Tháng Tư ác liệt (Olivier Todd)

Ở Washington, trong cuộc trình bày trước Hội đồng An ninh Quốc gia, William Colby, người phụ trách cao nhất của CIA đã trình bày về hoàn cảnh quân sự ở Việt Nam là rất nguy kĩch. Những người sao chép lại và những nhà phân tích của CIA ở Washington đã chú ý tới bản báo cáo của Frank Snepp. Họ cũng đã nói thẳng ra rằng: ?oTất cả những câu chuyện tào lao xung quanh chuyện thương lượng? về phần của CS ?osẽ chỉ là một mưu mẹo?.
Những cơ quan tình báo và những nhà báo, ai sẽ ca tụng những nguy hiểm và sự quan trọng việc sao chép lại của sự quan liêu bàn giấy về việc ngoại giao? Với đẳng cấp quan trọng của đại sứ quán Mỹ ở Sài Gòn thì tư tưởng chính vẫn là việc tiếp tục đeo đuổi về 1 giải pháp thương lượng.
Học viện Pháp ở Sài Gòn đã trình chiếu cuốn phim có những hoàn cảnh tình tiết ?oLes yeux Fermés? (Những con mắt nhắm). Cả những người ở miền Nam VN cũng đã tin hay thấy tự tin về những cuộc thương lượng chính trị có thể xảy ra tùy tình hình. Trong giới báo chí, Ẩn, 1 trong 3người lính Ngự Lâm pháo thủ, tỏ ra mẫu mực, tuyên bố với 2 người bạn thân là Vượng và Cao Giao:
- Những người CS muốn thương lượng.
Ẩn, người cao lớn, có những nét đặc biệt, lịch sự, nhã nhặn, xử sự như 1 người Anh không chê vào đâu được, và như 1 người Pháp tuyệt vời - Ẩn rất nhạy cảm. Là thành viên đương thời của tòa soạn báo Times ở Sài Gòn, đã có được sự nể nang của những ban tham mưu quân sự và ngoại giao. Ẩn đã cộng tác với báo Christian Science monitor (người hướng dẫn khoa học Thiên chúa giáo) và làm việc cả cho hãng Reuter. Ẩn yêu quý những con chó và các giống chim. Ẩn đã cung cấp ít ra cho 80% bài từ Việt nam gửi về cho báo Time ở Mỹ.
Những thông tin và những sự phân tích do Ẩn thu được qua nhiều phóng viên báo chí nước ngoài. Trong quá khứ, Ẩn luôn tỏ ra là người biết nhìn xa trông rộng.
Còn với bà Nga, cũng làm việc ở tòa soạn báo Time, Ẩn lại thường đôi khi tỏ ra không yêu thích gì người Mỹ. Ẩn khuyên bà Nga nên rời bỏ đất nước để ra đi. Ẩn cũng mong bà mẹ của mình được di tản. Vào lúc này, tòa soạn báo Time cũng đã chuẩn bị cho các đôi vợ chồng và con cái của những người cộng sự với tuần báo được ra đi. Lúc này Ẩn đã giải thích cho Cao Giao là không nên hoảng hốt.
Ngườp Sài Gòn chen nhau đến các nhà băng rút số tiền của họ để đổi thành đồng USD. Họ phải chịu đựng các thủ tục, nếu muốn ra đi thì người Việt Nam phải có hộ chiếu quá cảnh, một tấm hộ chiếu được ra đi và phải làm mọi thủ tục với cảnh sát. Để có vài tấm hộ chiếu được phép ra đi họ phải thương lượng với 10 triệu đồng VN hay 14.000 USD đổi theo giá chính thức. Những người có thể bị động viên vào lính không được phép rời bỏ Việt Nam.
Muốn tiến hành lập các hồ sơ, một vài viên chức Mỹ đã đặt ra những vấn đề thiết thực: Dự kiến về quân sự và chính trị của Hà Nội là vấn đề gì? Tình hình Campuchia ra sao? Tổng thống Ford có đạt được những khoản tiền phụ?

Vào tuần lễ thứ 2 của tháng Tư, đã có 9 sư đoàn của Bắc Việt đang hướng về Sài Gòn. Tham mưu trưởng quân đội miền Nam VN không còn nghi ngờ gì về việc 9 sư đoàn Bắc Việt sẽ mở cuộc tấn công vào Sài Gòn. Tướng Viên, kể cả tổng thống Thiệu đều không tin vào 1 giải pháp chính trị nào. Viên không còn tự hỏi liệu quân đội Bắc Việt có tấn công Sài Gòn hay không, mà chỉ cần biết là họ sẽ tấn công khi nào và bắt đầu từ đâu?
Bộ tham mưu Bắc Việt đã chủ động làm 1 vài động tác giả trong việc nghi binh, áp dụng châm ngôn của Mao Trạch Đông trong mọi chiến lược là: ?oNếu anh muốn tấn công phía Tây, thì phải quấy động ở phía Đông?.
Các cơ quan tình báo đánh giá là Bắc Việt sẽ tấn công Xuân Lộc, 1 thủ phủ đẹp của 1 tỉnh có 100.000 dân cư, nằm giữa rừng cao su, lọt giữa 2 rặng đồi cách phía đông Sài Gòn độ 100 km.
Quân đội miền Nam VN đoán chiến thuật cổ điển của Bắc Việt là đánh theo gọng kìm. Tướng Trà sẽ tung 3 sư đoàn của quân đoàn số 4 vào cuộc chiến trận. Sư đoàn 341 tiến theo hướng Tây Bắc, Sư đoàn 7 sẽ đánh xuống từ mạn Bắc Đông Bắc, và Sư đoàn 6 sẽ xuất hiện ở hướng Tây Nam.
Sư đoàn 341 tiến công trước, gồm có rất nhiều tân binh trẻ. Có nhiều người lính còn chưa đến 17 tuổi, họ làm liên lạc giữa các tiểu đoàn. Sư đoàn này sẽ tiến vào thành phố Xuân Lộc, chiếm lấy vị trí theo mũi tên nhà thờ đạo, sau đó phát triển sâu vào khu chợ và bến xe ca. Những bộ binh của Sư đoàn 18 miền Nam VN, do tướng Lê Minh Đảo chỉ huy đã đẩy lùi được quân của Sư đoàn Bắc Việt 341. Sau những cuộc chiến giáp lá cà ác liệt, quân của Trung đoàn 43 miền Nam VN đã buộc những đơn vị đầu tiên của Sư đoàn 6 Bắc Việt phải rút lui.
Cuộc chiến đấu diễn ra ở Xuân Lộc rất khủng khiếp. Quân Bắc Việt đã trút xuống ngoại ô thành phố này 10.000 viên đại bác trong 24 giờ. Từ tháng 1, đây là lần đầu tiên khoa chiến thuật logic của Bắc Việt đã gặp những khó khăn nghiêm trọng. Tướng Trà phải gọi các trung đoàn dự bị của những sư đoàn 6 và 7 ra tham chiến.
Quân đội miền Nam VN đứng vững trong thành phố đã bị tàn phá nghiêm trọng. Nhưng lúc này họ bị vướng bận vì những người chạy trốn là dân cư của Xuân Lộc và những vùng xung quanh muốn chạy trốn về Sài Gòn. Con đường về thành phố Sài Gòn đã bị pháo binh Bắc Việt băm nát không còn có thể vượt qua được. Những người dân lại chạy đổ dồn vào trong thành phố Xuân Lộc.

Ngày 10-4, Bộ tham mưu quân đội miền Nam VN buộc lòng phải có quyết định quan trọng. Những người bảo vệ Xuân Lộc đang cần được viện trợ. Người ta không có thể rút được quân phòng thủ ở Sài Gòn và luận chứng đã được dùng như ở Huế và Đà Nẵng cũng không chấp nhận được, vì Xuân Lộc là 1 phần của vị trí phòng thủ Sài Gòn. Viên Tổng tham mưu trưởng đã phải sử dụng đến quân dù.
Patrick Hays ở gần nhà máy Michelin đã chứng kiến việc xuất quân của quân dù bằng con mắt của người am hiểu. Họ là những người lính đầy nhiệt tình hăng hái, can đảm và cũng có cả sự yêng hùng khoác lác. Những người lính dù này không đội mũ sắt mà đội mũ nồi màu đỏ. Những đội quân này có kỷ luật tốt. Có gần 2 binh đoàn quân dù đã bị ?othiệt hại nặng? trước Nha Trang và Phan Thiết khi kìm chân quân đội Bắc Việt. Họ đã có tới 30% số quân tử trận.
Những sỹ quan Mỹ vây quanh tướng Holmer Smith đã nghĩ rằng cuộc chiến ở Xuân Lộc không quyết định được sự kìm giữ cuộc tiến quân của Bắc Việt và ổn định mặt trận. Ai biết được điều gì có thể xảy ra? Đây có thể là 1 chiến thắng để có thể kích thích những ủy viên trong phái đoàn của tướng Weyand. Những người lính miền Nam VN đã chứng tỏ họ có thể phòng thủ và phản công, và như vậy họ xứng đáng được sự viện trợ giúp đỡ của người Mỹ. Người ta đã cử những máy bay trực thăng để cho những nhà báo nước ngoài toàn quyền sử dụng để họ có thể chứng kiến được 1 chiến thắng của miền Nam VN.
Tham mưu trưởng Viên thấy rằng ông không thiếu mọi vật chất và đạn dược. Người ta có thể trang bị cho mỗi người của 2 tiểu đoàn thuộc binh đoàn số 1 được di chuyển bằng máy bay loại vũ khí nhẹ chống chiến xa là súng Law. Người ta sẽ phá vỡ được gọng kìm bao vây Xuân Lộc. Những máy bay tiêm kích ném bom F-5, những máy bay Skyraiders A-1 sẽ phá tan những trung đoàn thuộc sư đoàn 341. Những chiếc máy bay vận tải C-130 đã thả những quả bom nặng 375 kg qua cửa phía sau của máy bay ở tầm thấp.
Nhưng 1 tin không vui đã tới với Bộ tham mưu quân đội miền Nam VN là Bộ Chỉ huy tối cao của Bắc Việt đã quyết định tung các sư đoàn 325 và 312 vào cuộc chiến ở Xuân Lộc

Ý chí của những người phòng thủ Xuân Lộc tỏ ra rất cao. Đội quân dù và biệt động quân đã được điều lên Xuân Lộc. Con đường về Sài Gòn đã được giải tỏa. Những lực lượng tăng viện đã đi qua con đường này. Những máy bay trực thăng chở những người bị thương. Có những máy bay trực thăng tấn công cũng bị tham dự vào cuộc chiến trận. Quân đội miền Nam Vn phải chống cự 1 với 3 người, nhưng kẻ địch củ họ không có được sự trợ lực của không quân. Pháo binh Bắc Việt lại nã đạn liên hồi vào căn cứ sân bay Biên Hòa, là nơi xuất phát của phần lớn máy bay của miền nam VN. Nhưng người ta đã vội chuyển các máy bay tiêm kích ném bom về phi trường Tân Sơn Nhất, và ở đây các máy bay này đã được tiếp thêm bom đạn và chất đốt.
Trong các cánh rừng cao su xung quanh Xuân Lộc, những căn cứ hậu cần của Bắc Việt đã được tiếp tế đầy đủ và được chỉ huy chặt chẽ. Những máy bay trực thăng của quân miền Nam đã chỉ định chính xác nơi đặt pháo và chiến xa của Bắc Việ. Các sỹ quan bộ binh của miền nam đã dễ dàng dựa vào sự chi viện của pháo binh và của máy bay. Người ta có thể trở lại thời kỳ đẹp đẽ của cuộc chiến thời Mỹ tham dự. Tính lạc quan dễ lây lan đến nỗi Homer Smith ở Sài Gòn đã gửi điện tín cho tướng Browe, chủ tịch Hội đồng ban tham mưu ở Washgton, là 1 sỹ quan cao cấp nhất trong ngành quân sự Mỹ:
?oQuân đội miền Nam VN đã thu được thắng lợi đầu tiên? Lòng quả cảm và tính hăng hái của các đội quân miền Nam VN đã hình như giải quyết được 1 câu hỏi: Lực lượng quân sự của Cộng hòa Việt nam có thể tự chiến đấu được không??
Ngày 10-4, bản tổng hợp của các cơ quan tình báo ở Washgton đã cho rằng bắc Việt sẽ không còn đủ sức mạnh trong vài tuần tới ?ođể tiếp tục mở cuộc tổng tấn công vào Sài Gòn.?
Một mặt trận ổn định cộng với ý muốn thương lượng của cả phe này và bên kia sẽ là 1 giải pháp chính trị. Bà Nguyễn Thị Bình, sau chuyến đi thăm châu Phi trở về đã tuyên bố Chính phủ Cách mạng lâm thời sẽ thực hiện những mục tiêu của mình ở miền Nam VN ?onếu có thể bằng biện pháp quân sự?

Quốc hội Hoa Kỳ đã bắt đầu họp lại từ ngày 7-4. Trong các bang và các khu ngoại vi, những nghị sỹ và đại biểu đã thăm những cử tri có ác ý đối với chế độ Sài Gòn. Có cuộc thăm dò đánh giá ý nghĩ của các cử tri. Có 2 người Mỹ trong số 3 người đã phản đối sự giúp đỡ về quân sự của Mỹ cho miền Nam VN, ngay cả khi điều đó tránh được cuộc tắm máu của dân chúng nước này. Các ban và thứ ban đã tiến hành huy động bộ máy nặng nề về dân chủ. Bộ trưởng Bộ Quốc phòng James Schlesinger tuyên bố sự tin cậy của thế giới đối với Hoa Kỳ đã chăm chú: ?oChúng tôi không phải là 1 đất nước bỏ rơi bạn bè của mình, phản bội lại các đồng minh và giữ lại lời hứqa của mình?.
Ở Washington, càng ngày người ta càng nói đến những thỏa thuận bí mật đã được tổng thống Nixon thông qua. Có còn không việc nuốt lời hứa cam đoan ?obằng miệng?? Nghị sỹ Henry Jackson đòi Kissinger phải ra trước Quốc hội trình bày 7 điểm về những đảm bảo mà ông ta tiến hành ?okhông báo cáo với Quốc hội". Hơn bao giờ hết, tổng thống Ford và chính phủ của ông bị coi như thủ phạm.
Qua những cuộc trao đổi công khai hay bán công khai kéo dài, các nghị sỹ và đại biểu đã chất vấn những người chịu trách nhiệm của Bộ ngoại giao và Bộ Quốc phòng, của cơ quan CIA và của tất cả những cơ quan hành pháp. Các ban đã phân tích rõ ràng việc trợ giúp quân sự chỉ càng gây thêm thù địch và việc cần phải giúp đỡ nhân đạo.
Nghị sỹ Hubert Humphrey, cựu phó tổng thống nói trong hành lang:
- Tất cả mọi người đi dạo chơi với những lời ngọt ngào trong tai để tuyên bố là mọi việc sẽ diễn ra rất tốt. Điều đó không phải như thế đâu. Đó chỉ là 1 thảm họa. Tôi không sẵn sàng thẳng thắn chấp nhận những người mà họ không muốn dừng lại và muốn chống cự để sống sót.
Trong bầu không khí hội họp trang nghiêm, tổng thống Ford đã nói với các ông nghị sỹ và đại biểu về vấn đề giúp đỡ cho miền Nam VN. Đa số với lòng tin và cũng có người sợ làm phật lòng các nghị sỹ, nên có nhiều người trong Quốc hội cho biết là họ sẵn lòng bầu cho việc giúp đỡ nhân đạo và đồng ý với số tiền chi cho việc di tản, nhưng không chi thêm 1 đồng USD nào cho chiến tranh. Ford phải thể hiện kịp thời cho việc đó.
Tổng thống đã nhắc lại là 3 tháng trước đây ông đã đề nghị sự giúp đỡ thêm. Nhưng tối hôm nay thì ?ođiều đó sợ là đã quá muộn?. Ông nhắc lại những luận chứng của chính phủ trước đây: Quốc hội đã từ chối việc bầu hàng loạt những sự giúp đỡ cho miền Nam VN, và như vậy đã khuyến khích cho Hà Nội gia tăng các cuộc tấn công của họ.
Các nghị sỹ không chấp nhận cách gán cho họ trách nhiệm về sự tan vỡ của miền nam VN.
Tổng thống còn nghĩ đến nhiều cách giải quyết, mà trong đó có 2 cách được coi là tốt nhất: Không làm gì hoặc lại tuyên bố chiến tranh để đòi áp dụng các điều khoản của Hiệp ước Paris.
Hai cách khác dung hòa hơn: Chấp nhận 300 triệu USD giúp đỡ quân sự theo yêu cầu từ ban đầu, hoặc tăng cường sự giúp đỡ về quân sự và kinh tế.
Ford thấy nên làm theo giải pháp cuối cùng. Tốt nhất là sẽ giúp đỡ cho miền Nam VN ổn định được hoàn cảnh về quân sự và có được 1 thủ tục về chính trị. Còn xấu nhất là có thể cho phép di tản 6 ngàn người Mỹ vẫn còn ở lại miền Nam VN và 1 số người Việt Nam khác.
Ford khẩn nài các nhà lập pháp chấp thuận số tiền ấy và sẽ quyết định vào trước 19-4

Ford còn nêu lên 1 vấn đề rắc rối nữa: Quyền hạn của tổng thống sẽ được như thế nào khi phải dùng đến sức mạnh quân sự để di tản những người Mỹ ở Việt Nam và ?onếu điều đó là cần thiết?.
Ford nghĩ đến mọi thứ luật pháp được mở rộng dưới thời Nixon, để hạn chế quyền hành của tổng thống. Ford mong người ta cho phép gủi các đội quân Mỹ để ?obảo vệ và họ tống? các công dân Mỹ. Nhưng Ford cũng không muốn dù trong trường hợp nào bị kết tội là mở lại cuộc chiến tranh. Theo hiến pháp, Quốc hội ?osẽ có quyền? tuyên bố chiến tranh?. Không 1 tổng thống nào, kể cả Kennedy, Jhonson, Nixon không kêu gọi các nghị sỹ về ý nghĩa này.
Thực tế Quốc hội Mỹ chưa bao giờ tuyên bố chiến tranh kể từ cuộc chiến thế giới lần thứ 2. Điều đó không cấm các ông tổng thống gửi đội quân Mỹ đến Hy Lạp, đến Triều Tiên (dưới cái danh nghĩa của Liên Hợp Quốc), đến Cộng hòa Dominique và đến Libăng. Trong vài trường hợp, người ta có thể nói chắc là chỉ có hành động của cảnh sát được mở rộng mà không phải là lực lượng quân sự để chiến đấu. Nhưng từ năm 1965, mặc nhiên các nghị sỹ và đại biểu chấp nhận tổng thống có quyền mở ra cuộc chiến tranh mà không cần tuyên bố. Và hàng năm, lập lại chuyện các nghị sỹ đã bỏ phiếu bầu cho những quỹ ngân sách cần phải chi tiêu. Cách ấy được thông qua. Tháng 7-1973, Quốc hội đã bầu 1 đạo luật xóa bỏ mọi chi phí cho tất cả ?ohoạt động về chiến tranh? ở Đông Dương.
Mặc dầu có sự phủ quyết của tổng thống Nixon, cũng Quốc hội ấy đã tán thành ?ogiải pháp về những quyền về chiến tranh?, và đến tháng 11 tiếp theo giải pháp này đã chính thức thành 1 đạo luật. Người ta đã thấy theo đạo luật ấy, mỗi khi tổng thống dùng các đạo quân đưa ra nước ngoài đều phải phụ thuộc vào 1 lý do thuyết phục, để lấy cớ đó gây ra cuộc chiến.
Nhưng luật pháp nước Mỹ lại không lường trước được trường hợp như trong việc di tản ở Việt Nam.
?oQuyền hạn như thế nào? cho tổng thống để ?ođưa lực lượng quân sự của Hoa Kỳ? vào những việc thù địch, hay trong những hoàn cảnh mà môi trường đã thể hiện rõ ràng là người ta đã có qua nhiều hệ lụy vào trong sự thù địch ấy.
Các giải pháp và luật pháp (về quyền gây ra cuộc chiến tranh) không phải là những công trình kỷ niệm về sự trong sáng của pháp lý. Ford monh muốn làm sáng tỏ vài điểm, và tự làm? một vấn đề khác: Luật pháp không lường trước việc di tản của người Việt Nam mà họ không phải là công dân Mỹ. Những nhà lập pháp chắc chắn phải chấp nhận giúp đỡ những người Mỹ trong lúc nguy hiểm, và cả người Việt Nam ?" Nhưng có bao nhiêu người Việt Nam muốn được di tản?

Để chấm dứt sự cam kết bí mật của Nixon, Ford đã triệu tập họp[ những người nổi tiếng và là lãnh tụ của Quốc hội, ở Nhà Trắng vào ngày 11-4.
Tóm lại Ford đã tuyên bố:
?oNhững cuộc trao đổi riêng giữa Nixon và Thiệu không khác gì với những việc đã được nói công khai?.
Thật là 1 luận án tuyệt vời của học vị tiến sỹ, vấn đề vẫn được giữ nguyên vẹn: Sự cam kết riêng của cựu tổng thống có buộc cho tổng thống hiện nay, và nhất là Quốc hội phải tuân theo không? Cả tổng thống và Quốc hội đều không có thời gian cho những luận đề đẵ sắp xếp như vậy.
Yêu cầu tài chính của Ford đã phải huy động tới 8 ban của Thượng nghị viện và Hội đồng dân biểu. mệt mỏi hơn nữa là việc đối chất giữa chính phủ và Quốc hội được đưa lên đài truyền hình và báo chí. Trong cuộc họp báo, Ford lại định làm cho những ye7u cầu của mình mang tính tương đối. ông đã đòi hỏi bớt ít, chỉ độ chưa đến 1 tỷ USD. Vậy thì ?oso sánh thế nào với 150 tỷ USD mà chúng ta đã phải chi trước đây??.
Hiển nhiên, mặc dầu có ý tốt và có sự thiện cảm với Gérald Ford, đa số các nghị sỹ của Quốc hội cũng không sẵn sàng chấp nhận kế hoạch giúp đỡ về quân sự của Ford cho miền Nam VN. Nhưng tất nhiên Ford đã có được ngân sách cần thiết để di tản những người Mỹ. Người ta còn đồng ý với tổng thống chi 1 số tiền phụ cho việc giúp đỡ nhân đạo và để cho những người VN đã cộng tác với Mỹ không rơi vào tay CS
Ford đã tiếp tất cả các uỷ viên của Quốc hội phụ trách về vấn đề đối ngoại trong 1 giờ rưỡi. Cả người của Cộng hòa và Dân chủ đều muốn tổng thống phải hứa đưa được nhanh chóng những người Mỹ ra khỏi VN. Còn người VN di tản phải thuộc vào kế hoạch thứ 2.
Nhưng có bao nhiêu người VN mà Mỹ phải đưa đi?
Ford đã trả lời:
?oNói chung, phải có từ 175.000 đến 200.000 người. Chúng tôi phải có trách nhiệm về đạo đức và phải giúp đỡ những người mà trước đây họ đã giúp chúng ta?.

Tổng thống không muốn ấn định rõ thời hạn với các nghị sỹ. Rút những nghị sỹ ra khỏi miền Nam VN vào lúc này sẽ gây ra sự hoảng hốt và cũng gây nguy hiểm đến đời sống của những đồng hương đang còn lại tại miền Nam VN.
- Chúng tôi cần phải tranh thủ thời gian. Việc làm đó sẽ phải mất vài ngày.
Ở Washington có người đã nói đến con số người VN di tản có thể lên đến 1 triệu người và sẽ chuyển họ đi bằng tàu biển. Nhưng cần phải có bao nhiêu lính bộ binh và lính thủy Mỹ để bảo vệ cho 1 chiến dịch di cư lớn như vậy? Cần phải có nhiều sư đoàn?... Các nghị sỹ chỉ mong có 1 con số là 200.000 người VN được di tản.
Ban của thượng nghị viện đã yêu cầu tạm thời 1 sự hợp pháp cần kíp. Ban này đã đồng ý cho tổng thống có quyền khi cần thiết sử dụng sức mạnh vào việc di tản những người Mỹ và 1 số người VN ra khỏi miền Nam VN.Có bao nhiêu người VN mà người ta có thể đưa họ ra đi và làm sao cho họ được di tản theo con đường hợp pháp của nước Mỹ? Người ra khỏi Hoa Kỳ không cần phải trình 1 thẻ căn cước. Nhưng khi người ta vào Hoa Kỳ thì rất khó khăn, nhất là về thủ tục và Quotas áp dụng đối với người VN cũng như đối với mọi người di cư khác. Bộ ngoại giao đã tranh cãi về vấn đề này. Riêng trong ngày 14-4 cần phải biết ở đại sứ quán Mỹ ở Sài Gòn có bao nhiêu người và Việt Nam sẽ được vào được Hoa Kỳ ?otheo lời thề?. Điều này không phải thuần tuý là lòng vị tha. Người ta muốn ?oloại bỏ? 1 trong các lý do đã đẩy vài người Mỹ từ chối không chịu rời bỏ VN. Đó là sự tồn tại những người vợ của họ hay những đứa con có nguồn gốc là người VN. Bộ Tư pháp Mỹ chịu trách nhiệm về các công việc di cư đã ra quyết định về những tiêu chuẩn.
Muốn di cư vào Hoa Kỳ cần phải có:
1- Kết hôn hợp pháp với 1 người đàn ông hay người đàn bà là công dân Mỹ.
2- Con là của người chồng hay người vợ là công dân Mỹ
3- Có cha hay mẹ là công dân Mỹ
(ví dụ: 1 người phụ nữ VN qua hôn nhân đã trở thành người phụ nữ Mỹ)
4- Có cha hay mẹ chỉ có tính liên kết của người nước ngoài với 1 công dân Mỹ
(ví dụ: 1 phụ nữ VN lấy chồng là người Mỹ nhưng người này chưa phải là công dân Mỹ).
5- Con còn nhỏ không qua hôn nhân mà chỉ có quan hệ với người nước ngoài
(ví dụ: Con trai hay con gái của 1 phụ nữ VN đã có con riêng trước khiu lấy 1 công dân Mỹ).
Mỗi một người ra đi phải có những tài liệu chứng nhận mối dây họ hàng với 1 công dân Mỹ.

Được TLV sửa chữa / chuyển vào 09:11 ngày 27/04/2005

Những người làm thủ tục ở Washington có cảm tưởng như đã lên được những quy định rõ ràng, hợp pháp, và độ lượng về vấn đề di cư vào Hoa Kỳ. Nhưng khốn thay, họ chẳng hiểu gì về thực tại của người VN. 1 con số chưa chính xác về những công dân Mỹ ở VN là thợ, là đốc công, là kỹ sư làm việc cho hãng tư nhân, là phóng viên, nhiếp ảnh đã sống từ lâu ở VN với người vợ không có cưới xin là phụ nữ VN và đôi khi họ đã có với nhau nhiều đứa con. Có người đơn giản còn tự cưới nhau hẳn hoi mà không qua thủ tục của chính quyền sở tại.
Những người làm việc ở Washington theo cách bàn giấy quan liêu chỉ đơn giản nghĩ đến những thành phần của gia đình Mỹ gồm có chồng, vợ, 1 hay 2 đứa con hay thêm nữa là 1 hay 2 ông bà đi cùng. Nhưng 1 gia đình người VN đã đến trình với các cơ quan của lãnh sự thường có từ 15 đến 30 người. Trong trường hợp gia đình Mỹ - Trung Hoa lại có tới 50 người.
May mắn thay, ở Sài Gòn có những viên chức Mỹ đã hiểu rất rõ chuyện này nên giải quyết mọi vấn đề mềm dẻo hơn. Hàng ngày, những chuyến máy bay cất cánh từ sân bay Tân Sơn Nhất đều hạn chế số ghế ngồi. Vì người ta còn nghi ngờ về quyết định số người được di tản hay phải ở lại. Đây là sự lựa chọn đáng ghê sợ, bởi vì hầu như những người VN đề nói với các viên chức ở lãnh sự quán:
- Tùy các ông muốn lựa chọn thế nào cũng được. Khi người ta không thể chấp nhận cho cả 1 gia đình ra đi, người ta phải theo 1 nguyên tắc: Không được để lại ở Sài Gòn những ông bà già bà cả phải sống 1 mình mà không có 1 con trai hay con gái sống chung để giúp đỡ cho bố mẹ già sống được.
Để điều chỉnh hoàn cảnh của 1 số phụ nữ VN, người ta soạn thảo và thêm vào ?otài liệu của đôi vợ chồng?. Những ông chồng tương lai người Mỹ phải ký vào 1 bản tuyên bố hứa hẹn sẽ cưới người phụ nữ VN ấy. Ở thành phố, cái giá chó ông chồng đã cưới hay mới đính hôn là người Mỹ, người Pháp, người Đức? đã lên giá rất cao. Những gia đình của 1 số phụ nữ trẻ phải nộp bằng tiền mặt ngay là 150.000 USD. Trên các báo chí đang đầy những tin quảng cáo tìm chồng là người nước ngoài.
Còn có những người VN tìm đến những người Mỹ mà họ quen biết để nhờ vả can thiệp giúp cho họ được ra đi. Nhưng người Mỹ nào có thể đảm bảo được cho họ và giúp đỡ cho họ được đi khỏi Sài Gòn trong tình hình này? Về phía các cấp trên và theo lý thuyết, trước khi cấp hộ chiếu cho việc ra đi, lãnh sự Mỹ phải tin chắc người sẽ được cấp hộ chiếu sẽ phải qua thủ tục của các nhà chức trách VN.
Để có được tấm hộ chiếu không phải là 1 việc đơn giản, chưa nói gì đến các thủ tục hải quan. Người Mỹ lại thường vi phạm các thủ tục của người VN dễ dàng hơn theo luật pháp nước Mỹ. Từ đầu tháng 4, lãnh sự đã chấp nhận 1 loại giấy phép cho đi do Bộ Nội vụ VN cấp, có thể là làm giả, hay được cấp bình thường, hay bỏ tiền mua giấy phép đó.

Được TLV sửa chữa / chuyển vào 09:40 ngày 27/04/2005

Để làm cho mọi công việc tiến hành trơn tru, người ta hứa với các viên chức của Bộ Nội vụ hay các viên chức ở Sở di cư là cho họ di tản với cả gia đình của các viên chức ấy nếu họ muốn chứng tỏ sự cộng tác. Ở Sài Gòn vào thời kỳ bình thường ngay cả khi người ta muốn câu kết với các viên chức cũng phải mất hàng tuần, đôi khi hàng tháng mới có được tấm hộ chiếu chính thức. Có tới hàng chục ngàn người đã nộp đơn xin ra đi, nhưng họ mất công hy vọng hão huyền về những tấm hộ chiếu, giấy thông hành qua cửa khẩu, các tài liệu về hải quan, thuế khóa được cấp nhanh chóng. Lập tức kỹ nghệ làm giả các giấy tờ này nảy nở ở khắp nơi. Người Mỹ cũng hiểu ngay rằng không nên so đo, tằn tiện trong việc cấp các giấy phép ra đi. Ở Washington người ta đã nói đến có khả năng đến 1 triệu người di cư, trong khi tổng thống chỉ đưa ra con số 200.000 có thể được di cư. Ở đại sứ quán Mỹ tại Sài Gòn không nhận được 1 chỉ thị nào về con số được ra đi. Chỉ riêng có ngày 26-4 người ta cho phép Graham Martin được thu xếp cho 25.000 người VN ra đi.
Bên cạnh đường dây di tản đã tràn đầy, còn có những mạng di cư chính thức được thành lập song song do các hãng của Mỹ, các sỹ quan hàng không của Mỹ, do cơ quan CIA hay do 1 cơ sở đặc biệt nào đó, tự đứng ra tổ chức việc di cư. Cũng như 2 viên chức cao cấp của Bộ Ngoại giao là Lrry Johntone và Lionel Rosenblatt độ 30 tuổi làm việc ở Washington sau khi đã thực hiện xong 1 vai trò đứng đầu 1 vị trí ở Sài Gòn đều thấy ngạc nhiên về sự chậm trễ của cơ quan hành chính. Họ xin nghỉ và dùng tiền riêng của họ bay đến thủ đô của miền Nam VN. Trong 6 ngày, 2 người này đã dùng chiếc Citroen cổ lỗ đi ngang dọc khắp nơi trong Sài Gòn. Họ đã nắm được những giấy tờ giả, hẹn đến nơi bí mật trước nhà bưu điện hay nhà thờ để tập hợp các người chạy trốn của họ.
Larry Johnstone nói:
- Thật như là đóng kịch mà không có trong kiểu của Bộ Ngoại giao (ý muốn nói về việc tổ chức di cư lậu).
Khó khăn chủ yếu là làm sao đưa được những hành khách lậu này ra được sân bay khi mà cảnh sát và các đội tuần tra quân sự làm việc rất nghiêm ngặt. Có vài người chạy trốn đã chui vào trong thùng đựng hành lý của xe Citroen để vượt qua các vọng gác ra được sân bay. Bằng cách đó Johntone và Rosenblatt cùng với Jim Eckes làm việc ở hãng máy bay Continental Air Services đã đưa chót lọt 200 người VN ra đi mà theo 2 viên chức cao cấp này cho biết, thì trong đó có 20 người thấy lo sợ bị nguy hại nếu họ bị rơi vào tay Bắc Việt