Thaáy Lôïi Nghó 'eán Haïi Lieät Töû ngheøo khoå. Coù khi ñoùi khaùt khoâng coù gì aên uoáng. Coù ngöôøi noùi vôùi vua Töû Döông nöôùc Trònh raèng: - Lieät Töû laø moät ngöôøi cao thöôïng. Nay ôû nöôùc nhaø vua maø phaûi baàn cuøng, thì chaúng hoùa ra nhaø vua khoâng bieát quyù chuoäng ngöôøi gioûi ö ? Töû Döông nghe noùi, lieàn sai söù giaû mang ñeán cho Lieät Töû vaøi möôi xe thoùc. Lieät Töû ra yeát kieán söù giaû. Vaùi hai vaùi. Xin töø khoâng nhaän. Söù giaû ñi. Lieät Töû vaøo nhaø trong. Vôï ngoùng troâng böïc töùc, töï ñaäp vaøo ngöïc maø noùi raèng: - Thieáp nghe vôï con nhöõng böïc ñaïo ñöùc cao thöôïng ñeàu ñöôïc an nhaøn vui veû. Nay vôï con tieân sinh tuùng ñoùi. Vua ñöa cho tieân sinh thoùc gaïo. Tieân sinh laïi töø. Theá chaúng phaûi laø soá meänh xui ra vaäy hay sao? Lieät Töû cöôøi, baûo vôï raèng: - Vua maø bieát ta, laø khoâng phaûi töï chính vua bieát ta. Taïi nghe coù ngöôøi noùi, môùi bieát ta. Vua nghe ngöôøi noùi môùi bieát ta, maø cho ta thoùc, thì luùc baét toäi ta, taát vua cuõng laïi nghe ngöôøi noùi maø thoâi. Vì theá maø ta khoâng nhaän thoùc. Vaû chaêng chòu boång loäc cuûa ngöôøi, gaëp luùc ngöôøi maéc hoaïn naïn, maø khoâng lieàu cheát giuùp ngöôøi laø baát nghóa. Maø neáu lieàu cheát giuùp keû voâ ñaïo, thì coøn goïi laø nghóa theá naøo ñöôïc. Luùc aáy, Toân Nghóa laø gia nhaân trong nhaø môùi hoång bieát laøm sao, bôûi ñaõ raùch te tua maø coøn theá naøy theá noï. 'aõ vaäy vôï chæ cho ñöôøng ngay neûo chính - maø vaãn maëc loøng löïa ngoõ toái laàn ñi - thì roõ ra beân caùi thaâm saâu coøn coù ñieàu? xaèng baäy. 'où laø chöa noùi khoâng nhaän ôn con Trôøi möa moùc, thì khoâng kheùo laïi laâm vaøo caùi toäi khi quaân, roài bieát ñaâu chaúng giöõ ñöôïc? laâu laâu caùi ñaàu nôi caùi coå, thaønh thöû boác moät chuùt maø ñôøi ñaâm tieâu taùn, thì caùi daïi naøy töôûng chöøng chaúng coù? daïi naøo hôn. Töôûng nhö hoång coù chi ngaàu hôn theá ñöôïc, neân voäi ñem chuyeän traùi tai eùm naèm yeân trong tuùi, ñôïi luùc veà nhaø môùi ñem chuyeän treùo gioø keå leå cho vôï nghe. Nhöõng mong vôï seõ taùn dzoâ cho? ñoàng saøng ñoàng moäng. Naøo deø ñaâu trôøi xanh caéc côù, keát hôïp ñoâi ñaàu trôùt höôùt laïi trôùt he - thaønh thöû môùi môû maùy dzoâ? xeâ laø oâm chaàm buùa taï - khieán trong loøng ñaõ saàu leân buùi toù, laïi taù hoûa keâu Trôøi? raûnh ngoù xuoáng maø coi, roài doûng tai leân nghe vôï tui baøn ba ñieàu boán chuyeän, nhöõng chuyeän daønh cho baäc cao daøy ñöùc tính, maø? Caäu boãng nhaäp vaøo khieán vôï noùi ro ro: - Thieáp vaãn nghe ngöôøi xöa hay noùi: 'oùi buïng thì ñaàu goái phaûi boø ñi. Bao töû troáng khoâng thì luùc aáy noùi chi maø chaúng gaät, neân hoång laï gì khi thieân haï thöôøng hay nhaéc ñeán: Mieáng aên laø mieáng nhuïc cuõng chaúng coù gì sai. Chaúng coù chi khoù thoâng trong coõi traàn tuïc luïy. Rieâng Lieät Töû laïi ra ngoaøi caùi ñoù, thì roõ ngöôøi chí khí thaät ngon aên. Thaät ñaùng cho theá nhaân gaàn xa ngöôõng moä. Thieáp nhöõng töôûng chaøng ñem thaân haàu ñöôïc ngöôøi nhö theá, thì phaûi möøng, phaûi coá hoïc maø noi. Chöù coù ñaâu boû choã quang ñaâm ñaàu vaøo buïi raäm. Thieáp vaãn bieát mình laø phaän gaùi. Xuaát giaù roài chæ bieát coù choàng thoâi, nhöng choàng? traät khía kieåu ni laøm sao maø thieáp nhòn, neân buoäc phaûi noùi nhöõng ñieàu ñang suy xeùt, daãu cho ôû coõi loøng chaøng chaúng coù gì öng - nhöng töï choán taâm can thieáp nghe tim mình thanh thaûn - bôûi xaáu chaøng hoå thieáp chöù hoå ai naèm voâ trong ñoù, neân thieáp böøa traøn chaøng haõy coá maø nghe, maø söûa sang cho ñuùng boong ñöôøng ngay neûo thaät. Chi baèng chaøng haõy hoïc taám göông ñang baøy ra tröôùc maét, ñeå thieáp roän raøng thaáy ñaëng moät nieàm vui, bôûi tuoåi öôùc mô ñaõ khoâng trao laàm ngöôøi ñoái dieän. Chöù chaøng cöù muø môø nhö gaø trong ñeâm toái, roài laên xaû vaøo ñôøi kieám ñaëng cheùn côm aên, maø hoång nghó chi ñeán taám loøng töï troïng - thì daãu chaøng coù ba böõa ñaày ñi chaêng nöõa - cuõng chaúng laáy gì raïng maët vôùi non soâng. Cuõng chaúng coù chi cho con chaùu ngaøy sau coá hoïc. Vaäy sao chaøng laïi baän taâm vôùi ba ñieàu khoâng ñaùng? Roài chuoác laáy muoän phieàn naøo ñaëng ích gì ñaâu - bôûi chuyeän cuûa tha nhaân chôù coù chi maø chaøng phaûi ngaïi - roài lôõ ra vôï choàng mình vì chuyeän? cuûa ngöôøi maø ñem loøng xích mích, thì coù phaûi thieáp cuøng chaøng thieáu hieåu bieát roài chaêng? Toân Nghóa nghe vôï luaän moät traøng thoâi heát yù, môùi hoång bieát noùi gì beøn? loäi phoá maø chôi, roài böôùc chaân boãng döng ñöa veà ngay quaùn röôïu. Saün choán taâm can ñang baàm leân öùa maùu - neân caàn chuùt oàn aøo ñaëng thoaùt söï xoùt ñau, ñaëng bieán ñi caùi ñaéng cay ñang laøm reo trong daï - lieàn mau maén chaïy dzoâ? taép vaøi chung cho aám, roài mong öôùc gaëp ngöôøi ñaëng chia bôùt nieàm ñau. 'aëng seû san ñi caùi kieáp ngöôøi cöïc nhoïc. Deø ñaâu traùnh voû döa laïi gaëp voû döøa ngay tröôùc maét, khieán buïng ñaõ tôi bôøi laïi muoán taéc ngheõn maùu veà tim, thaønh thöû mieäng haù hoác ra nhö saép dzìa? töû loä - bôûi gaõ trung nieân ñang ngoài nôi goùc toái - giöõa ñaùm baïn beø laïi? roän raøng caùi chuyeän cuûa ngöôøi ta: - Lieät Töû, ñöông luùc tuùng ñoùi. Gaëp ñöôïc vua chuùa quyù troïng, laïi cho vaøi möôi xe thoùc. Ngöôøi ta ñöôïc theá. Chaéc laáy laøm vinh haïnh sung söôùng, maø coøn leân maët vôùi ñôøi laø khaùc. Lieät Töû ñaây khaùc haún. Vaùi söù giaû hai vaùi, noùi xin töø. Thaùi ñoä khieám nhaõ thaät ñaùng troïng. Xin töø maø khoâng loä veû töï aùi töï cao. Khoâng coù moät lôøi nghò luaän ñeán thôøi söï, thaäm chí bò vôï con daøy voø maø Lieät Töû vaãn thaûn nhieân, thì roõ ra laø? ngöôøi quaân töû. 'aõ vaäy coøn oân toàn qua caâu noùi: AÊn ôû caàn phaûi bieát lui bieát tôùi, bieát aân bieát nghóa. Ngöôøi sao saùng suoát khoân ngoan maø nhö ngu nhö daïi, thaät ñaùng phuïc laém thay! Vì khoâng theá khoâng soáng coøn ñöôïc ôû thôøi loaïn. Lieät Töû ñaây phaàn bieát ngöôøi hay dôû. Phaàn hieåu vieäc saâu xa. Thaät laø böïc minh trieát baûo thaân vaäy. Bôûi thieân haï thöôøng coù saün maùu tham. Thaáy cuûa toái maét. 'oû ñaâu baâu ñaáy. Soáng cheát maëc baây. 'où laø beänh thoâng thöôøng. Anh em chuùng ta nhö muoán traùnh beänh aáy, töôûng neân hoïc Lieät Töû ñaây ñeå bieát roõ nghóa lôïi, hieåu ñöôøng lui tôùi, thì môùi laø hôn! Toân Nghóa boãng döng thaáy mình coâ ñôn laï. Hoùa ra coõi traàn naøy khoâng deã kieám ngöôøi thaân. Khoâng deã naém tay nhau chôi vaøi voøng? thieân boâi thieåu. Khoâng theå uoáng ngaøn chung nhö coøn ñang thaáy thieáu, vaø khoù loøng tìm ñöôïc ngöôøi tri kyû tri aâm. Khoù bieát bao nhieâu ñeå moi ra keû taâm ñaàu yù hôïp, roài trong luùc taâm hoàn ñaày böùc xuùc, môùi doõi maét leân trôøi suy nghó chuyeän ngaøy sau: - Ta voán nhôù ngaøn xöa coù noùi: Haïnh phuùc lôùn nhaát cuûa? tha nhaân laø coù ñöôïc ngöôøi tri aâm tri kyû. Vaäy maø laâu nay ta naøo ñaâu nhôù ñeán - môû maét môû loøng ñeå tìm tri kyû tri aâm - môû caû ñoâi tay ñeå ñoùn mong töù haûi laø huynh ñeä, thaønh thöû hoâm nay ta môùi nhö thaèng Möôøng xuoáng nuùi. Laïc giöõa röøng ngöôøi cuûa ñoâ thò xa hoa. Laïc giöõa phong ba cuûa ñôøi phuø du mang laïi, neân töï thaâm taâm ñaõ daâng daâng nieàm hoái tieác, bôûi hôn nöõa ñôøi roài maø chaúng coù ngöôøi naâng ñôõ xeû chia. Chaúng coù ñöùa moâ ñaëng truùt ra caùi baàu taâm söï. 'où laø chöa noùi vôï nhaø chaúng caûm thoâng gì heát raùo, khi phu xöôùng phuï? ì thì soáng ñaëng laøm sao? Khi phu môùi nhaù leân thì vôï ñaõ nhanh chaân nhaûy aøo trong mieäng, thaønh thöû nhìn quanh maø nghe loøng chaùy noùng - khi thieân haï xaùp vaøo vì naëng nôï ñôøi nhau - coøn mình dzôùt baû xong thì nôï? naëng luùt ñaàu luùt coå, neân maáy naêm qua vaãn coøn ñang traû goùp. Phaàn baø chaúng hieåu gì laïi cöù vaäy maø phang, khieán chöõ traêm naêm nhö löûng lô treân loø noùng röïc. 'aõ vaäy coøn daïy cho mình moät baøi veà caùch soáng, khieán Toân Nghóa naøy hoång bieát noùi maàn raêng? Hoång bieát truùt ñi ñaâu cho vôi phaàn gaùnh naëng, roài hoång hieåu? aên phaûi gioáng gì maø phaùt ngoân sao nhieàu quaù. Mình noùi moät lôøi baø traû voán gaàn traêm. Mình noùi nguyeân caâu baø phang gaàn ñeâm troïn - neân chöõ Phu Theâ cuõng mang nhieàu maát maùt - mang noãi muoän phieàn chaúng bieát luùc naøo xong. Mang noãi ñôn coâi giöõa ñeâm tröôøng vaéng laëng. Mang söï laïnh luøng nhö hai bôø hai phía, vaø mang noãi ñôïi chôø cuûa giaây phuùt? lìa tan! Phaàn vôï Lieät Töû nhö ngoài treân than noùng, khi thaáy cuûa ñeán nhaø laïi ñoäi noùn maø ñi, beøn ñöùt ruoät ñöùt gan maø than trôøi quaù maïng. 'aõ vaäy laïi thaáy choàng mình ngoài im maø huùt thuoác - neân löûa boác roài laïi ñöôïc? gioù taït theâm - thaønh thöû giaän muoán taét hôi laøm sao maø chòu ñöôïc, lieàn böôùc moät böôùc hai ñeán beân choàng ñang ngoài ì ra ñoù, môùi xoå moät traøng nghe thaáy meï thaáy cha: - Töø ngaøy? nhaäp thaát vôùi oâng ñeán nay, tui luoân soáng theo nhöõng gì ngaøn xöa ñaõ daïy: Heã laøm thì tuøy chuû, nguû thì tuøy choàng, neân töï naøo tôùi giôø tui chaúng ñònh ñoaït ñieàu chi. Nhaát nhaát ñeàu theo loøng yù oâng taát caû. Vaäy maø ñaõ qua möôøi naêm chung soáng, tui môùi nhaän raèng oâng chaúng taøi chaúng gioûi caùi? muï noäi chi, neân ñaùm con thô môùi vaéng xa bình söûa? ngoaïi. Laïi coøn aùo quaàn ñoà chôi traêm thöù. Thieân haï coù ñaày maø con laïi thieáu ñi. Thieân haï coù dö maø con oâng öôùc ao töøng chuùt moät. 'aõ vaäy oâng coøn baøy chôi caùi troø tieát thaùo. Ra veû coõi naøy chæ coù ñöôïc mình oâng, laø? giaáy raùch te tua cuõng raùng giöõ leà cho saïch. Noùi thieät vôùi oâng chöù saïch trong cho laém maø con mình nheo nhoùc, thì phaän? ñaàu taøu oâng nghó ñaëng maàn raêng? OÂng giaûi thích ra sao veà tình thaâm phuï töû? Phaän laøm cha maø oâng coøn khoâng xaù ñeán, thì phaän laøm ngöôøi sao saùng ñöôïc haû oâng? 'où laø chöa noùi oâng chaïy theo caùi danh naøy tieáng noï, maø boû maëc con mình ngoài im trong goùc toái, thì ôû mai naøy oâng daïy baûo laøm sao? Bieát noùi ra raêng cho thoâng phaàn traùch nhieäm? Coøn gaïo thoùc trong nhaø coøn ñaâu chöøng löng cheùn. Maáy vaïi döa caø caùi? hoaïi caùi gaàn tieâu, maø oâng laïi noåi côn leân vaùi naøy vaùi noï - roài töø ñi caùi vaän may trôøi thöông ñöa tôùi - thì hoång hieåu mai naøy oâng soáng ñaëng laøm sao? Hoång bieát ôû tuoåi höu laáy chi maø? töï taïi? Laïi coøn ba sôïi lai rai khi chieàu hoâm boùng xeá - theâm ñaùm baïn vaøng chôø khua ñuõa chaïy qua - maø oâng caéc caåm caéc ca noùi? khoá naøy khoá noï. Chöøng luùc aáy oâng chaúng coøn chi heát raùo. Ngay nhaäu khoâng moài cuõng hoång coù maø ñöa, thì ñaùm baïn cuûa oâng aét thaêng luoân khoâng bao giôø trôû laïi. Tôùi luùc aáy oâng môùi thaáy gaïo thoùc laø caàn thieát. Laø sôïi daây raøng buoäc tình baïn ñöôïc keo sôn. Laø caùi khoâng theå thieáu trong coõi traàn tuïc luïy! Noùi thieät vôùi oâng chöù tui raønh quaù xaù, caùi suy tính heïp hoøi cuûa ngöôøi lôõ ñuïng lôõ dzoâ. Lôõ tuoåi thanh xuaân khoâng bieát sao ñaây maø níu laïi. Chæ laø muoán thieân haï mai naøy bieát oâng laø ngöôøi taêm tieáng - neân baám buïng laøm? maøu cho ñeïp maët vôùi ngöôøi ta - maëc vôï ñoùi con la oâng cuõng chaúng lo toan gì heát caû. Bôûi traêm daâu oâng cöù ñaàu taèm maø phang tôùi, thì chöõ vôï choàng khoù ñaëng nghóa taøo khang. Khoù haïnh phuùc beân nhau cho ñeán luùc da moài toùc baïc. Soáng maø oâng chæ bieát vun xôùi cho thaân mình danh tieáng - roài boû maêc gia ñình vaát vaû vôùi cheùn côm - thì chöõ Danh kia xeùt ra cuõng chaúng ngon laønh chi heát caû. Laøm ngöôøi maø boån phaän oâng coøn mong? troán traùnh, thì lieäu mai naøy? nhaém maét ñöôïc sao oâng?
-------------------------------------------------------------------------------- Thấy Lợi Nghĩ Đến Hại Liệt Tử nghèo khổ. Có khi đói khát không có gì ăn uống. Có người nói với vua Tử Dương nước Trịnh rằng: - Liệt Tử là một người cao thượng. Nay ở nước nhà vua mà phải bần cùng, thì chẳng hóa ra nhà vua không biết quý chuộng người giỏi ư ? Tử Dương nghe nói, liền sai sứ giả mang đến cho Liệt Tử vài mươi xe thóc. Liệt Tử ra yết kiến sứ giả. Vái hai vái. Xin từ không nhận. Sứ giả đi. Liệt Tử vào nhà trong. Vợ ngóng trông bực tức, tự đập vào ngực mà nói rằng: - Thiếp nghe vợ con những bực đạo đức cao thượng đều được an nhàn vui vẻ. Nay vợ con tiên sinh túng đói. Vua đưa cho tiên sinh thóc gạo. Tiên sinh lại từ. Thế chẳng phải là số mệnh xui ra vậy hay sao? Liệt Tử cười, bảo vợ rằng: - Vua mà biết ta, là không phải tự chính vua biết ta. Tại nghe có người nói, mới biết ta. Vua nghe người nói mới biết ta, mà cho ta thóc, thì lúc bắt tội ta, tất vua cũng lại nghe người nói mà thôi. Vì thế mà ta không nhận thóc. Vả chăng chịu bổng lộc của người, gặp lúc người mắc hoạn nạn, mà không liều chết giúp người là bất nghĩa. Mà nếu liều chết giúp kẻ vô đạo, thì còn gọi là nghĩa thế nào được. Lúc ấy, Tôn Nghĩa là gia nhân trong nhà mới hổng biết làm sao, bởi đã rách te tua mà còn thế này thế nọ. Đã vậy vợ chỉ cho đường ngay nẻo chính - mà vẫn mặc lòng lựa ngõ tối lần đi - thì rõ ra bên cái thâm sâu còn có điều??? xằng bậy. Đó là chưa nói không nhận ơn con Trời mưa móc, thì không khéo lại lâm vào cái tội khi quân, rồi biết đâu chẳng giữ được??? lâu lâu cái đầu nơi cái cổ, thành thử bốc một chút mà đời đâm tiêu tán, thì cái dại này tưởng chừng chẳng có??? dại nào hơn. Tưởng như hổng có chi ngầu hơn thế được, nên vội đem chuyện trái tai ém nằm yên trong túi, đợi lúc về nhà mới đem chuyện tréo giò kể lể cho vợ nghe. Những mong vợ sẽ tán dzô cho??? đồng sàng đồng mộng. Nào dè đâu trời xanh cắc cớ, kết hợp đôi đầu trớt hướt lại trớt he - thành thử mới mở máy dzô??? xê là ôm chầm búa tạ - khiến trong lòng đã sầu lên búi tó, lại tá hỏa kêu Trời??? rảnh ngó xuống mà coi, rồi dỏng tai lên nghe vợ tui bàn ba điều bốn chuyện, những chuyện dành cho bậc cao dày đức tính, mà??? Cậu bỗng nhập vào khiến vợ nói ro ro: - Thiếp vẫn nghe người xưa hay nói: Đói bụng thì đầu gối phải bò đi. Bao tử trống không thì lúc ấy nói chi mà chẳng gật, nên hổng lạ gì khi thiên hạ thường hay nhắc đến: Miếng ăn là miếng nhục cũng chẳng có gì sai. Chẳng có chi khó thông trong cõi trần tục lụy. Riêng Liệt Tử lại ra ngoài cái đó, thì rõ người chí khí thật ngon ăn. Thật đáng cho thế nhân gần xa ngưỡng mộ. Thiếp những tưởng chàng đem thân hầu được người như thế, thì phải mừng, phải cố học mà noi. Chứ có đâu bỏ chỗ quang đâm đầu vào bụi rậm. Thiếp vẫn biết mình là phận gái. Xuất giá rồi chỉ biết có chồng thôi, nhưng chồng??? trật khía kiểu ni làm sao mà thiếp nhịn, nên buộc phải nói những điều đang suy xét, dẫu cho ở cõi lòng chàng chẳng có gì ưng - nhưng tự chốn tâm can thiếp nghe tim mình thanh thản - bởi xấu chàng hổ thiếp chứ hổ ai nằm vô trong đó, nên thiếp bừa tràn chàng hãy cố mà nghe, mà sửa sang cho đúng boong đường ngay nẻo thật. Chi bằng chàng hãy học tấm gương đang bày ra trước mắt, để thiếp rộn ràng thấy đặng một niềm vui, bởi tuổi ước mơ đã không trao lầm người đối diện. Chứ chàng cứ mù mờ như gà trong đêm tối, rồi lăn xả vào đời kiếm đặng chén cơm ăn, mà hổng nghĩ chi đến tấm lòng tự trọng - thì dẫu chàng có ba bữa đầy đi chăng nữa - cũng chẳng lấy gì rạng mặt với non sông. Cũng chẳng có chi cho con cháu ngày sau cố học. Vậy sao chàng lại bận tâm với ba điều không đáng? Rồi chuốc lấy muộn phiền nào đặng ích gì đâu - bởi chuyện của tha nhân chớ có chi mà chàng phải ngại - rồi lỡ ra vợ chồng mình vì chuyện??? của người mà đem lòng xích mích, thì có phải thiếp cùng chàng thiếu hiểu biết rồi chăng? Tôn Nghĩa nghe vợ luận một tràng thôi hết ý, mới hổng biết nói gì bèn??? lội phố mà chơi, rồi bước chân bỗng dưng đưa về ngay quán rượu. Sẵn chốn tâm can đang bầm lên ứa máu - nên cần chút ồn ào đặng thoát sự xót đau, đặng biến đi cái đắng cay đang làm reo trong dạ - liền mau mắn chạy dzô??? tắp vài chung cho ấm, rồi mong ước gặp người đặng chia bớt niềm đau. Đặng sẻ san đi cái kiếp người cực nhọc. Dè đâu tránh vỏ dưa lại gặp vỏ dừa ngay trước mắt, khiến bụng đã tơi bời lại muốn tắc nghẽn máu về tim, thành thử miệng há hốc ra như sắp dzìa??? tử lộ - bởi gã trung niên đang ngồi nơi góc tối - giữa đám bạn bè lại??? rộn ràng cái chuyện của người ta: - Liệt Tử, đương lúc túng đói. Gặp được vua chúa quý trọng, lại cho vài mươi xe thóc. Người ta được thế. Chắc lấy làm vinh hạnh sung sướng, mà còn lên mặt với đời là khác. Liệt Tử đây khác hẳn. Vái sứ giả hai vái, nói xin từ. Thái độ khiếm nhã thật đáng trọng. Xin từ mà không lộ vẻ tự ái tự cao. Không có một lời nghị luận đến thời sự, thậm chí bị vợ con dày vò mà Liệt Tử vẫn thản nhiên, thì rõ ra là??? người quân tử. Đã vậy còn ôn tồn qua câu nói: Ăn ở cần phải biết lui biết tới, biết ân biết nghĩa. Người sao sáng suốt khôn ngoan mà như ngu như dại, thật đáng phục lắm thay! Vì không thế không sống còn được ở thời loạn. Liệt Tử đây phần biết người hay dở. Phần hiểu việc sâu xa. Thật là bực minh triết bảo thân vậy. Bởi thiên hạ thường có sẵn máu tham. Thấy của tối mắt. Đỏ đâu bâu đấy. Sống chết mặc bây. Đó là bệnh thông thường. Anh em chúng ta như muốn tránh bệnh ấy, tưởng nên học Liệt Tử đây để biết rõ nghĩa lợi, hiểu đường lui tới, thì mới là hơn! Tôn Nghĩa bỗng dưng thấy mình cô đơn lạ. Hóa ra cõi trần này không dễ kiếm người thân. Không dễ nắm tay nhau chơi vài vòng??? thiên bôi thiểu. Không thể uống ngàn chung như còn đang thấy thiếu, và khó lòng tìm được người tri kỷ tri âm. Khó biết bao nhiêu để moi ra kẻ tâm đầu ý hợp, rồi trong lúc tâm hồn đầy bức xúc, mới dõi mắt lên trời suy nghĩ chuyện ngày sau: - Ta vốn nhớ ngàn xưa có nói: Hạnh phúc lớn nhất của??? tha nhân là có được người tri âm tri kỷ. Vậy mà lâu nay ta nào đâu nhớ đến - mở mắt mở lòng để tìm tri kỷ tri âm - mở cả đôi tay để đón mong tứ hải là huynh đệ, thành thử hôm nay ta mới như thằng Mường xuống núi. Lạc giữa rừng người của đô thị xa hoa. Lạc giữa phong ba của đời phù du mang lại, nên tự thâm tâm đã dâng dâng niềm hối tiếc, bởi hơn nữa đời rồi mà chẳng có người nâng đỡ xẻ chia. Chẳng có đứa mô đặng trút ra cái bầu tâm sự. Đó là chưa nói vợ nhà chẳng cảm thông gì hết ráo, khi phu xướng phụ??? ì thì sống đặng làm sao? Khi phu mới nhá lên thì vợ đã nhanh chân nhảy ào trong miệng, thành thử nhìn quanh mà nghe lòng cháy nóng - khi thiên hạ xáp vào vì nặng nợ đời nhau - còn mình dzớt bả xong thì nợ??? nặng lút đầu lút cổ, nên mấy năm qua vẫn còn đang trả góp. Phần bà chẳng hiểu gì lại cứ vậy mà phang, khiến chữ trăm năm như lửng lơ trên lò nóng rực. Đã vậy còn dạy cho mình một bài về cách sống, khiến Tôn Nghĩa này hổng biết nói mần răng? Hổng biết trút đi đâu cho vơi phần gánh nặng, rồi hổng hiểu??? ăn phải giống gì mà phát ngôn sao nhiều quá. Mình nói một lời bà trả vốn gần trăm. Mình nói nguyên câu bà phang gần đêm trọn - nên chữ Phu Thê cũng mang nhiều mất mát - mang nỗi muộn phiền chẳng biết lúc nào xong. Mang nỗi đơn côi giữa đêm trường vắng lặng. Mang sự lạnh lùng như hai bờ hai phía, và mang nỗi đợi chờ của giây phút??? lìa tan! Phần vợ Liệt Tử như ngồi trên than nóng, khi thấy của đến nhà lại đội nón mà đi, bèn đứt ruột đứt gan mà than trời quá mạng. Đã vậy lại thấy chồng mình ngồi im mà hút thuốc - nên lửa bốc rồi lại được??? gió tạt thêm - thành thử giận muốn tắt hơi làm sao mà chịu được, liền bước một bước hai đến bên chồng đang ngồi ì ra đó, mới xổ một tràng nghe thấy mẹ thấy cha: - Từ ngày??? nhập thất với ông đến nay, tui luôn sống theo những gì ngàn xưa đã dạy: Hễ làm thì tùy chủ, ngủ thì tùy chồng, nên tự nào tới giờ tui chẳng định đoạt điều chi. Nhất nhất đều theo lòng ý ông tất cả. Vậy mà đã qua mười năm chung sống, tui mới nhận rằng ông chẳng tài chẳng giỏi cái??? mụ nội chi, nên đám con thơ mới vắng xa bình sửa??? ngoại. Lại còn áo quần đồ chơi trăm thứ. Thiên hạ có đầy mà con lại thiếu đi. Thiên hạ có dư mà con ông ước ao từng chút một. Đã vậy ông còn bày chơi cái trò tiết tháo. Ra vẻ cõi này chỉ có được mình ông, là??? giấy rách te tua cũng ráng giữ lề cho sạch. Nói thiệt với ông chứ sạch trong cho lắm mà con mình nheo nhóc, thì phận??? đầu tàu ông nghĩ đặng mần răng? Ông giải thích ra sao về tình thâm phụ tử? Phận làm cha mà ông còn không xá đến, thì phận làm người sao sáng được hả ông? Đó là chưa nói ông chạy theo cái danh này tiếng nọ, mà bỏ mặc con mình ngồi im trong góc tối, thì ở mai này ông dạy bảo làm sao? Biết nói ra răng cho thông phần trách nhiệm? Còn gạo thóc trong nhà còn đâu chừng lưng chén. Mấy vại dưa cà cái??? hoại cái gần tiêu, mà ông lại nổi cơn lên vái này vái nọ - rồi từ đi cái vận may trời thương đưa tới - thì hổng hiểu mai này ông sống đặng làm sao? Hổng biết ở tuổi hưu lấy chi mà??? tự tại? Lại còn ba sợi lai rai khi chiều hôm bóng xế - thêm đám bạn vàng chờ khua đũa chạy qua - mà ông cắc cẩm cắc ca nói??? khố này khố nọ. Chừng lúc ấy ông chẳng còn chi hết ráo. Ngay nhậu không mồi cũng hổng có mà đưa, thì đám bạn của ông ắt thăng luôn không bao giờ trở lại. Tới lúc ấy ông mới thấy gạo thóc là cần thiết. Là sợi dây ràng buộc tình bạn được keo sơn. Là cái không thể thiếu trong cõi trần tục lụy! Nói thiệt với ông chứ tui rành quá xá, cái suy tính hẹp hòi của người lỡ đụng lỡ dzô. Lỡ tuổi thanh xuân không biết sao đây mà níu lại. Chỉ là muốn thiên hạ mai này biết ông là người tăm tiếng - nên bấm bụng làm??? màu cho đẹp mặt với người ta - mặc vợ đói con la ông cũng chẳng lo toan gì hết cả. Bởi trăm dâu ông cứ đầu tằm mà phang tới, thì chữ vợ chồng khó đặng nghĩa tào khang. Khó hạnh phúc bên nhau cho đến lúc da mồi tóc bạc. Sống mà ông chỉ biết vun xới cho thân mình danh tiếng - rồi bỏ măc gia đình vất vả với chén cơm - thì chữ Danh kia xét ra cũng chẳng ngon lành chi hết cả. Làm người mà bổn phận ông còn mong??? trốn tránh, thì liệu mai này??? nhắm mắt được sao ông? Despair is not Hopeless!
