Tắc nghẽn đường mật là gì?

Tắc mật là một sự tắc nghẽn của ống mật. Các ống mật mang mật từ gan và túi mật qua tuyến tụy tá tràng - là một phần của ruột non.

Những điều cần chú ý:

1. Tắc mật là một sự tắc nghẽn của ống mật. Các ống mật mang mật từ gan và túi mật qua tụy với ruột non.

2. Tắc mật có thể được gây ra bởi một số yếu tố liên quan đến các ống dẫn mật, gan, túi mật, tụy và ruột non.

3. Phần lớn các trường hợp tắc mật là kết quả của bệnh sỏi mật, điều đó có nghĩa là phụ nữ có nhiều khả năng mắc phải tắc mật hơn nam giới.

Mật là một chất lỏng màu xanh lá cây hoặc màu vàng - nâu tiết ra bởi gan để tiêu hóa chất béo. Phần lớn mật được vận chuyển trực tiếp vào ruột non, và còn lại được lưu trữ trong túi mật.
Sau khi ăn, các túi mật sẽ tiết ra mật để giúp tiêu hóa và hấp thụ chất béo. Bên cạnh đó, mật cũng giúp gan thoát khỏi sự tắc nghẽn của các ống chất thải. Có nhiều người mắc phải một trong số các bệnh liên quan đến tắc nghẽn đường mật có thể được điều trị thành công. Tuy nhiên, nếu không được điều trị trong một thời gian dài, nó có thể dẫn đến các bệnh đe dọa tính mạng.


Bạn có 2 loại ống mật. Hai loại ống mật trong gan là ống dẫn trong gan và ống dẫn ngoài gan.
Ống dẫn trong gan là một hệ thống các ống nhỏ hơn trong gan mà có chức năng thu thập mật và vận chuyển đến các ống dẫn ngoài gan. Các ống dẫn ngoài gan bắt đầu như hai phần, một bên phải của gan và phần khác trên bên trái. Khi chúng đi xuống từ gan, chúng kết hợp để tạo thành ống gan chung. Ống này chạy trực tiếp về phía ruột non.
Các ống mật hoặc ống dẫn từ túi mật cũng mở ra vào ống gan chung. Các ống dẫn mật từ thời điểm này được gọi là ống mật hoặc ống mật chủ. Trước khi đổ vào ruột non, ống mật chủ đi qua tuyến tụy.

Nguyên nhân gì dẫn đến tắc nghẽn đường mật?

Dòng chảy của dịch mật bị ngăn chặn gây tắc nghẽn đường mật bởi một số yếu tố hay do bệnh lý gan mật như:

- Sỏi mật: là nguyên nhân chủ yếu gây tắc nghẽn đường mật, với khoảng 10% người bệnh có sỏi ở ống mật chủ.

- Xơ gan, viêm gan: gây xơ hóa, tắc hẹp đường mật trong gan, khiến dịch mật kém lưu thông và bị ứ trệ.

- U nang hay polyp ống mật chủ, đường dẫn mật trong gan.

- Tiểu xơ viêm đường mật, ung thư đường mật.

- Phẫu thuật túi mật hay chấn thương vùng bụng gây hẹp ống dẫn mật.

- Sự lan khối u ở cơ quan lân cân (u tụy, u đường tiêu hóa) đến hệ thống mật.

- Trứng sán lá gan hay giun chui ống mật gây tắc nghẽn ống mật chủ, đường dẫn mật trong gan.

Các nguy cơ dẫn đến tắc nghẽn đường mật là gì?

Các yếu tố dẫn đến nguy cơ tắc mật thường phụ thuộc vào nguyên nhân gây tắc nghẽn. Phần lớn các trường hợp là kết quả của bệnh sỏi mật, làm cho phụ nữ dễ bị tổn thương nhiều hơn khi cơ thể họ phát triển tắc nghẽn đường mật. Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm:
- Tiền sử sỏi mật
- Viêm tụy mạn tính
- Tiền sử từng có các khối u ở phần bên phải của bụng
- Chấn thương phần bên phải của bụng
- Béo phì
- Sụt cân nhanh chóng

Triệu chứng của bệnh tắc nghẽn đường mật là gì?

Khi đường mật bị tắc nghẽn, dịch mật sẽ tràn vào máu và đi vào các mao mạch dẫn đến các triệu chứng điển hình như: buồn nôn, nôn, ngứa, vàng da, vàng mắt, nước tiểu vàng đậm, sốt cao kèm theo ớn lạnh (do tắc mật kéo dài dẫn đến viêm đường mật).

Bên cạnh đó, người bệnh có thể xuất hiện một số triệu chứng khác như:

- Đau hạ sườn phải (vùng bụng góc phần tư phía trên bên phải), tuy nhiên trường hợp bệnh ác tính đường mật lại không xuất hiện các cơn đau.

- Giảm cân, nổi hạch, đi ngoài ra máu: có thể bị tổn thương do các khổi u.

- Cổ trướng hoặc tuần hoàn bàng hệ: dấu hiệu của tắc mật trong gan, xơ gan ở mức độ trung bình đến nặng.

Các phương pháp chẩn đoán tắc nghẽn đường mật

Người bệnh có thể nhận biết bệnh qua các triệu chứng điển hình, tuy nhiên để có chẩn đoán và đánh giá chính xác nhất tình trạng bệnh thì người bệnh nên tiến hành một số xét nghiệm sinh hóa máu và siêu âm như:

- Bilirubin máu: Tắc mật do bất kì nguyên nhân nào thường gây tăng bilirunbin huyết thanh. Tuy nhiên chỉ số này cũng tăng trong một số trường hợp như tan máu, viêm gan...

- Phosphatase kiềm: Chỉ số báo hiệu tình trạng tắc mật, tuy nhiên không thể chẩn đoán được nuyên nhân gây tắc mật là tại gan hay ngoài gan.

- Men gan (AST, ALT): Thường được chỉ định xét nghiệm chẩn đoán các bệnh lý về gan, mật. Nếu chỉ tắc mật thì các chỉ số này tăng nhẹ nhưng nếu viêm đường mật thì men gan tăng cao rõ rệt.

Các xét nghiệm sinh hóa máu chỉ giúp định hướng tình trạng tắc mật chứ không phát hiện được nguyên nhân gây tắc nghẽn. Do vậy, người bệnh cần phải tiến hành thêm:

- Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Giúp chẩn đoán chính xác nguyên nhân, mức độ tắc nghẽn đường mật và tình trạng viêm, nhiễm trùng đường mật.

- Siêu âm ổ bụng: Có thể xem được hình ảnh túi mật và có độ chính xác lên đến 95% trong việc phát hiện sỏi đường mật, giãn ống mật chủ.

- Nội soi mật tụy ngược dòng: Nếu tắc đường mật ở sâu trong mô gan hoặc trường hợp tắc mật cấp thì 2 phương pháp trên không thể phát hiện được nguyên nhân gây bệnh. Và bắt buộc phải can thiệt phương pháp phẫu thuật ngoại khoa nội soi mật tụy ngược dòng để chẩn đoán và điều trị.

- Trong trường hợp ung thư đường mật hay sử dụng không thành công phương pháp nội soi mật tụy ngược dòng thì cần phải sử dụng phương pháp chụp đường mật qua da xuyên gan hoặc chụp cộng hường từ mật tụy.

Cách điều trị tắt nghẽn đường mật

Tắc nghẽn đường mật nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể đe dọa đến tính mạng của người bệnh. Do vậy, khi xuất hiện 1 trong những triệu chứng điển hình của bệnh thì nên sớm khám tại chuyên khoa tiêu hóa ở bệnh viện uy tín để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân bệnh và có hướng điều trị kịp thời.

Khi điều trị, cần làm giảm sự tắc nghẽn và chống viêm, nhiễm khuẩn đường mật. Khi nghi ngờ bị nhiễm khuẩn, người bệnh cần sớm được sử dụng kháng sinh để tránh nhiễm trùng lan đến vùng bụng hay vào máu.

Một số phương pháp được sử dụng trong điều trị như:

- Phương pháp nội soi mật tụy ngược dòng: cắt bỏ túi mật nếu do sỏi túi mật hoặc cơ thắt ống mật chủ nếu do sỏi mắc ở ống mật chủ.

- Nội soi hay khơi thông đường mật qua da: để mở rộng ống mật bị tắc hẹp do khối u, ung thư.

- Đặt stent đường mật: tắc mật do khối u tuyến tụy.

Tắc nghẽn đường mật có thể phòng ngừa khi nguyên nhân là do yếu tố ngoại cảnh như do kí sinh trùng bằng cách ăn chín uống sôi, đảm bảo vệ sinh và định kì tẩy giun 6 tháng một lần.

Cách điều trị tắt nghẽn đường mật

Dưới đây là một số thay đổi bạn có thể làm để giảm nguy cơ phát triển tắc mật:
- Tăng lượng chất xơ trong chế độ ăn uống của bạn.
- Giảm lượng đường và chất béo bão hòa trong chế độ ăn uống của bạn. Cả hai đều có thể gây ra sỏi mật.
- Nếu bạn đang thừa cân, dần dần điều chỉnh trọng lượng của bạn vào một phạm vi lành mạnh với giới tính, tuổi, và chiều cao.

Ngọc Đào

Nguồn: womanlifes.com​