Tại sao giới gọi là có tri thức nhất Việt Nam dùng từ " cựu " và " nguyên " lẫn lộn như thế ?

Còn quan điểm của tôi thì tôi thấy thế này, thật ra ngôn ngữ có một tính chất đặc thù đó là tính chính xác, tính logic và tính "đúng" "sai" không được cao như các môn khác, mà thay vào đó nó mang tính thói quen rất nhiều. Đôi khi có những hiện tượng bác không thể nói là nó "sai", mà chỉ có thể kết luận nó không được hay dùng thôi.
Em xin lấy luôn ví dụ: Nếu bác nói là:"Năm 2005, nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải đã đi thăm Mỹ" thì đúng rồi, nhưng nếu em nói là :"Năm 2005, CỰU Thủ tướng Phan Văn Khải đã đi thăm Mỹ" thì có được không ạ? Hoàn toàn ok! Chính vì thế em tán đồng là tán đồng sự giải thích mang tính "hợp lý" và "hay dùng" ấy ạ!

hi hi, thực ra "Quyền + chức vụ" là chỉ người tạm thời có thẩm quyền giữ chức vụ đó, chứ chưa hẳn là chưa được bổ nhiệm chính thức.
Ở chỗ em có rất nhiều ông phó nhưng nắm quyền cục trưởng, vụ trưởng... cho tới khi về hưu mà vẫn chưa được bổ nhiệm lên đấy

Điều thứ nhất: Cách dùng của bạn là dùng chữ CỰU thay cho chữ NGUYÊN. Vì vậy nó khác với cách dùng thông dụng trên báo chí hiện nay (dùng chữ NGUYÊN thay cho chữ CỰU).
Điều thứ hai: Tôi luôn đồng ý với ý kiến "ngôn ngữ là của người sử dụng. Chính người sử dụng sáng tạo ra ngôn ngữ". Tuy nhiên, tôi nghĩ bản thân tôi cũng là người sử dụng và cũng có trách nhiệm trong việc "lái" con thuyền ngôn ngữ không đi tới chỗ nghèo nàn và tối nghĩa.

Bạn này nói có vẻ thuyết phục đấy .Riêng tôi thấy như thế này .Nếu muốn phân biệt thì nên dựa vào giải nghĩa của từ HanViệt .Không chỉ riêng Việt nam,mà cả Nhật ,Hàn Quốc đều dựa vào chữ Hán để làm nguồn gốc cho ngôn ngữ của mỗi nước
Nguyên: chỉ nguồn gốc,chỉ sự việc ban đầu, ban sơ, đơn vị (chổ) ban đầu, đơn vị căn (cội rể) bản (nguyên tố, nguyên tử, nguyên quán, ...)
Cựu : chỉ cái gì đã qua, đã cũ (Tống cựu nghinh tân & Thủ cựu bài tân)- "cựu là cũ, không mới"
( Đây là mình copy ở bên Widi )
Xin nói thêm :
Nguyên-Nguồn gốc là những cái hầu như không thể thay đổi ,dù cho ngoại cảnh thế nào .Nghĩa trang trọng ,về thời gian thì khá sớm ,có thể cách chúng ta hàng nghìn năm (Nguyên lý Decak ,bảng nguyên tố hoá học, lục địa Nam-Bắc Mỹ hàng triệu năm trước nguyên là 2 lục địa riêng biệt...)
Cựu:Chỉ có nghĩa là trước kia đã từng có việc đó ,nghĩa bóng là già (Cựu lục địa châu Âu) ,thời gian gần hơn so với thời điểm nói ,Dân dã hơn , dễ dùng .Không có hàm ý trang trọng (Cho nên người Viêt mình hay gọi cái bọn nước ngoài là cựu-Cựu thủ tướng Thatchơ) nhưng lại gọi là nguyên thủ tướng Kiệt -Trang trọng 1 chút .
Hiện nay ngôn ngữ bị biến đổi nhiều cho nên dùng cựu nhiều hơn ...

+++ Nguyên: Ở đây có ý nghĩa là "gốc" - tương tự như dùng trong các từ ghép "nguyên thể", "bản nguyên". Ví dụ nói "Nguyên Bộ trưởng" ý là đã từng là Bộ trưởng, đã từng giữ chức Bộ trưởng.
+++ Cựu: Nghĩa chủ yếu là "cũ". Như vậy dùng không được trang trọng như từ "nguyên" vì nếu nói là "Cựu Bộ trưởng" thì nghĩa là Bộ trưởng cũ. Đúng ra về nghĩa không khác nhau nhiều lắm nhưng cũng nên tránh dùng các từ gợi lên sự xưa cũ, cũ kĩ đi.

Vậy thì Nguyên Thủ Tướng Võ Văn Kiệt "trang trọng" hơn Cựu Tổng Thống Bill Clinton. Sao vậy??? Thế hóa ra ngược lại với tiêu chí "xưng khiêm hô tôn" trong tiếng Việt à???

Em có thấy trang trọng hơn không? Chị thì không so sánh như vậy. Nếu có, chỉ so sánh giữa "Nguyên TT Võ Văn Kiệt" với "Cựu TT Võ Văn Kiệt" thôi. Chữ "Cựu" này vốn đã được kiêng, tránh, thậm chí bị coi là kị húy đối với phong kiến phương Đông. Chị không có ý định thuyết phục em chữ nào đúng hơn chữ nào mà chị mô tả, chị nói theo quan điểm về cách viết hoa, viết tắt và các quy định khác trong phụ lục hướng dẫn viết văn bản của Văn phòng TƯ Đảng.

nếu từ "nguyên" có nghĩa là đầu tiên( tạm dịch thế) thì theo tôi , "nguyên thủ tướng" có nghĩa là thủ tướng đầu tiên của 1 chế độ , từ "cựu" chỉ những nguời tiếp quản chức vụ đó , vẫn trong cùng chế độ ,tổ chức ,và kô phải là đầu tiên . giống như từ"tổ" và "tông" của các vị vua đời Lý. "Tổ" chỉ người đầu tiên dựng nên triều đại, những người sau đó lên ngôi sẽ dùng từ "tông" . nhưng vì "vua" của thời phong kiến và các chức danh tuơng đưong khác thuộc thời hiện đại có khác nhau về phuơng thức tiếp quản nên kô dùng tổ -tông (mang tính chất gia đình) nữa mà dùng nguyên-cựu.
tôi cũng có đọc qua phần giải thích trên Wiki , thấy cũng có lý khi nói "nguyên" và "cựu" chỉ khác nhau ở từng văn cảnh nhất định , nhưng trong hệ thống ngữ pháp của tiếng Việt , tôi chưa tìm thấy nhiều từ xác định thời điểm của văn cảnh ( mà kô phải là trạng từ ) nên chưa có kết luận nào .
tôi cũng chưa gặp qua từ "nguyên chiến binh" mà chỉ gặp "cựu chiến binh" , có thể vì kô ai biết người chiến binh đầu tiên trên thế giới là ai .còn cụm từ " nguyên là " thì mang tính trần thuật, cũng giống cụm "đã từng là", "truớc đây là" ,"đầu tiên là"... chứ kô phải dùng cho chức danh.