Thu G?i M?t Nhà Tho Tr?

Thu G?i M?t Nhà Tho Tr?

Thu G?i M?t Nh Tho Tr?
Rainer Maria Rilke

'Rainer Maria Rilke (4.12.1875 - 29.12.1926), nh tho o, l m?t trong nh?ng nh tho hng d?u c?a th? k? XX. ễng di kh?p Chõu u (t?ng l thu ký c?a diờu kh?c gia Auguste Rodin) v B?c Phi, v?a s?ng gi?a nh?ng tờn tu?i l?n duong th?i v?a ?n d?t, s?m n?i ti?ng, s?m qua d?i, d? l?i m?t cu?n ti?u thuy?t duy nh?t 'Nh?ng Ghi Chộp C?a Malte Laurids Brigge', g?n hai ch?c t?p tho v kho?ng 10,000 b?c thu. Mu?i b?c thu g?i Franz Xaver Kappus trong t?p ny du?c cụng b? vi nam sau khi Rilke qua d?i, v t? dú d?n nay khụng ng?ng du?c tỏi b?n v d?ch ra h?u h?t m?i ngụn ng? trờn ton th? gi?i.'

Ph?m Th? Hoi d?ch
(ianbui gi?i thi?u)

----

Rome, ngy 14 thỏng nam 1904


ễng Kappus thõn m?n,

T? hụm nh?n du?c thu ụng d?n nay dó lõu, mong ụng d?ng trỏch; d?u tiờn l cụng vi?c, r?i phi?n nhi?u v r?t cu?c l?i dau ?m n?a c? thay nhau c?n tr?, m ý tụi l mu?n phỳc dỏp thu ụng vo lỳc yờn tinh v t?t lnh. Hi?n gi? tụi dó th?y d? ch?u hon (ti?t l?p xuõn v?a r?i ? dõy cung th?u c?nh tr?i d?t chuy?n mựa th?t thu?ng ỏc nghi?t) v cú d?p vi?t thu tham ụng, ụng Kappus thõn m?n, v tụi (tụi nhi?t thnh mong mu?n) núi v? di?u ny di?u kia trong thu ụng theo ch? tụi cũn nh?.

ễng th?y d?y: tụi dó chộp l?i bi sonnet c?a ụng thỡ th?y nú hay v gi?n d? v di b?ng bỳt phỏp th?t l?ng l? trong th? lo?i sinh ra nú. é?y l nh?ng v?n tho hay nh?t tụi du?c d?c c?a ụng. V bõy gi? xin g?i l?i ụng b?n chộp tay dú, vỡ tụi bi?t, xem l?i tỏc ph?m c?a mỡnh vi?t b?ng ch? c?a ngu?i khỏc l r?t quan tr?ng v d?y kinh nghi?m m?i. ễng hóy d?c, nhu th? d?y l tho ngu?i khỏc, v trong thõm tõm ụng s? c?m th?y rừ d?y l tho mỡnh. - é?c bi sonnet ?y v thu ụng nhi?u l?n l m?t ni?m vui d?i v?i tụi, xin c?m on ụng v? c? hai th?.

Trong cụ don, ụng d?ng d? mỡnh b? lung l?c b?i m?t chỳt gỡ dú noi ụng dang mu?n b?t kh?i cụ don. N?u ụng s? d?ng cỏi nguy?n v?ng ?y, bỡnh th?n v d?y uu th? nhu s? d?ng m?t cụng c?, thỡ chớnh nú s? giỳp ụng tr?i r?ng ni?m cụ don trờn d?a du bao la. Ngu?i d?i (nh? nh?ng khuụn m?u) nh?m vo cỏi d? nh?t c?a d? m gi?i quy?t m?i s?; nhung chỳng ta hi?n nhiờn l ph?i bỏm vo cỏi khú; m?i s? s?ng d?u bỏm vo dú, v?n v?t trong thiờn nhiờn sinh sụi v t? v? theo t?ng cỏch riờng v thnh ra m?t th? riờng, tỡm cỏch kh?ng d?nh mỡnh b?ng m?i giỏ v duong d?u v?i t?t c?. Chỳng ta ch?ng bi?t nhi?u cho l?m, nhung di?u ch?c ch?n l ph?i bỏm vo cỏi khú, nú s? khụng b? roi ta; cụ don du?c l t?t, vỡ cụ don khú; khú, nờn ta du?c thờm m?t c? d? cụ don.

Yờu du?c cung l t?t: b?i yờu l khú. Ngu?i yờu ngu?i, cú l? d?y l di?u khú nh?t m ta du?c giao phú, l t?t cựng, l cu?c th? thỏch v k? sỏt h?ch cu?i cựng, l cụng vi?c m m?i cụng vi?c khỏc ch? chu?n b? cho nú m thụi. Vỡ l? dú m l?p tr?, l nh?ng ngu?i m?i vo ngh? trong m?i lónh v?c, chua th? bi?t yờu: h? ph?i h?c yờu. H?c yờu b?ng ton b? con ngu?i mỡnh, b?ng ton b? s?c l?c t? t?u quanh trỏi tim cụ don, ph?p ph?ng v nh?y thút. Nhung khoỏ h?c yờu l c? m?t th?i gian di tỏch bi?t, cho nờn yờu l cụ don di lõu v cụ don lỳt d?i, l don d?c tang ti?n v do sõu cho k? no yờu. Yờu tho?t tiờn khụng h? l vong thõn, dõng hi?n v ho cựng ai dú (vỡ nhu v?y hoỏ ra l m?t s? hũa h?p c?a cỏi chua sỏng t?, chua hon thnh, chua di?u ch?nh u?), yờu l m?t duyờn c? cao thu?ng d? m?i ngu?i t? chớn, tr? thnh m?t cỏi gỡ dú trong chớnh mỡnh, tr? thnh th? gi?i, vỡ m?t ai dú m tr? thnh th? gi?i cho b?n thõn mỡnh, yờu l m?t dũi h?i l?n, m?t dũi h?i khụng khiờm nhu?ng, ch?n m?t m g?i s? m?nh c?a t?m xa. L?p tr? ch? nờn s? d?ng tỡnh yờu ban cho mỡnh theo nghió dú, nhu nhi?m v? t? tu du?ng ("ngy dờm gừ bỳa v nghe ngúng"). Vong thõn, dõng hi?n, v m?i hỡnh th?c chung s?ng khụng ph?i l nh?ng th? dnh cho h? (h? cũn ph?ich?t chiu, nh?t nh?nh lõu, r?t lõu n?a), m l cỏi chung cu?c, cú l? l cỏi m ki?p ngu?i hi?n t?i h?u nhu cũn b?t c?p.

Nhung nh?ng ngu?i tr? tu?i l?i nh?m l?n liờn t?c v nghiờm tr?ng ? ch?: h? (v?i b?n tớnh thi?u kiờn nh?n) lao vo lũng nhau khi tỡnh yờu ?p d?n, h? vung vói b?n thõn, h?t nhu ton b? nh?ng cung cỏch l?n x?n, b?a bói, thi?u ngan n?p c?a h? ... Nhung li?u sau dú thỡ th? no? é?i s?ng bi?t lm gỡ v?i cỏi d?ng tan tnh quỏ n?a m h? g?i l chung s?ng ?y, m h? ua g?i l h?nh phỳc, n?u cú th?, v l tuong lai ?y? ? dú ngu?i ny ch? t? dỏnh m?t mỡnh vỡ ngu?i kia, v dỏnh m?t n?t ngu?i kia cựng bao nhiờu ngu?i khỏc cũn mu?n d?n. V dỏnh m?t t?m xa cựng nh?ng tri?n v?ng, dỏnh d?i nh?ng di?u kh? khng d?y tiờn c?m d?n r?i l?i di l?y m?t s? tỳng chớ c?n c?i, tuy?t khụng sinh h? gỡ du?c n?a ngoi m?t chỳt ghờ t?m, th?t v?ng v nghốo hốn, v l?i thoỏt l rỳc vo m?t trong vụ vn nh?ng khuụn m?u xó h?i nhu nh?ng trỳ quỏn cụng c?ng r?i kh?p ng? du?ng nguy hi?m nh?t ny. Khụng m?t linh v?c no trong cừi nhõn sinh du?c trang b? nhi?u khuụn m?u d?n th?: dõy dai b?o hi?m d? m?i ki?u sỏng ch?, thuy?n v phao s?n sng; quan di?m xó h?i dó bi?t du?ng t?o ch?n nuong thõn d? lo?i, b?i l?, v?n dó coi tỡnh ỏi l gi?i trớ thỡ cung ph?i thu x?p sao cho tỡnh ỏi du?c d?, r?, vụ h?i v an ton nhu m?i trũ gi?i trớ cụng c?ng.

Nhi?u ngu?i tr? tu?i tuy nh?n ra s?c ộp c?a sai l?m, h? yờu sai, nghió l c? yờu dõng hi?n v thi?u cụ don (dỏm trung bỡnh s? mói mói l nhu v?y -), v cung mu?n v?c d?y cỏi tỡnh c?nh mỡnh m?c ph?i, ti?p thờm s?c s?ng cho nú theo cỏch hũan ton cỏ nhõn c?a riờng mỡnh -; b?i l? b?n nang mỏch h? r?ng nh?ng v?n d? c?a tỡnh yờu, hon t?t c? nh?ng gỡ l quan tr?ng khỏc, khụng th? gi?i quy?t cụng khai v chi?u theo khuụn m?u ny n?; r?ng dú l nh?ng v?n d? m?t thi?t gi?a ngu?i v?i ngu?i, m?i tru?ng h?p dũi h?i m?t gi?i dỏp m?i, riờng bi?t, v ch? mang tớnh cỏ nhõn m thụi -: nhung h?, nh?ng k? dó lao vo nhau, khụng cũn ro biờn gi?i cho riờng mỡnh, khụng cũn phõn bi?t cỏi tụi c?a mỡnh, nghió l ch?ng s? h?u m?t chỳt riờng no n?a, h? lm sao tỡm n?i m?t l?i thoỏt t? chớnh mỡnh, t? ch?n sõu th?m c?a s? cụ don dó roi vói?

H? hnh d?ng trờn co s? cựng b?t l?c, v khi h?, d?y thi?n ý, mu?n tr?n trỏnh khuụn m?u m h? nhỡn th?u (hụn nhõn ch?ng h?n), thỡ l?i roi từm vo vũng trúi c?a m?t gi?i phỏp ớt ?n o hon, nhung cung r?p khuụn ch?t ngu?i nhu v?y; b?i quanh h? khi dú - h?t th?y l khuụn m?u; thay vỡ hnh d?ng trờn co s? m?t cu?c chung s?ng non n?t v u ỏm thỡ nay m?i hnh d?ng d?u theo khuụn m?u: m?i quan h? n?y sinh t? ch? r?c r?i ?y d?u cú khuụn c?a nú dự khỏc thu?ng d?n m?y (t?c l dự vụ luõn theo nghió thụng thu?ng d?n m?y); th?m chớ ly hụn cung l m?t hnh d?ng theo khuụn m?u, m?t quy?t d?nh ng?u nhiờn, khụng c?a riờng ai, vụ sinh v vụ l?c.

Ai nghiờm tỳc d? ý s? th?y r?ng tỡnh yờu cung gian nan nhu cỏi ch?t, chua cú m?t gi?i thớch v gi?i phỏp no, chua cú bi?n ch? du?ng v chua cú du?ng di cho nú; v s? khụng cú m?t quy t?c chung no d?a trờn tho? thu?n cho hai th? dú, tỡnh yờu v cỏi ch?t, hai nhi?m v? m chỳng ta gỏnh vỏc trong b?c kớn v c? d? nguyờn khụng m? nhu th? trao ti?p cho ngu?i khỏc. Nhung chỳng ta r?i s? giỏp m?t nh?ng di?u vi d?i ?y ? kho?ng cỏch g?n hon, tựy m?c t?ng ngu?i b?t tay vo th? s?ng. Nh?ng dũi h?i m cụng vi?c v?t v? c?a tỡnh yờu d?t ra cho s? phỏt tri?n c?a chỳng ta l kh?ng l?, v chỳng ta, nh?ng ngu?i m?i vo ngh?, khụng th? no kham n?i. Nhung n?u chỳng ta rỏng ch?u, v gỏnh l?y tỡnh yờu ?y nhu m?t khoỏ h?c, ch? khụng dỏnh m?t mỡnh vo m?i trũ d? dói v nh? d?, noi ngu?i d?i l?n trỏnh cỏi nghiờm tỳc tuy?t d?i c?a ki?p ngu?i, - n?u du?c nhu v?y thỡ h?u sinh c?a chỳng ta mói sau ny cú chang s? th?y trong dú m?t ti?n b? nho nh?, m?t chỳt d? d?n khuõy kho?; th? cung l nhi?u l?m.

Th?c ra chỳng ta ch? v?a k?p lm m?t vi?c l nhỡn nh?n khỏch quan v khụng d?nh ki?n quan h? gi?a cỏ nhõn ngu?i ny v?i cỏ nhõn ngu?i kia, cũn th? s?ng nh?ng quan h? ?y thỡ khụng cú t?m guong no cho ta noi theo. Nhung theo dũng th?i gian r?i s? cú m?t chỳt gỡ dú dỡu d?t ta trong bu?c chõn ch?p ch?ng ban d?u.

Ngu?i thi?u n? v ngu?i ph? n? trong bu?c phỏt tri?n m?i c?a riờng mỡnh s? ch? b?t chu?c tớnh x?u c?a dn ụng, l?p l?i nh?ng ngh? nghi?p dn ụng nh?t th?i m thụi. Khi con lỳng tỳng c?a th?i quỏ d? qua di, ta s? th?y ngu?i dn b tr?i qua vụ vn nh?ng b? l?t khỏc nhau (v thu?ng l l? b?ch) ?y, ch? d? r?a s?ch b?n ch?t c?a riờng mỡnh kh?i ?nh hu?ng búp mộo c?a phỏi kia. Nh?ng ngu?i dn b du?c d?i s?ng ghộ tham v trỳ l?i m?t cỏch tr?c ti?p hon, ph?n th?c hon, v tin c?y hon, h?n ph?i tr? nờn chớn ch?n hon, nhõn b?n hon gó dn ụng nh? cõn n?i trờn b? m?t cu?c d?i, ch?ng h? du?c s?c n?ng c?a trỏi thai no t? bờn trong kộo xu?ng, gó dn ụng h?p t?p v t? ph?, coi thu?ng cỏi m gó tu?ng mỡnh yờu. Nhõn cỏch ?y c?a ngu?i ph? n? t? dau thuong v h? nh?c m thnh, v nú s? hi?n ra, khi ngu?i dn b dó c?i b? nh?ng khuụn m?u v? n?-tớnh-don-thu?n trong m?i húa thõn c?a hỡnh th?c bờn ngoi, v nh?ng ngu?i dn ụng no hụm nay chua nhỡn ra di?u dú thỡ s? b? b?t ng? v dỏnh g?c. M?t ngy no dú (d?c bi?t ? cỏc nu?c phuong b?c hi?n nay dó l?p lỏnh nh?ng d?u hi?u dỏng tin c?y), m?t ngy no dú s? xu?t hi?n ngu?i thi?u n? v ngu?i ph? n? m danh tớnh khụng ch? núi lờn s? tuong ph?n v?i nam tớnh, m núi lờn m?t di?u gỡ dú khi?n ngu?i ta khụng nghi d?n gi?i h?n v b? sung, m ch? cũn nghi d?n cu?c s?ng v ki?p ngu?i: l ngu?i n?.

Bu?c ti?n dú s? bi?n d?i d?i s?ng tỡnh ỏi d?y nh?m l?n hi?n nay (tru?c h?t s? r?t trỏi ý dỏm dn ụng l?i th?i), d?i thay t?n g?c v t?o thnh m?t quan h? theo nghió gi?a ngu?i v?i ngu?i ch? khụng cũn l gi?a dn ụng v dn b. V cỏi tỡnh yờu nhõn b?n hon h?n ?y (l th? s? di?n ra d?y tụn tr?ng v kh? khng, t?t d?p v sỏng t? trong bu?c vo v c?i ra) s? g?n gi?ng nhu tỡnh yờu chỳng ta g?ng cụng nh?c nh?n chu?n b?, l tỡnh yờu cho hai n?i cụ don b?o v? l?n nhau, tỏch nhau ra v ng? mu cho nhau.

Cũn di?u ny n?a: ễng d?ng nghi r?ng m?i tỡnh l?n ụng ph?i h?ng tr?n ngy no, khi cũn l m?t c?u bộ, nay dó m?t; li?u ụng cú th? kh?ng d?nh r?ng nh?ng u?c v?ng l?n v t?t lnh dó ch?ng chớn d?n trong ụng t? ngy ?y, v bi?t bao d? d?nh cũn theo ụng d?n gi?? Tụi tin r?ng, m?i tỡnh ?y d?ng l?i trong ký ?c ụng m?nh m? v d?y quy?n nang nhu th?. Vỡ dú l n?i cụ don sõu s?c d?u tiờn trong d?i ụng v l cụng vi?c n?i tõm d?u tiờn m ụng lm cho cu?c d?i mỡnh. - Xin chỳc ụng, ụng Kappus thõn m?n, m?i di?u t?t lnh.

- Rainer Maria Rilke

ngu?i d?ch Ph?m Th? Hoi



Sayonara!!! Good Night, sleep tight, don't let the bed bugs bite.