Thế nào thì gọi là Tết ?

Thế nào thì gọi là Tết ?

Chào các bác.
Ngày Tết thì là ngày hội cổ truyền của dân tộc. Ngày 2-9 là ngày Quốc Khánh, tuy nhiên một số tờ báo ( VD Vn express ) gọi nó là ngày "Tết độc lập", em thấy không đúng tý nào cả. Bởi lẽ từ khi vua Hùng dựng nước đến nay, dân tộc ta đã trải qua sự thống trị của nhiều triều đại phong kiến, và mỗi triều đại được coi như một "quốc" riêng. Và dĩ nhiên là mỗi "quốc" ấy, cũng có một "quốc khánh" riêng, một niên hiệu riêng, tuy nhiên ngày Tết cổ truyền thì không bao giờ thay đổi. Một số Tết như Trung Thu, Nguyên Tiêu ,... cũng không thay đổi từ đời này sang đời khác.
Ngày 2-9 là ngày độc lập, mới xuất hiện từ năm 1945 trở lại đây, tại sao đã được gọi ngay là "Tết" độc lập ?
Em không rõ lắm, mong các bác chỉ giáo. Em xin chân thành cám ơn

​

Tôi khẳng định với bạn dùng từ Tết độc lập là sai. Ở bên California trẻ em nói tiếng Việt không tốt nhưng cũng không nhầm đến thế.

Ngôn ngữ không bất biến mà luôn phát triển, do vậy luôn có những cụm từ mới xuất hiện. Từ trước đến giờ mọi người vẫn gọi là ngày độc lập hay ngày quốc khánh, năm nay gọi thêm bằng tên mới là Tết độc lập, tôi chẳng thấy có gì sai ở đây cả. Giống như 1 từ tiếng Anh, cả thế giới đọc và viết là Colour thì ở Mỹ lại đọc và viết là Color. Trẻ em ở Việt Nam tuy chưa học được nhiều về ngôn ngữ nhưng ít ra cũng ko thắc mắc những câu ngớ ngẩn như vậy

Jedes Ende ist ein neuer Anfang

Cậu không nên nhầm lẫn như vậy. Đã có thời nhầm từ "chính kiến" nghĩa là ý kiến về chính trị thành ý kiến chính rồi. Hay "yếu điểm" lại là điểm mạnh chứ không phải là điểm yếu. Năm 1946 gọi là Tết độc lập đã sai, dù có thể thông cảm được, nhưng nay sau 58 năm vẫn gọi là Tết độc lập thì không được. Không lẽ 30/4 lại gọi là Tết thống nhất, 8/3/1949 lại gọi là Tết Pháp trao trả độc lập hay Tết phụ nữ à... Cái gì sai thì sửa. HCM có nói "không biết thì sửa tự ti làm gì", các cậu không nhớ tới câu nói này à?

Các từ bác nói ở trên là từ Hán Việt, tức là từ Việt gốc Hán, do tiếng Việt và tiếng Hán có rất nhiều điểm khác nhau nên hồi xưa mới có nhiều người nhầm lẫn như vậy. Còn từ Tết là từ Việt 100%, dù ở dịch sang bất cứ thứ tiếng nào vẫn giữ nguyên như vậy. Hồi xưa người Việt Nam chỉ coi năm mới là Tết nhưng ngày nay có thể hiểu rộng ra là ngày lễ lớn đối tất cả mọi người Việt Nam. Do vậy mới có Tết của thiếu nhi, hay Tết Trung thu, ... Bác ko phân tích được cái sai của từ trên thì thôi, đừng lôi ví dụ từ khác vào làm gì. Mà bác dẫn chứng câu nói của những người nổi tiếng thì dẫn cho chính xác nhé, viết kiểu của bác trẻ con đọc được nó cười cho đấy

Jedes Ende ist ein neuer Anfang

CÓ gì nói quá thì xin bỏ quá cho, nhưng TheNguyen cùn quá, cùn kô thể chịu được! Cãi về cái từ Tết độc lập gì mà lôi nào trẻ con ở CA với yếu điểm hay chính kiến là cái gì????? Trong khi đó lại chả có lý lẽ gì về phân tích cái từ này cả, toàn đi phân tích cái từ gì gì kô đâu!

Các bác tham gia topic này không nên lái nó sang mục đích khác nhé, nhất là bạn thenguyen.
6 năm đợi chờ

Em xin có chút ý kiến về từ Tết.
"Tết" không phải là từ Hán Việt, nhưng cũng không phải từ Việt 100% (số từ này rất hiếm, chỉ chừng vài trăm thôi). "Tết" là một từ Việt gốc Hán mà âm cổ là "Tiết" (trong "thời tiết"). Từ Tết nguyên thủy cũng không phải để đánh dấu bắt đầu năm mới, mà để đánh dấu các biến chuyển thời tiết trong năm. Bắt đầu năm mới chỉ là một trong những cái Tết của người Trung Hoa. Những cái Tết này có thể kể như sau
(trích www.cinet.vnn.vn )
1. Tết Nguyên Đán
Một năm, người Việt có nhiều lễ, tết, riêng Tết Nguyên Đán (đúng mồng một tháng giêng âm lịch) là ngày tết lớn nhất nên còn được gọi là tất cả. Đây là thời điểm kết thúc mùa màng, mọi người rảnh rỗi nghỉ ngơi vui chơi, thăm viếng lẫn nhau... và cũng là lúc giao thời của đông tàn xuân tới.
Theo phong tục cổ truyền VN, Tết Nguyên Đán trước hết là tết của gia đình. Chiều 30 tết, nhà nhà làm lễ cúng "rước" gia tiên và gia thần, thể hiện tình cảm uống nước nhớ nguồn. Trong 3 ngày tết diễn ra 3 cuộc gặp gỡ lớn ngay tại một nhà. Thứ nhất là cuộc "gặp gỡ" của các gia thần: Tiên sư hay Nghệ sư - vi tổ đầu tiên dạy nghề gia đình mình đang làm. Thổ công - thần giữ đất nơi mình ở và Táo quân - thần coi việc nấu ăn của mọi người trong nhà.
Thứ hai là cuộc "gặp gỡ" tổ tiên, ông bà... những người đã khuất. Nhân dân quan niệm hương hồn người đã khuất cũng về với con cháu vào dịp Tết.
Thứ ba là cuộc gặp gỡ của những người trong nhà. Như một thói quen linh thiêng và bền vững nhất, mỗi năm tết đến, dù đang ở đâu làm gì... hầu như ai cũng mong muốn và cố gắng trở về đoàn tụ với gia đình.
2. Tết Khai hạ
Theo cách tính của người xưa, ngày mùng Một tháng Giêng ứng vào gà, mùng Hai - chó, mùng Ba - lợn mùng, Bốn - dê, mùng Năm - trâu, mùng Sáu ngựa, mùng Bảy - người, mùng Tám - lúa. Trong 8 ngày đầu năm cứ, ngày nào sáng sủa thì coi như giống thuộc về ngày ấy cả năm được tốt. Vì vậy, đến mùng Bảy, thấy trời tạnh ráo thì người ta tin cả năm mọi người sẽ gặp may mắn, hạnh phúc.
Mùng Bảy kết thúc Tết Nguyên Đán thì cũng là lúc bắt đầu Tết Khai hạ - Tết mở đầu ngày vui để chào mùa Xuân mới.
3. Tết Thượng nguyên
Tết Thượng nguyên (Tết Nguyên tiêu) vào đúng rằm tháng Giêng-ngày trăng tròn đầu tiên của năm. Tết này phần lớn tổ chức tại chùa chiền vì Rằm tháng Giêng còn là ngày vía của Phật tổ. Thành ngữ: Lễ Phật quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng" xuất phát từ đó. Sau khi đi chùa, mọi người về nhà họp mặt cúng gia tiên và ăn cỗ.
4. Tết Hàn thực
"Hàn thực" nghĩa là ăn đồ nguội. Tết này, vào ngày mùng Ba tháng Ba (âm lịch).
Thời Xuân Thu ở Trung Quốc, Công tử Trung Nhĩ (về sau là vua Tấn Văn Công) khi gặp cảnh loạn lạc, đói quá, được Giới Tử Thôi cắt thịt đùi mình nấu dâng cho ăn. Sau 19 năm phiêu bạt, Trung Nhĩ lại trở về nắm giữ vương quyền nước Tần. Vua ban thưởng cho tất cả những người đã cùng mình nếm mật nằm gai, nhưng lại quên mất Tử Thôi! Tử Thôi đưa mẹ vào sống ở núi Điền. Lúc vua nhớ ra, cho người tới mời mà không được. Vua sai đốt rừng để Tử Thôi phải ra. Nhưng Tử Thôi không chịu và hai mẹ con cùng chết cháy! Đau xót, vua sai lập miếu thờ trên núi. Hôm ấy đúng ngày mùng Ba tháng Ba.
Người đời thương Tử Thôi nên mỗi năm, đến ngày đó thì kiêng đốt lửa mà chỉ ăn đồ nguội đã nấu sẵn.
Từ thời Lý (1010 - 1225) nhân dân ta đã tiếp nhập Tết này và thường làm bánh trôi, bánh chay để thay cho đồ nguội. Nhưng mục đích chủ yếu là để cúng gia tiên chứ ít ai rõ chuyện Giới Tử Thôi! Hiện nay, Tết này vẫn còn đậm nét ở miền Bắc, nhất là tại các vùng thuộc tỉnh Hà Tây.
5. Tết Thanh Minh
"Thanh Minh trong tiết tháng Ba
Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh"
(truyện Kiều)
"Thanh Minh" có nghĩa là trời trong sáng. Nhân có người ta đi thăm mồ mả của những người thân. Tết Thanh minh - thường vào tháng Ba âm lịch - trở thành lễ tảo mộ. Đi thăm mộ, nếu thấy cỏ rậm thì phát quang, đất khuyết lở thì đắp lại cho đầy... rồi về nhà làm cỗ cúng gia tiên.
6. Tết Đoan ngọ
Tết Đoan ngọ (Tết Đoan dương) vào mùng Năm tháng Năm (âm lịch).
Khuất Nguyên - nhà thơ, một vị trung thần - do can ngăn vua Hoài Vương không được, đã uất ức gieo mình xuống sông Mịch La tự vẫn. Hôm ấy đúng là mùng Năm tháng Năm. Thương tiếc người trung nghĩa, mỗi năm cứ đến ngày đó, dân Trung Quốc xưa lại làm bánh, quấn chỉ ngũ sắc bên ngoài (ý làm cho cá sợ, khỏi đớp mất) rồi bơi thuyền ra giữa sông, ném bánh xuống cúng Khuất Nguyên. Ở Việt Nam, ít người biết chuyện Khuất Nguyên, mà chỉ coi mùng Năm tháng Năm là "Tết giết sâu bọ"- vì trong giai đoạn chuyển mùa, chuyển tiết, dịch bệnh dễ phát sinh. Vào ngày này, dân gian có nhiều tục trừ trùng phòng bệnh. Lấy lá ngải cứu (một vị thuốc Nam), năm nào thì kết hình con vật tượng trưng năm đó (năm Thân - kết con khỉ và gọi là Hầu Tử, năm Dần - kết con cọp và gọi là Ngài Hổ...) treo lên giữa nhà để trừ tà. Về sau, khi có bệnh, lấy lá đó sắc làm thuốc. Lại có tục đi hái lá thuốc mồng năm (ích mẫu, mâm xôi, cối xay, vối) sắc uống vào giờ Ngọ, còn để dành nấu uống quanh năm.
7. Tết Trung nguyên
Tết Trung nguyên vào Rằm tháng Bảy. Người xưa tin theo sách Phật, coi hôm ấy là ngày vong nhân được xá tội, ngày báo hiếu cha mẹ... nên tại các chùa thường làm chay chẩn tế và cầu kinh Vu lan. Vào ngày Rằm tháng 7 âm lịch có 2 ngày lễ cúng:
- Lễ cúng được truyền tụng lâu đời trong dân gian: "Tháng 7, ngày rằm xá tội vong nhân" (tha tội cho tất cả người chết), nhiều người gọi là cúng cô hồn các đẳng. Quan niệm dân gian cho rằng đây là lễ cúng những linh hồn vật vờ lang thang không nơi nương tựa, không còn người thân ở trần gian để thờ phụng hoặc thất lạc, hoặc vì một oan khiên nào đó...
- Cũng ngày Rằm tháng Bảy còn có lễ Vu lan, xuất phát từ tích truyện Đại Mục Kiều Liên. Vu lan được coi là lễ cầu siêu giải thoát cho ông bà cha mẹ bảy đời, xuất phát từ lòng báo hiếu. Trong những năm gần đây, trong lễ Vu lan còn có tục "Bông Hồng cài áo" thể hiện lòng hiếu thảo của con đối với cha mẹ.
8. Tết Trung thu
Tết Trung thu vào Rằm tháng Tám. Trung thu là tết của trẻ con nhưng người lớn cũng nhân đây mà họp mặt, uống rượu, uống trà, ngắm trăng... Thường ban ngày người ta làm lễ cúng gia tiên, tối mới bày hoa quả, bánh kẹo, chè cháo để trẻ con vui chơi, phá cỗ, trông trăng, rước đèn...
9. Tết Trùng cửu
Mùng Chín tháng Chín (âm lịch) là Tết Trùng cửu. Tết này bắt nguồn từ sự tích của đạo Lão. Thời Hán, có người tên gọi là Hoàn Cảnh, đi học phép tiên. Một hôm thầy bào Hoàn Cảnh khuyên mỗi người trong nhà nên may một túi lụa đựng hoa cúc, rồi lên chỗ cao mà trú ngụ. Quả nhiên, ngày Chín tháng Chín có lụt to, ngập hết làng mạc. Nhờ làm theo lời thầy, Hoàn Cảnh và gia đình thoát nạn.
Từ xưa, nho sĩ nước ta đã theo lễ này, nhưng lại biến thành cuộc du ngoạn núi non, uống rượu cúc - gọi là thưởng Tết Trùng dương.
10. Tết Trùng thập
Đây là Tết của các thầy thuốc. Theo sách Dược lễ thì đến ngày Mười tháng Mười, cây thuốc mới tụ được khí âm dương, mới kết được sắc tứ thời, trở nên tốt nhất. Ở nông thôn Việt Nam, đến ngày đó người ta thường làm bánh dày, nấu chè kho để cúng gia tiên rồi đem biếu những người thân thuộc chứ không quan tâm mấy đến chuyện cây thuốc, thầy thuốc!
11. Tết Hạ nguyên
Tết Hạ nguyên (Tết Cơm mới) vào Rằm hay mùng Một tháng Mười. Ở nông thôn, Tết này được tổ chức rất lớn vì đây là dịp nấu cơm gạo mới - trước để cúng tổ tiên, sau để tự thưởng công cày cấy.
12. Tết Táo quân
Tết Táo quân vào ngày 23 tháng Chạp - người ta coi đây là ngày "vua bếp" lên chầu Trời để tâu lại việc bếp núc, làm ăn, cư xử của gia đình trong năm qua.
Theo truyền thuyết, xưa có hai vợ chồng nghèo khổ quá, phải bỏ nhau. Sau đó, người vợ lấy được chồng giàu. Một hôm, đang đốt vàng mã ngoài sân, thấy một người vào ăn xin, nhận ra chính là chồng cũ nên người vợ động lòng, đem cơm gạo, tiền bạc ra cho. Người chồng mới biết chuyện, nghi ngờ vợ. Người vợ đâm khó xử, lao vào bếp lửa tự vẫn. Người chồng cũ nặng tình, cũng nhảy vào lửa chết thao. Người chồng mới ân hận, đâm đầu vào lửa nốt! Trời thấy ba người đều có nghĩa nên phong cho họ làm "vua bếp". Từ tích đó mới có tục thờ cúng "Táo quân" và trong dân gian có câu: "Thế gian một vợ một chồng, không như vua bếp hai ông một ba"õ. Ngày nay cứ đến phiên chợ 23 tháng Chạp hàng năm, mỗi gia đình thường mua hai mũ ông, một mũ bà bằng giấy và 3 con cá làm "ngựa" (cá chép hóa rồng) để Táo quân lên chầu trời. Sau khi cúng trong bếp, mũ được đốt và 3 con cá chép được mang thả ở ao, hồ, sông...
(hết đoạn trích)
Dựa theo 12 cái Tết cổ truyền, ta thấy rằng Tết nguyên thủy là để đánh dấu sự chuyển biến của các "Tiết", nhưng về sau còn dùng để gọi ngày kỷ niệm các sự kiện đáng nhớ, không liên quan đến các "tiết". Các Tết đó là": Tết hàn thực, Tết trung nguyên, Tết trùng cử, Tết táo quân. Nghĩa phái sinh này đã bắt nguồn từ bên Trung Hoa.
Sang Việt Nam, từ "Tết" ngoài nghĩa là 12 ngày tết Trung Hoa cổ truyền còn mang thêm những nghĩa khác, thậm chí 12 cái Tết cổ truyền cũng được thay đổi ý nghĩa cho phù hợp với người Việt, như Tết Đoan Ngọ từ ngày tưởng nhớ Khuất Nguyên thành ngày giết sâu bọ (liên quan đến thời tiết) vì dân ta ít người biết Khuất Nguyên là ai. Trong tiếng Việt, "Tết" còn mang nghĩa ngày vui, ngày mở đầu một thời kỳ. Như ngày rằm Trung Thu nguyên thủy là ngày trăng tròn đẹp nhất trong năm, dành cho văn nhân thi sĩ ngâm vịnh, đàm đạo, sang bên ta trở thành "Tết thiếu nhi", người lớn trở thành thành phần phụ.
Ngoài ra, khi viết văn, viết báo, người viết có toàn quyền tạo từ mới bằng các phép tu từ: ẩn dụ, hoán dụ, so sánh, nhân hóa, liên tưởng, tăng nặng, giảm nhẹ v.v...
Vì những lý do đã trình bày trên đây, Vy xin kết luận rằng tác giả bài báo ấy có quyền dùng từ "Tết Độc lập", người đọc có thể thấy hay, thấy không hay, nhưng nhà báo đã tạo từ trên một cơ sở vững chắc và không thể bác bỏ.
Hạ Vy

Tôi không đồng ý với bạn Hạ Vy. Trước năm 1945, Trung thu vẫn là Tết Trung thu. Trước năm 1945, trung thu có trò rước đèn, múa lân. Những trò này xin nói là trẻ con không thể nào làm được. Tham gia trò múa lân phải có những võ sĩ giỏi về múa lân. Chủ nhà treo giải thưởng ( thường là một ít tiền hoặc quần áo ) lên tầng 3, các thành viên chồng nhau làm 1 cái tháp, cho con lân leo lên để cướp giải. Không rõ tại sau, về sau năm 1945, người ta không còn múa lân sôi nổi như trước nữa. Và cũng không rõ tại sao, về sau năm 45, tết trung thu chỉ dành cho trẻ con thôi. Và người lớn cũng ko mấy quan tâm đến sự kiện này .
Cụm từ "tết thiếu nhi" có lẽ cũng là cụm từ mới xuất hiện, dùng không được chuẩn, giống như cụm từ "tết độc lập" vậy. ( Nga`y 1-6 )
Nếu có "tết thiếu nhi", "tết độc lập", tại sao không có Tết Thuốc Lá ( 31-5 ), Tết Liệt Kháng ( 31-12) ?
Dùng từ một cách bừa bãi, không hiểu rõ nguyên căn, âu cũng là một biện pháp tốt để đánh mất bản sắc văn hoá của người Việt Nam vậy.

​

Về vụ Tết Độc lập, do đây là dấu ấn lịch sử, các cụ nhà ta đã gọi như vậy rồi. Cái tên ấy gợi lên niềm tự hào, xúc động của nhân dân ta khi giành được độc lập sau hàng trăm năm bị đô hộ. Cho nên tôi hoàn toàn ủng hộ cách gọi này.
Còn về vụ Trung thu cho trẻ em, theo hồi ký "Nhớ và ghi" của nhà văn Nguyễn Công Hoan, do trước CM, các đám múa lân trường do các lò võ, các tay anh chị giang hồ tổ chức, rồi nhân tiện thanh toán ân oán, đâm chém lẫn nhau. Cụ NCH nói mỗi gánh múa lân thường kéo theo một xe chở vũ khí "hạng nặng" như xà beng, mã tấu..., gặp đoàn "đối thủ" là rút ra "chiến". Trung thu năm nào cũng có người bị thương nặng hoặc tử vong.
Vì vậy chính quyền thực dân cấm tiệt người lớn chơi Trung thu, chỉ cho trẻ em chơi thôi.