TACT: Sự thành công của ampli class D

TACT: Sự thành công của ampli class D

Từ đầu năm nay, khi bác Unison845 giới thiệu ampli Tact đến với VN, mọi người đã xôn xao bàn tán rất nhiều về ampli này. Hãy khoan bàn về việc Tact hay Tube, mà chỉ xét riêng đến việc các audiophiles dành hàng chục trang viết với nhiều ý kiến nóng bỏng đã nói lên dấu ấn rõ rệt của chiếc ampli này. Lý thuyết về ampli class D không phải là mới, nhưng trước đây, ý tưởng này đi hơi xa trước thời đại, khi mà kĩ thuật chưa đủ tầm để biến những lý thuyết đẹp thành sản phẩm thực tế. Ở diễn đàn của chúng ta có chuyên gia Lê Hoài Thanh cũng đã từng nung nấu ý tưởng nghiên cứu ampli class D, song anh đã sớm rửa tay gác kiếm, nên rất tiếc là đã không có dịp được chứng kiến thành công này. Sơ đồ chung của một ampli class D là như sau:

Nguồn âm analog------->ADC--------> Class D amplifier

Ampli Tact hơi khác một chút, là dùng đầu vào Digital luôn, không phải cần có khâu chuyển đổi ADC. Nếu nói về ampli, nhiều người nghĩ rằng khuếch đại có nghĩa là từ tín hiệu nhỏ, dùng một phép thần thông nào đó, biến cho nó to ra. Tuy nhiên, thực tế thì cần phải hiểu là: dùng một tín hiệu nhỏ để điều khiển tín hiệu to đồng dạng với nó, như vậy mới là chính xác.

Trước đây, để thực việc việc ?oampli?, chúng ta vẫn dùng biện pháp analog, tức là lấy tín hiệu nhỏ ở đầu vào điều khiển tín hiệu có hình dạng giống như vậy ở đầu ra, nhưng có biên độ lớn hơn. Vì lý do này, kĩ thuật ampli trước đây vẫn gọi là kĩ thuật tương tự (analog). Ampli class D thì hơi khác: dùng tín hiệu xung cao tần để điều khiển sự biến thiên của tín hiệu đầu ra.

Những ai đã từng tham gia dự án DAC DIY thì đều biết là nếu cắm thẳng tai nghe (headphone) vào đầu ra của IC DAC thì cũng đã có thể nghe thấy tín hiệu (nhỏ). Đầu ra của IC DAC bản thân nó cũng đã có được dạng tín hiệu mà chúng ta mong muốn, tuy nhiên, tín hiệu này nhỏ quá, nên không ai cắm thẳng vào loa mà nghe được cả, mà còn cần phải trải qua nhiều khâu khuếch đại nữa.

Tôi thì quan niệm ampli Tact giống như một bộ DAC công suất. Điều này đồng nghĩa với việc thay vì dùng IC DAC, người ta lắp một bộ DAC từ những linh kiện rời. Thêm vào đó, bộ DAC ?orời? độc đáo này lại có trái tim là một bộ vi xử lý nhúng được lập trình rất tốt nữa (đến mức có thể bỏ luôn cả khâu hồi tiếp từ đầu ra trở về). Hoạt động của phần xuất âm (output) không khác bao nhiêu so với thiết kế của bộ nguồn xung mà chúng ta vẫn thường thấy trong PC hoặc TV: dùng phương pháp điều chế độ rộng xung (PWM) để điều khiển tín hiệu ra.

Neu noi ampli TACT giong nhu mot cai DAC co cong xuat lon (Hang Philips goi la PowerDAC) thi khong dung! Vi DAC (Digital to Analog converter) doi signal tu Digital qua Analog bang step ladder hoac Delta Sigma. Ampli TACT la pure digital khong he doi signal (nguon am?) tu Digital qua Analog, output cua TACT la PWM (Pulse width modulation) , khi dung oscilloscope de coi ôutput thi van la digital, 1 hay la 0.
Ampli class D cung hon 20 nam, nhung cach cau tao khac xa TACT. AI muon hieu ve ampli TACT, thi nen doc white paper cua Lars Risbo (cha de cua TACT) thi se hieu tai sao nguoi nay tu tin cach lam ampli theo kieu TACT se co am thanh huong ve high énd, day la loi giai thich cua mot mathematician ve am nhac. Cach khac biet cua Lars Risbo la dung mot switching supply côntrol de chinh volume mot cach rat chinh xac , voi resolution bang 10ns, den noi khong can feedback. Day la su khac biet rat xa voi tat ca ampli class D hien bay gio, chua ampli class D nao ma khong dung feedback, ngoai TACT.
Khi minh dau tien gioi thieu ve ampli nay la vi rat ngac nhien vi da nghe duoc mot ampli co tien nhac cau tao boi nhung uu diem cua vua tube va transistor, day khong phai la chuyen nho, vi 20 nam nay nhieu nguoi da mong doi mot ampli co am thanh nhu TACT, va co song xuat tren 100W, de dung cho nhung loa tren thi truong. Ly do ma dung ampli tube de so sanh vi tren 10 nam nay co ampli nao nghe hay hon tube? Nhu bay gio minh da thay dieu loi cua TACT da vuot qua xa ampli tube, hua tinh ve van de nhu xover, DSP equalizer, time delay....ma tube khong co.
Day chi la buoc dau cua cuoc hanh trinh, ampli pure Digital con vo so uu diem ma trong thoi gian sap toi, minh se tim hieu nhieu hon de ap dung voi dan loa cho xung dang ten High End.
u?c nvl s?a vo 14:41 ngy 15/05/2005

Chào bác Unison !
Em cũng biết rằng cấu tạo bên trong một bộ DAC khác so với TACT, song em muốn tìm một cách diễn đạt dễ hiểu để giới thiệu với (đa số) mọi người chưa từng biết về cấu tạo của TACT. Trong một bài viết về ampli class D trên tạp chí Kỹ thuật vô tuyến điện của Hồng Kông (1/1998) có đoạn: ? Hình dưới đây là tần phổ của PWM với 1 tần số đơn hình sin. Trong tần phổ, ngòai thành phần sóng cơ bản cùng với tín hiệu đầu vào tồn tại ở tần số thấp, còn có các tần phổ của các dạng sóng hài các bậc. Vì thế dùng một bộ lọc thông thấp (low pass filter) có thể lọc đi các hài sóng cao tần và chỉ còn lại thành phần cơ bản hình sin, vì vậy làm cho mạch chuyển đổi số tương tự trở nên hết sức đơn giản?

Thường khi bắt đầu viết về một cái mới, em thích dựa trên những khái niệm cũ rồi phát triển lên. Thí dụ nói về TACT thì rõ ràng đây là một kiểu ampli class D cải tiến. Mà ampli class D thì lại có nguyên lí hoạt động tương tự như bộ nguồn xung (switching power source).
Hiểu biết của em về lĩnh vực này còn có nhiều nông cạn, rất mong được bác chỉ giáo thêm.
NVL

De may bac hieu ro ve TACT, moi may bac doc tai lieu nay cua Toccata Technology, hang da sang lap may Tact 2150.
Rat tiec tai lieu ve PDF khong tai len duoc, may ban vao audiovnclub don xem:
http://www.audiovnclub.com/forum/index.php?showtopic=739&st=260&p=16648&

Để tải file pdf hoặc dạng khác bác có thể đổi file extension thành jpg rồi tải lên và ghi chủ để người đọc tải xuống đổi lại thành pdf.