Tháng Tư ác liệt (Olivier Todd)

Thiệu đã từ chối không chịu ký vào Hiệp ước Paris trong 3 tháng. Lần đầu tiên Nixon tuyên bố công khai: Mọi việc chống lại việc ký vào Hiệp ước sẽ dẫn đến việc cắt toàn bộ mọi viện trợ.
Thiệu đọc và ứng khẩu dài dòng, quanh co, người dự thấy khó chịu, nhưng vẫn nghe lời tuyên bố của Thiệu nói về lịch sử với vẻ trịnh trọng.
Thi thoảng, Thiệu lại tỏ ra bịo kích động, thể hiện sự giận dữ của mình, rồi im lặng 1lúc như để tìm lại dòng của bài diễn văn. Bài diễn văn sao dài đến thế! Những giây phút im lặng vẫn được chiếu trên màn hình. Thiệu tỏ ra cứng rắn đối với người Mỹ.
- Tôi đã nói với người Mỹ: Mấy ông bảo chúng tôi làm những việc mà chính mấy ông với nửa triệu lính binh hùng tướng mạnh xài gần 300 tỷ USD trong 6 năm trời, nhưng không muốn nói là bị CS đánh bại ở VN thì cũng phải nói 1 cách khiêm nhường là mấy ông không có thắng lợi ở VN mà mấy ông tìm 1 cái lối ra danh dự. Thì bây giờ với cái quân đội này, súng thiếu, đạn thiếu, thuốc thiếu, xăng thiếu, máy bay thiếu, không có B-52 lại bảo tôi làm cái chuyện đội đá vá trời thì có khác gì mấy ông cho tôi 3 Mỹ kim: tôi cho ông 3 Mỹ kim mà tôi bảo ông đi máy bay hạng nhất, qua ở phòng ngủ 1 ngày 30 Mỹ kim, ăn 1 ngày 4-5 miếng thịt bò, uống 1 ngày 7-8 ly rượu. Không làm được, phi lý?
Được TLV sửa chữa / chuyển vào 22:27 ngày 13/05/2005

Những người xem truyền hình cảm thấy đây không phải là bài diễn văn mang tính cách ngoại giao, mà chỉ như là 1 bài chúc thư. Thiệu tỏ ra bồn chồn, mồ hôi vã ra trên trán. Thiệu diễn đạt không tốt, nhưng lại tỏ ra thành thật, nói:
Tôi công nhận có vài người chỉ huy quân sự, mà không phải là tất cả, đã tỏ ra hèn yếu trong những cuộc chiến trận mới xảy ra gần đây. Nhưng trong vài vùng, các chiến binh của chúng ta đã chiến đấu thật dũng cảm? Tôi có thể tiếp tục công việc tổng thống của mình để tự đứng đầu chỉ huy cuộc chống cự. Nhưng tôi không thể cung cấp cho các chiến binh phương tiện để chiến đấu? Nhân dân có thể hiểu lầm tôi, coi tôi như 1 vật cản cho hòa bình? Giải pháp thứ 2 là từ chức. Sự từ chức của tôi chỉ là 1 hy sinh nhỏ nhoi?
Thiệu yêu cầu mọi người hãy giúp đỡ phó tổng thống Trần Văn Hương, người sẽ thay Thiệu tiếp tục nhận vai trò tổng thống.
Hương tỏ ra rất xúc động sau cặp kính đen của ông. Thiệu nói tiếp:
? Đây không phải là do sức ép của đồng minh chúng ta, hay do những khó khăn trong cuộc chiến chống CS, mà tôi rời bỏ nhiệm vụ. Trong 10 năm ấy, tất cả những tháng, năm, tất cả những ngày và giờ của cuộc đời tôi đếu rất khó khăn như trong lá số tử vi đã tiên đoán.
Những cử tọa muốn Thiệu kết thúc bài diễn văn dài dòng ấy, nhưng Thiệu vẫn tiếp tục:
? Tôi đã sẵn sàng đón nhận những lời xét đoán và những lời kết tội của đồng bào của tôi. Người ta không đòi hỏi cuộc sống của cả 1 dân tộc như cuộc sống của con cá ngoài chợ.
Cuối cùng Thiệu tuyên bố:
? Tôi xin từ chức mà không phải đào ngũ.

Đến tổng thống mới Trần văn Hương phát biểu. Người ta phải đỡ ông Hương đi đến trước micro. Hương, 72 tuổi, lưng còng như bị suy bại do thấp khớp, nói với các quân nhân:
- Dù các vị có chiến đấu lâu dài đến đâu, tôi vẫn luôn ở bên cạnh các vị. Đau khổ đã rơi xuống đất nước chúng ta, xương cốt của tôi sẽ an nghỉ bên cạnh các thui hài của các anh em chiến binh. Đây là khát vọng thân thiết nhất của tôi.
Nói với nhân dân, Hương tuyên bố:

- Đoàn kết là sống! Chia rẽ là chết!
Nhà văn Duyên Ánh đã nghe lời phát biểu của Thiệu tự nghĩ thầm: ?oThiệu không phải là thiên tài, nhưng được Mỹ tin dùng. Nếu người Mỹ bỏ rơi Thiệu thì tất nhiên phải là cuộc ra đi.?
Nhà sư Thiện Huệ đứng giữa đám người chạy trốn đang trú ngụ trong chùa, nghe Thiệu phát biểu trên truyền hình. Mọi người đều hoan hỷ. Thiệu đã mất hết tín nhiệm đối với công dân của mình. Thiệu ra đi là hợp lòng dân. Với người lãnh đạo khác, hoàn cảnh của đất nước có thể được cải thiện.
Kỹ sư Vân không tỏ ra hài lòng. Làm sao những người miền Nam VN đang ở thế yếu kém lại có thể thương lượng được? Ông Hương là tổng thống mới, là 1 người chống cộng từ đầu đến chân. Để có cuộc thương lượng thì cần có người mềm dẻo hơn.
Ở Đà Lạt, cha Jean Mais chúi đầu trong nhà ăn tập thể của trường đại học, nghe Thiệu phát biểu trên vô tuyến truyền hình; tất cả các cánh cửa nhà ăn được đóng kín. Linh mục Mais thấy lòng mình trào lên sự tức giận. Thiệu đã tuyên bố là sẽ nắm lại nghề nghiệp tướng lĩnh của mình. Nhưng cha Jean Mais nghĩ rằng: Chắc chắn Thiệu đã có trong túi chiếc vé máy bay để đi ra nước ngoài.
Hai giờ sau buổi lễ bàn giao quyền lực của Thiệu, Đài Giải phóng và Đài Hà Nội đã công bố:
?oĐây chỉ là chế độ Thiệu mà không có Thiệu. Một chế độ bù nhìn khác sẽ tiếp theo??
Mặc dù Thiệu không còn ở cương vị chèo lái, nhưng vẫn không chịu rời bỏ con tàu. Thiệu không hình dung ra việc rời bỏ Việt Nam
Được TLV sửa chữa / chuyển vào 23:40 ngày 15/05/2005

Trong khi Thiệu từ chức, thì những đơn vị cuối cùng của Sư đoàn 18 miền Nam VN đã rút khỏi Xuân Lộc. Chỉ huy Sư đoàn 18 đã được giúp đỡ để rút lui bằng cuộc ném bom dữ dội loại bom ?oGặt hái hoa cúc mùa thu? (loại bom nặng hơn 350 kg) xuống Sư đoàn 341 của Bắc Việt đang vây quanh vị trí ban chỉ huy của Sư đoàn, trong suốt cả đêm.
Những làn sóng tấn công làm rung động cả thành phố Xuân Lộc như trong trận động đất. Có nhiều bộ đội và sỹ quan của quân đội Bắc Việt đã hy sinh trong đợt ném bom ấy. Những quả bom đã làm mất hết khí oxygene trong bán kính là 250 mét, giết tại trận những người này do ngạt thở mà không để lại thương tích nào.
Eric Von Marbod đã hứa cho ném 27 quả bom ?oGặt hái hoa cúc mùa thu?. Ngày 16-4, ba quả bom loại này được chuyển sang miền Nam VN cùng với người thợ kỹ thuật Mỹ để hướng dẫn cho người miền Nam VN cách móc và thả bom trên chiếc máy bay C-130. Người ta đã rất khó khăn tìm được 1 phi công của miền nam biết cách thả lần đầu tiên loại bom này. Phi công Mỹ lại hứa không VN, nên sau đó người ta không thả loại bom này nữa.
Cuộc rút lui ở Xuân Lộc được tiến hành khá thuận lợi. Những đơn vi cuối cùng của Sư đoàn 18, binh đoàn lính dù số 1 đã được thả xuống trong đêm 23-4. các lính dù tập trung trên đường để bảo vệ lối vào cảng Cap Saint ?" Jacques.
Bộ chỉ huy Bắc Việt quyết định đi vòng qua Xuân Lộc tiếp tục tiến về Biên Hòa nằm ở giữa Xuân Lộc và Sài Gòn. Trong cuộc chiến đấu ở Xuân Lộc, tướng Dũng đã mất 34 xe tăng T54

Được TLV sửa chữa / chuyển vào 22:20 ngày 19/05/2005

Ở Sài Gòn, những nhà ngoại giao Pháp hoạt động gấp. Họ muốn tránh cho Sài Gòn khỏi bị đốt phá v2 đưa quân bài Minh ?olớn? cho Bắc Việt nếu hà Nội chấp nhận ông này? Sài Gòn thành phố không còn ý chí, bối rối, không còn hy vọng, hầu như rơi vào sự trống rỗng. Mérillon và Brochand thấy cần phải ổn định tâm lý và chính trị cho người dân. Người Pháp tin rằng người Mỹ chỉ muốn cứu lấy động sản của họ.
Sau khi Thiệu từ chức, nước Pháp đề nghị có sự can thiệp hòa giải. Tổng thống Haléry Gicard d?T Estaing chào mừng ?otinh thần trách nhiệm? của ông cụu tổng thống miền Nam VN. Còn tại đại sứ quán Pháp ở sài Gòn thì sơ đồ của việc ?othay thầy, đổi chủ? như thế là bình thường: cần thiết phải đưa Minh lớ`n vào quỹ đạo chính trị để đạt được việc thương lượng.
Ở Nhà Trắng, người ta không nao núng, khẳng định là họ không yêu cầu Thiệu phải ra đi. Đúng thế, họ sợ có người nào ở Sài Gòn đã nói điều đó với Thiệu.
Vẫn còn lại vấn đề di tản. Vấn đề để cho người VN ra đi chưa thu xếp xong. Ở Sài Gòn, các đơn từ xin di tản không được xem xét nữa mà phải đình chỉ lại. Người VN đến trước cổng đại sứ quán Mỹ chỉ được đọc 1 ghi chú đánh bằng máy chữ, sao chụp lại:
?oVì còn phải ứng xử với nhiều việc quan trọng, tạm thời chúng tôi phải ngừng việc tiếp nhận đơn xin cho cha mẹ, anh chị em được ra đi. Đề nghị mọi người không đứng xếp hàng ở đây vì mục đích ấy. Chúng tôi mong sớm lại được phép nhận đơn xin cho cha mẹ, anh chị em được di cư??
Kissinger điện cho Martin:
?oKhi sân bay Tân Sơn Nhất nằm dưới hỏa lực của quân địch các cơ quan tuỳ viên quân sự (đang đóng ở khu vực sân bay) phải di tản ngay bằng máy bay. Tôi nhắc lại: Không được di tản bằng máy bay trực thăng??
Kissinger nhấn mạnh ông ta không dính líu với các công việc hoạt động của những người ngoại giao Pháp đang tiến hành.
Ở Honolulu, đô đốc Noel Gayler chỉ huy toàn bộ hạm đội Thái Bình Dương quyết định thành lập 1 cầu hàng không tới Sài Gòn. Hàng ngày, những máy bay C.141 bay đi, bay lại như con thoi. Còn ban đêm là nhiệm vụ của máy bay C.130. Ở Quốc hội Mỹ lại xảy ra cuộc chiến mới về tài chính và cuối cùng chính phủ đã đạt được sự thỏa thuận của Quốc hội cho phép chi 165 triệu USD giúp đỡ về kinh tế và nhân đạo cho miền Nam VN.
Ở Sài Gòn, binh lính đào các hố cá nhân, rải các hàng rào chạy theo chữ chi, đổ đầy cát vào các bao tải, tổ chức các ụ súng máy, súng cối. Dinh Độc Lập và các khu vườn vẫn sáng rực ánh đèn. Các vòi nước phun vẫn hoạt động

Nhân danh Bộ chính Trị, hà Nội đã điện cho tướng Dũng:
?oHàng ngày? phải liên tiếp mở các cuộc tấn công ở tất cả mọi phía? mọi sự chậm chễ sẽ kép theo hậu quả tồi tệ kể cả kế hoạch quân sự lẫn chính trị.?
Đảng CS lo sợ 1 kế hoạch chính trị sẽ tước đi cho Bắc Việt thời cơ chiến thắng hoàn toàn. Không có nhà lãnh đạo lịch sử quên được năm 1954 đã phải lập biên giới ở vĩ tuyến để phân chia thành 2 nước VN.
Tiến, một người say mê về điện ảnh, rất hài lòng. Một sỹ quan chỉ cho tiến biết lúc này nhiệm vụ của anh là gì.
- Anh sẽ phải hướng dẫn đoàn chiến xa khi chúng ta tiến vào Sài Gòn

Ở Sài Gòn, Hương đảm nhiệm chức vụ tổng thống 1 cách chậm chạp. Hương thấy khó nhọc vì mắc bệnh huyết áp cao và rối loạn nhịp tim. Điều Hương quan tâm trước hết là việc chỉ định người vào nội các và bầu cử nghị viện. tát6 cả mọi việc phải được đâu vào đấy trước khi Hương chọn người làm thủ tướng. Hương tỏ ra chăm chú đến việc hình thành chính phủ hơn là quan tâm tới tình hình chính sự và những hành động của chính quyền mới trong tương lai. Còn Thiệu vẫn ở lại trong dinh Độc Lập để bàn giao các cố vấncủa mình cho tổng thống mới.
Hương tỏ ra cho thấy sự lẫn lộn giữa lời nói và hành động. Hương đọc bài diễn văn trên vô tuyến truyền hình và chỉ nói đơn giản là cho phép đàn bà và trẻ em được phép rời bỏ đất nước nếu họ muốn. Còn đàn ông phải ở lại VN để chiến đấu.
Các máy bay vận tải ở Tân Sơn Nhất liên tục cất cánh. Ngày 22-4 chính thức có 3.300 người chạy trốn đi từ Sài Gòn trên các máy bay quân sự Mỹ. Ở Washington, Kissinger đã nhận được 1 đạo luật bỏ mọi thứ cản trở về việc di cư của 50.000 người VN ?ocó nguy cơ bị trả thù cao?. Đây là sự nhượng bộ phi thường vì theo hệ thống quota, không có nước nào có quyền cấp hơn 20.000 hộ chiếu trong 1 năm. Lúc này Kissinger thay Martin đã cố kìm hãm việc di tản. Kissinger yêu cầu Martin phải giải quyết số người Mỹ ở VN là 800 người trong 4 ngày.
Ở Paris, tổng thống Giscard d?TEstaing triệu tập Paul d?T Ornano, nghị sỹ Pháp chịu trách nhiệm về người nước ngoài, là chủ đồn điền cũ ở Đông Dương sẽ phải đến Sài Gòn. Tổng thống Cộng hòa Pháp nghĩ rằng phải duy trì sự có mặt của người Pháp ở miền Nam VN. Và Ornano phải nói với mọi người Pháp là cứ ở yên tại chỗ.
Tổng thống muốn đưa ra các mệnh lệnh cho mọi viên chức và những lời khuyên cho mọi công dân.
Kissinger và Martin trao đổi tình hình với nhau rất sôi nổi. Ngày 23-4, Kissinger giải thích cho đại sứ Martin là có ?o2 cách tiến hành theo dự kiến về hoàn cảnh chính trị ở Sài Gòn. Chúng ta có thể duy trì 1 tổ chức chính phủ có thể đứng vững được, nghĩa là người ta phải ngăn chặn 1 chính phủ mà khi dựng lên có thể nhìn thấy sự tan rã. Chúng ta phải tìm cách đạt được 1 người có quan hệ và tình cảm gần gũi với ngừơi Pháp. Phải đưa ra được sự thay đổi cho tới khi chúng ta tìm được 1 tổ chức chính phủ để miền Bắc chấp nhận được? Trong khi chờ đợi, tôi gợi ý là ông hãy làm tất cả mọi việc để giúp cho Hương và nội các của ông ta?
Về việc di cư, lầu Năm Góc vẫn tiến hành gấp rút. Trogn trường hợp Sài Gòn bị tấn công thì không được để các vật chất và đạn dược rơi vào tay CS?

Người của Thiệu chuẩn bị ra đi. Cựu thủ tướng Khiêm cũng đã gửi đi hàng tấn hòm xiểng ra nước ngoài. Vài giờ sau đó, vào cuối buổi sáng bngày 23-4, thống chế không quân Nguyễn Cao Kỳ đã dùng máy bay trực thăng hạ cánh xuống dinh Độc Lập mà tổng thống Hương đang chờ đón. Kỳ nói:
- CS có thể đến Sài Gòn trong vài ngày hay vài giờ.
Hương:
- Cần phải thương lượng với họ. Mérillon và nhiều người khác thúc đẩy tôi trao lại quyền hành cho Minh. Quân đội không còn có thể chống cự lại được nữa. Có phải đúng là họ thiếu thốn đạn dược không?
Kỳ nghĩ rằng cần thiết phải có người dẫn dắt kiên quyết có năng lực, nên nói với Hương:
- Chỉ cần những gì chúng ta hiện đang có, chúng ta vẫn có thể cầm cự được 1 hay 2 năm. Hãy xin cử tôi ra làm Tổng tham mưu trưởng liên quân.
Hương quanh co từ chối:
- Một người đã từng là thủ tướng và phó tổng thống như ông không thể trở thành 1tham mưu trưởng bình thường được. Trong ít lâu nữa, tôi sẽ bổ nhiệm ông làm cố vấn đặc biệt cho chính phủ.
- Nhưng thưa tổng thống, thời gian còn rất ít.

Kỳ bực tức ra về cho rằng mọi người là yếu đuối, mọi người là chần chừ. Người Pháp và người Mỹ tin vào Minh cũng đều yếu đuối. Nếu Minh lên nắm quyền hành, hay sau này họ sẽ giao quyền hành ấy cho ông, bởi vì Minh không bao giờ tự ý làm mọi việc mà tất cả là do người ta giao cho ông, người ta bảo gì thì ông làm việc đó. Kỳ tiếc là không tổ chức ngay cuộc đảo chính. Vài ngày trước khi Thiệu ra đi, 1 viên chỉ huy phi đội đã đề nghị với Kỳ cho ném loại bom ?oGặt hái hoa cúc mùa xuân? xuống dinh Độc Lập.
Người Pháp khuyến khích Minh ít ra lúc đầu hãy nhận chức thủ tướng. Vào lúc buổi tối, Minh họp với các cố vấn của mình, nói:
?oViệc đề cử này ?okhông hợp? nên chỉ làm cho tôi trở thành thủ tướng miễn cưỡng. Tôi muốn nhận chức vụ này trước nhân dân. Ví dụ như, phải có sự đồng tình của những nhóm tôn giao lớn có uy tín và những người khác??
Minh hình dung ra có nhiều nhóm khác nhau sẽ chấp nhận vai trò thủ tướng của Minh qua sự uỷ quyền của nhân dân. Minh nói với 1 cố vấn của mình là cần phải liên hệ với những hiệp hội chuyên ngành như: Luật sư, giáo sư, các nhà kinh doanh, các nhà báo. Về phía quân sự thì Minh cảm thấy yên tâm hơn vì vài giờ trước đây, các tướng lĩnh đã họp ở Bộ thyam mưu có mặt của viên tổng tham mưu trưởng, đã đánh giá cho rằng thể chế này phải bãi bỏ và Minh phải được đề cử làm người đứng đầu nhà nước. Nhưng ai sẽ đề cử? Minh đã trả lời ngay:
- Nhân dân sẽ đề cử tôi! Những người đứng đầu tôn giáo, các hiệp hội chuyên ngành và trời sẽ phù hộ cho tôi.
Minh hiểu rằng ông tổng tham mưu trưởng đã sẵn sàng để tuỳ Minh sử dụng trong mọi trường hợp. Nếu người ta thuyết phục được Minh lên nắm quyền lực tối cao thì nhiều tướng lĩnh và các sỹ quan cao cấp đang định chạy trốn sẽ ở lại và tuân theo lời chỉ đạo của Minh.
Minh thở dài: Muốn thương lượng thì cũng phải có một vài toán có kỷ luật.

Được TLV sửa chữa / chuyển vào 22:47 ngày 28/05/2005

Ở Đà Lạt, uỷ ban thị trấn đã cấp giấy phép cho linh mục Jean Mais được đi lại. Mais đi chiếc xe Honda màu đỏ cùng với 1 người bảo vệ xuống đường quốc lộ số 1, giữa các làn sóng người chạy trốn và các đoàn xe của Bắc Việt. Vào giữa trưa đến Can Chu, 1 làng cách thị xã Xuân Lộc độ 20km thì mais và người bảo vệ bị các công dân đeo băng đỏ ở cánh tay giữ lại:
- Ông đi đến đâu?
- Đến Già Kiệm thăm 1 cha xứ bị ốm.
Mais đã trả lời người dân quân bằng tiếng Việt rất sõi.
Có vài người dân mặc thường phục đeo súng lục và 2 bộ đội Bắc Việt đã xem kỹ lưỡng thẻ căn cước Pháp, và tấm thiếp của tòa xứ linh mục. Một vài người mặc thường phục mời Mais và người bảo vệ vào 1 ngôi nhà khác và ở đây họ để cho Mais và người bảo vệ phải đứng. Một người dân độ 50 tuổi tự giới thiệu là người chịu trách nhiệm về an ninh, lạnh lùng hỏi Mais. Người này đứng cách xa 1 khoảng với Mais và gọi là ông (Monsieur).
- Ông là ai? Ông từ đâu đến? Ông định đi đến đâu? Ông không cần thiết phải đi nữa. Tôi không đảm bảo an toàn cho tính mạng của ông được.
Một người thứ hai đến, gọi Mais là giáo sư (professeur). Mais và người bảo vệ chờ đợi và được mời ngồi xuống ghế đẩu. Một người thứ 3 đến lễ phép gọi Mais là cha (Père).
Người ta thu lại các giấy tờ của 2 người và đưa họ lên gác 2 gặp người đứng đầu của làng là 1 nông dân, dạy giáo lý Cơ đốc. Đêm xuống, người ta đem cơm nguội, và canh rau, cho 2 người an, và chiếu cho 2 người nằm. Những người gác mặc quần áo ka ki hay bộ bà ba màu đen đều là những thiếu niên độ 15 tuổi. Qua giọng nói của những người gác trẻ tuổi này, Mais nhận ra họ đều là người miền Trung. Mais đưa ra những câu hỏi, người ta trả lời:
- Trường hợp của ông chưa giải quyết xong.