Tản văn TrienNguyen

Tản văn TrienNguyen

Mưa chiều...


Cơn mưa ầm ào bất chợt, như em bất chợt đến và bất chợt ra đi. Ta xua hoảng loạn ùa lên mắt, bỗng cay xè khoảng trời nhớ chẳng riêng ai. Mùa mưa này là mùa mưa thứ mấy ta đã ở đây, nơi kỉ niệm? Vẫn không thể ngăn lòng thôi thương nhớ về một người con gái nào đã qua.
Mưa gợi nhớ biết bao kỉ niệm ngọt ngào và đắng xót. Mưa oằn mình thương khóc cho hai kẻ phải chia tay. Mưa không làm gì được, chỉ là chứng nhân cho mối tình vụng dại bên hiên căn nhà tập thể nhỏ ở một phố trọ nghèo nàn.
Thời gian mấy năm không dài cho một mối tình nhưng lại quá thừa để mối tình mãi mãi dai dẳng như lửa cháy đa mang. Xa em mấy năm, ta chẳng biết em đã làm gì và được gì cho cuộc sống em chọn lựa. Riêng ta, bấy nhiêu tháng ngày, vẫn một kiếp phiêu bồng, gót chân lang thang khắp Bắc khắp Nam, vẫn chẳng đâu ghì nổi cánh chim bằng. Ta đi như thể tìm nơi chôn mối tiếc nuối gắng nuốt vẫn hoài nằng nặng nơi cổ họng chát đắng...
Hồi nào, khi em còn là cô gái nhỏ hằng ngày thơ thẩn nhặt những chiếc lá bàng già, vàng óng màu thời gian; khi ta còn là gã sinh viên nghèo cuồng ngông nuôi ảo vọng về một cuộc tình cứu rỗi cuộc sống riêng tư vốn chẳng mặn mà; hai đứa gặp nhau như tìm được một nửa của mình. Tại sao mình chia tay nhỉ? Tại sao em chóng quên ly chè kem mát lạnh mỗi khi tan lớp? Tại sao em quên cái nắm tay run run, vỡ òa của một tối trong quán quen? Tại sao và tại sao?...Nếu ta hỏi mình mãi, chắc ta điên mất! Mà ta đã chẳng điên rồi còn gì? Không điên sao khi lan man tìm về dưới gốc bàng già nhặt lên chiếc lá của ngày nay và khắc dấu tên ai? Chẳng điên sao khi gọi hai ly cafe đen đặc màu bóng tối, như mắt em ngày chia xa, chỉ để thì thầm cho mỗi mình nghe lòng thương nhớ cồn cào?
Mấy năm rồi, thời gian là người thầy dạy vĩ đại, nhưng cũng là người thầy khắc nghiệt nhất. Chiều nay, sờ lên trán thấy lô xô vết hằn thời gian, chỉ kịp buông một tiếng thở dài. Ông lão đứng cạnh ta bên hiên, dõi mắt tận nơi nào, đưa chuyện: " Trời cứ làm mưa hoài, nhân gian nhiều người thối ruột... Cậu đã được mấy cháu? Về muộn thế này chắc chị nhà và mấy cháu đang mong?" Nghe nhoi nhói đâu đấy một nỗi thảng thốt mơ hồ, như kim đâm qua thớ ngực. Có một ngày nào đã qua, em và ta đã từng vẽ chung một ngôi nhà của hai đứa, nhìn nhau cười òa, sao mộng ước xa xôi?...
Ông lão trầm ngâm buông lời như từ cõi nào vọng lại: " Có những buổi chiều mưa như thế này, ngày xưa tôi từng đứng bên dốc cầu Đông Ba để chờ người yêu tôi, một cô gái dòng Tôn Thất, chở nhau về nhà cô ấy phía bên kia cầu Đập Đá...Ngày đó Huế còn buồn lắm... cậu ạ!..." Ta cũng đã từng đến Huế vào một buổi chiều mưa phơ phất, loanh quoanh thành nội trong màu hoàng hôn u buồn bắt đầu xõa phủ chiếc áo nhạt nhòa lên những cội cổ thụ già phía bờ tường nhuộm rêu ngày tháng, với em bên cạnh, nhỏ bé hiền lành...
Ông lão đi hiên mưa mình ta đứng lại, ánh sáng cuối ngày bỗng trong veo trên mắt lá xanh biếc dịu dàng, màu vàng mật choàng lên vai buổi chiều vẻ lơ đãng êm đềm, như vỗ về sau cơn mưa nặng hạt. Cuộc sống là một guồng quay đều đặn và hối hả. Qua một bận, vòng quay hình như càng lúc càng rộng lớn, ta ngẩn ngơ đi về phía nắng nhảy múa, nhủ thầm...

Rêu Hoài Niệm...
Thơ thẩn mà làm chi? Ừ, thả đi mơ ước, nhặt lại cành rêu phủ xanh kỉ niệm ?" buồn như lời tháng năm trôi hòai. Dĩ vãng xa mù. Sông xưa thôi thề hẹn. Nhắc lại mọi thứ chỉ thêm chông chênh nỗi nhớ.
Nước mắt cô bé ngày xưa sao yêu quá đỗi? Nước mắt em bây giờ sao quá xa xôi? Hiểu nổi không khi thời gian đuổi nhau thành năm dài thàng rộng, mỗi người giành một chỗ ngồi riêng cho mình trong căn phòng đời rộng lớn. Em chỗ nào, ta chẳng thấy em đâu? Mà hình như ta cũng chẳng có chỗ. Tại sao em nhỉ? Anh không biết và em lặng im không nói, tình yêu thì thầm chảy qua tay rất vội...
Ơi! Tháng tháng năm năm, ngày nào mình nói cười đánh đu mỗi buổi chiều vàng nắng, ngày nào mình cười tràn vạn ngây ngô. Bây giờ vẫn thế, vẫn đánh đu và cười. Đánh đu với cuộc đời và cười vì không thể khóc. Hạt thóc vàng cho sẻ nâu trên mái ngói, dễ dầu gì? Đâu phải như em nói: em sẽ giữ mãi những hạt thóc đó? Em quên, có khi vì quên...đôi khi vì cố mà quên...
Đêm mênh mông dài. Đêm yên tĩnh trong căn phòng trọ nhỏ hẹp sau một chiều mưa giông. Chẳng còn gì ngoài mớ hoài niệm chạy ngổn ngang qua trí nhớ. Mệt mỏi sau một ngày dường như dồn cả lại. Những dấu tích ngày xưa bỗng hoảng sợ trốn chạy thật xa. Trí nhớ thành trống rỗng. Căn phòng bỗng hóa thênh thang!...
Tự hỏi ngàn lần rồi, sao lại phải nhớ hoài? Em bây giờ như cánh **** phượng đổi màu trên trang vở học sinh ngày cũ. Lần giở từng trang và bất chợt gặp cái màu - đỏ - chẳng - đỏ - như - ngày - xưa. Nao nao đâu đó là nỗi thảng thốt mà không phải là nỗi thảng thốt. Không phải vì hình như biết trước rằng sẽ thế?...

Ngày cũ?
Một bữa dừng chân sau nhiều ngày mỏi mệt với mưu sinh, ta có thấy một chút gì là lạ, mang hương vị ngày cũ. Những ngày cũ với ước mộng trẻ dại.
Những ngày cũ?Ta như chim bay giữa trời. Thanh thoát.
Những ngày cũ?Ta thản nhiên ùa vào cuộc đời với lòng trong.
Và hôm nay, hôm nay ta thấy ta giữa cuộc đời: tinh khôn, thủ đoạn, cứng rắn, giấu mình rất cẩn thận đằng sau lớp vỏ ngờ nghệch?
Những gì trải nghiệm của thời gian, chỉ khiến ta càng lúc càng muốn đi thật xa khỏi trần gian ô trọc mà chạy về trú ngụ trên một đỉnh bình yên nào xa xôi khuất nẻo loài người. Mơ hồ nghĩ về những Mộng Tưởng?
Có lúc, những kẻ tráng niên nghĩ rằng như thế là xa lánh cuộc đời. Cuộc đời là gì? Con người là gì? Quan niệm nào dành cho những người như ta? Không có quan niệm nào hết bởi con đường là do con người khai phá rồi cũng chính con người dẹp lối đó thôi! Mỗi người trong cuộc đời cũng tự khai phá cho mình một con đường riêng làm cách sống với nhân gian?
Trong những đêm thức trọn, lắm lúc mơ hồ ta thấy mình chết đi trong cuồng loạn gió cát cuộc đời. Thầm hỏi lòng : ?oCó khi nào tất cả thật sự chỉ là một giấc mơ huyễn mộng??
?Và những cuộc tình đi vào hư ảo thời gian. Còn chăng là lung linh của kỉ niệm. Huế và khuôn viên xanh lộng gió của trường Tổng Hợp giữa một ngày đầu thu với cái móc tay như lời hứa, để có một gã ngông dại suốt những ngày đầu tiên ở Sài Gòn luôn ngóng trông - nỗi ngóng trông trong trẻo đầu đời?Rồi Đà Nẵng và những ngày lông bông gió bụi cùng những thằng bạn khố rách nhưng thừa khí phách, cùng những chuyến đi xuyên đêm xuyên ngày qua Huế, Quảng Trị rồi đến biên giới đất bạn Lào. Và Đà Lạt với đêm Noel đẹp như mơ giữa cái rét se lạnh của cao nguyên Lâm Viên, có cô bé nhỏ nhắn mặc áo dài trắng tha thướt đi lễ Thánh rồi đi vào giấc mơ tôi, thao thức.Và Sài Gòn cùng những lừa lọc phồn vinh?
Chiều nay, bỗng có một ngày dài. Hinh như dạo này ta ít có thời gian. Những ràng buộc làm cho ta khác đi mà chính ta không tự biết. Và hình như từ những ngày ta có thể làm ra được nhiều tiền thì ta cũng không còn làm được câu thơ nào nữa cho xuôi lỗ tai. Lựa chọn giữa sống còn và khát vọng!...
.......................................................................................
Biết làm gì cho những ngày còn lại trên trần gian?
Mưa đêm nắng sớm che đầu
Nguyện hồn phiêu đãng biển dâu với đời.
Đã nguyện lòng mình như thế, thì hết kiếp này ta cũng chỉ như cánh rong trôi dạt giữa dòng, lấy cái thú phiêu diêu bất định làm niềm vui, gỡ vòng tử sinh trói buộc cuộc đời ta đã bấy lâu.
Đêm đã xuống rất sâu?mịt mùng?hun hút?và hình như ta cũng như đêm?

Trò Đùa Tạo Tác...
Vào những ngày chủ nhật buồn, tôi thường mơ thấy mình chết đi . Chết và những bước mộng phiêu diêu thật có khác gì nhau? Và tôi không biết mình sẽ sống thế nào ở một thế giới mà con người chưa ai từng bước đến để trải nghiệm...
Những huyễn mộng trần gian muôn đời vẫn thế, cứ nối đuôi nhau chạy dài theo ngày tháng song hành cùng khát vọng con người. Trượt trên chuỗi ngày tháng đó, mây gió vẫn hát khúc ca nguyên thủy, bầu không vẫn xanh như thuở hồng hoang vừa khai hoa...
Hỡi ơi Huyễn mộng!...Tôi nhớ câu thơ của một nhà thơ người Quảng Nam:
Buổi chung cuộc một phút buồn ảo mộng
Thì em ơi ta nào có sá gì...
Chung cuộc? Là bắt đầu của những đổi dời? Là chấm hết cho một mở đầu này và mở ra một mở đầu mới?...
Không ai tự biết...
Và tôi, với giấc mộng lạc loài, bỗng trở thành người điên giữa cuộc thế phiêu linh...
Tôi đã gặp em giữa cơn mưa phũ phàng cuốn lấp, lôi tôi vào những vũng lầy nhân sinh, nhầy nhụa... Cuộc tình bắt đầu trong một quán đêm lặng lẽ với tiếng nhạc ru hồn kẻ lữ thứ và cái nắm tay yêu thương, hay tự muôn kiếp nào đã hẹn? Em vẫn thường hay bảo tôi: "Em và anh đã tìm được nhau giữa cuộc đời hư ảo!" Với tri kỷ má hồng muôn thuở vẫn là khách má hồng đa đoan...Cuộc tình với những giận hờn và yêu thương loài người, biết làm sao khi tôi không phải là Thánh Nhân? Và có khi tôi hỏi tôi:" Tôi có thật sự muốn làm Thánh Nhân?"...
Nhìn vào những chuyện ngày xưa, tôi thấy lung linh của kỉ niệm, và vòng hào quang ấy mãi mãi chỉ là vầng hào quang lấp lóa như loài đom đóm lập loè thứ ánh sáng nhỏ nhoi, hư huyễn. Thứ ánh sáng ấy thắp lên những vùng trời xa xưa trôi lạc... Có khi những vầng tà dương trong buổi chiều mộ địa mãi là tà dương mộ địa vời vợi nhạt nhòa...
Con người, nếu vứt bỏ những nhạt nhòa, đôi khi là kẻ đáng khinh. Và sống mãi với những chơi vơi là vô trách nhiệm với hiện tại gần gụi thiết tha...Dường như kiếp làm người cứ quẩn quanh...
Sau 49 năm thuyết pháp, Đức Cù Đàm bỏ đi với nụ cười niêm hoa và câu nói làm điên dảo nhân loài:? Ta chưa nói gì cả!? Hiểu làm sao cái câu lơ lửng ấy...? Những điều có thể hiểu của con người chỉ có thể làm cho con người thêm những ràng buộc trong muôn vòng Tử Sinh... Đức Thích Ca biết điều ấy nên trước khi đi khuất đã thương tình nhân gian mà ném lại cái phao cứu vớt những sinh linh đang vùng vẫy giữa biển khơi của trăm năm đá nát vàng phai... Tiếc thay, cái phao chẳng bao giờ là cái phao nếu không ai thấy và thổi vào đấy những khát vọng thoát ra khỏi vòng lao lung của mờ mịt Đất Trời...
Tuệ Trung thượng sĩ, bậc minh Triết thời Đông A cũng từng cảnh ngôn:
Trong nhà có ngọc đừng tìm kiếm
Gạch ngói mài chi cho uổng công...
Hé mở những cánh cửa là hé mở những cơ Trời huyền diệu...Lời nói là phương tiện để qua cây cầu quá chênh vênh, nối dài đến cõi thanh bình hoa **** thanh tao... Bước qua lại không thể chia sẻ với ai, nói ra thì những kẻ chưa từng qua lại bảo điên loạn. Bởi vậy mà Nguyễn Du than:
Trải qua một cuộc bể dâu
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng...
Không đau đớn làm sao đặng khi biết mà không thể nói như kẻ hiền triết đang ngậm cây treo ngang miệng giếng thì có học trò đến hỏi những điều nan giải. Biết trả lời sao, bởi nếu hiểu đã không hỏi, còn hỏi là chưa thấy, giải thích chỉ thêm oan uổng sinh bình...
Nói như Bùi Giáng thì đó là một loại đường đi trong rừng... Và trong cõi hỗn mang đó mỗi người tự khai phá lấy hành ngã của riêng mình, những trở ngại trên đường đi, và về đến nơi mình muốn đến.
Với tay níu lấy những phù phiếm, để trả lại cho hư vô những gì miên viễn của Trụ Vũ... là trò chơi của tạo tác. Có cách nào khác để tham gia một trò chơi, trừ phi chúng ta chỉ muốn chơi cho vui? Cuộc thời gian khắc nghiệt nhưng dễ dãi đến không ngờ. Thênh thang những giấc ngủ, điên loạn với ưu phiền, buồn vui hay khổ lụy... đáo cục là một trò chơi của Viễn Tượng Phù Hoa!...
Nên mới nói:
Níu làm sao huyễn ảo?
để làm của riêng thân
Với đôi cánh tay trần...?

Trầm luân
Hỡi ơi chàng lữ khách!
Vì đâu hồn cô liêu
gửi trên vùng lụa bạch
Quyện với tiếng sầu tiêu
môi người ngọc yêu kiều?...
- Nhân Ngã Nhẫn-
Hai mươi mấy năm trầm luân, tóc xanh đã nhuộm màu buồn và đôi chân trần lưu lạc không dừng gót phiêu linh mê mải...Một hôm bỗng vướng tình, lưới tơ mành phủ ***g lộng trên vùng tóc rối đượm nồng hương đất trời...tựa hồng hoang như bỗng giạt trôi về ủ hương suối tóc huyền u nhã nguyên sơ?
Muôn năm kẻ má hồng, lưu luyến bóng tình quân...Khúc hát ru xưa à ơi...Lời ca thanh thoát trong trẻo u uẩn hôm nay...bỗng hoà điệu hợp quần trên vừng trán đã lô xô nếp hằn thời gian. Hốt nhiên có một tiếng ca nào vút lên cung siêu độ anh hồn tài hoa kiêu bạc ngông nghênh?Cũng hốt nhiên có một tiếng tơ trầm nào bỗng loang lở dở dang, như tiễn biệt một độ, lẩn khuất giữa vùng khói mờ thời gian... như bóng mây cuối chiều lờ lững bữa tàn ngày nơi trời Tây, hoàng hôn vừa ùa lẫn vào ánh vàng của Mặt Trời soi sáng nhân gian từ sơ ngàn cổ độ?
Mộng miên man vân mấn phủ dương cầm
Nước xuôi dòng là cổ độ đăm đăm?
_Bùi Giáng_
Lưu thuỷ hành vân là mây trôi nước chảy? Hay nước chảy mây trôi? Mà còn miên man vân mấn đăm đăm? Sao còn ngoái trông về cổ độ? Lữ thứ vốn đã không nhà trong tự thân, nay có nơi mà về thì lữ thứ sẽ ra làm sao? Nhưng về là về đâu? ?oLữ khách hồi đầu, lòng tương tư lá!?? Cuộc đi ở của nhân trần cũng nhiêu khê lắm thay!!
Trả lại mộng Hư Không về cho Vĩnh Viễn, cũng là trả lại chính con người nguyên tâm bất sinh với diện mục sáng láng trong từng sát-na thời gian, để mỗi ngày không còn những lữ khách mang mộng hồng trần chới với trong bể nghiệt ngã của Luân Hồi tuần hoàn ân ân oán oán?Trả lại Phù Phiếm cho Phù Vân mê muội, trả em về với áo lụa thinh không, trả thảy thảy những Ly Tồn cho con tạo vần xoay Còn Mất?Ung dung bước để biết rằng chính mình đang bước nhưng lại chẳng phải là mình?Trả Lặng Im về cho nơi Hố Thẳm, trả Mù Mịt lại cho Hỗn Mang như tự thuở nào đã vậy?
Và đêm nay xin trả lại Ngữ Ngôn cho lời nói điêu linh sóng gió, riêng mình ta đón ngậm ngùi, không làm gì, chỉ lặng lẽ nghe nhịp tim mình đập khẽ khàng những vũ điệu dịu êm hơi thở?và trông ngóng vào cõi Mênh Mông để Bình Minh Uuyên Nguyên thấm đẫm thật sâu, thật sâu?trong từng ý niệm hiện tại an nhiên?

Bùi Giáng-
người lữ khách cuồng điên và khôn cùng kỷ niệm
Bất tri tam bách dư niên hậu
Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như?
Tự buổi xa xưa nào, Nguyễn Du xuất hiện trên văn đàn như một tinh cầu rực rỡ, và để lại câu nói buồn ấy thì mấy trăm năm sau, Việt Nam bỗng xuất hiện bóng dáng ***g lộng của một ?ongười điên? Bùi Giáng. Nếu Nguyễn Du đã diệu kì chuyển ?o Kim Vân Kiều Truyện? của Thanh Tâm Tài Nhân sang ?oTruyện Kiều? bất hủ, thì Bùi Giáng đã rất mực tài hoa khi dịch Nhà sư vướng luỵ của Tô Mạn Thù cùng Hoàng tử bé, Cõi người ta của Saint Exupéry, Hoà âm điền dã (Andre Gide), Ngộ Nhận (Anbert Camus), Hoa Ngõ Hạnh (W. Shakespeare)? với dấu ấn riêng và tài hoa làm buốt lòng người.
Bùi thi sĩ sinh ngày 17-12-1926 tại Thanh Châu, Vĩnh Trinh, Duy Xuyên, Quảng Nam. Oâng là thứ nam của ông Bùi Thuyên và bà Huỳnh Thị Kiềng. Tốt nghiệp trung học, ông có ghi danh vào Đại Học Văn Khoa, nhưng rồi bỏ, và để hết thời gian để tự học, nghiên cứu, dịch thuật. Văn nghiệp của ông đồ sộ, có thể tạm chia làm bốn loại:
1)Giảng luận về Văn Học
2)Bản dịch và Giảng luận Triết Học
3)Bản dịch Văn Học
4)Thơ, Văn sáng tác.
Trong đó, thơ là một mảng vô cùng quan trọng, với nhiều tập : Mưa Nguồn, Lá Hoa Cồn, Ngàn Thu Rớt Hột, Màu Hoa Trên Ngàn, Bài Ca Quần Đảo, Sa Mạc Trường Ca, Rong Rêu, Đêm Ngắm Trăng? ( về thơ ông cho đến bây giờ vẫn chưa thể thống kê nổi, bởi mỗi bước chân trên nẻo đời lang bạt, ông đều để lại dấu ấn của mình trên thơ với thi tứ lai láng và tuyệt cùng phóng dạt?)
Thơ Bùi Giáng không dễ đọc, chẳng dễ thể hội. Tôi nhớ, một nhà thơ khi tri kiến chân diện mục Bùi Giáng, đã viết: ?oĐất không nói hết lấy gì chẳng điên??. Phải thế?! Bùi Giáng điên trong hỗn loạn hồng trần? Điên trong mù sa chiêm bao thiêm thiếp? Trong cõi nhân gian nhoà nhạt bóng người? Hay điên cho khỏi phũ phàng với những đôi mắt ?ođười ươi? đang chiếu vào ông soi mói? Người ta có thể trút chữ ?ongông? lên một Tản Đà hào hoa, thì sá gì một tiếng ?ođiên? cho trí tuệ Bùi Giáng? Người ta gán cho ông cái ?ođiên? là có lý do khi ông viết:
?oVà mai sau tôi có xuống suối vàng vẫn mong rằng các vị?sẽ ban ân huệ mưa móc sum suê (?) trên nấm mồ mọc cỏ, những giọt sương trần gian sẽ dỏ hằng ngày xuống đáy huyệt cô đơn?. Hay: ?o Kim Cương nương tử ơi, nếu tại hạ một mai chết đi, nàng hãy ? lên nấm mồ tại hạ? (!)?
Hình như Bùi Giáng có một số mệnh luôn bị ngộ nhận, nhưng cũng luôn hấp dẫn những tranh cãi về mình. Là điên hay tỉnh, nơi tấm thân phiêu hốt và bụi bặm cùng độ kia? Bùi Giáng cũng tự nhận mình điên, nhưng theo ông, đó là ?ocái điên thượng thừa?. Người nghệ sỹ, đến tầm lô hoả thuần thanh, thì sá gì chuyện có hay không có, điên hay tỉnh, sạch hay dơ, trong hay đục, tối hay sáng...? Bởi mạng phận cuối cùng của một người nghệ sỹ là đem thân xác phù du, để nói về chuyện phù du cuộc thế nhân trần. Và tài hoa của nghệ sỹ, phải chăng là đã nói giùm cho người đời, cái tâm linh sâu thẳm uyên nguyên phức tạp khôn cùng, lại giản đơn minh tường không xiết?
Dù bị vận vào một định mệnh trói buộc nào, Bùi Giáng là Bùi Giáng, một ?ongười điên? hoang dại, siêu việt giữa lòng nhân gian mê loạn u trầm:
Ông điên mà zdui zdẻ thập thành
Chúng tôi tỉnh táo mà đành buồn hiu
(Đi về làng xóm)
Chính trong cõi đớn đau riêng mình, Bùi Giáng cũng bộc bạch: ?oCái kẻ dịu dàng như hươu non đành chịu bóp chết lòng mình để rống to như thú dữ. Và Nietzsche đã điên. Trước Nietzsche mấy chục năm, Hoelderlin cũng đã điên. Cùng với bao kẻ khác cũng đã điên. Để ngày nay? Để ngày nay chúng ta tụ hội về đây, xôn xao nêu câu hỏi: ?oCớ sao mà điên?? Nêu một cách rất ngây thơ tròn trĩnh?(Martin Heidegger ?" Tư tưởng hiện đại)Họ Bùi từng trả lời câu hỏi về tên tuổi mình:
Hỏi tên rằng biển xanh dâu
Hỏi quê rằng đã một màu xanh xanh
Ta làm gì có tên, có quê? Tên ta đó, quê ta đó, biển dâu xanh kia hoá thân từ những tang thương kiếp người, trong dòng sông nguồn mạch nào chảy từ muôn ngàn cổ độ. Mà nói cho cùng thì quê hương rốt ráo của mỗi người là ở đâu các ngươi có biết chăng? Mượn cuộc tồn sinh để đón lấy vang động biến cố của Tạo Tác, là ý muốn của ?ogã cà rỡn? kia trong cõi tạm chết ?" sống đấy thôi! (Nói như Bùi Giáng là mượnTại Thể để đón lấyTồn Thể (Hoạt Tinh Thể) uyên nguyên trong ngần bất sinh bất diệt). Hoài Khanh có hai câu thơ thế này:
Qua sông là một nhịp cầu
Qua tôi là một kiếp sầu vô chung
Nhịp cầu là một cái gì để qua sông, thì kiếp sầu vô chung này, kẻ nghệ sỹ xin gánh để thấm đẫm nhân sinh luân hoán phai phôi, là niềm se sắt chờ mong trong kì vọng lơ lửng, lửng lơ?
Phải hiểu thật sự cái ngông kiêu cuồng kia, là tinh thần phóng dật như Lão Trang, lại mang Thiện Tâm của đức Cù Đàm; và đằng sau vẻ ngang tàng kiêu bạc là một trái tim mong manh như thuỷ tinh, vô cùng yếu đuối và dễ vỡ trước những quẩn quanh kiếp người phù thăng. Trái tim kia, quá tinh tế, linh mẫn, nên luôn quắt quay khôn nguôi trước những niềm bi cảm trên ngã đời luân lạc, bất ngờ một hôm đứng sựng lại giữa Tinh Sương Hoằng Viễn?
Có tế vi mới viết những vần thơ tài hoa, thăng tột với con chữ như:
Mưa nguồn đổ xuống trang thơ
Cỏ hoa cồn lũng bất ngờ chịu chơi
hay:
Ngõ ban sơ hạnh ngân dài
Cổng xô còn vọng điệu tài tử qua?
Và có quắt quay không, đớn đau không khi viết:
Lỡ từ lạc bước chân ra
Chết từ sơ ngộ màu hoa trên ngàn.
Hiếm có tác giả nào mà khi chúng ta đọc một câu, một câu thôi, đủ thấy được tinh thể của cả văn nghiệp, khí độ và phong cách xuyên suốt bình sinh. Cái ấy gọi là ?okhai môn kiến sơn, nhất khí quán hạ? (mở cửa thấy núi, một khí xuyên thấu). Bùi Giáng thuộc vào loaị thiên tài không định nghĩa được (génie indéfinissable), kết bằng băng tuyết ở Thiên Sơn hùng vĩ, sạch trong và lung linh mơ hoặc. Tinh chất Bùi Giáng là thứ nguyên liệu quý hiếm, khó nắm bắt, mà lại vượt quá chiều kích bình thường, phải yêu lắm, gắng sức lắm, mới có thể trùng ngộ với Trung Niên thi sĩ qua mấy vần thơ như rỡn:
Tiêu dao phương cảo chuyên cần
Cỏ thơm còn mọc, hồng quần cứ che
Sông lên mùa cũ hội hè
Liễu hoa cổ độ lập loè vết son
Ngẩng lên chót vót trời tròn
Ân tình đất méo máu còn bổ sung?
(Tặng Phố Chợ Lớn)
Gặp Bồ Tát miệng cười như nắc nẻ
Một hôm nào nương tử bước hai chân
Vén xiêm áo nghe tượng thần mở hé
Toà thiên nhiên ngồi xuống cỏ vô ngần?
Hiểu được Nhất Nguyên Thể Luận, vạn vật khởi nguyên nhất thể, thì có thể hiểu thơ Bùi Giáng. Nguy cơ của phát triển là sự phân ly, xa dần suối nguồn nguyên thuỷ diệu huyền. Sa Mạc sẽ lớn dần (ông đã viết Sa Mạc Phát Tiết), và tràn lan hư vô chủ nghĩa. Bùi Giáng từng than:
Trần gian bất tuyệt một lần
Nghe triều biển lục xa dần non xanh
?Màu hoang đảo từ đây em sẽ ngó
Cát xa bờ tơ chỉ rối chiêm bao.
Tái lập lại màu xanh nguyên thuỷ ban sơ, là ước vọng vô chừng của người thi sĩ Đười Ươi. Mà ngôn ngữ, là Huyền Tẫn: vô hạn, vô lường và ẩn mật tinh tế trong vô ngôn, vô ngữ vĩ thanh. Ngôn ngữ thơ ông có ngụ ngôn, ngoa ngôn, dụ ngôn, chi ngôn.. để gói ghém tất cả những gì tinh tuý nhất của ?obản lai diện mục? xưa nay, điều mà ngôn ngữ bình thường không hàm chứa nổi:
Mẹ ơi chiếu cố Sa Mù cho con
hay:
Nguyên hình Nữ Chúa trên ngày phù du.
Ngôn ngữ thơ ấy sâu xa, hùng hậu, bí nhiệm, lại hồn nhiên ngộ nghĩnh như bài kệ của những vị thiền sư, mà ?osư cụ? Bùi Giáng đã cưỡng bức một cách không khoan nhượng để tự thân ngôn ngữ hoá thành chiếc cầu nối phương tiện và cứu cánh trong thơ ông. Bằng năng lực tự sinh hoá khôn cùng, trùng trùng lớp lớp những tầng, nghĩa, chức năng của ngôn ngữ đã được ông dùng đều chung một đích: nói cho được cái Sơ Nguyên Biểu Tượng, phơi mở cái thung dung dị thường phong nhiêu ẩn mật của một Thuần Khiết đã xa xăm.... Oâng từng nói đến việc làm này, hay ít nhất cũng tương tự như vậy:
Thưa rằng nói nữa là sai
Mùa xuân đang đợi bước ai đi vào.
Phong cách ấy, theo ngôn ngữ bây giờ, là hồn thơ mang phong cách hậu hiện đại. Hồn thơ ấy có bắt nguồn trần thế thời ấu nhi:
Tuổi thơ nhiếp dẫn sai miền
Đổ xiêu phấn ****, phi tuyền vọng âm?
Rồi lớn lên chứng kiến cảnh hãi hùng:
Hãi hùng bi kịch đồi tranh
Trùng quan vó ngựa tế nhanh sương mù
Thây người nát ở phía sau
Nghìn thu khép hột khổ đau khôn hàn!
Để một hôm, xuất hiện một cá tính thơ vui vẻ, nghịch ngợm nhất:
Bùi Đưòi Ươi
Đích thị đương nhiên
Là cốt cách thần tiên tót vời
Hơn Lý Trích Tiên
Nhiều lắmmm!
Với nguyên căn đó, ông làm hết mình, sống hết mình trong thơ, bằng niềm phấn khích luôn nồng đượm, say sưa, mặc cho người đời nói gì? Bởi:
Thơ ơi, em bỏ Sa Mù
Đi thiêm thiếp cõi quân thù gọi nhau ?
Bùi Giáng đã điềm nhiên bước giữa nhân trần mải mê mộng mị (?obán rẻ Sinh Tử cho ngày Phù Du?- BG), khơi mở hồn Đông -Tây, xuyên qua thế kỷ và linh hồn Nam Việt bằng miên man vô bờ kỷ niệm. Bởi, khi tất cả đã trôi xuôi, chúng ta còn lại gì cho mình, ngoài những hoài niệm? Hoài niệm, dẫu có hạnh phúc vô biên hay đắng xót luỵ phiền và đau đáu niềm riêng khôn hàn; cũng mang dáng dấp của những thiên thần, xinh tươi lộng ngát như nắng xuân, thu vũ, long lanh vĩnh cửu miên trường ? Có khi vầng tà dương trong buổi chiều mộ địa mãi mãi là tà dương mộ địa vời vợi nhạt nhoà, bất khả tư nghị?
Kỷ niệm trong thơ Bùi Giáng, có thể là cuộc hạnh ngộ mơ hồ kỳ bí giữa thi sĩ và những giai nhân, cười cợt hoang đàng với một Bardot trên chênh vênh đồi núi, một Monroe ẩn khuất khe mương. Có thể là nỗi ray rứt khôn cùng về cái chết của người vợ trẻ, rồi bao năm tháng qua, nỗi quắt quay trong cơn đau cũ đã ung thành mối nhành tư tiêu da diết trong buổi xế chiều:
Mỗi giây phút mỗi bất ngờ
Mỗi đêm tưởng tượng thẹn thò tình em
Tình em bao xiết êm đềm
Tình tôi như thể chênh vênh lạ thường
(Thôn nữ)
Kỷ niệm cũng là cuộc phiêu du trên những vùng miền, linh đinh trời đất lạ với bao ân tình như gió thoảng mây xa lại sâu sắc mặn mà.
Đó là Bình Dương:
Em về đất rộng Bình Dương
Phố mai là gió môi hường se đâu
Tóc xanh bủa lệch mái đầu
Mày xanh như lệ pha sầu ruộng xuân
(Ruộng Bình Dương)
Là Lục tỉnh:
Đây Mỹ Tho, Cần Thơ, Châu Đốc
Long Xuyên ơi và Sa Đéc em ơi
Trời kỷ niệm đi về trong đáy mắt
Thổi dư vang dĩ vãng xa vời
(Chào thu Lục tỉnh)
Là cao nguyên vi vút gió núi mây ngàn ***g lộng:
Ngàn thông ơi ở đó đón bóng tà
Và giữ lại chuyện đời ta đi mất
Bước khúc khuỷu trong ngàn khe khóc lóc
Dặm mơ màng tăm tắp mấy mù khơi
(Giã từ Đà Lạt)
Nói với đất? Nói với người? Hay tiếng vọng từ muôn cõi xa xăm hồn vọng với những dư ba tươi trong lẩn khuất, rồi bất chợt bùng phát ba đào như những viễn tượng mù khơi? Không rõ! Bùi Giáng hồn nhiên bước qua bao núi đồi xứ sở, chẳng để làm gì, chỉ mong thoả nguyện ý phiêu bồng và vuông tròn mối tình êm với người, với đất, với Phong Tình Cổ Lục Như Nhiên?
Nhưng những kiêu bạc phù phiếm kia cũng chẳng là gì, Bùi Giáng đáo cuộc trở về đạm nhiên với ruộng đồng chân chất. Về thôi, Phồn Hoa Phố Phường có là gì, Hồng Trần Sơ Nguyên mới là Bến Thiên Thai:
Tiếng nói xa vang trên đầu ngọn lúa
Vì ngôn ngữ ngày kia em để úa
Bỗng lên lời bên mép cỏ như sương
Cũng xanh như dòng lệ khóc phai hường
??
Người phố thị mỉm cười đầu ngang ngửa
Tô son đỏ vào hai môi lượt nữa
Chợt thấy mình còn đầy đủ dung nhan
Thuở xưa kia suối ngọc ngó mây vàng?
(Biểu tượng Sơ Nguyên)
Trong Bùi Giáng, trong con người đã bao phen làm thiên hạ lay lắt ngất ngây vì những lời thơ anh hoa phát tiết, sang trọng kiêu cuồng, có một người nhà quê. Khi bóng dáng những giai nhân thế trần mờ loãng, là sẽ sàng gót sen thôn nữ đượm hương thắm sắùc đi về, chập chờn ẩn hiện, như khói như sương, vời vợi với trở trăn lung linh mơ ảo:
Gặp em từ ấy tới giờ
Năm mươi năm chẵn như tờ lặng im
Biết bao dâu bể nổi chìm
Đôi lần con mắt lim dim nhớ gì
?Ngày mai vĩnh biệt cõi đời
Trùng lai có lẽ cuối trời biệt ly
(Tặng Gái quê)
Bùi Giáng lặn ngụp hoài trong cuộc sinh ly, mong tìm lại hương vị mênh mông của những người em gái ruộng đồng? Tìm bao hanh hao dịu dàng vương vấn nguyên hoang của tâm hồn ngây thơ trinh nữ? Tìm lại lá hoa của những tháng năm nào xa mút tầm tay:
Bàn chân bước người đi vào một thuở
Lá phân vân bờ cát bến sương rung
Trời khuya khoắt phiêu du trăng bỡ ngỡ
Người đi đâu sông nước lạnh vô cùng?
(Người đi đâu)
Người đi đâu? Chẳng biết. Để nhà thơ ôm mộng trầm luân trong suối biếc rừng già, quy hồi mà tìm kiếm những hương vàng cố quận, để thấy những mái nhà tranh, những bờ ruộng cũ, đậm đà trong lời ca dao hồn hậu thân tình:
Viết thơ lạc dấu sai dòng
Viết trong tức tưởi sợ đồng lúa mong
Nước xanh lên đọt đòng đòng
Ngày mai sẽ mất hạt lòng thơ ngây
(Ca dao)
Để tìm thời thơ ấu xa xưa:
Bao lần anh cùng chúng em lận đận
Bôn ba băng rú rậm luống rùng mình
Những bận nào Quế Sơn rù rì con suối ngược
Nước trôi nguồn suối lũ cuốn phăng phăng
(Nỗi lòng Tô Vũ)

Bùi Giáng đã mở ra một không gian thơ ơ thờ chân chất khi đang rong chơi giữa lòng phồn hoa. Đó là một Quảng Nam đá sỏi khô cằn, là con sông Thu Bồn dịu êm trôi trong khoăn nhặt chơi vơi điệu hò khoan vãi tung sóng nước đêm trăng, là những ngày lũ ngập buồn hiu xơ xác đến thắt lòng. Từ sợi dây ấy, tâm hồn nhà thơ như cánh diều bay đón lấy mọi viễn tượng của thiên nhiên để nó ?obiến thành lẽ sống và chết của chính mình?:
Mây đứng lại nơi chân trời phủ khói
Dòng sông đi đò bến đợi ngu ngơ
Chiều trời đẹp tâm tình em không nói
Đất với trời chung một nghĩa bơ vơ.
(Không đủ gọi một lần)
Bùi Giáng ôm mộng bơ vơ đi muôn nẻo, ấp yêu từng hơi thở của hoài niệm mù sương lãng đãng, để dành và trân trọng từng cuộc gặp gỡ tình cờ:
Đi về làng xóm năm xưa
Viếng thăm người cũ người chưa quên người
(Đi về làng xóm)
Làng xóm ấy, những con người Quảng mộc mạc nghĩa tình ấy, như vẫn chờ dấu chân phiêu sau cuộc rong chơi buồn phiền mỏi mệt, nơi nhà thơ đã một lần rời xa để ra đi nuôi giấc mộng đời. Rồi vạn lần hẹn ngày về:
Non nửa thế kỷ xa quê
Mà chưa có dịp về quê một lần
Bảy mươi mốt tuổi tần ngần
Nước non Nam Việt chiếm gần trọn tim
Về Trung biết chốn nào tìm
Lại ngôi nhà cũ láng giềng đã qua?
Giật mình lúc chợt nghĩ ra
Rằng toàn thân thuộc đã qua đời rồi?
(Tâm sự)
Lời hẹn trở về sao mông lung xa vời cách biệt? Non nửa thế kỷ với biết bao điền hải thương tang, bão bùng dịu vợi và tử biệt sinh ly? Thôn nữ em ơi! Vùng yêu thương ?" em ?" má phấn hương đào nay đã mất, thì sá gì chút đèn màu phố thị trong lễ hội phù hoa ?? Cõi trầm tư như đảo như điên gọi ai về đầu rú khe truông, la đà dừng đậu , rồi la đà vụt mất? Trong dòng lũ của hoài niệm mình, nhà thơ ?onắm tay cô thôn nữ năm xưa, thung thăng rong chơi cùng những Heidegger, Hoelderlin, Saint-Exupéry? la đà bay qua những tháp chuông cổ kính rêu phong hai bên dòng sông Danube hay những vì sao rực rỡ trên dải Ngân Hà? (Nguyễn Hoàng Văn ?" Bùi Giáng, một vùng đất hẹp và một thế giới lớn).
Hoa, giá như cuộc đời không còn những cành lan, những đoá cúc, những mai vàng lấp loá trước sân mỗi độ mùa sang, như báo hiệu, như nũng nịu, như cười cợt, như đong đưa?thì còn gì nữa cho một câu thơ giản đơn mà thê thiết lắng hồn:
Mùa xuân em có về không?
Nhành mai cố quận trổ bông dịu dàng?
Câu hỏi ấy nghe có rưng rưng? Sao năm nay em không về cố quận, để có một người ra hiên ngóng vết thiên di? Vết thiên di của những chân trời lưu lạc tha phương, vẽ chằng chịt trên bầu không gió lộng, nay bỗng như tựu hội đủ đầy bên cành mai gầy đơm hoa lóng lánh tiết xuân khai? Cố quận? Cố quận! Là quê xưa. Là chốn cũ. Là nơi bước chân lưu lạc luôn mong ngóng bữa trở về, từ dạo ngút ngàn xa mãi những chân mây? Hay là cõi uyên nguyên thẳm sâu của mỗi sinh linh trên cuộc thế phiêu hoang? Một câu hỏi từ tốn dịu dàng, mà khơi biết bao nhiêu mùa gió lũ trong trái tim con người, về thời gian, không gian, huyết thống chôn nhau và khôn cùng kỉ niệm sơ đầu? Cố quận, là chỗ từ ấy ta ra đi, và cũng là nơi hẹn bữa trở về??
Cố quận, chỉ giản đơn là cố hương, cố quốc, cố đô? Hay cố quận là tất thảy những gì đã lìa xa, xa mãi, để một hôm, nhìn ngó lại bằng một con mắt:
Vì con mắt một lần kia đã ngó
Giữa nhân gian bủa dựng một bầu trời
Đài vũ trụ hồn nhiên bao rạng tỏ
Một nụ cười thế giới sẽ chia đôi? (Ly Tao 2)
Hay:
Bây giờ riêng đối diện tôi
Còn hai con mắt khóc người một con
(nhạc sỹ Trịnh Công Sơn đã mượn lời thơ ấy phổ thành một ca khúc của ông.)
Rốt ráo sau cùng của thơ người thi sĩ họ Bùi, là muôn vàn huyền nhiệm khôn cùng ẩn mật đằng sau cái nếp gấp của kỉ niệm. Kỉ niệm là nhớ về thời đã qua? Thời đã qua là thời nào? Hãy nghe ông nói: ?o?hai vũ trụ nhìn nhau trong một thế giới, một thế giới ngăn cách với nhau bằng một vực thẳm. Cái cốt lõi của vực thẳm là có thể vượt qua bằng một bước nhảy. Cốt lõi của bước nhảy là sự nguy hiểm? Ở đâu có sự nguy hiểm, ở đó có giải thoát? Ngôi nhà của tự thể không còn nữa. Kẻ chăn tự ngã, anh lính gác cửa hư vô đã bỏ rơi chúng ta. Ngôn ngữ của chúng ta bỗng trở nên lúng túng. Cái nếp gấp trong suốt không bộc lộ ra, vậy còn lại gì là cốt lõi ???
Đất hoa khóc vĩnh biệt người
Ngàn cây cố quận đôi lời sương thu
(Lời Cố Quận)
Trung Niên Thi Sĩ đã mơ về giấc mơ kết nối Đông ?" Tây, giấc mơ nguyên hoang. Nơi cố quận ấy, phải chăng là Niết Bàn, nơi Khổng Tử, Lão Tử, Trang Tử, Jesu Chirist, Thích Ca, Heideigger, Hoelderlin, Nieztsche, Andre Gide, Anbert Camus, Kahlil Gibran? đang nắm tay nhau nhảy múa, ca khúc thênh thênh? Là Uyên Mặc? Hố Thẳm? Là Bình Minh Châu Thổ ? Là Trăng Tỳ Hải? Là Sa Mù Khôi Nguyên? ? Cũng không ai giải thích nổi, xin hãy bước vào bằng tâm linh xưa cũ, để nghe tiếng rì rầm của nhân gian ngàn kiếp, của loài vượn trong rừng sâu như thơ Tuệ Trung thượng sỹ :
Người đời chỉ thấy núi non xanh tốt
Mấy ai nghe tiếng vượn kêu trong rừng thẳm?
Hay như lời tự giới thiệu của René Char, thi sĩ Pháp:
Tôi nói từ cõi rất xa
Ngài nghe tôi nói nó ra thế nào?
(Je parle de si loin
Comment m?Tentendez-vous?)??
Thơ Bùi Giáng dẫn dắt ta qua đầu trời cuối biển, những vườn rộng song thưa, qua miên man đất trời cỏ cây hoa lá, qua bao miền sương đổ mưa giăng chơi vơi, qua bao nhịp luân chuyển chênh vênh của tháng ngày, đến những cõi vô cùng mà ta không sao chạm tới. Đọc Bùi Giáng, người ta cứ phải e sợ ngại ngần, bởi khó thể hội hết khối ngôn-ngữ-thơ-Bùi-Giáng. Và cũng bởi khi đã hiểu lại chẳng thể chia sẻ cùng ai, như trong truyện xưa một người chẳng thể trả lời câu hỏi của người khác khi đang ngậm cây ngang miệng giếng. Có cách giải thích nào khác thì ấy là vì ngại nói đến cái tuyệt bích. Tuyệt bích mãi mãi là khát khao, mà phải chăng khi chạm đến tuyệt bích cũng là sắp sửa của những mùa vỡ tan? Vỡ tan những chân trời viễn mộng. Viễn tượng. Khốn cùng thay! Những diệu vợi ẩn tàng vẫn nghiễm nhiên ẩn tàng diệu vợi. Trung Niên Thi Sĩ bỗng trở thành kẻ đứng trên tịch hạp chon von của tận cùng nhiệm màu vô ngôn. Để cô liêu lên chơi vơi giữa hai bờ Thực Aỏ phiêu linh Huyễn Mộng, và lòng riêng đăm đăm hướng vọng Đạm Nhiên thâm u trầm tịch:
Ta sẽ đến đứng bên bờ nước cũ
Mộng xanh ngần giậy nối giấc em xưa
Ngó non nước giữa sớm chiều tư lự
Đón mơ màng về thổi gió lưa thưa
(Bờ Nước Cũ ?" Mưa Nguồn)
Mặc tất cả, với Bùi Giáng, chỉ cần:
Mai sau có dự hội nào
Ngó nhau từ kỷ niệm đầu bão giông?
Con người, dưòng như có một bi kịch, một triển hạn nào đó với sứ mạng trên trần gian. Sứ mạng chấm dứt, nghĩa là đến ngày về. Góp nhặt tháng ngày, như sẻ nâu nhặt thóc trên mái ngói những ngày đông giá, để chờ một mùa xuân - mùa xuân miên viễn tinh khôi, mùa xuân trường cửu vĩnh hằng của bà mẹ Phusis hiền hoà ngàn năm thắm mãi dư vang mưa nguồn?
Đốt phá hết cuộc đời, đốt phá hết khái niệm, ràng buộc, đốt phá sạch sành sanh ham muốn, cả những ước muốn đốt phá? mới thực sự là sống. Vạn điều khổ đau, đều khởi lên từ một ánh nhìn, một nghĩ suy. Hôm nay đốt tàn tro kỉ niệm, là để về tử tận ươm mầm tái sinh. Cánh thiên nga đã tắm trên dòng sông thế dương, để rồi vù bay giữa những chân trời xa mờ, tinh khôi thân xác mà dấu vết hiện diện có chăng là sóng nước lao xao, một bận, và yên lặng ngàn ngày? Bùi Giáng đã mất, hạc vàng đã về Bồng Lai, cuộc tắm táp giữa dòng, là để về non khơi xa khuất viễn phương, giấu lệ ngàn năm tuôn dài trên những vùng xa ngái?
Em về mấy thế kỷ sau
Nhìn trăng có thấy nguyên màu ấy không?
Ta đi gửi lại đôi dòng
Lá rơi có dội ở trong sương mù?
Chiếc lá ấy trả lời:
- Thưa rằng ly biệt mai sau
Là trùng ngộ giữa hương màu nguyên xuân.
(Chào Nguyên Xuân)
*************0o0*************
?oHuyền Tẫn? : Huyền ?" nghĩa lý sâu thẳm. Tẫn ?" con thú giống cái. Từ này được hiểu là ?oNguyên lý Mẹ? ?" cốt lõi tinh hoa Đạo Đức Kinh của Lão Tử.

Đây là bài viết về Bùi Giáng thuở xưa của tôi, có tham khảo một số ý kiến của người đi trước, đặc biệt là bài viết của anh Nguyễn Hoàng Văn.
Sau thời gian này, tôi có viết thêm một số bài nữa, hy vọng có cơ hội sẽ post lên đầy đủ.

Nhưng post lên để làm jì chứ? Khoe chữ à? Chán nhể TTVN giờ vẫn còn những người này. Mà ngưỡng mộ những jì bạn iu viết đấy, hay phết, mỗi tội dài quá đọc được mỗi tile

Quê Cũ và Me.
Ngoài trời đang trở gió, hình như lác đác vài giọt mưa, thật lạnh khi chạm khẽ vào tay tôi khi với qua khe cửa sổ. Tiếng chó sủa ở xóm xa làm tôi chạnh lòng khi nghĩ về quá khứ, một quá khứ gắn liền với tuổi thơ tôi bên ngôi nhà tre nhỏ giữa một làng nghèo. Ngôi nhà với một người mẹ và hai đứa con trai nhỏ dại. Mỗi năm vào mùa mưa lại che trước, đỡ sau. Ngôi nhà thiếu bóng đàn ông, bởi hai người con trai lớn đều xa nhà trọ học, người cha thi thoảng mới trở về. Và những đêm ba mươi Tết đì đùng tiếng pháo giao thừa, lép bép tiếng củi khô từ bếp lửa nồi bánh tét luộc dở dang, lạch xạch tiếng bàn máy may của Me cho bộ đồ cuối năm giao khách? Âm ấm thoảng hương giao thừa là không khí gia đình nghèo với hạnh phúc giản dị cùng bánh mứt, hạt sen và trà ủ hương trong ấm dừa (ấm làm bằng vỏ trái dừa). Những năm tháng bên người mẹ đã luôn là điểm tựa và là sợi dây níu kéo tôi trở về mỗi khi tôi bay quá cao, quá xa?
Giờ đây, Mẹ nằm yên giữa lòng đất lạnh, ngàn năm nghe vọng tiếng thì thầm nhân gian. Con của Mẹ giờ đây lại lao vào dòng xoáy của cuộc mặc cả thời gian? Giờ đây, khi nếm thấy mùi đời, mới quý cái ngày xưa bên ngôi nhà nhỏ với hàng dậu chè tàu lưa thưa. Biết quý cũng là lúc đã mất. Khóc cũng vậy thôi, chẳng để làm gì phải không Me? Con đã khóc biết bao lần bên mộ Me mà có khi nào mua được bao giờ một nụ cười Me, một bàn tay ấm năm nào, một cử chỉ xưa quen?...
Cuộc đời Me là một chuỗi gian truân. Me đã truyền hết dâu bể tháng ngày cho con bằng mỗi câu chuyện kể trên chiếc giường tre nhỏ kê ở đầu nhà mỗi đêm trăng sáng, bằng giọng ngâm thơ đượm chất phai bay thời gian mỗi khi luồn mũi chỉ đường kim, bằng những đêm thức trắng bên khói thuốc lá xanh cả đêm, bằng giọng ho húng hắng ngày một tăng cho đến khi phát bệnh, bằng chiếc khăn tay đẫm máu mà mỗi sáng thức giấc con vẫn xối nước cho Me xả mà không hề hay biết, bằng mỗi lần nhẹ nhàng dém lại màn chăn và mỉm cười khi nhìn con lảm nhảm nói mê?
Bây giờ con trai của Me cũng đa đoan như thế. Nghệ sỹ là kiếp lỡ mang, như trò đùa của Hoá Công, có mấy khi vui? Con chỉ trách sao khi xưa mình không đủ lớn khôn vào ngày xưa ấy để hiểu Me được phần nào. Đến khi hiểu thì con đã phải đối diện với đời con mất rồi, lữ thứ!...
Đêm đã sâu. Con vẫn không thể ngủ được Me à! Và buổi chiều nay khi con về ngồi bên mộ Mẹ, nghe tiếng chuông chùa thỉnh vọng gần xa, trải dài vào cánh đồng làng nằm sát triền đồi, mơ hồ dường như chảy qua mái đầu...
Nén nhang trong buổi hoàng hôn, cháy sáng, xoè bay những đóm sáng lẻ loi dưới gió, nhưng lại làm chung quanh bỗng trở nên lạnh lẽo hơn bao giờ. Ánh sáng nào, rồi cũng sẽ tắt, Me nhỉ?...
Sao bỗng như con thấy dáng Me thấp thoáng trong vầng tà dương vừa lẩn khuất sau đồi...?