Tháng Tư ác liệt (Olivier Todd)

Ngày 18-4, báo Sài Gòn có đăng 1tin quảng cáo:
?oNữ sinh cao đẳng khá xinh đẹp, đã tốt nghiệp tú tài, biết chơi đàn piano, gia đình tốt, tìm hôn nhân với người nước ngoài là quốc tịch Mỹ, Pháp, Anh, Đức hay nước khác, sẽ đưa tôi ra nước ngoài bằng con đường hợpp pháp để tôi được tiếp tục theo học đại học ở nước ngoài và chịu mọi phí tổn cho tôi ra đi.
Yêu cầu gọi điện thoại số 45.470.?
Nhưng tất cả mọi người đều không thể hình dung ra cuộc sống ở Hoa Kỳ theo chi phí của cô gái.
Cũng trong tờ báo ấy, ra ngày hôm ấy, có tin quảng cáo khác:
?oMột đầu bếp người Việt, biết làm bữa ăn theo phong cách người Mỹ và làm bánh?
Tình nguyện đi bất cứ nơi nào xa khỏi nơi đây??

Các nhà chức trách tiếp tục cho trẻ em di tản. Phần lớn là các trẻ em mồ côi. Số trẻ khác là của các gia đình viên chức miền nam VN muốn cho con của họ đến được nơi an toàn. Ngày 18-4, ở Geneva, 121 nước đã bàn cãi về những biện pháp đảm bảo và mở rộng những thỏa ước về Hồng thập tự.
Hai đại diện của 2 chính phủ Việt Nam đã đối chất với nhau.
Đại diện Hà Nội tuyên bố cầu hàng không đã cướp đem đi các trẻ em việt Nam ra khỏi tổ quốc của chúng ta là 1 sự ?olừa lọc về các điều luật của nmhân quyền?
Đại diện Sài Gòn đã cãi lại là trong vùng của Chính phủ Cách mạng lâm thời thường ngày đã có những vụ ?ogiết người? và những vụ ?otàn sát tập thể?.

Bộ máy của Quốc hội Hoa Kỳ chuyển động. Kissinger đã trình diện trước 34 uỷ viên của uỷ ban các công việc đối ngoại của nghi viện. Kissinger đã nhắc lại những từ mà Martin thích dùng như: ?othảm bại?. Người ta muốn tránh từ này bằng mọi giá.
Câu hỏi:
- Thưa ông Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, có vài ủy viên của Quốc hội biện hộ nên chiếu cố che chở cho việc Thiệu xin từ chức? Vậy ông nghĩ thế nào
Kissinger:
-? Hoa Kỳ giúp đỡ chính phủ miền Nam VN chứ không phải giúp đỡ cho cá nhân nào. (Kissinger bỏ rơi Thiệu mà chỉ nói là bảo vệ cho chính phủ miền Nam VN)? Hôm nay, ở Sài Gòn người ta đang chuẩn bị thương lượng bằng những cách mềm rẻo nhất.
Nhưng Kissinger lại không đưa ra được 1 chứng cớ nào về những cách sắp đặt tốt nhất ấy. Thực tế ở Sài Gòn có rất nhiều người muốn thương lượng, nhưng chắc là không có Thiệu trong số người đó. Đại biểu Donall Frasser mà vài tuần lễ trước đây đã có mặt trong đoàn của Quốc hội đến Sài Gòn:
- Cảm giá chung là? miền Nam VN đã mất?
Kissinger:
-? Giữa kết quả thắng lợi về quân sự và sự hoàn toàn sụp đổ còn có rất nhiều chặng trung gian? Đối với những chặng trung gian ấy, để thực hiện 1 chung cuộc được kiểm soát thì việc bỏ phiếu bầu cho vài việc can thiệp quân sự là rất cần thiết.
Các đại biểu lại xoay sang vai trò của Martin. Kissinger nhận xét rằng: ?oMột ông đại sứ không được bình phẩm công khai chính phủ mà chính phủ này đã uỷ nhiệm cho ông chức đại sứ.?
Frasser chen ngang:
- Rất nhiều người trong chúng tôi không tín nhiệm ông đại sứ. Chính vì chúng tôi đã có nhiều kinh nghiệm đối với ông này.
Kissinger bảo vệ Martin:
- Đồng ý, nhưng đây không phải là dư luận chung, nếu không thì ông ấy không còn là đại sứ của chúng ta nữa? Trong những điều kiện hiện nay thì rõ ràng nếu Hoa Kỳ thay đổi đại sứ và quyền lãnh đạo của miền Nam VN, đó sẽ không phải là cách kiểm soát hoàn cảnh tốt nhất? Ông đại sứ Martin là 1 nhà ngoại giao có khuôn phép, đã thi hành mọi chỉ thị với khả năng cao nhất của ông.

Fraster đã gặp 1 đại biểu của chính phủ cách mạng giải phóng ở Geneva, đã nói:
- Theo cảm tưởng của tôi, ông Martin đã dần dần đòi hỏi thêm những yêu cầu? người ta cho tôi biết là ông Martin có vai trò quan trọng trong việc để Thiệu ra đi. Người ta cũng còn cho tôi biết đến sự ngừng mọi cuộc tấn công quân sự.
Kissinger:
- Đã từ lâu, họ (Bắc Việt) nói đến ngừng mọi sự viện trợ cho miền Nam VN.
Lầu Năm Góc (Bộ Quốc phòng) lại muốn có sự di tản thật nhanh. Martin thì lại muốn có sự di tản từ từ. Kissinger tin rằng cách tốt nhất di tản người VN ra khỏi VN, là làm chậm lại 1 thời gian việc di tản người Mỹ. Nếu người ta để cho tất cả người Mỹ di tản, như nhiều người mong muốn như vậy, và người ta không cứu người VN họ sẽ thấy ngay binh lính miền Nam Vn sẽ nổ súng vào người Mỹ. Và thế thì người ta không còn có thể di tản được người Mỹ, nhưng tổng thống Ford lại thấy trước khi đưa 200.000 người VN di tản, phải được phép chuẩn y của Quốc hội.
Trong khi đó, Martin ở Sài Gòn đã kháng nghị:
- Điều đó không dễ dàng gì cho người Mỹ ở Sài Gòn.
Ngày 18-8, đài vô tuyến Mỹ đã công bố trên truyền hình rằng ủy ban quân sự của nghị viện đã bác bỏ yêu cầu tham dự phụ bằng quân sự ở VN. Uỷ ban đối ngoại quốc tế của thượng nghị viện lại chấp nhận để Ford sử dụng lực lượng quân sự Mỹ với cách hạn chế và thận trọng để đưa những người Mỹ đi di tản.
Mọi việc làm đều đã được thực hiện.

Đại sứ Martin không biết có chính xác bao nhiêu người Mỹ ở VN cần di tản. Ông muốn có 1 kỳ hạn để người Mỹ ra đi tất cả: Những người buôn bán, các kỹ sư, các đốc công? nhưng còn có những ngoài lề là những người Mỹ đào ngũ không có liên hệ gì với lãnh sự Mỹ khác mà Martin gọi họ là những kẻ ?oăn phải bả hoa sen? (có ý nói không quan tâm tới thời sự).
Thoe Martin thì có rất nhiều người dân Mỹ coi mọi chuyện là bình thường và tin là sẽ có cuộc phản công của quân lực miền Nam VN. Martin vừa mớn trớn, vừa đe dọa những người ?oăn phải bả hoa sen?. Trong 3 tuần lễ, Martin sẽ cho 750 kiều dân Mỹ ra đi, nên đã giữa lại những phi công của hãng hàng không Air America, vì theo Martin thì những người dân Mỹ chưa có gì bị nguy hiểm. Người ta còn có thời gian là ?o1 tháng hay 6 tuần lễ? để ra đi. Martin cũng còn chờ xem tổng thống Thiệu có ra được 1 quyết định quan trọng nào không. Nếu Martin thấy Thiệu ?obướng bỉnh? và có tư tưởng ?omuốn bỏ trốn? thì lúc đó Martin sẽ thúc đẩy nhanh việc di tản những người Mỹ. Martin triệu tập bộ tham mưu của mình để có nhận xét và đánh gia chung tình hình thời sự. Hà Nội có thể sẽ đánh chiếm Sài Gòn vào dịp kỷ niệm ngày sinh Hồ Chí Minh 19-5, nhưng cũng có khả năng đúng là nếu bắt được Thiệu, hà Nội sẽ thiết lập ở Sài Gòn 1 chính phủ trung lập, sau đó sẽ loại bỏ dần những người không thuộc của chính phủ cách mạng..
Mặc dầu đã có những ý kiến đóng góp của những người dưới quyền, Frank Snepp và Polgar, cũng như Martin, tin là khả năng sẽ có sự thương lượng. Ông chủ CIA chợt nhận được điện thoại của đại tá người Hung là Toth. Snepp và Polgar có thể tiếp Toth được không? Và cuối cùng họ đồng ý mời Toth ăn bữa trưa ở nhà Polgar.
Đại tá Toth hỏi:
- Các ông có chấp nhận ý nghĩ là miền Nam VN đã bại trận và sẽ kéo theo những hậu quả xấu về chính trị không thể tránh khỏi?
Polgar nhượng bộ:
- Có chứ!
- Nếu các ông chấp nhận, chúng tôi sẽ có thể thu xếp được cuộc dàn xếp để tránh những cuộc chiến đấu trên đường phố Sài Gòn?
Polgar nói tiếp:
- Ông nói như vậy là nhân danh bạn bè của ông đấy chứ? (chỉ *********)
- Không! Nhưng qua bao nhiêu lần trao đổi chuyện trò với họ, tôi có cảm nghĩ là họ không muốn làm nhục Hoa Kỳ.

Nói chung Toth còn phụ thuộc vào những tin tức từ hà Nội gửi về, mà không chỉ đơn thuần là tin tức từ Chính phủ Cách mạng lâm thời. Toth hiểu rằng Chính phủ Cách mạng lâm thời chỉ là 1 hư cấu của Polgar. Toth muốn chuyển những điều kiện tiên quyết thành 1 cuộc thương lượng. Từ ?otiên quyết? được Toth dùng thường xuyên. Polgar dè chừng việc làm của Toth và biết được những tin tức sai lạc của Toth. Nhưng về kế hoạch quân sự thì rõ ràng là bỏ đi rồi. Cần phải tìm lối thoát bằng chính trị. Những người quan sát như Malcolw Browne, phóng viên của báo New York Time, mà Polgar vẫn có quan hệ, đã khẳng định la Chính phủ Cách mạng lâm thời muốn thương lượng. Đây là 1 hợp xướng đáng khuyến khích.
Polgar nói ngay:
- OK. Vậy thì bắt đầu tiến hành từ đâu?
Toth liệt kê ra những điều kiện tiên quyết:
- Thiệu phải xin từ chức không có điều kiện gì cả
- Cần phải thành lập 1 chính phủ gồm những người mà Bắc Việt chấp nhận được.
- Hoa Kỳ không được có 1 sự viện trợ về quân sự cho chính phủ ấy.
- Đại sứ quán Mỹ phải hoạt động hoạt chế?
Tất cả những điều này không mơi mẻ gì, nhưng nếu không có thì kẻ địch sẽ có dự kiếnm về sự tồn tại của đại sứ quán Mỹ ở Sài Gòn.
Polgar rất bị kích thích đã báo cáo lại việc này cho Martin vào lúc 10 giờ ngày 19-4, và Martin đã gửi điện tín về ngay cho Kissinger. Tất cả mọi việc đều đáng quan tâm. Nhưng còn động cơ của Toth thì sao? Martin đã bị mê hoặc bởi ý nghĩ về việc tồn tại đại sứ quán Mỹ ở Sài Gòn. Martin phàn nàn về người này, người khác trong bức điện gửi về Mỹ. Những sỹ quan chịu trách nhiệm về việc di tản, tuyên bố là họ cần ngay 800 lính thủy. Martin lại chỉ muốn có hơn 300 lính thủy vì vẫn bị ám ảnh bởi cách làm việc bàn giấy quan liêu của Washington. Theo ông thì qua các tin tức tình báo đã ?ohình dung ra điều xấu tệ hại. Đó không phải là điều thực tế, nhưng vẫn cần phải bảo vệ những tin tức ấy?. Các quân nhân của Bộ Quốc phòng đã sẵn sàng máy bay của họ - ?ovà nếu tình hình xấu xảy ra thì Bộ Quốc phòng sẽ thực hiện tất cả mọi việc mà họ có thể làm, và nếu có xảy ra điều gì cho những người Mỹ thì đó không phải là lỗi ở họ??
Được TLV sửa chữa / chuyển vào 21:46 ngày 10/05/2005

Martin ra lệnh cho Polgar phải giữ mối quan hệ chặt chẽ với đại tá người Hung, mà không cần để ý đến những dư luận của hạ cấp như Frank Snepp?
Kissinger lại không chú ý đến những cuộc gặp gỡ bí mật giữa những người đứng đầu CIA ở Sài Gòn với đại tá người Hung. CS không có thói quen tham dự vào các cuộc thương lượng nghiêm túc qua những nhân vật trung gian.
Cuộc chiến ở Xuân Lộc đã kết thúc xấu đối với miền Nam VN và hoàn cảnh về quân sự càng tỏ ra thảm hại. CS có thể đập tan những đội quân phòng ngự xung quanh Sài Gòn. Ở phía Bắc thành phố họ không chỉ tập trung các sư đoàn mà là các quân đoàn. Họ đã có mặt ngày càng nhiều ở vùng châu thổ. Tướng Nguyễn Văn Toàn được Thiệu chỉ định là Tư lệnh Vùng 3 chiến thuật gồm Sài Gòn và Xuân Lộc.
Toàn to lớn, béo đẫy và có tư cách của 1 quân nhân tốt, đã xác nhận trước Tổng tham mưu trưởng:
- Chúng ta không còn quân dự bị. Chúng ta không còn có thể chiến đấu được nữa. Về mặt quân sự thì như vậy chiến tranh đã chấm dứt. Cần phải thương lượng với CS.
Sáng 20-4, Martin đến Dinh Độc Lập, phân tích cho Thiệu rõ về tương quan các lực lượng quân sự hiện tại và tình hình này dù cho Mỹ có giúp thì Sài Gòn vẫn sẽ đi đến những kết cục thảm hại. Nếu Hà Nội muốn tiêu diệt quân lực miền Nam VN thì Sài Gòn cũng sẽ không có thể cầm cự được trong 1 tháng, mặc dù có sự phòng thủ tích cực.
Chắc là Hà Nội mong chiếm được nguyên vẹn Sài Gòn, còn nếu sự thương lượng không được tiến hành thì người ta chỉ có thể thấy Bắc Việt chiếm được thành phố tàn hại.
Thiệu hỏi ngay Martin:
- Vậy thì những viễn cảnh về sự viện trợ ra sao?
Martin trả lời:
- Còn mờ mịt lắm.

Thiệu tỏ ra bình tĩnh đúng mực khi Martin phác họa những nét lớn của sự thất bại tan nát. Martin nói với Thiệu về tất cả mọi việc trong tình thế như hiện nay của Thiệu ở Sài Gòn thì từ số 10 phố Downing Street ở London, đến điện Elysée, Kremlin hay Nhà Trắng (đều là nơi chủ tịch của các nước trên ở đều có 1 vấn đề chung là: không bao giờ người ta hiểu được rõ sự tình ra sao, bởi vì người ta không nói rõ sự thực của tình thế cho họ biết. Người ta thường nói dối họ, ngụy trang trong những bản báo cáo chỉ để rút ra những mối lợi cho cá nhân hay cho tệ bàn giấy quan liêu, và cũng để không làm tổn thương tới vai trò của những người giữ quyền lực tối cao. Cũng có thể là vì họ sợ và không muốn bị coi như kẻ mang đến những tin xấu.
Thiệu kiên nhẫn chăm chú nghe.
Martin nói với Thiệu là việc gợi ý ấy không phải là ở cương vị ông đại sứ Hoa Kỳ, mà chỉ là lời góp ý của cá nhân Martin, là người đã làm việc lâu dài và hiểu được những phức tạp của mọi vấn đề về VN. Hoàn cảnh quân sự hiện nay là đáng lo ngại và nhân dân miền nam VN đã cho rằng Thiệu phải chịu trách nhiệm về việc này. Martin cho rằng nếu Thiệu không hành động nhanh chóng thì các tướng ta của Thiệu cũng yêu cầu thiệu phải ra đi.
Thiệu đặt ra những câu hỏi chứng tỏ là có lúc cũng như ông đại sứ, đã mất tiếp xúc với thực tế. Vậy thì nếu Thiệu từ chức có ảnh hưởng gì tới Quốc hội và việc bầu cử của mình vào chức vụ này?
Martin trả lời:
- Có thể ảnh hưởng trong vài tháng
Nhưng lúc này Martin không tin chắc vào điều gì. Sự quan trọng sẽ là kết quả của việc Thiệu ra đi ?othuộc về mặt khác?. Đại sứ cho rằng Hà Nội sẽ phản đối bất kỳ người nào có nghị lực của chế độ miền nam VN. Tất cả những đồng nghiệp, những ủy viên trong chính phủ của Thiệu đều có cảm nghĩ là việc ra đi của thiệu phải khẩn trương, Martin cho rằng niềm hy vọng ấy là có ít, nhưng người ta lại có thể dựa vào sự sống còn của 1 nước VN độc lập.
Thiệu trả lời sẽ có quyết định tốt nhất vì lợi ích của đất nước. Martin không tin ở Thiệu dẽ còn suy nghĩ.
Cuộc nói chuyện của 2 người diễn ra trong 1 giờ rưỡi.

Đến lúc sau buổi trưa, đại sứ quán Pháp lại một mình tới Dinh Độc lập. Thiệu đón tiếp Mérillon và chỉ có 2 người nói chuyện với nhau.
Mérillon liệt kê ra những việc làm mà Thiệu bắt đầu hiểu ra. Có ¾ đất nước của Thiệu đã mất mà không thể khôi phục lại được.
Nếu không có những hoàn cảnh nghiêm trọng như vậy, Mérillon sẽ không được phép? Xin ngài hãy thấy rõ hoàn cảnh hiện nay của ngài. Đó là rõ ràng vi?
Đại sứ Mérillon gợi ý lại về ý nghĩa lịch sử, danh dự - Tổng thống có thể phục vụ nhân dân bằng 1 việc làm xuất sắc. Qua những cuộc thương lượng không thể tránh khỏi, người ta có thể hy vọng 1 vài sự đặc thù của miền Nam VN có thể sẽ được bảo vệ.
Thiệu chỉ nghe mà không có phản kháng ?" Cuộc tiếp xúc kết thúc bằng 1 nhận xét nhàm cán:
- Muốn ra sao thì ra.
Mérillon cũng như Martin, rời khỏi Dinh Độc Lập và tin chắc là điều gì sẽ xảy ra. May thay là Thiệu đã không yêu cầu nước Pháp việc được cứ trú chính trị.
Được TLV sửa chữa / chuyển vào 22:34 ngày 12/05/2005

Vào lúc 8 giờ 20 phút ngày 21-4, Polgar lại tiếp xúc với đại tá Toth. Polgar nói với Toth người ta đã hiểu và sẽ xem xét kỹ những nhận định của Toth. Trước khi bình luận đến nội dung chính, người Mỹ mong muốn được làm sáng tỏ về hoàn cảnh của phe bên kia. Nhất là CS đã chờ đợi gì ở lời tuyên bố của Hoa Kỳ? Và ở đâu, bao giờ có thể tiến hành việc thương lượng?
Trong khi Toth và Polgar muốn dựng lại cho VN thì đại tá Võ Văn Cẩn, tham mưu đặc biệt của tổng thống Thiệu đã đến trụ sở của Đài vộ tuyến truyền hình, mang lệnh của Thiệu đến cho giám đốc Đài phát thanh truyền hình Lê Vinh Hoa, tồ chức cuộc phát sóng trực tiếp.
Lê Vinh Hoa cùng 1 số người độ 20 kỹ thuật viên của đài đã đến ngay Dinh Độc Lập.
Sau mấy ý kiến ngắn gọn, báo cho các ông bộ trưởng biết Thiệu đã có quyết định. Vào lúc 14 giờ, Thiệu đến gặp Lê Vinh Hoa, giám đốc Đài phát thanh truyền hình lúc này đã chuẩn bị xong mọi dụng cụ tại chỗ, bảo Hoa:
- Có thể phát sóng vào lúc 18 giờ tối nay được không? Để điều chỉnh ống kính, ông hãy chọn 1 người nào có khổ người như tôi.
Vào lúc 15 giờ, Tư lệnh cảnh sát quốc gia thông báo rằng tổng thống sẽ nói trước màn hình vào tối hôm nay. Đến 17 giờ, thiệu triệu tập Lê Vinh Hoa đến phòng làm việc của mình.
- Tôi sẽ nói vào lúc 19 giờ 30. khi kết thúc ông hãy lưu lại trên màn hình hình ảnh của tôi 1 lúc. Và phát lại liên tiếp lời tuyên bố của tôi trong 2 giờ.
Thiệu đã triệu tập các nghị sỹ và các thượng nghị sỹ vào phòng lớn ở tầng dưới của Dinh Độc Lập. 2 máy camera đặt trên bục gỗ. Công chúng lo lắng, bối rối và thấy nhẹ mình. Thiệu nắm quyền hành từ gần 10 năm nay. Thiệu đã vững vàng, chống lại mọi kẻ thù muốn lật đổ mình. Đến nay Thiệu sẽ ra đi. Có phải đây là 1 cuộc ?othay ngựa giữa dòng? của Người Mỹ?
Thiệu nói trước:
Thưa các bà, thưa các ông, các anh chị em thân mến, đây là chiến lược của CS: Có sức mạnh về quân sự, họ chiến đấu quyết liệt và những cuộc thương lượng và yếu ớt. nếu về mặt quân sự bị yếu thì họ sẽ càng lớn tiếng?
Thiệu tô vẽ thêm cho lịch sử trước đây. Tiếng nói của Thiệu cao giọng. Đôi lúc cử chỉ của Thiệu như bị sai khớp
? Có sự thỏa hiệp giữa CS và Hoa Kỳ để đi đến Hiệp ước Paris năm 1973. vào thời kỳ đó, tôi đã thẳng thắn nói với ông bộ trưởng Bộ Ngoại giao Kissinger: nếu ông chấp nhận Hiệp ước ấy thì ông cũng đã chấp nhận bán miền Nam VN cho CS ở Bắc Việt. Còn tôi, nếu tôi chấp nhận Hiệp ước ấy, tôi sẽ là 1 tên phản bội?