Tâm trí quan tâm đến địa vị xã hội nhiều như thế nào

Tham khảo

Are Powerful People More Memorable?
How much does the mind care about social status?
Published on July 14, 2011 by Jason Plaks, Ph.D. in In the Eye of the Beholder

Điều gì làm 1 người là đáng nhớ? Trực giác cho thấy nếu 1 ai đó có những đặc điểm ngoại hình khác thường, ăn mặc sáng tạo, hoặc nói những điều khác lạ trong trò chuyện, chúng ta nhớ người đó tốt hơn. Nhưng còn những đặc điểm tinh tế hơn thì sao?

Nghiên cứu gần đây bởi 1 nhóm các nhà nghiên cứu do Nathaniel Ratcliff dẫn đầu (đại học Penn State) cho rằng tâm trí con người cực kỳ nhạy cảm trước quyền lực. Những người với địa vị xã hội cao được người khác nhớ tốt hơn so với những người có địa vị xã hội thấp hơn. 

Trong 1 nghiên cứu, họ cho những người tham gia xem 1 loạt khuôn mặt trên 1 màn hình máy tính. Mỗi khuôn mặt được trình chiếu với 1 cái nhãn nghề nghiệp ở dưới - đôi lúc đó là 1 nghề có địa vị cao (CEO, bác sĩ), lúc khác là 1 nghề có địa vị thấp (thợ cơ khí, thợ sửa ống nước). Sau khi xem 1 loạt ảnh 20 khuôn mặt địa vị cao và 20 khuôn mặt địa vị thấp được trộn lẫn ngẫu nhiên, những người tham gia hoàn thành 1 nhiệm vụ 5 phút (mục đích gây sao lãng). Sau đó các nhà nghiên cứu trình chiếu 1 loạt ảnh 80 khuôn mặt, 1 nửa trong số đó là những khuôn mặt mà người tham gia đã xem lúc trước và 1 nửa là số khuôn mặt mới. Nhiệm vụ của người tham gia là cho biết với mỗi khuôn mặt, liệu đó là khuôn mặt họ đã xem trước đây hay là 1 khuôn mặt mới. 

Các kết quả cho thấy những người tham gia quả thật phân biệt tốt hơn những khuôn mặt cũ với khuôn mặt mới khi những khuôn mặt có địa vị cao so với địa vị thấp. 

Trong 1 nghiên cứu thứ 2, các nhà nghiên cứu đã thay đổi cách tiến hành 1 chút. Đầu tiên, thay vì chỉ ra nghề nghiệp của mỗi khuôn mặt với 1 từ, mỗi khuôn mặt được trình chiếu với quần áo giúp nhận diện nghề nghiệp. Ví dụ, 1 bác sĩ mặc áo khoác trắng và ống nghe quanh cổ. Thứ 2, thay vì đơn giản là nhớ lại những khuôn mặt, những người tham gia chơi 1 trò chơi gọi là Concentration. Người tham gia di chuyển 2 bức ảnh trên màn hình máy tính để tạo ra sự hoàn chỉnh (2 hình cho thấy cùng 1 người). Ratcliff và cộng sự phát hiện thấy những người tham gia có thể ghép hình dễ dàng hơn đối với những đối tượng có địa vị cao so với địa vị thấp. Nói cách khác, họ không chỉ nhớ những khuôn mặt địa vị cao tốt hơn mà họ còn nhớ vị trí của những người đó tốt hơn.

Những phát hiện đó nói với chúng ta điều gì? Chúng làm sáng tỏ việc làm thế nào những động cơ (1 cách tự động và hiệu quả) của chúng ta có thể ảnh hưởng đến tri giác, nhận thức của chúng ta. Có  lẽ, bạn bị thúc đẩy chú ý nhiều đến 1 người quyền lực hơn 1 người không quyền lực vì, theo định nghĩa, 1 người quyền lực có nhiều sự kiểm soát hơn đối với những kết quả của bạn. Như vậy, bạn phải có nhiệm vụ thu thập càng nhiều thông tin mà bạn có thể về người này để biết cách làm thế nào hành xử trước người đó. Điều thú vị là những sự tính toán đó dường như xảy ra 1 cách tự động, nằm ngoài ý thức. Hơn nữa, những sự toan tính đó mở rộng ngay cả đối với những người có địa vị cao chỉ tồn tại qua những bức ảnh - nói cách khác, những người không thực sự có bất kỳ ảnh hưởng nào đối với những kết quả của bạn. Nó gần như là mọi người có thói quen rà soát quyền lực. 



Nguồn: PsychologyToday