thơ hai-cư

TrienNguyen · 20/09/2006

Wildcat;1 đã viết:

Chắc là Hoadai học đại chọc chuyên nghành văn? Mình đoán vậy vì trong chương trình sẽ có phần thơ Haiku. Mấy tư liệu lâu quá rồi nên thất lạc cũng nhiều, còn lại một bài bình thơ mình đã làm trước khi thi môn này. Chắc là không đạt cho lắm, nhưng hy vọng sẽ giúp bạn một phần nào.<img src=''/forum/images/emotion/icon_smile.gif'' border=0 align=middle>..
BASHÔ - TIẾNG THƠ CỦA NHỮNG CẢM THỨC CUỘC ĐỜI
Có lẽ nên bắt đầu từ cái cảm thức ấy, cảm thức về sự đơn sơ, cô tịch và u huyền của cuộc đời. Thứ cảm thức đã toả ánh lung linh chập chờn, không chỉ một lần mà nhiều lần trên những dòng thơ của Bashô.
Cuộc đời vốn vô thường, vạn vật đều biến đổi không thường. Nhưng trong cái vô thường mà nhận ra được cái thường hằng vĩnh cửu, sống trong an lạc nhẹ nhàng mà mỉm cười trước mọi sự đổi thay, người như thế mới là đạt đạo. Những bài thơ của Bashô, nhất là những bài thơ thu đã toát lên được tinh thần tuyệt vời đó.
Rất nhiều lần trên dòng đời tấp nập, khi mà người người quay cuồng với gánh nặng của cuộc đời mệt mỏi, thì Bashô đã lặng lẽ dừng lại, lặng lẽ ngắm nhìn, lặng lẽ suy nghĩ..Và cuộc sống theo đó hiện lên thật trầm lắng :
"Trên cành cây khô
Cánh quạ đậu
Chiều thu"
Không có sắc vàng của lá, sắc xanh của mây trời, màu óng ả của nắng, cái lạnh nhè nhẹ của gió heo may. Bức tranh thu trong thơ Bashô lấy khoảng trống không màu làm nền, khô cằn làm mẫu vẽ, lấy thời khắc của ngày tan làm giá đỡ..đơn sơ cực độ mà sâu thẳm đến tột cùng! Trên cái nền thanh âm náo động, màu sắc sặc sỡ của xã hội phù thế, mùa thu của Bashô trở thành vật "phi thời" bởi chính sự cô tịch của nó. Đó là một buổi chiều mùa thu xám tối, âm u, có cánh quạ cô đơn "đậu" trên cành cây cây khô hiu hắt, dường như bất động nhưng kì thực nó đang chuyển động, chuyển động trong chính cõi lòng con người, cuốn hút ta vào thế giới u huyền kì ảo...Đó cũng chính là sự cô tịch mà Bashô mang trong trái tim mình khi ông lắng nghe niềm im lặng bất diệt của chân không.
Một bản dịch khác đã viết:
"Ngừng trên cành cây trơ trọi
Một cánh quạ cô đơn
Chiều thu"
Nhiều người cho rằng từ "ngừng" ở đây đúng nguyên tác hơn từ "đậu". Ngừng nghĩa là dừng lại, không vọng động, không đuổi bắt một điều gì, không tìm cầu cái bên ngoài mình. Dừng lại là nhìn thấy vũ trụ trong trái tim mình, là đậu vào cõi u huyền màu nhiệm..Dù gợi lên nhiều ý nghĩa, bài thơ không bao giờ là sự chết chóc hay sự bất động như bề ngoài của nó. Bởi "cô tịch" không phải là sự chết và mọi vật trong bức tranh thu ấy đã tạo nên một vũ trụ vĩnh cửu vô thường mà ta đang sống mỗi ngày...Vả chăng giữa trời đất bao la này sự sống luôn tồn tại, bởi đàng sau sự huỷ diệt là bất diệt. Và dù cái "cô tịch" của nhà thơ có "chông chênh" thế nào giữa cuộc đời thì tấm lòng thơ ông mang đến cho đời vẫn luôn có giá trị. Và bài "Con qụa" đã mở đầu thật xứng đáng cho sự nghiệp thơ ca của ông.
Hãy mở lòng ra để đọc được những rung động sâu xa dưới bao dòng chữ, có để lòng yên ả mới thấy cái "động" trong một bức tranh tĩnh lặng..Thơ Haiku là thế. Và một lần nữa, ta hãy tìm đến những cảm thức sâu lắng ấy :
"Một lá ngô đồng rơi
Mà sao bạn không đến
Bên nỗi buồn tôi"
Hay :
"Dọc đường này
Đi cùng không ai
Đêm thu"
Mùa thu trong thi ca thường đượm buồn. Thơ Haiku cũng thế. Và trong những dòng thơ của Bashô, nỗi buồn ấy hiển hiện qua sự cô đơn. Cảnh vật cũng cô đơn như chính lòngngười..Từ "một" tự thân nó đã nói lên nhiều ý nghĩa..Chỉ một chiếc lá rơi, và một mình "tôi" cùng với nỗi buồn..Đêm thu yên tĩnh lắm, và "dọc đường này" - giữa cuộc đời này ta biết đi cùng ai? Nếu ta có thể đảo lại là "Không ai đi cùng" xem ra sự cô đơn sẽ giảm đi nhiều. Đàng này, sự phủ định lên đến tột cùng khi nhà thơ diễn tả "Đi cùng KHÔNG ai"..Dùng từ "Không" như một sự phủ định, nhưng kì thực, nó lại chính là khẳng định, khẳng định cho "MỘT", khẳng định cho sự cô đơn đến tột độ. Không có ai và chỉ một mình ta..! Câu chữ đập vào tai người đọc một âm thanh không lớn, nhưng tiếng vang của nó thì vô tận..
Sự cô đơn trong bài thơ làm ta liên tưởng đến cuộc sống ngắn ngủi của một kiếp người với bao lo toan. Đôi lúc ta cảm nhận ta có tất cả, nhưng kì thực cuối cùng ta không có gì cả giữa cuộc sống trần tục này. Và nhà thơ đã nhìn ra nguyên nhân của sự cô đơn ấy khi ông viết :
"Mùa thu ở Kisô
Người tiễn đưa ta
Ta tiễn đưa người"
Sự chia ly là nỗi buồn mà đời người không thể tránh khỏi. Và tôi nhớ, ai đó đã viết
"Cuộc đời là những chuyến đi
Gặp nhau rồi lại chia lay là thường"
Có người tiễn đưa nhau còn hẹn ngày gặp lại, và cũng có người tiễn đưa nhau rồi mãi mãi chia lìa..Hôm nay ta tiễn đưa người, ngày mai sẽ có người tiễn đưa ta. Đó là một quy luật tuần hoàn xoay vòng..xoay vòng mãi như những vòng quay của trái đất, không bao giờ ngừng...Đến đây chợt nhận ra, những quy luật thường hằng vĩnh cửu đã đi vào thơ thật giản đơn. Đó là cái hay của thơ Haiku mà hiếm thể loại thi ca nào diễn tả được.
Thời gian cứ thế lướt qua cánh quạ ấy, qua chiếc lá ngô đồng ấy, qua đêm thu và chiều thu ấy..Hơn ba trăm năm rồi, mùa thu của Bashô vẫn đứng vững, làm chứng cho sức sống kì lạ của thể thơ Haiku, của một thiên tài thơ. Những bài thơ của Bashô luôn nằm ở bên kia của chân lý vô thường, nơi của thời gian và vô thời gian..Đó là nơi vạn vật sinh ra, là nguồn sống của thế giới này..Để rồi mỗi độ thu về, lòng người chợt ngân nga :
"Mong manh mong manh
Một nhành hoa cúc
Vừa đơm nụ vàng"
Ấy phải chăng là tiếng thu của những cảm thức cuộc đời trầm mặc vô biên?
Được wildcat sửa chữa / chuyển vào 23:26 ngày 12/08/2006
Click để xem thêm...

Bi, đạm là hai trong những cảm thức ăn sâu vào cội rễ văn hoá Nhật. Bạn viết bài không có hai cảm thức như thế, nói về haiku e cũng có chút khó khắn, đôi khi gây hiểu lầm cho ngườc đọc cũng không chừng.
Xin đừng giận, vì không thể nói nhiều hơn.

dungwind · 25/09/2006

Thơ haiku là một loại thơ khó để mà phân tích hay diễn tả,
tuỳ từng cảm nhận của một cá nhân để nói lên lòng mình thôi.
Tôi đọc thơ haiku nhưng tôi không diễn tả được điều gì cả.
Thật là khó , nhưng tôi vẫn thích đọc tới đọc lui.

TrienNguyen · 25/09/2006

dungwind;1 đã viết:

Thơ haiku là một loại thơ khó để mà phân tích hay diễn tả,
tuỳ từng cảm nhận của một cá nhân để nói lên lòng mình thôi.
Tôi đọc thơ haiku nhưng tôi không diễn tả được điều gì cả.
Thật là khó , nhưng tôi vẫn thích đọc tới đọc lui.
Click để xem thêm...

Bốn câu thơ Tuệ Sỹ rất hay! Anh cũng là người thích?

dungwind · 25/09/2006

chỉ thích 1 câu: áo màu xanh không xanh mãi trên đồi hoang

co_con_khong · 25/09/2006

1 2 3
4 5 6
7 ... hẫng

thơ hai-cư

TrienNguyen Thành viên mới

dungwind Thành viên mới

TrienNguyen Thành viên mới

dungwind Thành viên mới

co_con_khong Thành viên mới

Chia sẻ trang này

thơ hai-cư

TrienNguyen Thành viên mới

dungwind Thành viên mới

TrienNguyen Thành viên mới

dungwind Thành viên mới

co_con_khong Thành viên mới

Chia sẻ trang này

Tìm kiếm hữu ích