Thành lập Tòa án Hiến pháp Việt Nam ?

Trước khi trao đổi về thành lập Toà án Hiến pháp Việt Nam thiết nghĩ nên có các tài liệu liên quan.
Nội dung dưới đây được trích từ cuốn sách " "Vụ án Đảng Cộng sản Liên Xô" tại Toà án Hiến pháp" của PH.M. Rudinxki. Sách đã được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia phát hành năm 2001.
Mặc dù sách được xuất bản công khai nhưng vì vấn đề quyền tác giả và nội quy của diễn đàn, các nội dung đưa ra sẽ chỉ bao gồm tóm tắt vụ án và một số văn kiện liên quan.
Theo quan điểm nhấn mạnh pháp quyền trong việc xây dựng nhà nước. Một yêu cầu đặt ra là bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào đều phải hoạt động tuân thủ theo hiến pháp và pháp luật. Một cơ chế đảm bảo cho điều đó là cần thiết. Đặc biệt yêu cầu cải cách toàn diện của Việt Nam ngày càng trở nên cấp bách hơn. Sẽ thảo luận kỹ hơn sau.

?oTrên cơ sở đề nghị của một nhóm đại biểu Quốc hội Cộng hoà liên bang Nga chống lại Tổng thống B. N. Enxin, buộc tội ông lạm quyền để giải tán bất hợp hiến Đảng Cộng sản Liên Xô và Đảng Cộng sản Liên bang Nga, tội chiếm đoạt bất hợp pháp tài sản của Đảng Cộng sản Liên Xô và Đảng Cộng sản Liên bang Nga. Và, cũng trên cơ sở đề nghị của một nhóm dân biểu khác và Đảng Cộng sản Liên bang Nga về tội hoạt động bất hợp hiến, từ ngày 26-5 đến hết ngày 30-11-1992 tại Mátxcơva đã diễn ra ?ovụ án Đảng Cộng sản Liên Xô? tại Toà án Hiến pháp.
Vụ án được tiến hành nhằm kiểm tra tính hợp hiến Sắc lệnh của Tổng thống Liên bang Nga ngày 23-8-1991 ?oVề tạm ngừng hoạt động của Đảng Cộng sản Liên bang Nga?, Sắc lệnh ngày 25-8-1991 ?oVề tài sản của Đảng Cộng sản Liên Xô và của Đảng Cộng sản Liên bang Nga? và Sắc lệnh ngày 6-11-1991 ?oVề hoạt động của Đảng Cộng sản Liên Xô và Đảng Cộng sản Liên bang Nga? cũng như kiểm tra tình hợp hiến của hoạt động Đảng Cộng sản Liên Xô và Đảng Cộng sản Liên bang Nga.?
(Sách đã dẫn)

?oTrên cơ sở đề nghị của một nhóm đại biểu Quốc hội Cộng hoà liên bang Nga chống lại Tổng thống B. N. Enxin, buộc tội ông lạm quyền để giải tán bất hợp hiến Đảng Cộng sản Liên Xô và Đảng Cộng sản Liên bang Nga, tội chiếm đoạt bất hợp pháp tài sản của Đảng Cộng sản Liên Xô và Đảng Cộng sản Liên bang Nga. Và, cũng trên cơ sở đề nghị của một nhóm dân biểu khác và Đảng Cộng sản Liên bang Nga về tội hoạt động bất hợp hiến, từ ngày 26-5 đến hết ngày 30-11-1992 tại Mátxcơva đã diễn ra ?ovụ án Đảng Cộng sản Liên Xô? tại Toà án Hiến pháp.
Vụ án được tiến hành nhằm kiểm tra tính hợp hiến Sắc lệnh của Tổng thống Liên bang Nga ngày 23-8-1991 ?oVề tạm ngừng hoạt động của Đảng Cộng sản Liên bang Nga?, Sắc lệnh ngày 25-8-1991 ?oVề tài sản của Đảng Cộng sản Liên Xô và của Đảng Cộng sản Liên bang Nga? và Sắc lệnh ngày 6-11-1991 ?oVề hoạt động của Đảng Cộng sản Liên Xô và Đảng Cộng sản Liên bang Nga? cũng như kiểm tra tình hợp hiến của hoạt động Đảng Cộng sản Liên Xô và Đảng Cộng sản Liên bang Nga.?
(Sách đã dẫn)

Thực ra trong bất kỳ một mô hình nhà nước nào, việc tồn tại một cơ quan có thẩm quyền giải thích và (do đó) thực thi luật pháp đều là nhu cầu cần thiết. Thực ra một thể chế giống như toà án Hiến pháp đã xuất hiện trong lịch sử lập pháp còn trước khi cả khi con người biết đến Hiến pháp. Viện nguyên lão trong Nhà nước cộng hoà La Mã là 1 ví dụ, nếu nghiên cứu lại chúng ta sẽ thấy cơ quan này có một số nhiệm vụ tương tự như toà án hiến pháp. Trong nhà nước phong kiến, dù vương quyền của Hoàng đế là tuyệt đối- nhưng vẫn có 1 số cơ quan hoặc chức vụ có nhiệm vụ tương tự như toà án hiến pháp, như Khu mật viện thời Nam Tống; hay Đu-ma của Sa hoàng Nga (cho dù chỉ có hơi hướng như vậy). Thực ra trong nhà nước CHXHCN Việt Nam, cũng có 1 cơ quan có 1 trong những nhiệm vụ của TAHP- đó là Hội đồng Nhà nước (HP 80) hay UBTVQH (HP92): ĐÓ là chức năng "giải thích Hiến pháp, luật và pháp lệnh". Tuy vậy từ thủa cha sinh mẹ đẻ đến giờ, tịnh không thấy cơ quan này giải thích Hiến pháp, luật và pháp lệnh bao giờ!.
Cũng tương tự như 1 chức năng của TA HP, VKSND TC có chức năng "kiểm sát việc tuân theo pháp luật". Tuy vậy trong vài chục năm được trao nhiệm vụ này, cơ quan công tố của chúng ta chẳng mấy khi thực hiện công tác kiểm sát việc tuân theo pháp luật, và Luật TC TAND TC và VKSNDTC phiên bản gần đây nhất đã cắt đi cái "ruột thừa" này của VKSND TC./.

Xin thưa là có đấy ah, Uỷ ban thường vụ quốc hội đã từng giải thích một điểm nhỏ trong Luật thương mại, bác kiểm tra kỹ lại xem.

Hì ! Ngày xưa tôi ăn phở quốc doanh cũng có tí thịt, ai dám bảo là phở chay đâu nhỉ . Cái ông LvHa này khó tính thật, phải chờ cơ chế thị trường định hướng xong thì lúc ấy hãy tha hồ mà đòi thịt nhé .
Chúng ta đang tiến dần đến 1 nền pháp trị mà 90 % SV luật thực sự tốt nghiệp xong thì không có việc phải làm cò, chạy giấy trong khi các chức sắc toà án lại khá nhiều vị dùng bằng giả để giải quyết các vấn đề pháp lý ... trớ trêu thay .
Cái này tôi có bằng chứng nhá, mods đừng có xóa tội nghiệp .

http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=129296&ChannelID=3
Ai ?ohuýt còi? khi hiến pháp bị xâm phạm?

TTCN - ?oTính tối cao và bất khả xâm phạm của Hiến pháp? trên thực tế đã xuất hiện một số tình huống được cho là bị xâm phạm (đang nóng là vấn đề quản lý bằng sổ hộ khẩu) nhưng cơ chế xử lý vẫn còn ?otrống?.
TTCN trao đổi với ông Vũ Mão - Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội - về một cơ chế bảo hiến (bảo vệ hiến pháp). Ông cho biết:
Các nước trên thế giới đều có cơ chế bảo hiến cụ thể, cả về tổ chức để đảm bảo tính chất chặt chẽ trong thực thi và tuân thủ hiến pháp, xử lý những vi phạm hiến pháp. Không chỉ ở cấp cơ sở và người dân mà chính từ cấp có thẩm quyền, ngay từ hoạt động lập pháp của Quốc hội.
Về nguyên lý, người ta phân biệt Quốc hội lập hiến, Quốc hội lập pháp. Hiến pháp là đạo luật cơ bản, thiêng liêng, còn được gọi là ?othần linh pháp quyền?. Quốc hội lập hiến hoàn thành sứ mệnh thì bầu Quốc hội lập pháp để xây dựng, hoàn chỉnh pháp luật trên nền tảng đạo luật cơ bản là hiến pháp. Quốc hội lập pháp không được ?ođụng? đến hiến pháp. Ai muốn thay đổi phải trưng cầu ý dân!
Cơ quan bảo hiến có trách nhiệm giám sát, theo dõi, không cho ai ?ođụng? đến hiến pháp. Ai muốn ra một đạo luật, quyết định gì đó trái với hiến pháp là không được phép. Có nước cơ quan này ở vị trí rất cao, do quốc hội lập hiến bầu ra, độc lập với Quốc hội lập pháp. Có nước cơ quan này như một ủy ban thuộc quốc hội. Cũng có nước trao quyền bảo hiến cho tòa án, gọi là tòa án hiến pháp.
* Với Việt Nam, việc thiết lập mô hình cơ quan bảo hiến như thế nào là phù hợp, thưa ông?
- Qua nghiên cứu, chúng ta càng nhận thức rõ ràng cần phải có cơ chế bảo hiến. Nhưng áp dụng cái gì, vận dụng cái gì phải tính rất kỹ, nghiên cứu rất sâu chứ không vận dụng máy móc. Vì mỗi nước một kiểu, có hình thức khác nhau. Ta tham khảo vì họ đi trước nhưng phải xuất phát từ thực tiễn của ta.
Chúng ta có dự định lập cơ quan bảo hiến độc lập với Quốc hội? Ta không có Quốc hội lập hiến riêng nhưng Quốc hội có thể lập ra một cơ quan bảo hiến. Quốc hội bầu ra nhưng cơ quan này có chức năng độc lập. Quốc hội giám sát cơ quan hành pháp, tư pháp, vậy ai giám sát Quốc hội? Bây giờ Quốc hội có những qui định không phù hợp với hiến pháp thì sao? Thì chính cơ quan bảo hiến giám sát Quốc hội.
Đồng thời, những hoạt động của Chính phủ, các bộ, ngành, cơ quan tư pháp có chỗ không phù hợp với hiến pháp, thậm chí của người đứng đầu cơ quan, kể cả cao nhất của Nhà nước, cơ quan bảo hiến cũng có quyền xem xét.
* Nếu cơ quan bảo hiến do Quốc hội bầu ra, sau đó trở lại giám sát Quốc hội e rằng không khách quan?
- Đặt ra mô hình như vậy rõ ràng có tính hợp lý này lại không có tính hợp lý kia. Nhưng theo tôi, Quốc hội bầu ra cơ quan bảo hiến nhưng cơ quan này độc lập với Quốc hội trong những ý kiến của họ. Như vậy khi họ nêu ý kiến ra, Quốc hội sẽ thảo luận. Nếu Quốc hội không đồng ý với cơ quan bảo hiến, cần thiết phải trưng cầu ý dân.
* Nhưng nếu thành lập cơ quan bảo hiến dù thuộc hay độc lập với Quốc hội cũng ảnh hưởng đến quyền giám sát tối cao của Quốc hội?
- Vấn đề đó phải thảo luận. Thật ra mà nói, giao cho cơ quan bảo hiến chức năng nhiệm vụ gì, họ có quyền làm như thế. Tuy là cơ quan của Quốc hội nhưng họ được làm những chức năng độc lập. Quốc hội và các cơ quan khác của Quốc hội cũng phải tuân thủ.
Ví dụ Ủy ban Pháp luật có chức năng, nhiệm vụ bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp của các văn bản luật. Tức là khi trình luật ra trước Quốc hội thì phải hỏi ý kiến của Ủy ban Pháp luật về tính hợp hiến, hợp pháp của văn bản. Nếu bây giờ có cơ quan bảo hiến, Quốc hội khi làm luật phải hỏi ý kiến cơ quan này.
* Cũng có ý kiến cho rằng với mô hình ?otam quyền phân lập? sẽ giải quyết ổn thỏa về cơ chế bảo hiến và bảo đảm kiềm chế, giám sát lẫn nhau giữa ba nhánh quyền lực là lập pháp, hành pháp và tư pháp?
- Chỗ này cũng phải thảo luận. Thật ra chúng ta không công nhận ?otam quyền phân lập? vào thể chế của mình. Cũng có những nhà lý luận, nghiên cứu học giả phân tích sâu về lĩnh vực này. Nhưng trên thực tiễn, đây đều là những vấn đề mới, chưa ai có thể nói ?otôi quả quyết thế này, quả quyết thế kia?.
* Theo ông, đến bao giờ chúng ta có thể thành lập được cơ quan bảo hiến?
- Đã đưa vào dự thảo báo cáo chính trị, sẽ thành nghị quyết của Đại hội Đảng, đương nhiên mục tiêu thực hiện trong năm năm tới.
* Trong khi chờ một cơ chế bảo hiến thì ai sẽ bảo vệ hiến pháp?
- Hiện nay, Ủy ban Pháp luật có chức năng đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật Việt Nam, tính hợp hiến và hợp pháp. Về mặt nào đó, ta chưa có cơ quan bảo hiến độc lập thì về cơ bản Ủy ban Pháp luật có trách nhiệm, quyền hạn để thực hiện phần nào. Nhưng thật ra chức năng này cũng chưa rõ! Trong khi Ủy ban Pháp luật quá bận rộn xây dựng luật và thực hiện giám sát.
* Gần đây, có người cho rằng sổ hộ khẩu với nhiều ràng buộc đang gây khó dễ cho người dân là hạn chế quyền tự do đi lại, cư trú của công dân, là trái với hiến pháp. Ủy ban Pháp luật sẽ phải ?ogánh? để xử lý vấn đề này?
- Đây là vấn đề ?otrống?, chưa thật chặt chẽ hiện nay. Hiến pháp ghi nhận công dân Việt Nam có quyền tự do đi lại, cư trú... Trên thực tiễn, văn bản dưới luật của Chính phủ, bộ ngành hoặc địa phương nào đó qui định ràng buộc phải thế này, thế kia không phù hợp với hiến pháp, nói trắng ra là vi hiến!
Ai là người giám sát, phân tích, ai là người ?ohuýt còi?, ?othổi còi? cái này. Bây giờ chưa có ai thì là Ủy ban Pháp luật. Nhưng lý do khác về mặt pháp lý thì họ bảo ?ochúng tôi chưa được giao rõ ràng, cụ thể nhiệm vụ này?.
* Nhà nước pháp quyền đòi hỏi quán triệt và tuân thủ nguyên tắc tính tối cao và bất khả xâm phạm của hiến pháp. Lâu nay chúng ta thường nói mọi hoạt động của Nhà nước và xã hội, kể cả của Đảng cũng phải tuân thủ hiến pháp?
- Điều 4 của hiến pháp nói là ?oĐảng Cộng sản là lực lượng lãnh đạo nhà nước và toàn thể xã hội?. Nhưng đồng thời ?ochấm xuống dòng? có chỗ ?omọi tổ chức của Đảng hoạt động trong khuôn khổ hiến pháp và pháp luật?. Nghĩa là Đảng lãnh đạo nhưng phải tuân theo pháp luật!
Bây giờ làm một số luật có ý kiến đề nghị phải đưa Đảng vào. Vai trò Đảng lãnh đạo thế nào, đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng ra sao? Nhưng một loại ý kiến khác: ?oĐưa vào nghe buồn cười! Không nên đưa vào!?. Nhưng có người bảo là né tránh! ?oThật sự Đảng lãnh đạo! Chúng ta là những người duy vật biện chứng, thực tế có một cơ chế, tổ chức lãnh đạo như thế, bây giờ phải cụ thể hóa! Nhà nước pháp quyền là phải cụ thể hóa! Phải rõ ràng, minh bạch Đảng lãnh đạo cái gì??.
Cho nên có người nghĩ tới việc cũng phải có luật về Đảng do Quốc hội thông qua. Đảng lãnh đạo Quốc hội nhưng Quốc hội thông qua luật về Đảng để thể chế hóa. Tất nhiên cũng có người hỏi: ?oNhư vậy Quốc hội trên Đảng à??. Quốc hội không trên Đảng! Đảng lãnh đạo Quốc hội nhưng phải tuân thủ đạo luật đó.
Bây giờ bảo ai giám sát Đảng? Bảo là nhân dân giám sát Đảng. Nhưng nhân dân giám sát bằng cơ chế nào? Có phải chăng khi đã có một luật về Đảng và Đảng lãnh đạo thì nhân dân giám sát căn cứ vào đấy? (Mà thay mặt cho nhân dân là Quốc hội).
* Quan điểm của ông về vấn đề này?
- Tôi ủng hộ xu hướng phải rõ ràng. Mà cần thiết rõ ràng để mọi người tuân thủ!
===========
Ba phương án lập cơ quan bảo hiến
- Phương án 1: Quốc hội thành lập ủy ban giám sát hiến pháp trực thuộc Quốc hội để giúp Quốc hội thực hiện việc bảo hiến đối với các văn bản pháp luật do *************, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, chính quyền địa phương ban hành.
Thành viên của ủy ban giám sát hiến pháp phải là các đại biểu Quốc hội được bầu theo thủ tục thông thường. Ủy ban giám sát hiến pháp có trách nhiệm trình báo cáo kết quả giám sát của mình để Quốc hội xem xét và quyết định.
Với mô hình ủy ban giám sát hiến pháp này, Quốc hội tiếp tục được khẳng định là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất. Về thực chất ủy ban giám sát hiến pháp chỉ là một cơ quan thuộc Quốc hội, một cơ cấu mang tính giúp việc chứ không thể trở thành một cơ cấu có quyền quyết định về tính hợp hiến của các văn bản pháp luật được giám sát. Đối tượng giám sát của ủy ban giám sát hiến pháp cũng chỉ là các văn bản pháp luật từ pháp lệnh trở xuống. Như vậy các đạo luật vẫn nằm ngoài sự giám sát tính hợp hiến của chúng. Do vậy hoạt động thực hiện quyền lập pháp của Quốc hội về cơ bản vẫn không phải là đối tượng giám sát nhìn từ yêu cầu đòi hỏi của nguyên tắc về tính tối cao và bất khả xâm phạm của hiến pháp.
- Phương án 2: Thành lập cơ quan bảo hiến độc lập không thuộc Quốc hội, thực hiện độc lập các hoạt động giám sát tính hợp hiến của các hoạt động nhà nước, cả hoạt động lập pháp của Quốc hội. Đây là một phương án khá phổ biến trong nhiều mô hình nhà nước pháp quyền trên thế giới. Tính độc lập của cơ quan bảo vệ hiến pháp (có thể là hội đồng bảo hiến, tòa án hiến pháp...) được đảm bảo bởi tính cân bằng trong quan hệ quyền lực giữa các cơ quan thực hiện quyền lập pháp, quyền hành pháp và quyền tư pháp.
Trong điều kiện cụ thể ở nước ta, mô hình cơ quan bảo hiến độc lập này còn phải gắn liền với vai trò giám sát việc thực hiện quyền lực nhà nước từ phía Đảng cầm quyền - Đảng Cộng sản VN. Nếu phương án này được xây dựng thì khả năng độc lập và sức mạnh tài phán của cơ quan bảo hiến này được đảm bảo trước hết bởi Đảng Cộng sản VN.
Với mô hình này, người đứng đầu cơ quan bảo hiến (có thể là tòa án hiến pháp) sẽ do Quốc hội bầu ra trong số các đại biểu Quốc hội, các thành viên của các cơ quan này có thể do Quốc hội hoặc Ủy ban Thường vụ Quốc hội phê chuẩn theo đề nghị của *************.
Cơ chế bảo hiến với mô hình cơ quan bảo hiến độc lập tất yếu sẽ làm thay đổi các quan hệ tổ chức quyền lực nhà nước, trong đó vai trò của Quốc hội là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất sẽ phải được nhận thức lại.
- Phương án 3: Cơ cấu lại tổ chức và thẩm quyền của Tòa án nhân dân tối cao, theo đó Tòa án nhân dân tối cao được trao quyền bảo vệ hiến pháp.
Để thực hiện được thẩm quyền bảo vệ hiến pháp, Tòa án nhân dân tối cao cần được qui định lại về vị trí, chức năng trong bộ máy nhà nước, bỏ bớt một số chức năng hiện hành để tập trung vào chức năng bảo vệ hiến pháp; cơ cấu lại số lượng, chất lượng, thành phần và phương thức bổ nhiệm đặc biệt đối với các thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, để đảm bảo năng lực, trình độ, phẩm chất chính trị và đạo đức nghề nghiệp của mỗi một thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao trong việc thực hiện nhiệm vụ, trách nhiệm thiêng liêng là bảo vệ hiến pháp trước mọi sự xâm hại có thể xảy ra.
Dù cơ quan bảo hiến sẽ được thiết lập theo mô hình nào chăng nữa, thì việc xuất hiện một cơ quan bảo hiến sẽ làm thay đổi nội dung và phương thức thực hiện quyền giám sát tối cao của Quốc hội trong nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân ở nước ta.
(Đề xuất của Viện Khoa học tổ chức thuộc Ban Tổ chức trung ương)

Hoan nghênh các bạn đưa ra đề tài thú vị, legislation đưa thông tin tỉ mỉ lắm. Mình kiến thức lỗ mỗ cũng góp thêm ý kiến .
Làm rõ phạm vi quyền hạn của Toà án hiến pháp nếu có. Nếu như nó ra đời thì trước hết nó sẽ có quyền tài phán trong hai nhóm lĩnh vực. Một là tài phán các vụ việc vi hiến; hai là xử lý những văn bản vi hiến.
Các vụ việc, vi hiến. Nghe ra thì thẩm quyền toà án cũng cáng được trọng trách này, vì tuyên bố về một vụ việc sai pháp luật thì thẩm quyền toà án có đủ. Nhưng còn các văn bản vi hiến ? Quốc hội thông qua đạo luật; Chính phủ ban hành Nghị định... mà trái với Hiến pháp thì Toà án hiến pháp có quyền ra quyết định bãi bỏ không. Không có thì không ổn. Mà có thì thẩm quyền của toà án này sẽ ngang ngửa với quốc hội. Diễn giải nôm na thế chứ chính xác thì muốn đạt được hiệu quả đúng như thiết kế của nó thì phải Tam quyền phân lập; Tư pháp ngang hàng với Lập pháp. Điều này đã thấy mong manh rồi.
Toà án, trong định chế tập trung dân chủ như hiện nay. Muốn đảm đương được trọng trách đó thì có lẽ phải trực thuộc Quốc hội mất. Mà trực thuộc Quốc hội thì khó mà gọi là Toà án được. May ra thì thiết lập một cái gọi khác đi là Hội đồng bảo hiến chăng.
Vấn đề tiếp theo là chế tài? Chế tài sau khi phán quyết một hành vi hay một văn bản trái hiến pháp sẽ là gì. Hình dung ra rằng nó sẽ là yêu cầu đình chỉ vi phạm, yêu cầu huỷ bỏ văn bản, yêu cầu khôi phục nguyên trạng..v..v..Toà án khó có thể áp dụng quyền lực lên cơ quan khác được, cũng vì tam quyền nó không phân lập nên ông Quốc hội vẫn được xem là cơ quan to nhất. Phán quyết mà chỉ trong vào sự tự nguyện thi hành của đương sự thì nghe ra chẳng xong, vô hiệu hoá mất, vì ông đương sự nào cũng lắm lý lẽ cả.
Anh em tập trung vào nghiên kíu mấy cái theo hướng làm rõ cơ chế hoạt động, phạm vi hoạt động, cơ cấu tổ chức....cho mình được mở rộng kiến văn thêm cái.

Tui chẳng cần nghiên cứu chi tiết cũng hiểu nó ra sao .
Vấn đề là ở cáo GỐC của nó . Hình như không ai hiểu bài tham luận của Luật Sư TrThHiệp . Con Heo thì dù có sơn vàng, vẽ vện thế nào thì cũng là con heo, không phải là Cọp .
"Dân vi quý, Xã Tắc (Nation, States) thứ chi, Quân (chính quyền) vi khinh" . Tư tưởng này của Mạnh Tử mấy ngàn năm trước đã được Thomas Jefferson và người Mỹ đem áp dụng để xây dựng Hiến Pháp và Lập Pháp dù họ chả biết Mạnh Tử là ai, chẳng qua là do hoàn cảnh lịch sử và sự thông minh vĩ đại của những người lập quốc của United States of America .

Chả có gì để cần hiểu hay không về bài này vì nó không mới ! Phần lý thuyết cũng là từ sách vở và quan sát từ khung cảnh chính trị tây phương .
Phần bình luận thì thiếu vô tư, chê bai thì dễ nhưng làm được không dễ , 1 lãnh đạo tài giỏi cách mấy cũng không thể thay đổi được trong 1 sớm một chiều, việc nâng cao dân trí vẫn là ưu tiên hàng đầu cho mọi trường hợp và sự việc không hề đơn giản ! Nên nhớ là không phải nâng cao dân trí là vứt bỏ ra ngoài mọi sinh hoạt khác, mọi tiến bộ đều cần có thời gian và đồng bộ .
Vì những gì đã xảy ra ( đáng tiếc hay không ) không còn có thể kéo lại được, chúng ta nên có những nhận định, nghiên cứu sát với thực tế tại VN trong đường hướng xây dựng quê hương .
1 thể chế dân chủ kiểu Mỹ với cơ chế pháp lý của họ không hoàn toàn thích ứng với VN trong lúc này mặc dù kiểu này được coi là hoàn chỉnh .
Được minhtrinh sửa chữa / chuyển vào 01:50 ngày 27/03/2006