Thêm một số tư liệu Văn THPT cu??a THN

Hay quá, tiếp đi bác, cho tôi xin mấy bài về Nguyễn Đình Thi nhé.
Thx
------------------------------
Xuka

PHÂN TÍCH TÁC PHẨM "CHÍ PHÈO" CỦA NAM CAO
Vấn đề cần triển khai về "Chí Phèo" :
-          Bi kịch không được làm người lương thiện, bị hủy hoại cả nhân tính lẫn nhân hình.
-          Bá Kiến : Tội ác với những thủ đoạn thâm độc, tinh vi.
-          Chí Phèo : nhân vật không tính cách, bi kịch xuất hiện khi gặp Thị Nở.
-          Thị Nở : khát vọng : tình yêu ĩ hạnh phúc à làm người
"người đàn bà đẹp trong lốt xấu xí" - hiện thân của khát vọng.)
-          Xung đột mang ý nghĩa điển hình, cuộc đấu tranh xã hội không khoan nhượng
-          Tâm hồn nhân hậu của Nam Cao và thái độ bi quan trước hiện thực của nhà văn
I.                   Đặt vấn đề :
* Cách 1 :Những năm 40 của thế kỷ, trên văn đàn hiện thực Việt Nam , Nam Cao nổi bật với những trang viết khai phá sâu sắc bi kịch của những kiếp người khổ đau trong bóng đêm của xã hội cũ. Những cuộc đời lầm than đi vào trang sách của Nam Cao đã sống mãi với thời gian. Gắn những nhân vật của mình vào không khí ngột ngạt tối tăm của chế độ thực dân phong kiến, nhà văn đã lột trần bộ mặt tàn bạo của giai cấp thống trị, cảm thương sâu sắc nổi đau của con ngưòi. Tấm lòng nhà văn hướng về cuộc sống lầm than cơ cực của người nông dân, phát hiện trong những quẩn quanh bế tắc là bi kịch khủng khiếp hủy hoại cả nhân tính lẫn nhân hình. Chí Phèo, sáng tác đầu tiên của Nam Cao ra mắt người đọc từ tháng 2 năm 1941, đã có sức tố cáo bộ mặt vô nhân của xã hội và phản ánh bế tắc cùng cực của người nông dân. Đã hơn nửa thế kỷ trôi qua, những trang viết sâu sắc đầy tình người vẫn sống mãi, gợi nhớ một quá khứ tủi nhục đau thương của dân tộc.
* Cách 2 : Tiếng chửi của một thằng say đã mở đầu cho thiên truyện ngắn đặc sắc "Chí  Phèo" của Nam Cao. Nhà văn đã mở ra một cuộc đời đầy bi kịch của một Chí Phèo - thù hận với tất cả : cuộc đời - xã hội - con người và ngay cả bản thân, một Chí Phèo triền miên trong những cơn say, mất cả lương tri, trên hành trình dài đằng đẵng của một kiếp sống không ra sống, trong không gian tăm tối ngột ngạt của xã hội Việt Nam đêm trước của cách mạng. Nhà văn đã dẫn dắt người đọc vào một cuộc đời đau khổ và kết thúc trong cái vòng luẩn quẩn bế tắc. Để khi gấp trang sách lại, trái itm mỗi người vẫn còn thổn thức những buồn thương đau đớn trước bi kịch khó tin của những người không được làm người lương thiện trong xã hội cũ.
II. Giải quyết vấn đề :
          A. Tổng : (bao quát tinh thần của tác phẩm)
          1. Sức hấp dẫn của tác phẩm không chỉ do tài năng của Nam Cao đã tạo dựng được cốt truyện theo kết cấu rất hiện đại, mà trước hết xuất phát từ sự quan tâm sâu sắc của nhà vănvới đồng loại của mình. Đằng sau lối kể chuyện lạnh lùng tỉnh táo là cả một trái tim nhân hậu đằm thắm đối với người nông dân - những người sống cùng tác giả. Những vấn đề Nam Cao đề cập trong tác phẩm đâu chỉ là cái nhìn sắc sảo, cách phân tích hiện thực tinh tế, mà còn gắn với quan niệm của nhà văn về cuộc sống, sáng lên tình cảm gắn bó, yêu thương trân trọng tất cả những giá trị cao đẹp gắn với con người của nhà văn.
          2. Aùnh sáng của tình người nhân hậu ấy đã giúp nhà văn phát hiệ nra nguyên nhân của những tấn bi kịch đời người trong xã hội cũ, thắp sáng lên khát vọng mãnh liệt muốn trở về cuộc sống lương thiện. Nhưng trong bóng đêm dày đặc của xã hội cũ, ánh sáng ấy đã tắt ngấm với bao buồn thương bế tắc, trước khi ánh sáng của một ngày mới bừng lên quét sạch bóng đêm. Tuy vậy, ngọn lửa của khát vọng làm người vẫn âm ỉ nhức nhối trong từng câu chữ Nam Cao.
          3. Bi kịch của Chí Phèo chỉ thật sự bắt đầu cùng với lần tỉnh rượu đầu tiên của nhân vật, chứa đựng tất cả sóng gió đi qua cuộc đời Chí Phèo, sau đêm trăng huyền thoại - cái đêm "trăng rắc bụi trên sông và sông gợn biết bao nhiêu vàng" - đã đem đến cho Chí một người đàn bà đích thực trong  cái lốt xấu xí "ma chê, quỷ hờn" : Thị Nở.
Ta trai Binh Dinh hoi kho cung - Rat that tinh rieng phong cach mien Trung
Được Milou sửa chữa / chuyển vào 04:17 ngày 08/07/2003

B. Phân : (cảm nhận chi tiết - phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật) :
          * Khoảnh khắc bi kịch của Chí Phèo
          1/ Cùng với ánh sáng cuả một ngày mới,, lần đầu tiên Chí Phèo nhận biết được những âm thanh đời thường : "Tiếng chim hót ngoài kia vui vẻ quá! Có tiếng cười nói của những người đi chợ.  Tiếng anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá". Cả một đoạn văn được viết bằng giọng điệu trữ tình tha thiết đã khắc họa rõ nét sự hồi sinh của tâm-hồn-người trong con-quỷ-dữ của làng Vũ Đại thật cảm động. Một cảm-giác-người đã thức tỉnh lý trí, nối kết quá khứ với hiện tại, một thời yên bình xa xưa và trước mắt là tuổi già, đói rét và ốm đau và cô độc.
          2/ Hiện tại lay thức lương tâm thành tiếng thở dài não nuột "Chao ôi là buồn!".. Một nỗi buồn đáng quý, bởi nó đã khơi lại những giấc mơ giản dị của một thời lương thiện: "Hình như có một thời hắn đã ao ước có một gia đình nho nhỏ. Chồng cuốc mướn cày thuê, vợ dệt vải, chúng lại bỏmột con lợn nuôi để làm vốn liếng. Khá giả thì mua dăm ba sào ruộng làm". Chao ôi là buồn! Vì mãi mãi cái ước mơ về hạnh phúc nhỏ nhoi ấy không bao giờ thành hiện thực, bởi bàn tay tội ác của những kẻ như Bá Kiến đã tước đoạt vĩnh viễn con-người-lương thiện của Chí ngày xưa. Nhưng trong hình hài quỷ dữ, vẫn ẩn náu giấc mơ ngày nào,  dù chỉ nhớ lại một cách lờ mờ "hình như?" cũng đủ khẳng định cho sức phản kháng của lương thiện trước tội ác. Để khi hồi sinh thì không thể nào các thế lực hắc ám có thể bóp chết được lương tâm bé bỏng ấy.
          3/ Phút lóe sáng của tâm hồn đã giúp nhân vật ý thức nỗi đau của một kẻ cô đơn giữa đồng loại của mình  : "Chí Phèo hình như đã trông thấy trước tuổi già củ hắn, đói rét và ốm đau, và cô độc, cái này còn đáng sợ hơn đói rét và ốm đau". Nam Cao đã diễn tả đặc sắc và độc đáo giờ phút bừng thức của nhân vật, bằng lối văn đặc tả sự "bâng khuâng" trong tâm hồn Chí Phèo. Phút ban đầu ấy, quá khứ mơ hồ, hiện tại mơ hồ, tương lai mờ mịt đều nằm trong hai chữ "hình như?". Ở đó le lói ngọn lửa của một trái tim Người.
          4/ Thị Nở xuất hiện cùng nồi cháo hành đã thổi bùng ngọn lửa mong manh ấy, đem đến cho trái tim Chí Phèo những nhịp đập đầu tiên của cảm giác tình yêu. Ngòi bút phân tích tâm lý của Nam Cao hết sức tinh tế và nhạy cảm khi mô tả quá trình về lại với cõi người  của Chí Phèo : bắt đầu từ ranh giới mong manh "hình như mắt ươn ướt" như một tiếng khóc chào đón cuộc đời mới, cho đến khi Chí Phèo gặp nụ cười Thị Nở là lúc tình yêu bắt đầu lên tiếng - giúp nhân vật ý thức đầy đủ về quãng đời đã qua. Bát cháo thứ nhất là ý thức về Tình Yêu và Dục Vọng. Bát cháo thứ hai là niềm sám hối về tội ác, mở ra khát khao hướng thiện mãnh liệt "Trời ơi, hắn thèm lương thiện, hắn muốn làm hòa với mọi người biết bao! Thị Nở sẽ mở đường cho hắn". Cùng với niềm khát khao ấy, Chí Phèo đã trở lại với bản chất của anh Chí ngày xưa : hiền lành, lương thiện. Con đường trở về được hứa hẹn bằng nụ cười tin cẩn của Thị Nở ,làm nở ra nụ cười Chí Phèo. Từ tiếng khóc đến nụ cười, Chí Phèo đã thật sự vươn dậy cùng khát vọng làm người.
* Thị Nở :
1/ Tình yêu và niềm tin mà Chí Phèo có được bắt đầu từ Thị Nở - nhân vật đẹp nhất của tác phẩm. Có thể những chi tiết mô tả ngoại hình Thị Nở làm nguời đọc nhớ nhiều và ấn tượng mạnh về người đàn bà nhan sắc xấu nhất trong lịch sử vă nhọc. Và những kẻ vô tâm,  chỉ quan tâm hình thức câu  khách rẻ tiền mà thờ ơ trước nỗi đau đồng loại mới cười cợt , gán ghép cho tác phẩm tên gọi sống sượng "Đôi lứa xứng đôi". Người đàn bà Nam Cao tạo ra để ban tặng cho Chí Phèo để giúp hắn trở lại làm người nếu là một mỹ nhân thì mới là điều lạ. Vẻ đẹp của Thị Nở không nằm trong hình thức mà bộc lộ ngay trong những nét "dở hơi" ngược với quan niệm xã hội.
2/ Người đàn bà đó có đủ đức tính của một người tình tuyệt vời, một người vợ tảo tần và có trái tim người mẹ bao dung, độ lượng. Trong cuộc gặp gỡ tình yêu Thị Nở - Chí Phèo, Nam Cao đã lột tả những vẻ đẹp ấy thông qua những chuyển biến tâm trạng Chí Phèo : người đàn bà đích thực đối lập với "con quỷ cái" bà Ba,  "hắn muốn làm nũng thị như với mẹ". Thị Nở có đầy đủ phẩm chất của một người bình thường : biết lo toan, thương hại, có phút "lườm", "e lệ" trong cảm giác tình yêu và trên tất cả là tiếng cười tin cẩn như một phép màu giải thoát cho con người thoát ra mặc cảm tội lỗi. Có thể nói Nam Cao đã xây dựng nhân vật Thị Nở bằng bút pháp hiện thực trữ tình để gửi gắm niềm tin của chính ông vào bản chất hướng thiện của con nguời. Thực tế trong đời có lẽ khó kiếm ra người nào hội tụ những cái xấu nhường ấy và đẹp nhường ấy. Nhưng cuối cùng Thị Nở vẫn phải trở về với mảnh đất hiện thực - nơi Thị có một bà cô già năm mươi tuổi chưa chồng, để được nghe lời phán xét tương lai cho mối tình Chí Phèo - Thị Nở. Nhân vật vẫn không có phép màu như trong cổ tích để có thể kéo hẳn Chí Phèo  ra khỏi hình hài lốt quỷ để hoà nhập vào cuộc sống thân thiện của loài người, bởi bản thân Thị Nở cũng bị cả xã hội kia xem như "con vật ghê tởm nhất". Ta chợt nhận ra : cái gọi là hạnh phúc ở đời không dành sẵn cho những người như Chí Phèo - Thị Nở, đó là thông điệp đầy phẫn uất của Nam Cao. Tuy căm uất dâng tràn nhưng vẫn phải cố nén xuống trong giọng văn tỉnh rụi - bản lĩnh nhà văn đã không để ông can thiệp vào số phận nhân vật của mình một cách thô bạo, Nam Cao muốn những nguời đọc có lương tri phải thấu hiểu những khoảnh khắc xung đột của Thị Nở, của Chí Phèo sau giờ phút "thị trút vào mặt hắn nguyên vẹn lời bà cô". Đó là khoảnh khắc nẻo về của  Chí đã bị chặn đứng bởi những định kiến xã hội về một con người đã có quá nhiều vết đen trong quá khứ - một kẻ "không cha không mẹ", chỉ có mỗi một "nghề rạch mặt ăn vạ". Đôi khi những định kiến thật tàn nhẫn, nó tước đoạt cơ hội cuối cùng của Chí Phèo trở lại cuộc sống bình thường.
Ta trai Binh Dinh hoi kho cung - Rat that tinh rieng phong cach mien Trung
Được Milou sửa chữa / chuyển vào 04:18 ngày 08/07/2003

* Nỗi đau Chí Phèo :
1/  Trong giờ phút tột cùng đau đớn của một người tuyệt vọng, nhà văn đã để nhân vật có những khoảnh khắc tâm trạng thật khó quên : "Hắn ngẩn người ra rồi chợt hiểu", "hắn sửng sốt đứng lên gọi Thị lại?". Chỗ dựa cuối cùng để Chí tưởng có thể đứng vững trên hành trình trở lại cõi người giờ đây không còn nữa! Ta có thể nhận ra nỗi bàng hoàng đến ê chề của Chí. Tất cả đều sụp đổ, hắn trở về với cuộc sống đầy bóng tối của mình. Nhưng điều không bình thường là ngay trong giờ phút ấy, "hắn thoáng hít thấy hơi cháo hành" - hơi cháo tình người đích thực mà Chí đã được ban tặng từ Thị Nở
2/ Lại rượu, lại say, Chí muốn mượn rượu để quên đi thực tại, trở về với cuộc sống u mê lẫn lộn thật giả tốt xấu trắng đen thiện ác của loài quỷ dữ. Nhưng lương tri đã hồi sinh. Hơi cháo hành cứ lẫn cùng men rượu. Tiếng khóc bật ra "Hắn ôm mặt rưng rức khóc" . Chưa khi nào, Chí lại phải  chịu đựng sự giằng xé của lương tâm dữ dội như vậy. Chí đang phải đối diện với chính mình, trong sự phán xét nghiêm khắc của lương tâm.
3/ Tưởng chừng tội ác đã thắng thế khi trong hơi rượu, Chí lại xách dao ra đi, miệng lảm nhảm ý định "đâm chết cả nhà con đĩ Nở". Nhưng hơi cháo hành đã quyện vào trong tâm hồn Chí, để giờ đây, tội ác không còn có thể sai khiến được hành động của anh. Phần người còn lại đã chiến thắng chất quỷ dữ, để sau bao nhiêu năm lầm lỡ, giờ đây Chí nhận rõ mặt kẻ thù, hành động có vẻ vô thức đã báo hiệu cho một tiềm thức sâu thẳm của người lương thiện trong Chí. Con quỷ dữ đích thực đã tước đoạt cả nhân tính lẫn nhân hình của Chí là Bá Kiến
* Bá Kiến :
          1/Bản lĩnh của một nhà văn và khả năng nhận thức sâu sắc thực tại xã hội đã giúp Nam Cao phác họa chân dung của giai cấp bóc lột một cách đầy đủ nhất so với các nhà văn đương thời. Bá Kiến được đặt vào một vị trí trang trọng trong xã hội, khi nhà văn phác họa nên  một lai lịch của một kẻ già đời trong nghề bóc lột : gia đình bốn đời làm tổng lý, bản thân Bá Kiến từng là lý trưởng, chánh tổng; cha truyền con nối trong thủ đoạn đè đầu cưỡi cổ người khác. Những kẻ như thế, vẫn được gọi bằng ông, bằng cụ một cách tôn kính. Uy quyền của Bá Kiến không phải chỉ bó hẹp trong phạm vi của một làng, mà "cụ Bá" là "bá hộ, tiên chỉ, chánh hội đồng kỳ hào, huyện hào, Bắc Kỳ nhân dân đại biểu " - đại biểu cho cả một bộ máy thống trị tay sai thực dân. Một nhân vật như thế, không thể là một kẻ hợm hĩnh và ngu dốt như Nghị Quế (Tắt đèn - Ngô Tất Tố) hay chỉ có tàn bạo và tham lam như Nghị Lại (Bưóc đường cùng - Nguyễn Công Hoan).
          2/ Nam Cao đã phác họa bản chất Bá Kiến bằng những chi tiết khó quên từ bên ngoài đến bên trong : cụ Bá có tiếng quát rất sang để "nắn gân người khác",   có nụ cười Tào Tháo giòn giã và "bản thân cụ cũng tự hào hơn đời cái tiếng cười ấy". Bên trong vẻ sang trọng là một con quỷ dâm ô, có tới bốn bà vợ mà còn đi cướp vợ người - khi còn làm lý trưởng đã không bỏ lỡ cơ hội ve vãn vợ Binh Chức. Nhưng điều nguy hiểm nhất ở Bá Kiến là tội ác đã được hắn nâng lên thành một nghệ thật cai trị kẻ khác : "mềm nắn, rắn buông", "dùng thằng đầu bò trị thằng đầu bò", "nắm lấy đứa có tóc", đặc biệt là những thủ đoạn rất nham hiểm :"Hãy vất người ta xuống sông rồi hãy vớt nó lên để cho nó đền ơn, hãy đập bàn đập ghế đòi cho được năm đồng, nhưng được rồi hãy vất trả lại năm hào vì "thuơng anh túng quá"". Chưa một nhà văn nào lại giúp người đọc hình dung ra tội ác đáng sợ đến ghê tởm như Nam Cao. Với tất cả các thủ thuật trị người ấy, Bá Kiến quả là một kẻ "khôn róc đời" và đã phá tan cơ nghiệp của biết bao gia đình, đập nát hạnh phúc của bao nguời. Đáng sợ nhất là chính những nạn nhân của Bá Kiến lại bị hắn biến thành công cụ đắc lực của tội ác: Năm Thọ, Binh Chức - với bản tính lưu manh và đỉnh điểm là Chí Phèo - đã thành con quỷ dữ của làng Vũ  Đại.
          3/ Để Chí Phèo đến nhà Bá Kiến vào chính giờ phút "cụ Bá" đang ghen với lũ trai trẻ vì "bà Tư phốp pháp, hai má hây hây?" và cụ đang có ý định "bỏ tù hết mấy thằng trai trẻ", đoạn văn quả có thể làm chúng ta bật cười vì sự ghen tuông của một ông lão đã ngoài sáu mươi, nhưng ta bỗng giật mình vì chứng tích của sự ghen tuông đáng  buồn cười ấy bỗng hiện ra : một thằng điên, một thằng say, một con quỷ dữ của làng Vũ Đại,  sẵn sàng đâm chém bất cứ ai - ngày xưa nó cũng là một thằng trai trẻ?
* Cuộc đụng đầu Chí Phèo - Bá Kiến :
Tình huống tất yếu phải xảy đến đã được Nam Cao dày công chuẩn bị cho nhân vật của mình. Khi sự thâm hiểm và tàn bạo đã bị bóc trần, khi những "tiếng cười và tiếng quát rất sang" của cụ Bá không còn nắn gân người khác như mọi khi đuợc nữa, đó cũng là khoảnh khắc thức tỉnh lương tri của một con người. Chí Phèo trong cơn say có những hành động thật đáng sợ. Nhưng có một điều, tiếng nói vang lên "dõng dạc" lại là của một con người hoàn toàn tỉnh táo, của một anh Chí đang đòi lại quyền "làm người lương thiện" đã bị bọn cường hào như Bá Kiến tước đoạt. Sự thật được nói lên, khiến Bá Kiến phải run sợ, "dịu giọng" để lảng tránh. Mặt nạ rơi xuống, Bá Kiến hiện nguyên hình là con quỷ dữ nham hiểm và hèn nhát đang cố trốn chạy sự trừng phạt của lương tri thức tỉnh. Nam Cao đã để cho Chí trong giờ phút ấy cất lên những lời đau đớn : " Ai cho tao lương thiện? Làm thế nào để mất những vết mảnh chai trên mặt này?". Đó là nỗi đau đớn của một người đã bị chặn mất nẻo về với thế giới thân thuộc của Con Người, bởi những định kiến khắt khe của xã hội. Muốn trở về, Chí "chỉ còn một cách" là giết chết con quỷ dữ trong chính anh. Giờ phút Chí vung dao lên kết liễu đời Bá Kiến là hành động tất yếu phải xảy đến, sau đó chính anh phải tự sát đã là một câu trả lời của Nam Cao giải đáp rõ nguyên nhân bi kịch của người nông dân nghèo trong xã hội cũ - sự bế tắc, quẩn quanh vẫn đè nặng lên cuộc sống của họ.
* Điều còn lại sau hai cái chết :
Không dừng lại sau hành động nhân vật đâm chết kẻ thù và tự hủy chính mình, Nam Cao đã dành khúc vĩ thanh để nói lên thái độ của mọi người sau hai cái chết bất ngờ. Cuộc sống vẫn tiếp diễn, những phe cánh cường hào hí hửng vì loại được đối thủ mạnh mà không tốn công đổ sức. Cũng có nghĩa là làng Vũ Đại vẫn như xưa, vẫn cái cảnh đám cường hào chức dịch "hè nhau bóc lột con em đến tận xương tủy và nhè từng chỗ hở của nhau để trị". Một màu xám ảm đạm vẫn bao trùm lên cuộc sống, nó khiến những người lương thiện phải lo âu "tre già măng mọc, thằng ấy chết, còn thằng khác?". Và như vậy, cái chết của Chí Phèo - Bá Kiến thật vô nghĩa.
Nhưng vẫn có một người nghĩ khác mọi người : Thị Nở. Chỉ có mình Thị còn lóe lên trong tâm tư hình ảnh của một con người "hiền như đất". Suy nghĩ ấy như một niềm an ủi cho vong linh Chí Phèo, ít ra cũng còn có một người thừa nhận anh là người trong thẳm sâu lốt quỷ. Người ta chỉ thật sự chết khi bị cuộc đời lãng quên, chối bỏ. Chí vẫn sống trong tâm hồn người đàn bà đích thực của cuộc đời anh. Có thể nhận ra ở chi tiết này thái độ chiêu tuyết cho nhân vật của chính Nam Cao, là niềm tin vào sự bất diệt của chất người sẽ không bao giờ bị hủy diệt.
C. Hợp:
Chi tiết cuối cùng của tác phẩm lại là hình ảnh "cái lò gạch cũ bỏ không, xa nhà cửa và vắng người qua lại?" là một ám ảnh về nỗi buồn nhân sinh của Nam Cao. Nơi đó, thằng bé Chí đã từng bị vứt vào đời, bị cuộc đời chối bỏ. Trong cái nhìn của Nam Cao ,chứa đựng triết lý nhân sinh sâu sắc : nếu không thay đổi thực tại, sẽ lại tiếp tục những bi kịch quẩn quanh không lối thoát của con người. Thị Nở có thể chấp nhận Chí Phèo, nhưng không thể đối mặt với thành kiến, với tập tục của làng xã. Bi kịch chửa hoang phải bỏ làng đi của con gái Tự Lãng vẫn còn đó. Cái lò gạch cũ là chứng tích của bao số phận bất hạnh, như là bản cáo trạng về một xã hội thù địch với những khát vọng làm người lương thiện, không thừa nhận tình người tình yêu vượt qua khuôn phép. Nam Cao đã kết thúc tác phẩm bằng nỗi buồn dằng dặc của những kiếp người mà ngay lúc ra đời đã là một sự vô nghĩa lý. Trong hoàn cảnh hiện thực lúc bấy giờ, chúng ta không thể trách thái độ bi quan của nhà văn trước hiện thực. Nhưng bản thân sự việc ấy đã gợi lên suy nghĩ nung nấu trong lòng độc giả về sự cần thiết phải thay đổi hoàn cảnh để tránh cho con người khỏi sa vào vòng luẩn quẩn. Đó cũng là ý nghĩa xã hội tích cực của tác phẩm Chí Phèo.
III. Kết thúc vấn đề :
Đọc Chí Phèo, ta càng trân trọng tấm lòng đối với con người của nhà văn Nam Cao, hiểu được thái độ dũng cảm đối mặt hiện thực của một người cầm bút chân chính. Tác phẩm chính là minh chứng cho một quan niệm sáng tác đúng đắn của nhà văn, để "người gần người hơn". Có lẽ xuất phát từ tấm lòng ấy, tác phẩm vẫn sống mãi trong lòng bao thế hệ độc giả.
Ta trai Binh Dinh hoi kho cung - Rat that tinh rieng phong cach mien Trung
Được Milou sửa chữa / chuyển vào 04:19 ngày 08/07/2003

Đất Nước - Nguyêfn Đi?nh Thi
I. Khái quát :
1. Bài thơ là cảm hứng xuyên suốt cuộc kháng chiến (1948 ?" 1955) trong tư thế chiến thắng, hướng suy tưởng về hình tượng Tổ quốc.
2. Hình ảnh đất nước  được khái quát trong những chi tiết mang ý nghĩa biểu trưng, thể hiện rõ tâm trạng chủ thể trữ tình.
II. Phân tích :
A. Cảm nhận chung :
1 ?" Đề tài : Tình yêu quê hương + tình cảm thời đại : bộc lộ trực tiếp và phong phú
2 ?" Cảm hứng chủ đạo : Mạch thơ phóng khoáng, nối tiếp cảm xúc và suy tuởng từ Sáng mát trong như sáng năm xưa (1948) và  Đêm mít tinh (1949) => trăn trở của tài năng và tấm lòng ?" tiếng nói nhà thơ hòa nhập tình cảm dân tộc.
B. Phân tích chi tiết :
1. Cảm xúc trong mùa thu mới :
a. Thời gian : xuyên suốt quá khứ đến hiện tại
b. Không gian : dáng vẻ thân thuộc của mùa thu à cảm hứng :
                + Ra đi trong mùa thu
                + Trở về vào mùa thu
=> Lòng yêu mến tự hào với vẻ đẹp đất nước
c. từ không khí mùa thu mới, gợilên những suy tưởng tự hào về đất nước => nối kết tinh thần truyền thống, góp mặt của hôm qua vào hôm nay
2. Đất Nước trong đau thương, bất khuất :
a. Hình ảnh                                           b. Cảm xúc
+ Nỗi đau của đất               - Hành quân nung nấu
- Đồng quê chảy máu        - Nhớ mắt người yêu
- Dây thép gai                      => Yêu thương căm hờn
=> cụ thể, khái quát           - Dồn nén đau thương (khổ 6 chữ)
+ Nỗi đau của người          => Lý trí, tình cảm: sức mạnh
- Giặc Tây ?" Chúa đất       lòng căm thù
    đè cổ           lột da
+ Bất khuất:
Xiềng xích ><Trời, Đất     => khẳng định tình cảm lớn
Súng đạn < Lòng dân        tạo nên ý chí
Bạo tàn < Ý chí                   - Kết tụ sức mạnh lịch sử
3. Hình ảnh Đất Nước trong thời đại mới:
a. Gắn với hiện thực vĩ đại của cuộc kháng chiến ?" gian lao trường kỳ nhưng đầy tinh thần lạc quan cách mạng
b. Tầm vóc lịch sử của nước Việt Nam mới : Thực tế chiến đấu gợi hướng suy tưởng và cảm xúc.
+ Ý nghĩa tượng trưng : hình ảnh kiêu hãnh của đất nước trong chiến đấu, sức mạnh vùng lên của dân tộc
III. Khái quát ý nghĩa :
1. Bài thơ giàu cảm xúc và suy tưởng, khơi dậy niềm tự hào và tình yêu Tổ quốc
2. Là sự khắc họa diện mạo đất nướcvới tầm vóc và vẻ đẹp tương xứng thời đại.
 
Ta trai Binh Dinh hoi kho cung - Rat that tinh rieng phong cach mien Trung
Được Milou sửa chữa / chuyển vào 04:20 ngày 08/07/2003

Lưu ý trong quá tri?nh la?m ba?i "Đất Nước" vê? các bước va? chi tiết:
Bước 1 : Khái quát hoàn cảnh, kết cấu nghệ thuật
 
QUÁ KHỨ ĐAU THƯƠNG +
HIỆN TẠI ANH DŨNG
                                               
SUY TƯỞNG VỀ ĐẤT NƯỚC
 
Bước 2 : Phân tích cơ sở hiện thực và tư tưởng
Thao tác 1 : Đọc và cảm nhận trực tiếp
Thao tác 2 : tìm hiểu mạch thơ (CH: Đất Nước đượcnhìn nhận từ các góc độ nào?)
 
Bước 3 : Cảm thụ trực tiếp
1. CH : Ý nghĩa mùa thu xưa ?" nay? à làm nền cho tâm trạng và suy tưởng.
 
2. Phân tích điểm : con người trong mùa thu
Ra đi:  đầu không ngoảnh lại à ý chí
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy à tình cảm
Đứng/vui/nghe: chuyển hóa từ ngoại cảnh vào tâm trạng
Mùa thu nay của chúng ta => gợi lên suy tưởng rộng => Nước chúngta
Khuất : bất khuất anh dũng + luôn hiện diện.
Quá khứ                                -               Hiện tại
+ Phân tích kết cấu nghệ thuật:
CỤ THỂ ?" KHÁI QUÁT
=> Dồn nén cảm xúc
VẺ ĐẸP ĐẤT NƯỚC
Đau thương ?" chiến đấu ĩ nét mặt
                (TG)                        quê hương
Gốc lúa, bờ tre    ĩ           căm hờn
                (KG)
=> Bao quát cảm xúc
CH: Đất Nước trong chiến đấu được diễn tả như thế nào?
 Trời đất mới à thời đại mớiAùnh bình minh à lý tưởng cách mạng
=> VẺ ĐẸP BÊN TRONG
Hình tượng Đất Nước :
(Hiện thực + Suy tưởng)
Máu lửa + bùn :hiện thực chiến trường
Rũ bùn/ dứng dậy/ sáng lòa=> Hình tượng lớn lao, giản dị sinh động, tự nhiên
Bước 4 : Tóm ý nâng cao, ý nghi~a
Ta trai Binh Dinh hoi kho cung - Rat that tinh rieng phong cach mien Trung
Được Milou sửa chữa / chuyển vào 04:21 ngày 08/07/2003

ĐỌC LẠI TÂY TIẾN CU?A QUANG DUfNG
Giưfa cái bộn bê? cu?a thị trươ?ng thơ hôm nay, lật trang sách cuf, gặp Tây Tiến cu?a Quang Dufng, chợt xôn xao cofi lo?ng theo nhưfng vâ?n thơ đượm ma?u kiêu bạc ha?o hoa: Sông Maf xa rô?i Tây Tiến ơi...
Thơ hay có sức rung động mafnh liệt la? vậy. Không câ?n ti? mâ?n bóc tư?ng câu tư?ng chưf ma? thấm va?o lo?ng ngươ?i sự rung ca?m chân thật đến run râ?y tư?ng la?n da thớ thịt. Tây Tiến đaf thực sự chinh phục ngươ?i đọc bă?ng tâm trạng cu?a ngươ?i trai ra đi cứu nước trong buô?i đâ?u kháng chiến ?" với tâm tư in bóng trong dáng hi?nh sông núi:
Nhớ vê? rư?ng núi nhớ chơi vơi
Sa?i Khao sương lấp đoa?n quân mo?i
Mươ?ng Lát hoa vê? trong đêm hơi
Dốc lên khúc khuy?u dốc thăm thă?m
Heo hút cô?n mây súng ngư?i trơ?i
Nga?n thước lên cao nga?n thước xuống
Nha? ai Pha Luông mưa xa khơi...
Ca?nh ấy cufng la? ti?nh. Cufng la? sương, la? hoa, la? mây, la? mưa ?" nhưfng chi tiết thươ?ng gặp trong thơ cô? ?" nhưng co?n đượm thêm không khí trâ?m hu?ng cu?a thơ?i đại được diêfn ta? bă?ng nhưfng tư? ngưf, thanh điệu khi đọc lên ta ca?m thấy ngang ta?ng. Hi?nh a?nh cu?a một đoa?n quân mo?i đi trong cái khúc khuy?u, thăm thă?m, heo hút, giưfa cái bô?ng bê?nh sương khói chơi vơi được tác gia? phác hoạ bă?ng nhưfng nét chấm phá ta?i ti?nh. Con mắt thơ không dư?ng lại ơ? trong không gian rư?ng núi ma? co?n mơ? ra một không gian ?" tâm trạng cu?a một hô?n thơ chiến sif. Pha?ng phất một chút Lý Bạch trước Hoa?ng Ha? ?" ngút ngát chí tang bô?ng cu?a ngươ?i trai thơ?i loạn. Trong gian nan cu?a ngươ?i chiến sif Tây Tiến, ta vâfn gặp chút hóm hi?nh ơ? hi?nh a?nh súng ngư?i trơ?i. Chạm mặt với thực tế khắc nghiệt ?" song chất ha?o hoa lafng tư? không mất đi ma? lại ca?ng được tô đậm thêm, chân thật sống động trong nhưfng câu thơ đượm ti?nh quê, ti?nh đô?ng đội, ti?nh quân dân. Một hiện thực vê? ngươ?i lính Tây Tiến ?" anh Bộ đội Cụ Hô? trong nhưfng năm đâ?u chiến đấu gian khô?. Đó la? cơn mưa gợi nôfi nhớ nha? sâu thă?m, la? sợi khói cơm thơm quyện chặt ti?nh ngươ?i, một bóng hi?nh đong đưa la?m xao xuyến nhưfng trái tim trai tre?...
Ba?i thơ có nói đến hy sinh, mất mát, gian khô? nhưng ca?m xúc ha?o hu?ng cu?a lớp ngươ?i ?ora đi ba?o tô?n sông núi? đaf lấn át cái bi luỵ buô?n thương. Đoa?n binh Tây Tiến trong thơ Quang Dufng như một sự kết tụ cu?a tráng khí muôn đơ?i, pha chút lafng mạn kiê?u Kinh Kha ?omột đi không trơ? lại?. Pha?i chăng với tinh thâ?n ?ocoi cái chết nhẹ tựa lông hô?ng? ma? toa?n ba?i thơ mặc du? có nói đến chết chóc nhưng giọng điệu rất bi?nh tha?n: anh vê? đất? Pha?i chăng khi xác định chiến trươ?ng đi chă?ng tiếc đơ?i xanh, ngươ?i chiến sif đaf nhận ra mục đích cu?a cuộc chiến đấu co?n lớn hơn gấp vạn lâ?n nhưfng gian khô? , hy sinh?
Ba?i thơ không cươ?ng điệu hoá ca?m xúc dâfu trong âm điệu gân guốc, khoe? khoắn cu?a toa?n ba?i có nhưfng tư? ngưf mang hơi hướng cô? điê?n như xiêm áo, dưf oai hu?m, mô? viêfn xứ, áo ba?o, khúc độc ha?nh va? cách diêfn đạt tươ?ng chư?ng lạ lâfm tra?n ngập không khí lafng mạn. Nếu chi? chăm chăm đi ti?m chất thép trong ba?i thơ theo quan điê?m xaf hội học thiê?n cận thi? chă?ng khác na?o câ?m dao đâm va?o cái đẹp. Cái đẹp cu?a ba?i thơ viết ra tư? lư?a máu đaf la?m rung lên nhưfng ca?m xúc đô?ng điệu cu?a bao thế hệ.
Tháng 12 ?" 1994
Ta trai Binh Dinh hoi kho cung - Rat that tinh rieng phong cach mien Trung

Thuật Hoa?i cu?a Phạm Nguf Lafo
Trâ?n Ha? Nam
Âm vang cu?a thơ?i đại Đông A với nhưfng chiến công lâfy lư?ng trong lịch sư? chống ngoại xâm, ba lâ?n đánh bại Nguyên ?" Mông đaf in dấu trên nhiê?u trang viết cu?a các nha? thơ đương thơ?i. Phạm Nguf Lafo ?" danh tướng nha? Trâ?n ?ođánh đâu thắng đó? cufng ghi lại nhưfng xúc ca?m cu?a mi?nh qua Thuật Hoa?i - tác phâ?m thê? hiện rất đẹp hi?nh a?nh va? khí thế cu?a ngươ?i trai thơ?i đại, cufng la? tư thế cu?a dân tộc trong nhưfng nga?y ha?o hu?ng ấy.
Hoa?nh sóc giang sơn cáp ky? thu
Tam quân ty? hô? khí thôn ngưu
Nam nhi vị liêfu công danh trái
Tu thính nhân gian thuyết Vuf Hâ?u
Ba?i thơ chưf Hán , ve?n vẹn 28 chưf đaf có một dung lượng thông điệp thâ?m myf lớn, thê? hiện khí phách nha? thơ ?" dufng tướng. Thi ngôn chí la? nội dung tư tươ?ng cu?a đê? ta?o Thuật hoa?i, Vịnh hoa?i, ca?m hoa?i... Nhưng sef không thê? có cái ung dung ha?o sa?ng nếu tách ba?i thơ ra kho?i không khí thơ?i đại bư?ng bư?ng ?osát Thát?. . Ba?i thơ không tách rơ?i kho?i quyf đạo tư tươ?ng Nho giáo trong mâfu hi?nh ngươ?i anh hu?ng cá nhân phong kiến nhưng trước hết nó la? nôfi lo?ng cu?a ngươ?i ?omột thơ?i tuy đaf nên tướng gio?i ?" chí khí anh hu?ng vâfn khát khao?. Giấc mộng lập công dương danh luôn la? điê?u ám a?nh nhưfng ke? sif, đại trượng phu thơ?i phong kiến, đi liê?n với các tước phong công, hâ?u, khanh, tướng. Nhưng trong ba?i thơ na?y, con ngươ?i đaf được phác bă?ng nhưfng câu thơ có sức khái quát cao độ tinh thâ?n dân tộc tự cươ?ng.
Hoa?nh sóc giang sơn cáp ky? thu
Câu khai đê? cu?a ba?i thơ đaf tạo một tư thế rất đẹp cu?a con ngươ?i. Ba?n dịch vung giáo, múa giáo đê?u không ô?n vi? lập tức nó sef phá vơf đi đối trọng con ngươ?i ?" không gian. Một bên la? giang sơn ?" sông núi quê hương rộng lớn; một bên la? con ngươ?i hoa?nh sóc ?" câ?m ngang ngọn giáo trấn giưf non sông. Thế ?ohoa?nh? cu?a ngọn giáo khiến tâ?m vóc con ngươ?i như vươn lên ngang tâ?m sông núi. Hi?nh a?nh ngươ?i lính vệ quốc toát lên ve? bi?nh tha?n hiên ngang. Không nhưfng thế, trong mối tương quan con ngươ?i ?" thơ?i gian co?n la?m nô?i bật ấn tượng vê? sự bê?n bi? , uy dufng cu?a ngươ?i trai thơ?i đại. Bơ?i lef con ngươ?i không chi? đứng đó trong thoáng chốc ma? đaf tra?i qua ?omấy thu? rô?i. Câu thơ xác lập một tư thế con ngươ?i lô?ng lộng giưfa đất trơ?i, ngang tâ?m vuf trụ. Không nhưfng thế, ca? đoa?n quân cu?ng chung tư thế ấy :
Tam quân ty? hô? khí thôn ngưu
Câu trên la? hi?nh a?nh, câu dưới la? thâ?n thái con ngươ?i. Ngươ?i chiến sif câ?m ngang ngọn giáo kia với tam quân đaf tạo tha?nh một tươ?ng tha?nh vưfng chắc, im phăng phắc ma? khí thế ?oxung thiên?. Câu thơ co?n gợi vê? một ý thơ cu?a Qua?ng Nghiêm thiê?n sư : ?oNam nhi tự hưfu xung thiên chí?. Tư thế săfn sa?ng xung trận đaf hi?nh tha?nh tứ thơ thật đẹp ?oty? hô? khí thôn ngưu?. Tuy ră?ng cách diêfn ý chưa thoát kho?i lối ước lệ tượng trưng quen thuộc cu?a thơ xưa nhưng đê? hiê?u cặn kef cufng không pha?i la? điê?u đơn gia?n. Theo ca?m quan thâ?m myf cô? điê?n, câu thơ gợi lên khí phách đoa?n quân quyết chiến la?m át ca? sao Ngưu - vi? tinh tú sáng chói trên trơ?i. Nhưng cách hiê?u ?oba quân như hô? mạnh nuốt trôi trâu? đem đến ca?m nhận cụ thê? hơn vê? sức mạnh cu?a quân đội co?n non tre? đương đâ?u với đội quân Nguyên ?" Mông hu?ng mạnh va? thiện chiến, dươ?ng như có ha?m ý ngợi ca tự ha?o mạnh mef hơn. Bơ?i lef ty? hô? la? cách so sánh mang đậm chất vof cu?a ngươ?i thống lifnh ba quân. Trong sự liên tươ?ng ấy, hô? va? trâu hoa?n toa?n không la?m mất đi giá trị thâ?m myf cu?a câu thơ ma? la?m rof hơn cho dufng khí cu?a quân đội nha? Trâ?n.
Nhưng hai câu thơ đâ?u mới chi? la? nê?n đê? nha? thơ bộc bạch lo?ng mi?nh :
Nam nhi vị liêfu công danh trái
Tu thính nhân gian thuyết Vuf hâ?u
Đây mới la? điê?u canh cánh bên lo?ng cu?a ngươ?i dufng tướng, gắn với bô?n phận cu?a ke? la?m trai thơ?i phong kiến . Bao đơ?i nay, nợ công danh tư?ng la? niê?m ám a?nh khôn nguôi với nhưfng ngươ?i la?m trai trong thơ?i phong kiến. Pha?i chăng, một ngươ?i anh hu?ng như Phạm Nguf Lafo cufng không thoát ra kho?i cái vo?ng luâ?n quâ?n ?ocông hâ?u kha nh tướng? ấy? Gia? sư? có như vậy cufng la? lef thươ?ng ti?nh, nhất la? trong thơ?i đại giá trị con ngươ?i được tạo nên tư? nhưfng chiến công ?" thơ?i thế tạo anh hu?ng. Câu thơ bộc lộ niê?m khao khát lớn, một điê?u băn khoăn chưa tra? với đơ?i cu?a ngươ?i trai la?ng Phu? U?ng năm na?o. Tất ca? nôfi niê?m cu?a ông được thô? lộ trong sự đối sánh với tấm gương Vuf Hâ?u Gia Cát Lượng thuơ? xưa. Bậc mưu thâ?n, danh sif nô?i tiếng thơ?i Tam Quốc, ngươ?i đaf xa? thân vi? cơ nghiệp nha? Thục, vi? chúa Lưu Bị, nhắm mắt chưa yên công cuộc ?ou?ng Lưu pha?n Ta?o?. Tất ca? đaf rof, tâm niệm cu?a Phạm Nguf Lafo na?o khác nguơ?i xưa khi ông mong muốn la?m nên công nghiệp pho? tá cho vua, thực hiện lý tươ?ng trí quân trạch dân cao ca? cu?a bê? tôi trung tha?nh tận tuỵ. Nôfi thẹn cu?a ngươ?i anh hu?ng toa? sáng một nhân cách lớn. Băn khoăn ấy không da?nh riêng cho ba?n thân ma? toa?n tâm toa?n ý hướng vê? nghiệp lớn muôn đơ?i, vi? sự bi?nh yên cu?a sơn ha? xaf tắc.
Ba?i thơ la? sự pha?n chiếu một thơ?i đại ha?o hu?ng, khi lý tươ?ng trung quân ái quốc hoa? nhịp trọn vẹn trong ti?nh ca?m, tâm hô?n nha? thơ, thơ?i đại ?ovua tôi đô?ng lo?ng, anh em hoa? thuận, ca? nước ra sức?.Tâm nguyện cu?a Phạm tướng quân đaf pha?n chiếu tâm tư cu?a bao ngươ?i trai thơ?i Trâ?n : ý thức rof giá trị ba?n thân, nhận rof sự gắn bó cá nhân với cộng đô?ng ?" dân tộc ?" đất nước. Xúc ca?m ha?o hu?ng toa? sáng trong hi?nh tượng thơ, đem đến cho ngươ?i đọc cái nhi?n trọn vẹn vê? con ngươ?i thơ?i đại Đông A.
Thiên hạ mang mang ai ngươ?i tri ky? - Lại đây cu?ng ta cạn một Hô? trươ?ng

Bà?i nà?y khĂng phà?i do tĂi soàn, nhưng xèt thẮy cò thĂ? giùp càc bàn hòc thơ vfn trung 'ài tẮt hơn nĂn 'ưa nẶi dung già?ng nà?y lĂn - theo tà?i liẶu cù?a BẶ GD - ĐT :
Tòm tf́t thi phàp trung 'ài:
ThiĂn nhiĂn trong vfn thơ trung 'ài
CĂ? thi thiĂn ài thiĂn nhiĂn mỳf
Sơn thuỳ? yĂn hoa tuyẮt nguyẶt phong
Gf́n 'f̣c 'iĂ?m cù?a thơ?i 'ài sà?n xuẮt làc hẶu, sẮng theo nĂ?n kinh tẮ tự nhiĂn nĂn con ngươ?i chưa tàch khò?i thiĂn nhiĂn như là? khàch thĂ?.(...) Con ngươ?i cà?m thù thiĂn nhiĂn như là? chù? thĂ?. Ngươ?i ta gàn cho thiĂn nhiĂn nhưfng phĂ?m chẮt cù?a mì?nh. ThiĂn nhiĂn chưa 'ược thực sự khàm phà với nhưfng già trì cù?a bà?n thĂn nò nĂn chưa thực sự là? 'Ắi tượng hiẶn thực cù?a vfn hòc và? hẶi hoà ==> ngươ?i ta tì?m 'Ắn thiĂn nhiĂn là? ngù ỳ hay giao huẮn 'ào 'ức mẶt càch khĂng tự giàc
Tư? 'ò dĂfn 'Ắn miĂu tà? thiĂn nhiĂn theo mẶt bùt phàp 'f̣c biẶt : khĂng tà? hì?nh xàc cù?a cò? cĂy sĂng nùi mà? thĂ? hiẶn linh hĂ?n cù?a chùng. ThiĂn nhiĂn trơ? thà?nh bì?nh chứa nhưfng biĂ?u tượng tượng trưng (...) ThiĂn nhiĂn cùfng cò linh hĂ?n nĂn cùfng cò sang hè?n, cò quĂn tư? cò tiĂ?u nhĂn. BĂ?u bàn hay tri Ăm tri kỳ? với nhà? thơ, tẮt nhiĂn phà?i là? thứ thiĂn nhiĂn tao nhàf, sang tròng : "sơn thuỳ? yĂn hoa tuyẮt nguyẶt phong" "mai lan cùc trùc" hay tù?ng cùc trùc mai" - ĐẮi lẶp với thiĂn nhiĂn tao nhàf là? thiĂn nhiĂn tĂ?m thươ?ng phà?m tùc.
Do cà?m thù thiĂn nhiĂn như vẶy nĂn vfn thơ cĂ? cò hai 'f̣c tình:
+ Được cà?m nhẶn và? thĂ? hiẶn mẶt càch tinh vi như muẮn khàm phà cài linh hĂ?n Ă?n kìn cù?a tào vẶt
+ ThiĂn vĂ? mà?u sf́c 'àm bàc, 'ươ?ng nèt thanh tao, nhưng thiẮu chẮt sẮng ngĂ?n ngẶn, tươi ròi cù?a thiĂn nhiĂn thực tài, phĂ?n thực.
ThẮ giới nghẶ thuẶt phi thơ?i gian
Thơ?i cĂ? 'ài và? trung 'ài chưa quan niẶm 'ược thơ?i gian và? khĂng gian như nhưfng phàm trù? trư?u tượng. Ngươ?i ta cà?m nhẶn thơ?i gian bf?ng sự quan sàt trực cà?m sự vẶn 'Ặng cù?a thiĂn nhiĂn và? sự sẮng cù?a con ngươ?i. Bước 'i cù?a thơ?i gian 'ược theo dòfi bf?ng thơ?i tiẮt cù?a bẮn mù?a, bf?ng thơ?i vù nĂng tang, bf?ng sen tà?n cùc nơ?, bf?ng oanh và?ng liĂfu biẮc hay bf?ng tiẮng 'Ăf quyĂn v.v.... Thơ?i gian chứa 'Ă?y thiĂn nhiĂn mang mà?u sf́c cù?a nùi non, thà?o mẶc, nĂn trơ? thà?nh 'Ắi tượng thĂ?m mỳf (mẶt 'Ă? tà?i quan tròng cù?a thi ca trung 'ài gòi là? "giai thì?" "mỳf cà?nh": triĂu cà?nh, vàfn cà?nh, ngò, mẶ, xuĂn dà, thu dà...)
Tư? kinh nghiẶm quan sàt trực cà?m thẮ giới, ngươ?i ta cò hai nhẶn thức vĂ? thơ?i gian:
+ Quan sàt cẶn cà?nh cuẶc sẮng hà?ng ngà?y, trong giới hàn vi mĂ, ngươ?i ta cò nhẶn thức vĂ? thơ?i gian tuyẮn tình, mẶt 'i khĂng trơ? lài
+ Quan sàt tư? xa thẮ giới vìf mĂ, cà?m thẮy vùf trù vẶn 'Ặng tuĂ?n hoà?n (xuĂn - hà - thu - 'Ăng, ngà?y lài 'Ăm, 'Ăm lài ngà?y v.v....) ngươ?i ta 'i 'Ắn khài niẶm thơ?i gian chu kỳ?, thơ?i gian quay trò?n khĂng 'i mẮt; 'Ặng mà? tìfnh, ngưng 'òng, phi thò?i gian (thơ?i khĂng gian). Và? càc nhà? triẮt hòc già?i thìch bf?ng quy luẶt biẮn dìch tuĂ?n hoà?n, Ăm dương tiĂu trươ?ng
ThiĂn hà mang mang ai ngươ?i tri kỳ? - Lài 'Ăy cù?ng ta càn mẶt HĂ? trươ?ng

Bình thơ:
Tương tư, chiê?u cu?a Xuân Diệu
Bưfa nay lạnh, mặt trơ?i đi ngu? sớm,
Anh nhớ em, em hơfi! anh nhớ em
Không gi? buô?n bă?ng nhưfng buô?i chiê?u êm
Ma? ánh sáng mơ? dâ?n cùng bóng tối
Gió lướt thướt kéo mi?nh qua co? rối
Đêm bâng khuâng đôi miếng lẩn trong ca?nh;
Mây theo chim vê? dafy núi xa xanh
Tư?ng đoa?n lớp nhịp nha?ng va? lặng lef
Không gian xám tươ?ng sắp tan tha?nh lệ
Thôi hết rô?i, co?n chi nưfa đâu em!
Thôi hết rô?i, gió gác với trăng thê?m,
Với sương lá rụng trên đâ?u gâ?n gufi
Thôi đaf hết hơ?n ghen va? giận dôfi!
(Được giận hơ?n nhau sung sướng bao nhiêu!)
Anh một mi?nh, nghe tất ca? buô?i chiê?u
Va?o chậm chậm ơ? trong hô?n hiu quạnh
Anh nhớ tiếng. Anh nhớ hi?nh. Anh nhớ a?nh
Anh nhớ em, anh nhớ lắm! em ơi!
Anh nhớ anh cu?a nga?y tháng xa khơi,
Nhớ đôi môi đang cươ?i ơ? phương trơ?i
Nhớ đôi mắt đang nhi?n anh đăm đắm
Gió bao lâ?n, tư?ng trận nhớ thương đi,
Ma? ky? niệm ơi, co?n gọi ta chi...
Nha? thơ Huy Cận trong lơ?i tựa một tập thơ ti?nh Xuân Diệu đaf cho biết Xuân Diệu "muốn la?m một quyê?n từ điển ti?nh yêu bằng thơ cu?a mi?nh". Thế giới ti?nh yêu muôn ma?u sắc có bao nhiêu trạng thái, cảm xúc phong phú thì cũng bấy nhiêu phen nhà thơ say sưa khám phá và thể hiện bằng sự nhạy cảm rất riêng tư của một ngươ?i "say đắm ti?nh yêu". Tương tư là một trạng thái khó cắt nghĩa của trái tim, đã được nhà thơ diễn tả bằng sự hoa? điệu của hai nguồn tình cảm: Tình yêu với cuộc sống trần thế và tình yêu lứa đôi, trong ba?i thơ Tương tư, chiê?u. Không gian chiều - sự xa cách đã làm nên những tiếng thơ gấp gáp rất đặc trưng của hồn thơ Xuân Diệu - có một chút duyên dáng và nôn nả trong lời đầu:
Bữa nay lạnh , mặt trời đi ngủ sớm
Anh nhớ em, em hỡi, anh nhớ em
Chiều đến mang theo hơi lạnh cũng là lúc nhà thơ nghe được những vang động của trái tim khát yêu, khát sống của chính mình, ba?y to? khát khao ti?m vê? hơi ấm ti?nh ngươ?i trong sự gâ?n gufi lứa đôi. "Yêu tha thiết, thế vẫn còn chưa đủ" nên nhà thơ rất hay có những dự cảm mong manh khi bộc bạch tình yêu. Thi nhân bao đời đã từng than thở: "Tương tư không biết cái làm sao - Muốn vẽ mà chơi vẽ được nào", Tư? buô?i xa xưa cu?a nhân loại, đaf có nhưfng vâ?n thơ diêfn ta? ca?m giác tương tư mênh mông như nước Tương giang: "Cha?ng ơ? đâ?u sông Tương - Thiếp ơ? cuối sông Tương - Nhớ nhau chă?ng thấy nhau - Cu?ng uống nước sông Tương" (Kinh Thi). Còn Xuân Diệu không ngần ngại mà thốt lên say đắm và mãnh liệt nôfi nhớ cu?a mi?nh gư?i va?o không gian chiê?u vang động, xôn xao. Thế Lưf đaf tư?ng nhận xét: "Ông có tấm lo?ng đắm đuối cu?a tất ca? mọi ngươ?i: yêu nhan sắc, yêu non sông, yêu thơ ca, va? yêu ca? nhưfng buô?n thương nhớ tiếc". Ti?nh ca?m không chi? chất chứa trong lo?ng ma? thốt ra tha?nh tiếng; không pha?i thứ tiếng nói thâ?m thi? va? rụt re? ma? la? nhưfng lơ?i la?m rung động ca? không gian. Nha? thơ hơn ai hết hiê?u thấu nôfi cô đơn cu?a chính mi?nh:
Thôi đaf hết hơ?n ghen va? giận dôfi!
(Được giận hơ?n nhau sung sướng bao nhiêu!)
Anh một mi?nh, nghe tất ca? buô?i chiê?u
Va?o chậm chậm ơ? trong hô?n hiu quạnh
Nôfi buô?n la? có thực. Cô đơn đaf hiện hi?nh. Nhưng đó la? lúc đê? con ngươ?i ba?y to? ti?nh yêu vô bơ? bến trong nôfi nhớ lấp đâ?y không gian lạnh vắng. Xuân Diệu đaf bă?ng Ti?nh yêu mang lại ca?m giác ấm áp cho buô?i chiê?u, thắp lên ánh sáng cu?a trái tim đê? vợi bớt giá lạnh trong thơ?i khắc "ánh sáng mơ? dâ?n cu?ng bóng tối". Có ngươ?i không hiê?u ba?n chất ti?nh yêu đaf có nhưfng nhận xét nặng nê? vê? thơ ti?nh Xuân Diệu, cho ră?ng đó la? sa?n phâ?m cu?a một tâm hô?n "sống gấp gáp tham lam, yêu hốt hoa?ng liê?u lifnh". Cách hiê?u ấy đem đến ngộ nhận vê? Xuân Diệu, vê? ti?nh yêu, đáng nói hơn la? nhận xét ấy lại tô?n tại trong sách giáo khoa lớp 11 chă?ng khác na?o la? sự phu? nhận giá trị thơ ti?nh Xuân Diệu, go? ti?nh yêu va?o một thứ công thức xơ cứng ma? ơ? đó chi? có nhưfng nụ cươ?i mới la?m nên hạnh phúc. Giưfa thái độ sống với ti?nh yêu cu?a Xuân Diệu va? kiê?u "yêu cuô?ng, sống gấp" mang ma?u sắc thực dụng hoa?n toa?n xa lạ với nhau vê? ba?n chất. Có yêu thực sự, con ngươ?i mới thấu hiê?u ca?m giác tương tư; có yêu thực sự, ngay trong nôfi cô đơn con ngươ?i ca?ng ca?m thấy ti?nh yêu thắp lên ngọn lư?a niê?m tin quý giá biết chư?ng na?o. Xuân Diệu đaf cụ thê? hoá ca?m giác tương tư bă?ng sự hiện diện cu?a ngươ?i yêu trong một thế giới ti?nh yêu được xây ngay trên ma?nh đất trâ?n gian:
Anh nhớ tiếng. Anh nhớ hi?nh. Anh nhớ a?nh
Anh nhớ em, anh nhớ lắm! em ơi!
Anh nhớ anh cu?a nga?y tháng xa khơi,
Nhớ đôi môi đang cươ?i ơ? phương trơ?i
Nhớ đôi mắt đang nhi?n anh đăm đắm
Tương tư la? "nhớ nhau" - theo cái nghifa mộc mạc nhất cu?a nó. Dâfu Tú Xương đaf nói: "Tương tư lọ pha?i la? trai gái" nhưng nôfi nhớ ti?nh yêu mới thật sự mang theo đâ?y đu? ý nghifa cu?a tương tư. Va? Xuân Diệu lại đem tới một ý nghifa mới cu?a tương tư trong lơ?i yêu say đắm: không chi? la? nhớ em - nhớ tiếng, nhớ hi?nh, nhớ a?nh, nhớ đôi môi, đôi mắt - ma? khi được sống trong nôfi nhớ ấy, con ngươ?i co?n nhớ chính mi?nh: "Anh nhớ anh cu?a nga?y tháng xa khơi". Đó la? lúc con ngươ?i được sống trong phâ?n ngươ?i tốt đẹp nhất, với bao khát vọng sống mafnh liệt, tự tin ơ? chính mi?nh, tin tươ?ng ơ? ti?nh yêu, ơ? cuộc đơ?i. Có lef bức thông điệp ti?nh yêu trong Tương tư, chiê?u sef phâ?n na?o giúp ngươ?i đọc hiê?u hơn vê? Ti?nh Yêu, hiê?u hơn tấm lo?ng tha thiết với cuộc đơ?i cu?a ông hoa?ng thơ ti?nh Xuân Diệu.
Qui Nhơn, tháng 12-2003
Trâ?n Ha? Nam