của mình trong khả năng? Riêng việc buôn bán hay ứng dụng vào thực tế với EVN thì tôi cảm thấy rất khó vì tôi không biết các bác muốn bán cái gì ở đây?
=======================

Tuy nhiên nếu mọi người hứng thú thì tại sao không ngồi lại để phát triển và hòan thiện ý tưởng của mình trong khả năng? Riêng việc buôn bán hay ứng dụng vào thực tế với EVN thì tôi cảm thấy rất khó vì tôi không biết các bác muốn bán cái gì ở đây?
=======================
[/quote]
Bác 7604 quả là chuyên gia trong lĩnh vực này. Thực sự là trong 7 layer của OSI model em thường không quan tâm đến các layer từ 5-7 vì như bác nói nó dùng cho cấp enterprise.
Em không đứng trên quan điểm về tổng thể hệ thống vì em không phải là "chủ đầu tư" hay nhà quản lý hệ thống điện.
Hiện tại theo em hiểu thì IEC 61850 vẫn trong giai đoạn phát triển mà chưa định hình cụ thể. các công ty hiện tại đều announce là "compy with IEC 61850..." nhưng thực sự nhìn vào hệ thống em thấy chỉ có ABB (dòng Relay 670) và siemens relay là thực sự fully comply còn các hãng khác như AREVA, SEL (không chắc lắm), Toshiba thực sự chưa có giải pháp toàn diện. Ví dụ như AREVA xem họ xây dựng một hệ thống SAS chỉ có 1 số rơle chính (chắc là mục đích bán đại chúng) là hỗ trợ IEC 61850 còn lại họ vẫn dùng bộ computer controller C264 như 1 gateway để nối các rơle không thương thích với IEC 61850.
Mạn đàm thêm 1 chút về protocol, tôi đã làm việc với các hệ thống DCS trong các nhà máy, hệ thống BMS trong các tòa nhà và SAS trong trạm về một open protocol đều có các đặc điểm như sau:
- Thông thường đối với 1 mục đích (truyền tinh) mỗi vùng miền, hãng ... đều có những chuẩn & quy định riêng và nó tồn tại song song với các chuẩn mở
- Bản thân với mỗi mục đích lại có 1 số chuẩn mở do 1 số hiệp hội hỗ trợ
- Ví dụ:
+ Trong factory automation (DCS) hiện tại có 3 chuẩn truyền thông chính là MODBUS (tiền thân do Modicon phát triển), Foundation Field Bus (dùng tại khu vực bắc mỹ), Profibus DP (tiền thân do Siemens phát triển)
+ Trong Building Autoamtion system (BMS) có BACNET, LONWORK...
+ Trong SAS có DNP3, IEC 61850....
Thông thường evolution đều phát triển từ một protocol riêng biệt nào đó rồi tạo thành hiệp hội và tăng dần số thành viên hỗ trợ lên.
Còn mục đích tại Việt nam ư: chắc cũng như kiểu mua điện thoại 3G hoặc Blackberry về việt nam dùng không biết khi nào mới ứng dụng được các tính năng ưu việt khi đi vào ứng dụng thì đã nâng cấp lên các version cao hơn rồi, version cũ không dùng được ??..
Còn về mặt kinh doanh thì thị trường cần gì tôi bán cái đó theo đúng yêu cầu của họ còn yêu cầu để làm gì thì đó là việc của các nhà quy hoạch chiến lược ở một cấp vĩ mô hơn.