Thế nào là "chính thống"?

Thế nào là "chính thống"?

Dạo này thấy có nhiều topic nói đến vấn đề "tính chính thống" của chính quyền này nọ, nhưng hầu như chưa thấy ai nói gì thế nào là chính thống cả. Bản thân mình cũng không rõ ràng về khái niệm này nên mở topic để mọi người thử thảo luận xem sao.

Mình để ở topic riêng để khỏi phải nhập nhằng vào một vấn đề cụ thể nào.

Ý kiến của mình:
- Không rõ "tính chính thống" có thể là "legitimacy" không?
- Tính chính thống là do tự bản chất của một chính quyền, hay do mối quan hệ của nó với các đối tượng khác (ví dụ chính quyền nước khác)?
- Điều gì quyết định tính chính thống? Là chủ quan hay khách quan?
- Có thể có nhiều hơn một chính quyền mang tính chính thống trên cùng một lãnh thổ không?

Để em thử mở đầu:
Theo Max Weber thì có ba dạng nguồn gốc chính của "legitimacy":
- Dựa vào truyền thống: Cái gì để lâu quá thành quen thì cũng legitimate tuốt.
- Dựa vào một cá nhân: của một vị lãnh tụ siêu phàm (Hitler), nguồn gốc thần thánh (Augustus) hay được chúa chọn (David), chẳng hạn.
- Dựa vào định chế (ví dụ hợp hiến): thật ra mình thấy điểm này cũng giống như điểm 1, lâu quá thành quen mà thôi.
Tuy nhiên bên cạnh ba dạng này chúng ta còn thấy nhiều dạng biến thể khác của legitimacy, ví dụ như Thomas Aquinas cho rằng điều phục vụ lợi ích chung (lưu ý "lợi ích chung" chứ không phải "lợi ích của đa số") thì legitimate. Nền dân chủ hiện đại phát triển theo hướng này, và cho rằng "ý dân" là nguồn gốc quan trọng nhất của legitimacy. Thật ra ý chúa hay ý dân cũng cùng bản chất, chẳng qua "vox pouli, vox dei" mà thôi.
Các chế độ chuyên chế hiện đại như Phát xít, Quốc xã hay Cộng sản cũng nại vào nguồn gốc "ý dân" trên: họ tuyên bố mình được sự ủng hộ của nhân dân làm cách mạng, và do đó là chính thống.
Nhưng có một điểm mà có lẽ hầu hết mọi người đều đồng ý, đó là tính chính thống không bất biến. Một chính quyền có thể chính thống lúc này nhưng sau đó lại không còn tính chính thống; và ngược lại, một chính quyền có thể không có tính chính thống tại một thời điểm, nhưng sau đó lại trở thành chính thống. (Khổng Tử khi ủng hộ thuyết thiên mệnh có lẽ cũng trùng hợp với ý này chăng?) Vì thế nên mới có những quá trình "chính thống hóa" (một chính quyền dần trở nên chính thống) và "phi chính thống hóa" (ngược lại).

Bản chất sự việc nhìn chung khá đơn giản: Ai là người (kế thừa) quản lý nhà nước "có trách nhiệm" trong giai đoạn quá độ chuyển đổi, kẻ đó là chính thống.
Quan niệm xưa cũ và chính thống nhất về tính "chính thống" hiện đại của bọn Anh là vậy. Bất kể đó là kẻ thù của mình, nếu đó là người có trách nhiệm để mình có thể nói chuyện và bàn biện pháp giải quyết tình hình triệt để đc, nghiễm nhiên đó là chủ thể chính thống.
Sự "chính thống" này tất nhiên phải có trải nghiệm về thời gian, và thực tế chứng minh là người quản lý và có trách nhiệm tốt trong giai đoạn thay đổi hỗn độn thì sẽ đc thời gian ủng hộ. Chỉ trong giai đoạn đầu nhập nhèm nhất mới hay nhìn gà ra cuốc.
Áp dụng trong trường hợp của bọn Pháp, bọn này thích khẩu dâm, ko biết phải nói chuyện với ai và cũng chẳng thích nói chuyện với ai, chỉ đánh nhau và mút chùn chụt, đến lúc đau quá ko đánh đc nữa thì phải chịu. Cái này là do "chủ quan duy ý chí ko nhận thức đc sự thực khách quan, ko xác định đc đối tượng chính thống vân vân và vân vân..."
Sau đó có trường hợp bọn Mẽo, bọn này cũng thích nói chuyện với cái đầu gối của mình hơn là tìm "đối tượng chính thống" để nói chuyện, nên xảy ra chuyện "đại trượng phu đánh ko thèm chửi, quân tử tay to cần gì lẻo mép..."
Tất nhiên, giai đoạn trở thành chính thống của một tổ chức cũng có những bước bài bản. Nếu là built from scratch, đầu tiên phải là tổ chức lâm thời có ảnh hưởng lớn, tiếp đó là các bước xác lập quyền và trách nhiệm quản lý một cách quy củ để từ đó trở thành tổ chức chịu trách nhiệm toàn diện. Và ở giai đoạn nào thì đó cúng sẽ là đối tác chính (trên quan điểm thực dụng, ko phải lý thuyết siêu hình gì hết).
Còn như đối với bọn phá hoại ưa xía mũi vô chuyện người khác để chọc ngoáy và ưa nói chuyện với đầu gối của mình hơn, thì ai là chính thống chẳng quan trọng gì, cho đến lúc nó nghiêm túc cần nói chuyện với ai đó.

Bọn Anh là bọn nào, bác có thể nêu rõ ra không? Chứ tư tưởng gia người Anh thì nhiều lắm...
Để tránh những thiên kiến chủ quan hoặc chỉ trích cá nhân không cần thiết, có lẽ ta nên tránh thảo luận về lịch sử Việt Nam vậy, hiện đại hay cổ xưa cũng mặc (nhưng nếu các bác cứ thích bàn... cũng không sao).
Mình xin đưa ra trường hợp nước láng giềng Campuchia, trải qua nhiều thể chế, để ta thử tìm hiểu xem tính chính thống nó truyền xuống ra sao:
- từ thời vua Ang Duong (Nặc Ông Đôn).
- chuyển sang thời bảo hộ thuộc Pháp
- đến thời kỳ độc lập của Sihanouk
- chính quyền của Lon Nol
- Campuchia dân chủ của bạn Pol Pot
- Cộng hòa nhân dân Campuchia
- Vương quốc Campuchia hiện tại
Giả sử như vua Ang Duong là chính thống đi...

Tôi nghĩ tính kế thừa luôn đi đôi với tính chính thống - hay có thể gọi là "hậu chính thống". Sự kế thừa này không làm mất đi đặc điểm nội hàm, trái lại phát huy được những đặc điểm ấy. Chẳng hạn các loài thực vật, hạt của chúng vẫn giữ những đặc tính thích nghi cây mẹ, loài người kế thừa từ vượn nào đó, biết phát đặc tính huy cộng với sự đột biến gen. Như thế ta có thể k''luận, tính chính thống hay kế thừa, có 2 đặc điểm:
- Phát huy được đặc tính nội hàm.
- Thích nghi với môi trường, tức ngoại diên.
Ví dụ: so sánh CN công sản Stalin và cs TQ, CNCS nào được xem là kế thừa CNCS Mark-Lenin ? Rõ ràng Stalin và những người kế thừa đã không thể thích nghi với các trào lưu TB. TQ ngày nay lại khá thích nghi nhưng nó có giữ được những đặc tính cs chính thống hay không ?
Như thế có 1 sự nghịch lý giữa nội hàm và ngoại diên. Hướng ra ngoại diên và làm kiệt quệ nội hàm dẫn đến sụp đổ, như Liên Xô. Làm giàu nội hàm, nhưng liệu có giữ được đặc tính cncs - có thực tồn hay không thực tồn thì còn phải bàn - như TQ, thì liệu xu hướng tất yếu của họ có phải là bành trướng không ?

Chính thống là chính thể đó được hình thành dựa trên tính hợp pháp của các quy định mà chi phối hoạt động của chính thể đó, ví dụ như: do dân bầu do hoàng gia chỉ định .... được sự chấp thuận của đa số người dân

Hm, vậy bác muốn nghe trích dẫn chương cú hay muốn đi thẳng cho gọn? Nếu đã nghiên cứu tình huống rồi thì xây dựng bằng cách nêu các thuộc tính thực tế đi, cứ de facto mà xét, còn quan điểm này từ tư tưởng gia nào mà ra thì... cứ coi như thằng cháu 3 tuổi của tui nó nói (giờ lục lại sách vở tầm chương trích cú mệt lắm).
Đi thẳng vào vấn đề, một chính quyền đã nắm trách nhiệm quản lý một quốc gia và thực thi toàn diện các nghĩa vụ trong nước và quốc tế của nó thì chẳng nghi ngờ gì nó là chính quyền hợp pháp hay "chính thống" nữa. Vấn đề tập trung vào giai đoạn chuyển đổi, quá độ, thay đổi thể chế, hình thức thay đổi bằng bạo lực và phủ nhận toàn diện thể chế cũ, việc nhiều tổ chức chính quyền xung đột lẫn nhau trong giai đoạn trước khi hợp nhất hay tiêu diệt lẫn nhau để chọn ra một đại diện duy nhất, việc nhiều chế độ quản lý các địa phương khác nhau và thực thi trách nhiệm của nó trong khi vẫn chưa đảm bảo điều cơ bản nhất là thống nhất chủ quyền quốc gia.... đây là giai đoạn nhạy cảm khi đặt câu hỏi về tính "chính thống", nói chung thì cứ bàn về giai đoạn này đi cho đúng trọng tâm.
Nêu ra một vài nguyên tắc xác lập chính quyền:
- CQ là đại diện cho "chủ quyền quốc gia";
- Chủ quyền QG trước tiên là về dân cư - lãnh thổ (lãnh hải, ko gian, nguồn lực...vân vân, thich bổ sung thêm gì cứ tự nhiên) và các quyền - trách nhiệm đối với dân cư - lãnh thổ. Nguyên tắc cơ bản chủ quyền là tối thượng;
- Nguyên tắc xác lập chủ quyền quốc gia theo thông lệ quốc tế - tức là coi chủ quyền của quốc gia mình và quốc gia khác là bất khả xâm phạm;
- Nguyên tắc thực thi chủ quyền một cách bất khả xâm phạm, hay nói một cách dân dã là ko ai đc xía vào chuyện nc khác;
- Việc thực thi và năng lực thực thi các quyền - nghĩa vụ về chủ quyền theo thông lệ quốc tế (nó bao hàm cả các nghĩa vụ quốc tế, ví dụ như đánh vỡ mặt một thằng nước ngoài ko công nhận tính chính thống của chính quyền - tức là đã xâm phạm chủ quyền quốc gia - cũng là việc thực thi nghĩa vụ quốc tế theo thông lệ hợp pháp để xác lập chủ quyền một cách chính thống );
- vân vân...
Nói chung tui cứ xác định tính "chính thống" trên các nguyên tắc rõ rệt như vậy. Ở các trạng thái nhập nhèm hơn, nếu có tiêu trí rõ ràng thì cũng dễ xác định, khỏi phải chủ quan.

Tôi coi một bộ phim VN trên Internet, thấy một cô gái bị chồng
thuê người đuổi khỏi nhà lấy lý do nhà đã bị bán cho người đến
đuổi rồi, vì cô ta không đứng tên sổ đỏ, và không có giấy đăng ký
kết hôn .
Chuyện này không thể xảy ra ở HongKong hay ở Mỹ, là những
nước thừa kế luật pháp của Anh . Luật kết hôn ở HongKong và
ở Mỹ là: khi người đàn bà đàn ông sống chung với nhau một
khoảng thời gian (tôi không nhớ rõ mấy tháng) hay lâu hơn, thì
hai người đã chính thống theo luật là vợ chồng, không cần giấy
đăng ký kết hôn gì cả . Như vậy, theo tình huống trong phim, cô
gái có quyền một phần làm chủ căn nhà đó, không thể đuổi nếu
chưa có lệnh của toà án .
Tôi cũng coi một bộ phim HongKong, trong đó người giám đốc
mới tuyên bố sa thải nhân viên văn phòng đã chi khá hậu hĩnh
trong tiệc đón chào giám đốc mới . Chuyện này không xảy ra ở
Mỹ, vì không có tiệc đón chào giám đốc mới bằng tiền của công
ty, và giám đốc không bao giờ tuyên bố đuổi việc, mà chỉ âm thầm
sai văn phòng Lao động và Tiền lương làm thủ tục đuổi việc mà
thôi.
Tôi coi một phim Hàn, thì thấy nhân viên xếp hàng cúi chào giám
đốc, nhưng ở Mỹ thì công ty không trả tiền lương cho nhân viên
chào cấp trên . Vả lại, nhân viên ở Mỹ chỉ biết ông giám đốc cấp
trên trực tiếp của mình, mà không biết ông cấp trên nữa là ai cả .
Người lao động Mỹ không thể vượt mặt cấp trên trực tiếp của
mình mà gặp cấp cao hơn được, vì làm thế tốn tiền của công
ty, trong khi mỗi ban ngành đã có chức năng riêng để giảI quyết
mọi việc rồi.
Như vậy, chính thống lại còn cả một văn hoá, một cách sống
nữa chứ không chỉ chính quyền mà thôi .

Thế thì chính thống nên hiểu như là "sự thích nghi với xã hội".

Mình đã từng nghe ai đó nói là:
"Lịch sử chính thống" là lịch sử được viết lên bởi những kẻ chiến thắng trên đầu trường chính trị. Khi kẻ chiến thắng bị hạ bệ, lịch sư của họ sẽ không còn là chính thống".
Nhà em đọc xong chẳng hiểu gì cả. Buồn...