Thư gửi từ cối xay gió của tôi - Alphonse Daudet

Thư gửi từ cối xay gió của tôi - Alphonse Daudet

Thư gư?i tư? cối xay gió cu?a tôi​

Alphonse Daudet


1. Dọn đến nha? mới

Bâ?y tho? qua? la? đaf sư?ng sốt!... Bấy lâu nay, thấy cô?ng cối xay đóng im i?m, co? mọc lấn chân tươ?ng va? nê?n nha?, tho? ta cứ ngơf cái giống ngươ?i xay bột thế la? đaf tuyệt diệt, chă?ng co?n ai. Va?, thấy được chôf tốt, chúng be?n biến nó tha?nh một đại ba?n doanh, một trung tâm hoạt động chiến lược: cái cối xay Jemmáp(1) cu?a bâ?y tho?... Đêm đâ?u tiên tôi đến đây, thật chă?ng dám nói ngoa, có tới hai chục chú tho? ngô?i quây tro?n trên nê?n nha? xay đang duôfi că?ng sươ?i ánh trăng lọt va?o... Cánh cư?a trên mái vư?a hé mơ? thi? frrựt! Đám quân đô?n trú tán loạn va? ca? một bâ?y mông tho? trắng phơi ra, cong đuôi chạy biến va?o bụi rậm. Tôi rất mong chúng quay lại.
Có một gaf cufng hết sức sưfng sơ? khi thấy tôi: đó la? gaf ơ? thuê trên tâ?ng thứ nhất, một con cú gia? hiê?m độc, đâ?u cúi xuống trâ?m tư như một nha? tư tươ?ng đaf thươ?ng trú tại chiếc cối xay na?y hơn hai chục năm nay. Tôi đaf bắt gặp gaf trong căn buô?ng trên gác; gaf đứng không nhúc nhích, sư?ng sưfng trên trục cái cối xay, giưfa đống gạch ngói ta? tơi rơi rụng xuống. Gaf trợn tro?n mắt ngó tôi một lát, rô?i hốt hoa?ng vi? không nhận ra tôi la? ai, gaf cất tiếng kêu: ?oHu! Hu!? va? uê? oa?i giuf đôi cánh xám bụi. Nhưfng nha? tư tươ?ng ki? quái, có bao giơ? họ cha?i chuốt!... Cufng chă?ng sao! Với cái dáng điệu như vậy, với cặp mắt nhấp nháy va? bộ mặt khó đăm đăm, gaf ơ? thuê lâ?m li? na?y lại la?m tôi ưa hơn ai khác va? tôi vội ra hạn hợp đô?ng thuê nha? cho gaf. gaf lại giưf nguyên như cuf ca? cái tâ?ng trên chiếc cối xay có lối thông ra mái, co?n tôi thi? gia?nh cho mi?nh tâ?ng dưới, trong một căn buô?ng hẹp quét vôi trắng, thấp va? xây vo?m cuốn như nha? ăn tu viện.
Chính tư? chôf na?y đây ma? tôi viết thư cho bạn, cánh cư?a lớn mơ? toang đón ánh mặt trơ?i ấm áp.
Một khu rư?ng thông xinh đẹp chói chang ánh sáng chạy thoai thoa?i trước mặt tôi đến tận chân đe?o. Phía chân trơ?i in hi?nh nhưfng đi?nh nhọn dafy Alpi(2)... Không một tiếng động... Xa xa văng vă?ng tiếng sáo, tiếng chim mo? nhát(3) trong búi oa?i hương, tiếng nhạc la trên đươ?ng cái quan... Tất ca? ca?nh vật nên thơ xứ Prôvăngxơ na?y chi? sống nhơ? ánh sáng.
Bạn tính, như vậy thi? giơ? đây la?m sao tôi luyến tiếc được cái tha?nh phố Pari â?m if va? tối tăm? Tôi mới thật dêf chịu trong chiếc cối xay cu?a tôi chứ! Thật la? tuyệt, cái nơi ma? tôi hă?ng ti?m kiếm: một góc nho? không gian nga?o ngạt hương thơm va? ấm áp, cách xa ha?ng nga?n dặm với báo chí, với ngựa xe, với sương mu?... Va? co?n biết bao cái tốt đẹp ơ? quanh tôi. Mới đến đây chưa đâ?y tám nga?y ma? đâ?u óc tôi đaf chan chứa ca?m xúc va? nhưfng điê?u ghi nhớ mafi. Na?y nhé! Vư?a chiê?u hôm qua thôi, tôi đaf chứng kiến ca?nh đa?n gia súc trơ? vê? một trang trại dưới chân đe?o va? xin thê? với bạn ră?ng tôi không đơ?i na?o chịu đem ca?nh tượng na?y đô?i lấy tất ca? nhưfng buô?i tri?nh diêfn lâ?n đâ?u nhưfng vơ? mới trong tuâ?n ơ? các rạp hát Pari đâu. Bạn cứ thư? ngâfm ma? xem.
Câ?n pha?i nói với bạn ră?ng, ơ? xứ Prôvăngxơ, thươ?ng cứ đến mu?a nóng la? ngươ?i ta lu?a súc vật lên núi Anpơ. Vật va? ngươ?i sống giưfa trơ?i, co? ngập đến tận bụng, suốt năm sáu tháng liê?n trên vu?ng cao, rô?i vư?a gợn heo may đâ?u thu la? ngươ?i ta xuống núi trơ? lại các trang trại va? bâ?y súc vật lại quay vê? gặm co? tha?nh thơi trên nhưfng trái đô?i ma?u xám sực nức hương mê điệt... Thế la? chiê?u qua đa?n cư?u đaf trơ? vê?. Tư? sáng sớm, cô?ng trang trại đaf mơ? toang hai cánh đón chơ?, chuô?ng na?o chuô?ng ấy đaf đâ?y ắp rơm tươi. Chốc chốc, ngươ?i ta kháo nhau: ?oLúc na?y họ đaf tới Âyghie(4)?. ?oLúc na?y, họ đaf ơ? Parađu(5)?. Rô?i thi?nh li?nh va?o buô?i chiê?u, vang lên một tiếng reo to: ?oHọ kia rô?i!? va? tư? xa, chúng tôi thấy đa?n cư?u tiến lại trong đám bụi mu? rạng rơf. Ca? con đươ?ng cái quan tuô?ng như cufng ri?nh rịch theo bước đi cu?a chúng... Đi đâ?u la? nhưfng con cư?u đực gia?, sư?ng giương ra phía trước, ve? hoang daf; đă?ng sau cúng la? đông đa?o họ nha? cư?u; nhưfng cư?u mẹ dáng hơi mệt nhọc, cư?u con chạy quanh dưới chân, nhưfng con la cái ca?i hoa bông đo? đung đưa theo nhịp bước đựng nhưfng chú cư?u non mới đe?, rô?i đến nhưfng con chó đâfm mô? hôi, lươfi the? le? sát đất va? sau cu?ng la? hai ông mafnh chăn cư?u lực lươfng tru?m chiếc áo khoác bă?ng len thô ma?u đo? hoe(6) da?i chấm gót như chiếc áo thụng.
Tất ca? cu?ng tưng bư?ng diêfu qua mặt chúng tôi rô?i chi?m ngập va?o sau cô?ng lớn, sâ?m sập như trơ?i đô? mưa ra?o... Hafy xem ca?nh trang trại xốn xang đến thế na?o. Nhưfng con ngôfng lớn ma?u xanh lam va? va?ng óng, ma?u như va?i lưới, đậu ngất nghê?u trên cây sa?o cao nhận ra nhưfng ke? mới trơ? vê? va? cất tiếng ke?n cha?o râ?m rif. Nha? ga? đang ngu? giật na?y mi?nh thức giấc. Hết tha?y đê?u bật dậy: na?o chim câu, na?o vịt, na?o ga? tây, ga? Nhật Ba?n. Ca? đa?n gia câ?m như hóa rô?, hóa dại; đám ga? mái ba?n nhau thức thâu đêm!... Cứ như môfi con cư?u đaf mang theo vê? trong bộ lông cu?a nó cu?ng với hương vị hoang daf cu?a núi Anpơ một chút khí trơ?i cu?a cao nguyên la?m hết tha?y đê?u ngây ngất va? muốn nha?y múa.
Đa?n cư?u trơ? vê? chuô?ng trong ca?nh tưng bư?ng náo nhiệt ấy. Co?n gi? thú vị bă?ng cái việc sắp xếp nơi ănh chốn ơ? na?y. Luf cư?u đực gia? xúc động thấy lại máng ăn cuf cu?a chúng. Co?n bâ?y cư?u con, nhưfng con vật bé tí teo mới sinh ra trong cuộc ha?nh tri?nh, chưa bao giơ? biết đến trang trại thi? ngơ ngơ ngác ngác ngó quanh.
Nhưng ca?m động nhất vâfn la? nhi?n đa?n chó, nhưfng con chó canh cư?u dufng ca?m đang co?n bận tíu tít bên nhưfng con cư?u cu?a chúng như cha? câ?n biết đến ai trong trang trại ngoa?i nhưfng con vật đó nưfa. Mặc cho con chó giưf nha? lên tiếng gọi tư? trong cufi, mặc cho chiếc thu?ng đâ?y tra?n nước giếng trong, mát rượi ra hiệu cha?o mơ?i, đa?n chó vâfn bưng tai, bịt mặt cho đến khi bâ?y súc vật va?o hết trong chuô?ng, chiếc then ngang to tướng ca?i va?ocánh cư?a nho? có chấn song va? nhưfng cha?ng chăn cư?u yên vị đâu đấy quanh chiếc ba?n ăn ơ? một căn pho?ng thấp. Chi? đến lúc ấy chúng mới chịu vê? cufi va? tại đây vư?a tợp tợp chậu xúp, chúng vư? a kê? cho luf bạn ơ? nha? nghe chúng đaf la?m gi? trên núi cao, ơ? một vu?ng âm u có chó sói va? nhưfng bông hoa đe?n lô?ng đại đo? thắm(7) ứ đâ?y sương.

_______________________

(1) Jemmáp (Jemmapes): Trận tướng Pháp Đuymuriêz (Dumouriez) đánh thắng quân Áo tháng 12 - 1792 tại Jemmáp, một tha?nh phố cu?a nước Bi?.

(2) Anpi (Alpilles): Dafy núi nho? ơ? giưfa hai con sông Rôn va? Đuyvăng trong miê?n Nam nước Pháp.

(3) Chim mo? nhát (Courlis): Thuộc loại sếu, cô? da?i, lông xám nhạt điê?m chấm nâu có tiếng kêu như tiếng sáo.

(4) Âyghie (Eyguie?res): Tên một tha?nh phố nho? dưới chân dafy Anpi.

(5) Parađu (Paraduo): Tên một khu vực quen thuộc trong toa?n xứ Prôvăngxơ (theo nghifa đen Prađu có nghifa la? máy ép, đập va?i da).

(6) Cađi (Cadis): Va?i len thô, hô?i xưa quen sa?n xuất ơ? vu?ng cư?a sông Aix - Pháp.

(7) Hoa đe?n lô?ng (Digiale): Hoa có hi?nh cây đe?n lô?ng hoặc có dáng dấp ngón tất tay.



[Hết.]


Ngày mai, ngày mốt, ngày kia nữa...
Tôi có là ai giữa bể dâu?

Được yahaha22 sửa chữa / chuyển vào 13/12/2002 ngày 16:43

2. Bì mẶt cù?a bàc cà? Coòcni bì khàm phà(1)​

MẶt chiĂ?u nò, Frfngxi Mamai, mẶt Ăng già? thĂ?i sào vĂfn thì?nh thoà?ng lui tới nhà? tĂi uẮng rượu vang chìn(2) buĂ?i tẮi, kĂ? cho tĂi mẶt cĂu chuyẶn cươ?i ra nước mf́t 'àf xà?y ra trong là?ng ngay tài chiẮc cẮi xay cù?a tĂi, càch 'Ăy khoà?ng hai mươi nfm. CĂu chuyẶn cù?a Ăng già? chẮt phàc 'àf là?m tĂi xùc 'Ặng và? tĂi cẮ kĂ? lài với càc bàn 'ùng như tĂi 'àf nghe 'ược.
Hàfy tươ?ng tượng mẶt làt, hơfi càc bàn 'òc thĂn mẮn, như càc bàn 'ang ngĂ?i trước bì?nh rượu vang thơm phức nghe chình Ăng già? thĂ?i sào kia nòi với mì?nh:
â?oXứ chùng tĂi, thưa quỳ Ăng, khĂng bao giơ? lài là? nơi lf̣ng chẮt và? buĂ?n tè? như thẮ nà?y 'Ău. Trước kia, ơ? 'Ăy cò nghĂ? xay bẶt thuĂ phàt 'àt lf́m, dĂn càc trang trài càch 10 df̣m quanh vù?ng 'Ă?u mang mì? 'Ắn chùng tĂi xay. Quanh là?ng ngơ?m ngợp cẮi xay giò trĂn càc trài 'Ă?i. Ngò trước, ngò sau chì? thẮy nhưfng cành quàt quay theo chiĂ?u giò Mixtran qua càc ngòn thĂng, nhưfng 'à?n lư?a nhò? thĂ? nf̣ng bao mì? 'i lĂn dẮc rĂ?i lài xuẮng 'è?o dòc theo càc ngà? 'ươ?ng; và?, thẶt là? thù vì 'ược nghe suẮt cà? tuĂ?n lĂf tiẮng roi quẮt vun vùt ơ? trĂn cao, tiẮng và?i cành cẮi xay soà?n soàt và? tiẮng hò? dĂ(3) cù?a nhưfng bàc phò xay. Ngà?y chù? nhẶt, chùng tĂi lùf lượt kèo nhau lĂn chĂf nhưfng cẮi xay.
TrĂn 'Ắy, nhưfng Ăng chù? xay bẶt mua rượu nho hương(4) 'àfi khàch, cò?n càc bà?, càc cĂ thì? quà?ng nhưfng chiẮc khfn viĂ?n 'fng ten, cĂ? 'eo cĂy thành già bf?ng và?ng, trĂng 'èp như nhưfng bà? hoà?ng. RiĂng tĂi, tĂi mang theo chiẮc sào và? mòi ngươ?i nf́m tay nhau nhà?y faran'Ăn(5) 'Ắn tẶn 'Ăm khuya. Nhưfng cẮi xay 'ò 'àf 'em lài niĂ?m vui và? sự già?u cò cho quĂ hương chùng tĂi 'Ắy, càc Ăng à.
KhẮn thay, mẶt sẮ ngươ?i Phàp ơ? Pari lài cò ỳ xĂy nhà? mày xay chày bf?ng hơi nước trĂn 'ươ?ng TaraxcĂng. Cò mới nới cùf(6)! DĂn chùng nhiĂfm ngay thòi quen mang lùa mì? cù?a mì?nh 'Ắn nhà? mày và? thẮ là? nhưfng chiẮc cẮi xay giò hĂ?m hiu mẮt viẶc là?m. Chùng cẮ chẮng chòi lài mẶt thơ?i gian nhưng rĂ?i, than Ăi!... Trước sức mành hơn hf?n cù?a mày hơi nước, lĂ?n lượt chiẮc nò 'Ắn chiẮc kia buẶc phà?i 'òng cư?a hẮt. KhĂng cò?n thẮy nhưfng 'à?n lư?a con con 'Ắn nưfa. Càc cĂ xay bẶt xinh 'èp bàn 'i nhưfng cĂy thành già bf?ng và?ng vù?a mì?nh!... Chà? cò?n 'Ău nưfa mà? rượu nho hương! Chà? cò?n 'Ău nưfa mà? nhà?u fara'Ăn!... Giò Mixtran cứ viẶc thĂ?i, cành quàt cứ im lì?m. rĂ?i mẶt hĂm, dĂn là?ng dòn quang nhưfng cài gì? cò?n sòt lài cù?a nhưfng chiẮc cẮi xay 'Ă? nàt, trĂ?ng nho và? Ă liu thay và?o.
ThẮ nhưng, giưfa cà?nh sùp 'Ă? Ắy, mẶt chiẮc cẮi xay vĂfn 'ứng vưfng, cành quàt vĂfn hiĂn ngang quay trĂn mò?m 'Ă?i, ngay trước mùfi nhưfng ngươ?i là?m nhà? mày. Đò là? chiẮc cẮi xay giò cù?a bàc cà? Coòcni, nò ơ? ngay chĂf chùng ta 'ang ngĂ?i nòi chuyẶn với nhau cà? buĂ?i tẮi nà?y. Bàc cà? Coòcni là? mẶt Ăng làfo xay bẶt thuĂ sffn lò?ng tư? vì? nghẶ, 'àf 60 nfm sẮng trĂn 'Ắng bẶt. ViẶc lf́p 'f̣t nhà? mày xay là?m Ăng làfo như muẮn phàt 'iĂn. Tàm ngà?y liĂ?n, ngươ?i ta thẮy bàc chày cù?ng là?ng tẶp hợp mòi ngươ?i xung quanh mì?nh và? ra sức gà?o lĂn rf?ng ngươ?i ta muẮn 'Ă?u 'Ặc xứ PrĂvfngxơ bf?ng bẶt mày. â?oĐư?ng ai 'Ắn 'Ắy cà? - bàc nòi với dĂn là?ng - lùf kè? cướp 'ò dù?ng cài trò? hơi nước do ma quỳ? bà?y 'f̣t ra 'Ă? là?m bành, cò?n tĂi, tĂi là?m với giò Mixtran và? giò biĂ?n MĂ'iteranĂ là? hơi thơ? cù?a 'ức Chùa trơ?i...â?. Và? cứ như thẮ, bàc tuĂn ra hà?ng trà?ng lơ?i ca ngợi tẮt 'èp nhưfng cẮi xay giò nhưng chf?ng ai nghe.
Cực chf?ng 'àf, bàc Ă?n mì?nh và?o chiẮc cẮi xay và? sẮng 'ơn ơẶc như mẶt con thù rư?ng. Ngay cà? 'ứa chàu gài cù?a bàc, cài Vivèt, mẶt 'ứa trè? 15 tuĂ?i mĂ? cĂi cà? cha lĂfn mè chì? cò?n biẮt cò Ăng nò trĂn 'ơ?i nà?y mà? bàc cùfng chf?ng giưf nò ơ? với mì?nh. Đứa trè? tẶi nghiẶp Ắy buẶc phà?i tự 'i kiẮm sẮng, là?m thuĂ gành mướn hĂ?u như khf́p mòi nơi trong càc trang trài, lùc ngà?y mù?a hài dĂu hay thu hoàch Ă liu. Tuy nhiĂn, bàc vĂfn yĂu thương chàu lf́m. ĐĂi khi bàc cuẮc bẶ suẮt bẮn df̣m 'ươ?ng dưới trơ?i nf́ng chang chang 'Ă? 'Ắn thfm chàu 'ang là?m thuĂ ơ? mẶt trang trài và? mĂfi lĂ?n gf'p chàu, bàc lài nhì?n chàu mà? khòc hà?ng giơ? liĂ?n... Là?ng trĂn, xòm dưới, ngươ?i ta cho rf?ng Ăng làfo xay bẶt 'uĂ?i Vivèt 'i là? vì? tình keo kiẶt; và? 'iĂ?u 'ò nà?o cò hay ho gì? cho làfo 'àf 'Ă? cho xhàu 'àf 'i lang thang hẮt trài Ắp nà?y sang trài Ắp khàc, mf̣c cho lùf quà?n gia hà?nh hà và? chìu mòi lĂ?m than cơ cực cù?a thĂn gài tĂi 'ò?i. Ngươ?i ta cùfng rẮt bẮt bì?nh thẮy mẶt ngươ?i tfm tiẮng, 'ược tròng vòng xưa nay như bàc cà? Coòcni mà? bĂy giơ? lài 'i ngoà?i 'ươ?ng như mẶt kè? du 'àfng thực thù, chĂn 'Ắt, mùf thù?ng, chiẮc thf́t lưng lĂng thù trĂf ra ràch bợt... Nòi thẶt chứ, cứ thẮy bàc 'Ắn nhà? thơ? ngà?y Chù? nhẶt là? phài già? chùng tĂi lài ngượng thay cho bàc. Hf?n biẮt ròf như vẶy nĂn bàc chf?ng dàm ngĂ?i và?o hà?ng ghẮ dà?nh cho càc giào chức. Bao giơ? bàc cùfng 'ứng lĂfn với 'àm ngươ?i nghè?o tẶn cuẮi lĂf 'ươ?ng kẮ bĂn chĂf 'Ă? nước thành.
Trong cuẶc ssẮng cù?a bàc cà? Coòcni cò 'iĂ?u gì? bì Ă?n. Đàf tư? lĂu rĂ?i, khĂng mẶt ai trong là?ng cò?n mang mì? 'Ắn nhà? bàc xay nưfa, vẶy mà? cành quàt chiẮc cẮi xay cù?a bàc vĂfn quay 'Ă?u như trước...
ChiĂ?u 'Ắn ngươ?i ta gf̣p Ăng làfo xay bẶt thùc con lư?a cù?a mì?nh thĂ? nhưfng bao bẶt nf̣ng trĂn 'ươ?ng.
- Chà?o bàc Coòcni - Ngươ?i là?ng cẮt cao tiẮng chà?o hò?i - ChiẮc cẮi xay bĂn bàc vĂfn chày 'Ă?u 'Ắy ư?
- VĂfn thẮ, bà? con à - Ă"ng làfo trà? lơ?i hoan hì? - Ơn trơ?i, chf?ng thiẮu viẶc là?m 'Ău.
RĂ?i, nẮu nhơf ai hò?i phèp quỳ? nà?o mà? lf́m viẶc thẮ thì? bàc 'f̣t tay lĂn miẶng và? trà? lơ?i trình tròng: â?oGiưf kìn 'Ắy(7)! Làfo là?m cho xuẮt khĂ?u mà?â?. Bàc chì? nòi vè?n vèn cò thẮ, dù? cẶy rfng cùfng chf?ng moi bàc 'ược mẶt 'iĂ?u gì? hơn nưfa.
Cò?n cài viẶc thò? mùfi và?o chiẮc cẮi xay cù?a bàc thì? 'ư?ng cò mà? hò?ng. ĐẮn ngay con bè Vivèt cùfng khĂng lòt và?o 'ược nưfa là?...
Đi ngang qua chiẮc cẮi xay cù?a bàc, lùc nà?o cùfng thẮy cư?a 'òng then cà?i nhưng nhưfng cành quàt lớn vĂfn chuyĂ?n 'Ặng, con lư?a già? vĂfn bứt nhưfng ngòn cò? non trĂn sĂn và? mẶt con mè?o to, gĂ?y, sươ?i nf́ng trĂn bẶu cư?a sĂ? vĂfn giương cf̣p mf́t giưf tợn ra mà? nhì?n.
HẮt thà?y 'Ă?u mang vè? huyĂ?n bì khiẮn dĂn là?ng bà?n tàn nhiĂ?u. MĂfi ngươ?i già?i thìch mẶt phàch, song dư luẶn chung thì? 'Ă?n rf?ng trong chiẮc cẮi xay 'ò cò nhiĂ?u bao tiĂ?n và?ng hơn là? bao bẶt.
Nhưng lĂu rĂ?i cùfng vơf lơ?; sự thẶt như thẮ nà?y: NhĂn lùc thĂ?i sào cho bòn trè? nhà?y, mẶt hĂm tĂi nhẶn ra thf?ng cà? nhà? tĂi và? con bè Vivèt phà?i lò?ng nhau. Trong thĂm tĂm, tĂi chf?ng cò gì? 'àng phẶt ỳ bơ?i vì? dù? sao tĂn tuĂ?i nhà? Coòcni vĂfn 'ược dĂn là?ng chùng tĂi xưa nay tròng vòng và? hơn nưfa cùfng thẶt là? 'iĂ?u sung sướng cho tĂi cò 'ược con bè Vivèt Ắy như con chim tước nho nhò? xinh xinh nhà?y nhòt là?m vui cư?a vui nhà?. Duy cò mẶt 'iĂ?u 'àng ngài là? hai cĂ cẶu cò nhiĂ?u dìp gf̣p nhau luĂn, e sèf xà?y ra chuyẶn dan dìu khĂng hay cho nĂn tĂi muẮn già?i quyẮt sớm và? tĂi 'àf lĂn tẶn chiẮc cẮi xay 'Ă? ngò? 'Ăi lơ?i với ngươ?i Ăng... Chà?! MẶt làfo già? quỳ? quài! Hàfy xem cài cung càch hf́n tiẮp tĂi! KhĂng là?m thẮ nà?o cho làfo chìu mơ? cư?a ra 'ược. TĂi phà?i nòi qua lĂf khòa 'Ă? già?i thìch cĂu 'ược cĂu chfng lì lèf cù?a tĂi và? suẮt trong lùc tĂi nòi, cài con mè?o gĂ?y khẮn kiẮp cứ phì? phì? như mẶt con quỳ? trĂn 'Ă?u tĂi.
Làfo già? chưa 'Ă? tĂi nòi hẮt 'àf la lĂn rẮt thĂ bào rf?ng tĂi hàfy 'i vĂ? với cĂy sào cù?a tĂi 'i, rf?ng nẮu tĂi vẶi cưới vợ cho con trai thì? chàn vàn con gài ơ? nhà? mày xay bẶt 'Ắy cứ ra 'Ắy mà? kiẮm... Càc Ăng cứ thư? tươ?ng tượng ra xem tĂi 'àf 'iĂn tiẮt lĂn như thẮ nà?o khi nghe nhưfng lơ?i tĂ?i tẶ Ắy. Nhưng tĂi hàfy cò?n 'Ăi chùt tì?nh tào 'Ă? nèn giẶn và?, 'Ă? mf̣c làfo 'iĂn với chiẮc cẮi xay cù?a làfo, tĂi quay vĂ? bào cho bòn trè? nĂfi thẮt vòng Ă chĂ? cù?a tĂi... ĐĂi cư?u non tẶi nghiẶp nà?y nà?o cò ngơ? 'Ău nĂng nĂfi thẮ, chùng van xin tĂi cho chùng mẶt Ăn huẶ 'ược 'i cù?ng nhau lĂn chiẮc cẮi xay, thưa lài với ngươ?i Ăng... TĂi khĂng 'ù? can 'à?m 'Ă? tư? chẮi và? htẮ là? thof́t mẶt cài cf̣p tì?nh nhĂn cù?a tĂi 'àf ra 'i.
Chùng lĂn tới nơi 'ùng và?o lùc bàc cà? Coòcni vư?a 'i khò?i. CĂ?ng nhà? hai lĂ?n khoà nhưng Ăng già? quỳ hoà khi ra 'i 'àf 'Ă? quĂn chiẮc thang ơ? bĂn ngoà?i, và? thẮ là? bòn trè? nà?y ngay ra sàng kiẮn leo qua cư?a sĂ? 'Ă? xem xem cò gì? bĂn trong chiẮc cẮi xay trứ danh nà?y...
Là thay! Gian buĂ?ng 'f̣t cẮi nghiĂ?n trẮng rĂfng... khĂng mẶt chiẮc bao, khĂng mẶt hàt mì?, khĂng mẶt chùt bẶt dình lĂn tươ?ng hay màng nhẶn... KhĂng cò cà? cài hương thơm nĂ?ng nĂ?ng cù?a lùa tiĂ?u màch thươ?ng sực nức trong càc cẮi xay... ChiẮc trùc cẮi phù? 'Ă?y bùi và? con mè?o to, gĂ?y nf?m ngù? ngay trĂn 'ò.
Gian dưới cùfng cù?ng mẶt vè? tiĂu 'iĂ?u trẮng trà?i: mẶt chiẮc giươ?ng tà?ng tà?ng, và?i cài ào quĂ?n mướp; mẶt mĂ?u bành lfn lòc trĂn bực thang và? tiẮp 'Ắn trong mẶt xò buĂ?ng là? ba bẮn chiẮc bao ràch 'Ă? lò?i qua lĂf thù?ng nhưfng cùc thàch cao và? 'Ắt trf́ng.
Thì? ra 'Ăy chình là? cài bì mẶt mà? bàc cà? Coòcni hf?ng giưf kìn! Đìch thì cài bẶt thàch cao nà?y 'àf 'ược Ăng làfo chiĂ?u chiĂ?u 'em 'i diĂfu trĂn 'ươ?ng 'Ă? cứu vớt thanh danh chiẮc cẮi xay, là?m cho mòi ngươ?i cứ ngơf rf?ng trĂn 'ò vĂfn xay bẶt... Ă"i, chiẮc cẮi xay tẶi nghiẶp! Ă"i, Ăng già? Coòcni tẶi nghiẶp! Đàf tư? lĂu ngươ?i cù?a nhà? mày xay 'àf cướp hẮt khàch hà?ng cù?a Ăng làfo. Cành quàt vĂfn quay 'Ă?u nhưng cẮi thì? chày khĂng.
ĐĂi trè? quay vĂ? 'Ă?m 'ì?a nước mf́t, kĂ? lài cho tĂi nhưfng 'iĂ?u chùng trĂng thẮy. Lò?ng tĂi quf̣n 'au nghe chùng nòi... KhĂng 'Ă? chẶm mẶt phùt, tĂi tức tẮc chày sang hà?ng xòm làng giĂ?ng kĂ? vf́n tf́t và?i ba cĂu cho hò nghe, ai cùfng tàn thà?nh, là? cò bao nhiĂu lùa mì? tẮt nhẮt trong nhà? thì? mang 'Ắn cẮi xay Coòcni ngay tức khf́c... MiẶng nòi, tay là?m. Cà? là?ng kèo nhau lĂn trĂn 'ò cù?ng với mẶt 'oà?n lư?a thĂ? 'Ă?y mì?, dà?i df?ng df̣c - mì? nà?y mì? thẶt trfm phĂ?n trfm!
CẮi xay mơ? toang cư?a... Bàc cà? Coòcni ngĂ?i trước cĂ?ng, trĂn chiẮc bao 'ựng thàch cao, ùp mf̣t và?o lò?ng bà?n tay mà? khòc. Bàc vư?a nhẶn ra khi vư?a trơ? vĂ? nhà?, cò kè? nà?o 'Ặt nhẶp và?o chiẮc cẮi xay nhĂn lùc bàc 'i vf́ng và? khàm phà ra 'iĂ?u bì mẶt 'àng buĂ?n cù?a bàc.
- Ròf khĂ? cài thĂn tĂi! - bàc nòi - bĂy giơ? chì? cò?n cò nước chẮt mà? thĂi. ChiẮc cẮi xay bì là?m nhùc mẮt rĂ?i.
Và? Ăng làfo khòc thà?m thiẮt, gòi chiẮc cẮi xay bf?ng 'ù? thứ tĂn, nòi với nò như với mẶt con ngươ?i cò thẶt.
Đùng lùc 'ò, 'oà?n lư?a thĂ? vư?a tới sĂn và? tẮt cà? chùng tĂi cù?ng 'Ă?ng thanh kĂu thẶt to như thĂ? 'ang ơ? giưfa thơ?i oanh liẶt cù?a nhưfng ngươ?i xay bẶt.
- Ơi nà?y! CẮi xay 'Ău!... Ơi nà?y, bàc cà? Coòcni!
Và? thẮ là? nhưfng bao mì? chẮt thà?nh 'Ắng trước cĂ?ng và? nhưfng hàt mì? òng à? mà?u hung trà?n ra tứ phìa trĂn mf̣t 'Ắt.
Bàc cà? Coòcni giương to 'Ăi mf́t nhì?n. Làfo vẮc ìt mì? và?o lò?ng bà?n tay nhfn nheo và? nòi nư?a cươ?i nư?a khòc:
- Lùa mì? 'Ăy!... Lày Chùa!... Hàt mì? mĂ?y thẮ nà?y nà?y!... Hffng gượm cho tĂi ngf́m tì 'àf.
RĂ?i quay vĂ? phìa chùng tĂi:
- Ha, ha! Làfo 'àf bà?o rĂ?i mà? thẮ nà?o bà? con cùfng trơ? lài 'Ăy với làfo... TẮt cà? bòn nhà? mày xay kia 'Ă?u là? quĂn fn cf́p.
Chùng tĂi muẮn cĂng kĂnh rước Ăng làfo xuẮng là?ng.
- Đư?ng, 'ư?ng, bà? con à, trước hẮt làfo phà?i cho cài cẮi xay cù?a làfo fn 'àf chứ... Đàf lĂu lf́m rĂ?i nà?o cò 'ược hẶt nà?o và?o rfng nò.
Và?, tẮt cà? chùng tĂi 'Ă?u rưng rưng nước mf́t nhì?n theo Ăng già? tẶi nghiẶp chày 'i chày lài, tẮt bẶt hẮt sang phà?i lài sang trài, lùc thào bao, lùc trĂng cẮi, trong khi 'ò, hàt mì? bì nghiĂ?n nhò? và? là?n bẶt mì? mìn mà?ng bay như 'àm bùi lĂn tẶn trĂ?n nhà?.
Như 'Ă? chuẶc lài lĂfi lĂ?m, kĂ? tư? hĂm Ắy, khĂng bao giơ? chùng tĂi 'Ă? Ăng làfo xay bẶt thiẮu viẶc. Nhưng rĂ?i, và?o mẶt buĂ?i sớm, bàc cà? Coòcni qua 'ơ?i và? nhưfng cành quàt chiẮc cẮi xay cuẮi cù?ng cùfng ngư?ng quay, lĂ?n nà?y thì? nò ngư?ng vìfnh viĂfn. Coòcni mẮt 'i khĂng cò?n ai tiẮp tùc nghĂ? cù?a bàc.
Cò?n mong gì? hơn nưfa thưa quỳ Ăng; trĂn thẮ gian nà?y cò cài gì? mà? khĂng cò tẶn cù?ng và? phà?i nhẶn rf?ng cài thơ?i cẮi xay giò 'àf qua 'i cùfng như 'àf qua rĂ?i cài thơ?i nhưfng con tà?u do ngựa kèo dòc sĂng RĂn, thơ?i càc phàp viẶn hà?ng tì?nh(8) và? nhưfng chiẮc ào giakèt hoa to(9).
[HẮt].
______________________________
(1) Bàc cà? (Maitre): TĂn kình tròng mà? ngươ?i PrĂvfngxơ thươ?ng dù?ng 'Ă? gòi nĂng dĂn và? thợ thù? cĂng cò tuĂ?i.
(2) Vang chìn (Vin ccuit): Thứ rượu vang cẮt theo phương phàp 'un nòng, khĂng lĂn men.
(3) Hò? dĂ! (Dia hue!): TiẮng hò? thùc giùc nhau cù?ng gf́ng sức.
(4) Rượu nho hương (Muscat): Rượu muyxea, mẶt thứ rượu nho cò hương htơm, cò nơi gòi là? nho sà.
(5) Nhà?y faran'Ăn (Farandole): ĐiẶu nhà?y dĂn gian xứ PrĂvfngxơ, tay nf́m tay, cù?ng nhà?y theo nhìp trẮng, nhìp sào.

(6) NguyĂn vfn là? pĂke (Pècaire!): TiẮng nòi thẮt lĂn chì? sự dè? bì?u miĂ?n Lfnggơ'Ắc.

(7) NguyĂn vfn là? mĂtuỳtx (Motus!): TiẮng nòi chĂn tì?nh cò nghìfa là? giưf bì mẶt.
(8) NguyĂn vfn là? pàclơmfng (Parlements): Ỳ nòi nhưfng phàp viẶn xưa ơ? càc tì?nh vĂ? sau bì càch màng tư sà?n xòa bò?. HĂ?i nà?y cò mẶt phàp viẶn ơ? Aix.
(9) Giakèt (Jaquette): Ào kiĂ?u cĂ? ơ? Phàp như kiĂ?u ào nĂu dà?i 'Ắn 'Ă?u gẮi.
NgĂy mai, ngĂy m't, ngĂy kia nữa...
TĂi cĂ lĂ ai giữa bf dĂu?
Được yahaha22 sửa chữa / chuyfn vĂo 14:59 ngĂy 25/12/2002

3.Con dê cu?a ông Xơganh​

Gư?i ông Pie Granhgoa, nha? thơ trưf ti?nh ơ? Pari(1).
Ông Xơganh chă?ng bao giơ? nuôi dê gặp may ca?.
Nuôi con na?o mất con ấy va? lâ?n na?o cufng mất như lâ?n na?o: một buô?i sớm tinh sương, dê giật đứt thư?ng bo? lên núi rô?i cuối cu?ng bị sói ăn thịt. Mặc cho ông chu? vuốt ve, bất chấp ca? nôfi sợ chó sói, cha? có gi? giưf nô?i chúng lại được. Dươ?ng như chúng la? nhưfng con dê độc lập, ham sống bă?ng bất cứ giá na?o dưới bâ?u trơ?i phóng khoáng va? tự do.
Ông Xơganh vốn dif hiê?n la?nh, thật tha? na?o có hiê?u tính nết nhưfng con vật cu?a mi?nh đâm ra thơ? thâfn, ông ba?o: ?oThôi, chă?ng co?n hi vọng gi? nưfa, dê nó chán ơ? nha? mi?nh, không nuôi được một con na?o sất?.
Tuy thế ông vâfn chă?ng ngaf lo?ng va? sau khi mất đứt sáu con cu?ng một cách như nhau, ông tậu tiếp con dê thứ ba?y; có khác chăng, lâ?n na?y, ông chú ý mua con dê co?n rất non đê? nó quen dâ?n cư?a nha? ông.
Cha?! Cái con dê bé bo?ng na?y cu?a Ông Xơganh mới tuyệt la?m sao, nó qua? la? đẹp với đôi mắt dịu hiê?n, bộ râu hạ sif, nhưfng móng chân đen láy, cặp sư?ng nô?i vă?n va? bộ lông trắng, da?i như khoác lên mi?nh nó chiếc áo choa?ng! Nó thật kiê?u diêfm, chă?ng thua mấy con dê cu?a Exmêranđa(2), nó lại co?n ngoan ngoafn, nufng nịu, đê? yên cho vắt sưfa, không cho chân va?o bô?n. Một con dê tiê?u thơ đáng yêu biết dươ?ng na?o...
Sau nha? Ông Xơganh có một ma?nh vươ?n ra?o kín đáo cây sơn tra?. Ông thu xếp cho cô khách trọ mới va?o đấy. ông buộc nó va?o chiếc cọc giưfa một khu đẹp nhất trong vươ?n, câ?n thận tha? da?i dây thư?ng cjo nó được thoa?i mái va? lúc lúc lại tới thăm xem nó ăn ơ? có tốt không. Dê ta ca?m thấy sung sướng vô cu?ng va? gặm co? thích thú tới nôfi Ông Xơganh pha?i hi? ha? trong lo?ng.
?oCuối cu?ng - con ngươ?i tội nghiệp ấy nghif - thế la? được một con dê không đến nôfi chán ơ? với mi?nh?.
Ông Xơganh lâ?m, con dê cu?a ông đaf chán ngấy mất rô?i.

*​

Một hôm, dê ta nhi?n lên núi, tự nhu? thâ?m: ?oƠ? trên kia chắc la? sướng lắm! Co?n gi? vui thú hơn được chạy nha?y giưfa nhưfng búi cây hoanh daf, không co?n bị cái dây thư?ng chết tiệt na?y nó cứ cứa va?o cô?! Chi? có giống lư?a, giống bo? thi? mới gặm co? trong vươ?n... co?n đối với giống dê thi? pha?i la? khoa?ng rộng bao la?.
Tư? bưfa có ý nghif đó, co? trong vươ?n đối với dê tha?nh nhạt nhefo. Nôfi buô?n chán ngán na?y sinh. Dê ga?y đi, sưfa xuống ít. Trông nó ma? thương, suốt nga?y kéo lê chiếc dây thư?ng, đâ?u ngoa?nh vê? phía núi, mufi phập phô?ng, miệng kêu mêêê... nafo ruột!
Ông Xơganh nhận ra dê cu?a ông có vướng mắc chi đây, nhưng ông không hiê?u nô?i vi? sao... Một buô?i sớm mai, khi ông vư?a vắt sưfa dê xong thi? dê quay lại nói với ông theo cái khâ?u ngưf riêng cu?a nó:
- Thưa ông Xơganh, xin ông hăfng nghe cháu, cháu buô?n chán ơ? với ông quá rô?i, ông cho cháu lên núi.
- Chết nôfi, trơ?i ơi!... Ca? nó cufng thế ư! Ông Xơganh thốt lên, lặng ngươ?i, buông rơi ca? chiếc bô?n đựng sưfa; rô?i ông ngô?i sệp xuống bafi co? bên cạnh con dê cu?a mi?nh.
- Thế na?o, Dê bạch, con định bo? ông ư?
Dê bạch liê?n tra? lơ?i:
- Vâng ạ, thưa ông Xơganh.
- Ơ? đây thiếu co? cho con ăn ư?
- Ô?, không đâu ạ, thưa ông Xơganh.
- Hay vi? ông buộc thư?ng ngắn quá, con có muốn ông nới da?i ra nưfa không?
- Cha? câ?n đâu thưa ông Xơganh.
- Thế thi? con câ?n gi? na?o? Con muốn gi? na?o?
- Cháu muốn lên núi, thưa ông Xơganh.
- Thật khốn khô? con ơi, con không biết ră?ng có chó sói trên núi sao... Gặp nó thi? con la?m thế na?o?...
- Cháu sef húc nó bă?ng cặp sư?ng cu?a cháu, thưa ông Xơganh.
- Chó sói có coi ra gi? cái cặp sư?ng đó cu?a con, nó đaf tư?ng ăn thịt nhưfng con dê có sư?ng lợi hại gấp mươ?i lâ?n cu?a con... Con không biết con dê gia? Rơnốt tội nghiệp ơ? đây nămm ngoái ư? Đó mới thật la? một con dê cái chúa tru?m, khoe? va? ngôf ngược như dê đực. Nó đaf quâ?n nhau suốt đêm với sói... Rô?i đến sáng, sói ăn thịt nó.
- Chao ôi! Chị Rơnốt tội nghiệp!... Cufng chă?ng can gi?, ông Xơganh ạ, ông cứ đê? cháu lên núi.
- Trơ?i đất quy? thâ?n ơi! - Ông Xơganh thốt lên - ai đaf la?m cho luf dê cu?a tôi lú lâfn đến nôfi na?y? Lại thêm một con nưfa cho chó sói ăn thịt đây... Không, dứt khoát không... du? ma?y muốn, tao cufng pha?i cứu cái mạng ma?y, cái con dê quy? quái kia! Đê? ma?y kho?i giật đứt thư?ng, tao sef nhốt ma?y va?o chuô?ng bo? va? ma?y sef nă?m li? mafi trong đó.
Nói rô?i, Ông Xơganh mang nhốt dê va?o chuô?ng bo? tối như bưng va? khoá trái hai lâ?n cư?a lại. Chă?ng may, ông quên khuấy mất đóng cư?a sô? nên ông vư?a quay lưng ra la? con dê bé bo?ng đaf nha?y tót đi mất. Dê bạch vư?a lên tới núi thi? ca? một niê?m hân hoan tra?n ngập khắp đó đây. Chưa bao giơ? nhưfng cây tu?ng, cây bách cô? thụ lại được thấy một con dê đẹp đến thế. Nó được tiếp đón như một na?ng công chúa. Cây gie? cúi rạp xuống đưa đâ?u nha?nh lá vuốt ve nó, hoa kim tước va?ng óng nơ? rộ va? cố toa? hương thật ngát dọc lối nó đi qua. Ca? núi rư?ng tưng bư?ng đón nó.
Da ta hoan hi? biết chư?ng na?o! Cha? co?n cái thư?ng, cái cọc nưfa... Cha? co?n ai ca?n được dê đi lại tung tăng, gặm co? tu?y thích. Ma? co? ơ? đây sao ma? nhiê?u đến thế, cứ la? ngập lút sư?ng. Va? co? mới tuyệt chứ! Na?o ngọt na?y, non sớt na?y, có răng cưa na?y, đu? mu?i, đu? vị cu?a muôn loa?i cây co?... Thật khác xa với cái thứ co? trong vươ?n nha?. Lại co?n ca? hao nưfa!... Nhưfng bông cát cánh đại đoá xanh lơ, nhưfng đoá lô?ng đe?n có đa?i da?i hoa đo? thắm, bạt nga?n rư?ng hoa dại căng mật nô?ng ngây ngất!
Dê bạch ta nga? nga? say ti?nh, vâfy vu?ng trên co?, bốn vó chô?ng lên trơ?i, lăn tro?n theo bơ? dốc, vu?i mi?nh va?o đám lá rụng lâfn lộn với hạt gie?. Rô?i, đu?ng một cái, dê chô?m phắt dậy. Hấp! Nó đaf chạy biến, cắm đâ?u, cắm cô? vượt qua các búi gai, các khu rư?ng rậm xanh ri?, lúc trên mo?m núi, lúc dưới khe sâu, lên cao rô?i xuống thấp, â?n hiện khắp nơi... Ngươ?i ta tươ?ng có tới mươ?i con dê cu?a Ông Xơganh lúc na?y ơ? trên núi.
Đúng la? cái con Dê bạch na?y chă?ng biết sợ gi? hết.
Thoắt một cái, nó đaf nha?y qua thác lớn, bọt nước va? bụi â?m toé lên mi?nh nó. Mi?nh mâ?y ướt sufng, nó cứ thế lăn kê?nh ra phiến đá phă?ng va? hong khô dưới ánh mặt trơ?i... Một lâ?n, dạo bước men theo một trái đô?i, miệng ngậm bông hoa kim tước thơm nga?o ngạt, dê bôfng nhận ra ngay dưới chân mi?nh, tận phía cánh đô?ng tít tắp kia ngôi nha? có vươ?n rau cu?a Ông Xơganh. Ca?nh ấy khiến nó cươ?i ra nước mắt. Nó nói: ?oBé tí tẹo te?o teo thế kia ki?a, thế ma? sao mi?nh đaf sống được ơ? đó nhi???.
Con vật nho? tội nghiệp! Thấy mi?nh đứng chót vót trên cao, nó lại nghif mi?nh chí ít cufng lớn bă?ng ca? thiên hạ.
Tóm lại, đó la? một nga?y thú vị. Va?o giưfa trưa, đang lúc tung tăng chạy xuôi, chạy ngược, nó bôfng rơi va?o một bâ?y sơn dương đang nhai nho rư?ng gau gáu. Nha? nưf du ha?nh áo trắng cu?a chúng ta la?m ai nấy xốn xang. Ngươ?i ta nhươ?ng chôf nho ngon nhất cho cô na?ng va? tất ca? các cha?ng trai đê?u trô? hết ta?i ha?o hoa phong nhaf. Hi?nh như có một cha?ng sơn dương tre? trung, thắng bộ áo choa?ng đen mượt, được diêfm phúc lọt va?o cặp mắt xanh cô na?ng Dê bạch. Đôi ti?nh nhân tha thâ?n trong rư?ng một, hai giơ? liê?n va? nếu bạn muốn biết chúng đaf nói gi? với nhau thi? hafy đến ho?i nhưfng do?ng suối no? mô?m mách le?o đang cha?y ngâ?m trong đám rêu.

*​

Gió bôfng thô?i mạnh hơn. Núi non nga? sang ma?u tím sâfm. Đaf xế chiê?u...
?oChiê?u đên rô?i ư?? - Con dê bé bo?ng nói va? đứng sưfng lại sư?ng sốt.
Dưới chân núi, đô?ng ruộng chi?m trong sương mu?. Ma?nh vươ?ng Ông Xơganh lâfn trong sương, chi? co?n thấy mái ngôi nha? với la?n khói thoa?ng bay. Dê lắng nghe tiếng nhạc đa?n cư?u đang được lu?a vê? la?ng va? lo?ng nó rộn lên một nôfi buô?n da diết... Một con chim ưng bay vê? tô?, đôi cánh chim lướt nhẹ va?o mi?nh nó. Nó ru?ng mi?nh... Rô?i tiếp đến, một tiếng hú vang lên trong lo?ng núi:
?oHu hu!?.
Dê nghif đến chó sói. Suốt ca? nga?y, cái con điên dại na?y na?o có lúc na?o nghif đến. Cufng lúc na?y, tư? dưới thung lufng xa tít kia vọng lên tiếng tu? va?. Đó la? Ông Xơganh tốt bụng đang cố gọi một lâ?n cuối cu?ng.
?oHu! Hu!? - Tiếng sói hú.
Trơ? vê? đi con! Trơ? vê? đi con! Tiếng tu? va? ga?o lên gọi.
Dê bạch muốn trơ? vê? nhưng nhớ đến chiếc cọc, chiếc dây thư?ng, chiếc ha?ng ra?o quanh vươ?n, nó lại nghif không thê? chịu đựng nô?i một cuộc sống như vậy, chi bă?ng ơ? lại đây hơn.
Tu? va? không thô?i nưfa...
Nghe đă?ng sau có tiếng lá cây sột soạt, dê quay đâ?u lại va? nhận ra trong bóng tối hai cái tai ngắn dựng ngược với cặp mắt sáng quắc... Đó la? con chó sói.
Con sói kếch su?, ngô?i thu? lu?, im thin thít, mép nhấm nhép ngắm con dê trắng xinh xe?o. Chắc mâ?m xơi ngon dê rô?i nên sói chă?ng vội va?ng; khi thấy dê quay đâ?u lại; nó mới cất tiếng cươ?i độc ác: ?oHa! Ha! Chú dê bé bo?ng cu?a Ông Xơganh?; va? nó le? cái lươfi đo? lo?m to tướng ra liếm mép.
Dê bạch ca?m thấy nguy đến nơi rô?i... Nó thoáng nhớ lại chuyện con dê gia? Rơnốt đaf quâ?n nhau với sói suốt một đêm đê? rô?i đến sáng thi? bị nó ăn thịt, dê tự nhu? hay la? mi?nh cứ đê? sói ăn thịt quách đi co?n hơn; nhưng rô?i nghif lại, nó liê?n thu? thế, đâ?u cúi xuống, sư?ng giương ra phía trước, rof đươ?ng đươ?ng một con dê dufng ca?m cu?a Ông Xơganh... Không pha?i nó hi vọng giết được chó sói - có đơ?i thuơ? na?o dê giết được sói - nhưng chi? đê? nó xem thư? có câ?m cự được lâu như Rơnốt không...
Thế la? con ác thú tiến lại va? cặp sư?ng nho? bé cu?a dê khoa lên nghênh chiến.
Cha?! Con dê nho? dufng ca?m! Nó mới quyết chiến la?m sao? Có đến trên mươ?i lâ?n nó pha?i buộc sói lu?i lại đê? lấy sức. Trong nhưfng lúc ngư?ng chiến ngắn ngu?i ấy, con bé háu ăn co?n bứt vội một nhánh co? thân thiết trong đơ?i nó, rô?i miệng vâfn nhô?m nhoa?m đâ?y co?, nó lại quay va?o cuộc chiến... Cứ như thế ma? kéo da?i suốt đêm. Thi?nh thoa?ng, con dê cu?a Ông Xơganh lại ngước trông nhưfng ngôi sao lấp lánh trên bâ?u trơ?i trong sáng va? nó tự nhu? thâ?m:
?oÔ?! Miêfn la? mi?nh câ?m cự được tới lúc rạng đông...?.
Các vi? sao lâ?n lượt lụi ta?n. Dê bạch dô?n sức húc ca?ng hăng, chó sói cufng dô?n sức cắn ca?ng dưf... Một vâ?ng sáng xanh mơ? nhạt hiện ra phía chân trơ?i... Một tiếng ga? gáy ô? ô? cất lên tư? một trang trại.
?oThôi xong!?. Con vật tội nghiệp thốt lên, nó co?n đợi có trơ?i sáng đê? chết thôi, va? nó đaf ngaf sofng xoa?i ra mặt đất trong bộ áo lông trắng đẹp đâfm máu.
Lập tức con chó sói chô?m tới va? ăn thịt nó.
[Hết].
_______________________
(1) Pie Granhgoa (Pierre Gringoire): Nha? thơ Pháp (1475 - 1538) ma? đại văn ha?o Victor Hugo đaf nhắc đến trong tiê?u thuyết: ?oNha? thơ? Đức ba?? như một nhân vật tượng trưng cho nha? văn phóng đafng, vô tư va? nghe?o đói.
(2) Exmêranđa (Esméralda): Tên một cô gái Bôhêmiêng tre? va? xinh đẹp trong tiê?u thuyết ?oNha? thơ? Đức ba?? cu?a Victor Hugo, bao giơ? cufng dắt theo con dê va?ng.
Ngày mai, ngày mốt, ngày kia nữa...
Tôi có là ai giữa bể dâu?

4.Giơ? phút cuối cu?ng cu?a con ta?u Xêmiăng
Trận gió Mixtran đêm nọ đaf hất chúng ta lên bơ? đa?o Coóc; nhân đây tôi xin phép kê? các bạn nghe thật câu chuyện biê?n thật ru?ng rợn ma? ngư dân ngoa?i đó thương nhắc đến trong lúc quây quâ?n buô?i tối. Âu cufng la? chuyện ngâfu nhiên ma? tôi biết được nhưfng ti?nh tiết rất lạ ki?.
... Cách đây khoa?ng hai, ba nă, tôi cu?ng ba?y, tám thu?y thu? nha? đoan rong ruô?i trên biê?n Xácđenhơ. Một cuộc du ha?nh gian khô? cho một ke? chưa quen sông nước như tôi! Suốt tháng ba, chă?ng có một nga?y na?o đẹp trơ?i. Gió đông thốc xối xa? va?o chúng tôi, co?n biê?n thi? cha? lúc na?o nguôi cơn thịnh nộ.
Một buô?i chiê?u, thuyê?n chúng tôi tránh bafo, va?o â?n ơ? cư?a eo Bônifaxiô(1), giưfa một vu?ng lô xô nhưfng đa?o nho?... Quang ca?nh chă?ng có gi? hấp dâfn, chi? thấy trơ trơ nhưfng ta?ng đá lớn với chim chóc rợp trơ?i, va?i khóm khô? nga?i, búi cây nhuf hương(2) va? đó đây, ra?i rác nhưfng ma?nh gôf mục dưới bu?n. Tuy vậy, thực ti?nh ma? nói, được qua một đêm trên nhưfng ta?ng đá tệ hại na?y cufng co?n hơn la? ơ? trong nhưfng khoang thuyê?n cuf đaf ta?ng ta?ng, bị sóng nước tự do tra?o va?o. Vi? thế ma? chúng tôi cufng lấy la?m mafn nguyện.
Vư?a chân ướt, chân ráo lên bơ?, trong khi anh em thu?y thu? nhóm lư?a nấu món súp cá om thập câ?m(3) thi? ông thuyê?n trươ?ng đaf gọi tôi, chi? cho xem một ma?nh đất nho? xây tươ?ng trắng khuất trong sương mu? ơ? tận cuối ho?n đa?o:
- Ông có đi thăm nhgifa trang không? Ông ta ho?i tôi.
- Nghifa trang na?o, ông thuyê?n trươ?ng Liônéti? Chúng ta đang ơ? đâu vậy?
- Ơ? đa?o Lavedi, thưa ông. Mươ?i năm vê? trước, chính tại đây đaf chôn vu?i sáu trăm ngươ?i trên con ta?u Xêmiăng, ngay ơ? chôf ma? chiến hạm cu?a họ đaf bị nạn... Rof tội nghiệp! Họ chă?ng được nhiê?u ngươ?i đến thăm đâu, đaf tới đây thi? chí ít ta cufng lại viếng họ một chút...
- Rất tán tha?nh, thuyê?n trươ?ng.

*​

Nghifa trang cu?a ta?u Xêmiăng mới u buô?n la?m sao!... Cho đến nay tôi vâfn như co?n trông thấy nó trước mắt mi?nh với bức tươ?ng thấp nho?, cánh cô?ng sắt han gi? rất khó mơ?, ngôi nha? mô? lạnh ngắt va? ha?ng trăm cây thập ác đen lấp trong co?... Không một vo?ng hoa bất tư?, không một lưu niệm! Không một gi? hết... Ôi! Nhưfng ngươ?i chết đáng thương bị ngươ?i đơ?i quên lafng, họ chịu lạnh lefo biết bao dưới nnấm mô? chă?ng hẹn!
Chúng tôi quy? xuống đó một lúc. Ông thuyê?n trươ?ng cất cao giọng câ?u kinh. Ngươ?i canh gác nghifa trang duy nhất ơ? đây la? nhưfng con ha?i âu kếch su? đang bay lượn trên đâ?u chúng tôi va? hoa? tiếng kêu kha?n kha?n cu?a chúng va?o tiếng than vafn thống thiết cu?a biê?n ca?.
Câ?u nguyện xong chúng tôi buô?n baf quay vê? phía đa?o có con thuyê?n cu?a chúng tôi đang đậu. Anh em thu?y thu? không bo? phí thơ?i gian trong klhi chúng tôi vắng mặt. Vê? đến nơi, chúng tôi đaf thấy ngọn lư?a to đang cháy bu?ng sau phiến đá va? một nô?i thức ăn nghi ngút. Mọi ngươ?i ngô?i quây tro?n, chân duôfi vê? phía ngọn lư?a. Một lát sau, ai nấy đaf đê? lên đâ?u gối một bát vại bă?ng đất nung, trong đặt hai miếng bánh mi? đen chan vofng canh. Chúng tôi ăn lặng lef: phâ?n vi? ướt, phâ?n vi? đó lại đang ơ? gâ?ng nghifa trang... Tuy vậy, ăn xong, mọi ngươ?i châm tâ?u hút va? bắt đâ?u nói chuyện một chút. Đương nhiên la? nói vê? con ta?u Xêmiăng.
- Thế na?o ông - tôi ho?i ông thuyê?n trươ?ng đang ngô?i, hai tay ôm đâ?u, đăm đăm nhi?n ngọn lư?a - chuyện đó xa?y ra như thế na?o?
- Chuyện đó xa?y ra như thế na?o ạ? Ông Liônéti nhân hậu, buông mạnh tiếng thơ? da?i tra? lơ?i tôi - Chao ôi! Ai la? ngươ?i trên đơ?i na?y có thê? nói rof được chuyện đó. Tất ca? nhưfng điê?u ma? chúng tôi biết được la?: Con ta?u Xêmiăng chơ? binh lính đi Crimê đaf nhô? leo tư? Tulông chiê?u hôm trưước, va?o một buô?i trơ?i xấu. Đến đêm thi? lại co?n tệ hại hơn! Mưa to, gió lớn, biê?n động như chưa tư?ng thấy bao giơ?... Tới sáng, gió dịu đi một chút; nhưng mặt biê?n vâfn hoa?n toa?n không thay đô?i, thêm va?o đó lại có thêm một lớp sương mu? quái ác phu? da?y đặc đến nôfi chi? cách chiếc đe?n hiệu bốn bước ma? cufng không nhận ra được... Ai ngơ? nhưfng đám sương mu? ấy lại pha?n phúc đến thế, ông... Nhưng tôi nghif chă?ng pha?i vi? như vậy đâu, theo tôi, con ta?u Xêmiăng hă?n đaf mất bánh lái tư? sáng rô?i. Bơ?i vi? cho du? sương mu? đi nưfa, nếu không có bộ phận na?o hư ho?ng thi? cufng không đơ?i na?o ông thuyê?n trươ?ng lại cho ta?u đâm đâ?u va?o đây. Ông ta vốn la? một thu?y thu? gia? dặn, anh em chúng tôi đê?u biết tiếng. Ông đaf tư?ng chi? huy âu ta?u đa?o Coóx suốt ba năm va? thông thuộc bơ? biê?n na?y, cufng như tôi la? một anh cha?ng ma? ngoa?i cái đó ra, chă?ng co?n biết cái quy? gi? nưfa hết.
- Theo ngươ?i ta nói, thi? va?o khoa?ng lúc na?o thi? con ta?u Xêmiăng bị nạn ha? ông?
- Pha?i va?o buô?i trưa, vâng, va?o đúng giưfa trưa ông ạ... Nhưng hơfi ôi! Giưfa trưa trên biê?n mu? sương na?y thi? co?n hơn gi? một đêm tối, đen ngo?m như họng sói. Một nhân viên nha? đoan vu?ng duyên ha?i kê? cho tôi nghe la? hôm đó, va?o khoa?ng mươ?i một giơ? rươfi, vư?a bước ra kho?i nha? đê? buộc lại cánh cư?a chớp thi? chiếc muf cát-két đội trên đâ?u anh ta bị gió cuốn phăng đi va? vi? sợ ba?n thân mi?nh cufng có nguy cơ bị sóng cuốn đi mất, anh ta be?n bo? bốn chân đuô?i theo dọd bafi biê?n đê? nhặt muf. Ông tính, cái ngưf nhân viên nha? đoan thi? gia?u có gi? ma? chiếc muf cát-két thi? na?o có ít tiê?n. Rô?i hi?nh như va?o một lúc na?o đấy, ông bạn cu?a chúng ta ngâ?ng đâ?u lên va? nhi?n thấy ơ? ngay rất gâ?n mi?nh một con ta?u lớn đaf hạ hết buô?m đang lâ?n trốn dưới tâ?m gió vê? phía đa?o Lavéđi. Con ta?u lao vun vút, vun vút nhanh đến nôfi ngươ?i nhân viên nha? đoan chă?ng co?n kịp thơ?i giơ? đê? nhi?n rof la? ta?u na?o. Song, hoa?n toa?n vâfn có thê? tin được ră?ng đó la? con ta?u Xêmiăng. Vi? chi? nư?a giơ? sau đó, ngươ?i chăn cư?u trên đa?o đaf nghe thấy ơ? phía nhưfng ta?ng đá... Kia, vư?a nhắc đến ngươ?i chăn cư?u với ông thi? đaf thấy bác ta đây rô?i, bác ta sef kê? cho ông nghe tiếp... ?oCha?o Palămbô! Lại đây sươ?i một chút đi bác, đư?ng ngại?.
Một ngươ?i đa?n ông đội muf su?m sụp ma? lúc nafy tôi thấy lượn quanh đống lư?a va? cứ ngơf la? ngươ?i trong đoa?n thu?y thu? vi? tôi không hê? biết trên ho?n đa?o lại có một bác chăn cư?u. Bác ta rụt re? lại gâ?n chúng tôi.
Đó la? một ông lafo hu?i, gâ?n như ngớ ngâ?n, mắc một chứng hoại huyết gi? đó khiến môi sưng vê?u, trêf xuống trông rất ghê sợ. Pha?i vất va? lắm mới la?m cho ông lafo hiê?u chuyện gi?. Bấy giơ? lafo mới đưa ngón tay lên nâng cặp môi đau cu?a lafo, kê? lại ră?ng va?o trưa hôm đó, lafo nghe thấy tư? trong căn lê?u cu?a lafo một tiếng va va?o đá khu?ng khiếp. Nhưng đa?o ngập đâ?y nước, lafo không ta?i na?o ra ngay được va? cho tới sáng hôm sau, vư?a mơ? cư?a ra, lafo thấy nưước biê?n rút đi, đê? lại trên bơ? đâ?y nhưfng ma?nh vụn va? xác chết. Sợ quá lafo u? té chạy lại con thuyê?n cu?a lafo đê? che?o đi Bônifaxiô ti?m ngươ?i đến.

*​

Thấm mệt vi? nói nhiê?u, bác chăn cư?u ngô?i xuống; ông thuyê?n trươ?ng nói tiếp:
- Đúng đấy ông ạ, chính ông lafo tội nghiệp na?y đaf đến báo cho chúng tôi. Lafo gâ?n như đaf phát điên lên vi? sợ hafi va? mất trí tư? đâấy. Kê? thi? cufng rợn thật. Ông hafy tươ?ng tượng sáu trăm xác chết chất đống trên bafi cát, lâfn lộn với nhưfng ma?nh ván va? nhưfng miếng va?i nát. Con ta?u Xêmiăng tội nghiệp! Biê?n đaf nhai vụn nó đến nôfi bác chăn cư?u Palămbô vất va? lắm mới ti?m được một chút gi? kha? dif la?m ha?ng ra?o cho căn lê?u cu?a bác được. Co?n nhưfng ngươ?i bịnạn thi? hâ?u hết biến dạng hă?n đi, chă?ng co?n ra hi?nh thu? nưfa, cụt chân, cụt tay đến khu?ng khiếp... Thật thương tâm nhi?n thấy họ bám lấy nhau tư?ng chuôfi. Chúng tôi nhận ra ông thuyê?n trươ?ng mặc quân phục đại lêf, cha tuyên úy cô? co?n qua?ng chiếc khhăn lêf; ơ? một góc giưfa hai ta?ng đá, la? một anh lính rất tre? haai mắt vââfn mơ? trư?ng trư?ng... khiến ngươ?i ta tươ?ng như anh co?n sống, nhưng đâu pha?i! Số mệnh đaf định ră?ng không một ai thoát chết.
Nói đến đây, ông thuyê?n trươ?ng bôfng ngư?ng lại.
- Nácđi, câ?n thận, lư?a tắt mất ki?a - ông ta kêu tướng lên.
Nácđi vứt va?o lư?a hai ba miếng gôf sơn hắc ín la?m nó cháy bu?ng lên. Liônéti nói tiếp:
- Đây mới la? đoạn buô?n nhất trong chuyện na?y... Ba tuâ?n lêf trước khi xa?y ra tha?m hoạ ấy, đaf có một chiếc ta?u chiến nho? khác đi qua Crimê như con ta?u Xêmiăng va? bị đắm hệt như vậy, hâ?u như ơ? cu?ng một chôf; thế nhưng, lâ?n đó, chúng tôi đaf cứu được tất ca? đoa?n thu?y thu? va? hai mươi binh sif áp ta?i. Số anh em áp ta?i na?y thật xấu số ông ạ.
Ngươ?i ta đưa bọn họ tới Bônirfaxiô va? chúng tôi đaf giưf họ ơ? lại marin(4) hai nga?y với chúng tôi... Khi họ đaf ti?nh táo va? lại sức thi?: Cha?o nhé! Chúc may mắn! Họ quay vê? Tulông đê? sau đó ít bưfa ngươ?i ta lại đưa họ xuống ta?u đi Crimê. - Ông thư? đoán xem đi ta?u na?o!... Ta?u Xêmiăng ông ạ... Chúng tôi đaf thấy lại họ, đâ?y đu? hai mươi ngươ?i trong nhưfng xác chết, ngay tại chôf chúng ta đang ngô?i đây... Tôi nâng xác cậu đột trươ?ng lên, một cha?ng trai Pari tuấn tú có bộ ria thanh nhaf, bộ tóc va?ng óng ma? tôi đaf cho ơ? nha? tôi va? mọi ngươ?i đaf luôn luôn pha?i cươ?i ruf ra vi? nhưfng câu chuyện kê? cu?a cậu ta... Bây giơ? thấy cậu ta nă?m đây, lo?ng tôi đau như cắt. Ôi! Lạy Đức Mệ(5)! Nói tới đây, ông Niônétti xúc động quá lắc lắc chiếc tâ?u cho ta?n thuốc rơi ra. Va?, vư?a cuộn tro?n mi?nh trong chiếc áo capốt thu?y thu?, ông vư?a chúc tôi ngu? ngon... Anh em thu?y thu? co?n ri? râ?m với nhau một lúc nưfa... Rô?i, nhưfng chiếc tâ?u cái nọ nối tiếp cái kia tắt dâ?n... Không ai nói chuện nưfa... Ông lafo chăn cư?u cufng đaf bo? đi... Co?n lại mi?nh tôi ngô?i mơ ma?n giưfa đám thu?y thu? đang ngu?.

*​

Vâfn với niê?m xúc động vê? câu chuyện nafo nu?ng vư?a nghe kê?, tôi cố gắng dựng lại trong đâ?u mi?nh con ta?u xấu số trong giơ? phút hấp hối cu?a nó ma? chi? có nhưfng con ha?i âu được chứng kiến. Một số chi tiết đaf gây ấn tượng thật sâu sắc: thuyê?n trươ?ng mặc quân phục đại lêf; chiếc khăn lêf cu?a cha tuyên úy; hai mươi ngươ?i lính áp ta?i. Nhưfng hi?nh a?nh na?y giúp tôi hi?nh dung diêfn biến cu?a tấn tha?m kịch... Tôi như đang nhi?n thấy con ta?u rơ?i bến Tulông trong đêm tối mịt mu?ng. Nó ra kho?i ca?ng. Biê?n động gió thô?i khu?ng khiếp; nhưng thuyê?n trươ?ng vốn la? một thu?y thu? dạn da?y thư? thách nên ai nấy đê?u yên tâm.
Sáng đến, sương mu? bốc lên trên biê?n ca?. Mọi ngươ?i bắt đâ?u lo ngại. Thu?y thu? lên hết ca? trên boong. Thuyê?n trươ?ng không rơ?i cho?i chi? huy đặt ơ? phía đuôi con ta?u. Khoang giưfa nơi anh em binh lính ơ?, tối đen, nóng hâ?m hập. Một va?i ngươ?i ốm nă?m da?i trên nhưfng túi xách cu?a họ. Ta?u tro?ng tra?nh rất dưf. Không ai đứng vưfng nô?. Pha?i ngô?i túm tụm trên mặt sa?n, tay bíu chặt va?o tha?nh ghế, miệng hét lên mới nghe nô?i tiếng nhau. Đaf có ngươ?i bắt đâ?u hoa?ng sợ...
Các cậu biết không, chôf na?y la? chúa hay đắm ta?u đấy. Bọn lính áp ta?i đaf có mặt tại đây đê? kê? lại va? nhưfng điê?u họ nói ra thật chă?ng có gi? la?m ngươ?i ta yên lo?ng được. Nhất la? cái anh cha?ng đội trươ?ng ngươ?i Pari cứ luôn mô?m tán dóc la?m ngươ?i ta sơ?n gai ốc lên vi? nhưfng câu bông phe?ng cu?a cậu ta:
?oĐắm ta?u a?!... Đó chă?ng qua la? một tro? chơi rất thú vị. Chúng ta chi? tắm một châ?u nước đaf la? xong rô?i ngươ?i ta sef đưa chúng ta vê? Bônifaxiô va? chúng ta sef lại được chén thịt sáo ơ? nha? thuyê?n trươ?ng Liônétti?.
Bọn lính cươ?i ô? ca? lên...
Bôfng một tiếng kêu rắc... Cái gi? thế? Có gi? xa?y ra thế?...
?oMất bánh lái rô?i!?. Một thu?y thu? mi?nh ướt đâfm lao va?o khoang giưfa, nói.
?oThượng lộ bi?nh an ca? nhé!?. Anh cha?ng đội trươ?ng điên rô? co?n nói tướng lên nhưng chă?ng ai cươ?i được nưfa.
Boong ta?u hoa?ng loạn, nhốn nháo ca? lên. Sương mu? la?m khó nhận thấy nhau. Thu?y thu? lo sợ, mo? mâfm đi đi lại lại. Mất bánh lái rô?i! Co?n điê?u khiê?n ta?u la?m sao được nưfa... Ta?u Xêmiăng bị đánh giạt đi, phóng như gió... Đó chính la? lúc ngươ?i nhân viên nha? đoan phát hiện ra nó; lúc ấy mươ?i một giơ? rươfi. Đă?ng trước mufi ta?u ngươ?i ta nghe như có một tiếng đại bác gâ?m. Đá ngâ?m! Đá ngâ?m rô?i!... Thế la? hết đơ?i, chă?ng có chút hi vọng na?o thoát nưfa, ta?u nhă?m thă?ng va?o cô?n đá... Thuyê?n trươ?ng đi xuống buô?ng mi?nh. Một lát sau ông ta đaf quay trơ? lại chôf ngô?i trên cho?i chi? huy với bộ quân phục đại lêf... Ông ta muốn ăn mặc chi?nh tê? ma? chết.
Trong khoang giưfa, binh lính ngô?i râ?u rif, nhi?n nhau chă?ng nói chă?ng năng... nhưfng ngươ?i ốm cố nho?m dậy... Anh cha?ng đội trươ?ng bé nho? không co?n cươ?i được nưfa... Đúng lúc đó, cư?a bật mơ? toang va? cha tuyên úy xuất hiện trên ngươfng cư?a với chiếc khăn lêf:
?oQuy? ca? xuống, các con!?.
Ai nấy đê?u nghe theo. Cha tuyên uý cất giọng sang sa?ng bắt đâ?u đọc kinh câ?u nguyện siêu sinh tịnh độ.
Bôfng, một tiếng đâm sâ?m khu?ng khiếp, một tiếng kêu, chi? một tiếng kêu độc nhất, một tiếng bao la, nhưfng cánh tay giang thă?ng, nhưfng ba?n tay bám chặt, nhưfng cái nhi?n hốt hoa?ng trong đó ánh lên cái chết vụt qua như một tia chớp.
Tha?m thương thay!...
Tôi đaf mơ như thế thâu đêm, tươ?ng nhớ lại đaf mươ?i năm, linh hô?n con ta?u tội nghiệp ma? nhưfng ma?nh vụn cu?a nó hafy co?n đê? lại quanh tôi... Xa xa, bafo đang gâ?m thét trong eo biê?n; ngọn lư?a bập bu?ng trong túp lê?u daf chiến uốn cong đi môfi khi có cơn gió giật; va? tôi nghe con thuyê?n cu?a chúng tôi nhấp nhô bên ghê?nh đaf la?m bật lên tiếng cọ xát cót két cu?a dây neo.
[Hết].
_____________________________
(1) Bônifaxiô (Bonifacio): Eo biê?n giưfa đa?o Coóx va? biê?n Xácđenhơ.
(2) Cây nhuf hương (Lentisque): Loại cây con vu?ng biê?n Mêđiteranê (Nam nước Pháp) có lá xanh rất lâu như cây Vạn niên thanh.
(3) Cá om thập câ?m (Bouillabaisse): Món ăn địa phương nấu cá với rượu vang va? nghệ.
(4) Marin (tiếng Italia: Marina): Bafi biê?n có ta?u đôf lên bơ?.
(5) Nguyên văn: Santa Madre (Xăngta Mađr), tiếng Italia có nghifa tiếng Pháp la? Sainte (Đức Mẹ). Trong lúc xúc động, viên thuyê?n trươ?ng ngươ?i Coóx đaf nói nhâ?m tiếng Pháp sang tiếng Italia. Xin dịch chệch Đức Mẹ tha?nh Đức Mệ.
Ngày mai, ngày mốt, ngày kia nữa...
Tôi có là ai giữa bể dâu?

5. Những vì sao
Trong thời gian chăn súc vật tại Luberon, tôi đã trải qua nhiều tuần liên tiếp không một linh hồn, chỉ một bóng hình tôi trên cánh đồng xanh với chú chó Labri, và đàn súc vật. Thỉnh thoảng, có người sống biệt lập trong vùng Mont de L''ure đi ngang qua để kiếm vật dùng cần thiết, cũng có khi tôi gặp vài khuôn mặt đen nghịt của những người làm hầm mỏ tại vùng Piémont; nhưng tất cả có dáng dửng dưng, lặng lờ vì sống đời cô độc quen rồi, họ mất luôn cả bản tính thích chuyện trò, chẳng cần biết chuyện thời sự đang được bàn tán dưới đồng bằng, trong những làng mạc hay thành phố.
Thế nên, cứ mỗi mười lăm ngày, khi được nghe từ trên đường đi lên núi, tiếng chuông của chú lừa nông trại, chú lừa mang thực phẩm cho mỗi nửa tháng, rồi xuất hiện dần dần trên sường núi đầu cậu bé long tong của nông trại, hay bộ tóc hung đỏ của dì Norade, tôi rất đỗi vui mừng. Tôi bắt họ kể những tin tức mới từ vùng dưới núi, những buổi lễ rửa tội cho trẻ con, những đám cưới
Nhưng điều tôi quan tâm nhất, vẫn là những cậu chuyện mới lạ xảy ra chung quanh cô con gái ông chủ, cô Stéphanette, cô gái đẹp nhất vùng. Làm bộ như chẳng mấy chú ý, tôi gặt hái tin tức về cô, nào là cô có đi dự nhiều tiệc không, có bao nhiêu chàng trai mới đeo đuổi cô ... và nếu có ai hỏi tôi những điều như thế có ích lợi gì cho tôi, một tên chăn cừu nghèo trên núi, thì tôi trả lời rằng tôi đã 20 tuổi rồi, và cô Stéphanette theo tôi là người đẹp nhất đời mà tôi được biết.
Một sáng chủ nhật nọ, trong lúc đợi lương thực cho nửa tháng, tôi bỗng nhận thấy nó đến trễ hơn thường lệ. Lúc sáng tôi nhủ thầm: Chắc là tại lỗi của buổi lễ lớn tại nhà thờ", đến trưa, trời đổ giông lớn, thì tôi lại đoan chắc tại con lừa không chịu lên đường vì đường chắc xấu lắm. Cuối cùng, khoảng ba tiếng sau, trời đã quang tạnh, vùng núi lấp lánh nước dưới ánh mặt trời, tôi nghe giữa tiếng nhỏ tóc tách của các lá và tiếng suối chảy tràn, tiếng chuông reo của chú lừa, thật vui tươi, đầy nhiệt huyết tựa như tiếng chuông ngày lễ Phục Sinh.
Nhưng không phải cậu bé long tong của trại, hay bà già Norade dẫn chú lừa đị Mà là ... bạn thử đoán xem là aỉ Cô tiểu thư của chúng ta, trời ạ, cô nàng bằng xương bằng thịt, ngồi ngay ngắn giữa những giỏ mây, má hồng hào vì khí núi và cơn mưa giông vừa quạ Thằng bé bị đau, dì Norade đi nghỉ mát tại nhà các con dì, người đẹp Stéphanette cho tôi biết như thế, khi cô leo xuống lừa, và cô đến trễ vì bị lạc đường.
Trông cách phục sức của cô nàng, áo đẹp của ngày Chủ Nhật, với khăn cột hoa, váy ren lộng lãy, hình như cô đến chậm vì còn mãi dừng chân đó đây, nhảy đầm tại buổi tiệc nào đó, chứ không có vẻ gì là bị lạc lung tung tại các bụi rậm ven đường. Ồ, thật là một tạo vật mỹ miều! Đôi mắt tôi không chán ngắm cô tạ Quả thật, tôi chảng bao giờ có dịp nhìn cô gần đến thế! Thỉnh thoảng vào mùa đông, khi đoàn súc vật bị lạc xuống đồng, và tôi vào trại để dùng cơm tối, cô đi ngang qua phòng ăn rất vội, hình như không bao giờ nói chuyện với những người làm công, dáng điệu lúc nào cũng hơi xa cách, với một tí kiêu kỳ. Và bây giờ, nàng hiện diện trước mặt tôi đây, cho riêng mình tôi thôi, có điên đầu không chứ?
Sau khi lấy thực phẩm trong cái làn mây ra, Stéphanette bắt đầu tò mò nhìn chung quanh cô. Nhẹ nhàng nâng chiếc váy đẹp lên, cô bước vào không gian của tôi, cô muốn xem chỗ tôi ngủ, cái khoản đệm rơm phủ da cừu, cái áo choàng tôi móc lên tường, cây thập giá, miếng đá lửa nhồị Tất cả những vật đó làm cho cô thú vị.
- À, thì ra anh sống tại đây à, anh chăn cừu tội nghiệp của tôi ơi ? Làm sao để anh khỏi phải buồn chán, một mình nơi đâỷ Anh làm gì? Anh nghĩ đến điều gì? ..
Tôi rất muốn trả lời: Đến cô đó, cô chủ nhỏ à, mà thực sực tôi chẳng nói láo tí nào; nhưng lòng tôi rất đỗi xao xuyến, tôi không thể kiếm ra một câu trả lời nào cả. Hình như cô nàng cũng nhận thấy điều đó, và cô bé dễ ghét này lấy làm thích thú muốn tăng thêm sự bối rối của tôi với những câu hỏi tinh nghịch như:
- Thế cô bạn gái của anh thì sao, anh chăn cừu, cô có thỉnh thoảng lên thăm anh không? ... Có lẽ cô sẽ cưỡi con dê bằng vàng, hay nhờ cô tiên Estérelle chỉ cần nhón chân một cái là tới núi thôi ...?
Chính cô mới giống nàng tiên Esterelle, với tiếng cười dòn vui tươi, đầu nghiêng nghiêng, và sự hấp tấp ra đi của cô cho tôi cảm giác buổi viếng thăm của cô như thể là nàng tiên xuất hiện vậỵ
- Chào anh chăn cừu nhé!
- Chào cô chủ nhỏ.
Và rồi cô ra đi, đem theo những giỏ mây trống trơn.
Khi cô mất dạng trên lối mòn của lưng núi, tôi có cảm giác như những hòn cuội, lăn từ chân chú lừa, rớt từng cái một trên trái tim tôị Tôi còn nghe mãi tiếng lăn của chúng thật lâu, thật lâu; và cho đến cuối ngày tôi vẫn còn mơ màng, không dám đụng đạy vì sợ chúng ra khỏi giấc mơ của tôi.
Khi chiều xuống, đáy thung lũng bắt đầu xanh thẫm và những con cừu lại xúm xít với nhau với những tiếng kêu be he, sửa soạn về lại chỗ ngủ, tôi nghe tiếng ai gọi mình từ lưng núi, rồi tôi thấy cô tiểu thư của chúng ta xuất hiện, hết dáng điệu vui tươi lúc trước, mà run lảy bảy vì lạnh, sợ, người thì ướt đẫm. Trên đường về, khi qua con suối bị ngập nước vì bão, cô bé nhất quyết lội qua, suýt nữa bị chìm. Khổ chưa, vào giờ này, không thể nào nghĩ đến chuyện về lại nông trại, chắc hẳn qua ngã đường băng núi, cô tiểu thư không thể nào tự kiếm được lối, còn tôi thì không thể bỏ đàn súc vật được.
Ý nghĩ phải ngủ qua đêm trên núi này làm cô băn khoăn không ít, sự lo lắng hiện thấy rõ. Còn tôi, chỉ biết cố hết sức trấn an cô:
- Vào tháng Bảy, đêm rất ngắn, cô chủ à .. chỉ có phải trải qua một chút bực mình nhỏ thôi mà!
Tôi vội vàng nhóm một ngọn lửa lớn, để hong chân và áo của cô, tất cả ướt sủng vì lội qua suốị Rồi tôi đem tới cho cô sữa và những khoanh phô mách nhỏ, nhưng cô bé đáng thương không nghĩ gì đến chuyện sưởi ấm, hay ăn uống gì cả; Phải nhìn thấy những hàng nước mắt dâng lên mắt cô, tôi cũng muốn khóc theo luôn.
Lúc này đêm đã gần xuống hoàn toàn. Chỉ còn lại trên đỉnh núi một chút hạt bụi nho nhỏ của ánh sáng, một làn khói mờ nhạt vào chân trời đang dần lặn. Tôi bảo cô tiểu thư vào nằm nghỉ ngơi trong căn nhà bé nhỏ của tôị Trên đám rơm mới, tôi đã trải một bộ da mới, rồi tôi chúc cô ngủ ngon, và tôi ra ngồi ngoài canh cửạ Chúa chứng dám cho tôi, dù ngọn lửa tình yêu lên nóng cả người, nhưng không có một ý nghĩ xấu xa nào len vào tâm tôi cả, chỉ có một niềm kiêu hãnh lớn khi nghĩ đến trong góc nhà nhỏ của khu đồng xanh trên núi này, giữa đám cừu tò mò nhìn cô bé đang ngủ, cô con gái của ông chủ, nàng như một con bê quý giá và trắng nhất, yên tâm nằm nghí dưới sự canh gác của tôi . Chưa bao giờ tôi cảm thấy trời sâu thăm thẳm như vậy, và các vì sao sáng thế!
Bỗng nhiên cửa mở, và cô nàng xinh đẹp Stéphanette xuất hiện! Cô bé không ngủ được. Đàn cừu cựa quậy, xao động trên đống rơm, đôi khi lại cất tiếng kêu be he nho nhỏ trong giấc mơ của chúng. Cô bảo cô thích ra ngồi gần ngọn lửa hơn. Tôi vội khoác lên vai cô tấm khăn choàng cừu bằng lông của tôi, và chúng tôi ngồi bên cạnh nhau như thế, chẳng nói gì với nhau cả .
Nếu bạn đã có lúc trải qua một đêm ngoài trời, dưới một bầu trời đầy sao, thì bạn biết là vào giờ mà mọi người đang yên giấc, một thế giới kỳ lạ lại đang thức trong cô đơn và thinh lặng. Lúc ấy, tiếng suối nghe thật thanh thoát, những chiếc ao nhỏ cũng rực sáng hơn. Mọi linh hồn của núi tự do đến và đi; trong không khí nghe như có tiếng cựa quậy, những tiếng động bình thường không thể cảm nhận được, như thể ta có thể nghe được tiếng chuyển mình của các thân cây đang lớn lên chút đỉnh, đám cỏ mọc cao đôi chút. Ban ngày, là đời sống của sinh vật, nhưng ban đêm, là đời sống của thể vật. Khi chúng ta chưa quen, chúng ta có cảm giác sợ hãi ... Thế nên, cô tiểu thư của chúng ta run lập cập và ngồi sát vào tôi mỗi khi có tiếng động vang lên. Rồi một lúc, có một tiếng kêu dài, buồn bã, phát ra từ mặt ao sáng nhấp nha nhấp nhố từ phía dưới, vọng lên tận chỗ chúng tôi ngồi .
Vừa lúc đó một ngôi sao xẹt băng ngang qua đầu chúng tôi, như thể tiếng thán mà chúng tôi vừa nghe được, đem theo cùng với nó một luồng ánh sáng vậy .
- Cái gì thế? Stéphannette hỏi tôi, giọng nhỏ xuống .
- Cô chủ à, một linh hồn vừa vào thiên đàng .
Và tôi làm dấu thánh giá. Cô cũng làm dấu thánh giá , mặt vẫn mãi ngước nhìn lên bầu trời, đầy cảm nhận. Rồi cô nói:
- Có đúng không, anh chăn cừu, phải các anh là phù thủy, những người có lối sống khác chúng tôỉ
- Không đúng đâu, cô ạ. Nhưng vì chúng tôi sống tại đây, gần các vì sao hơn, nên chúng tôi biết nhiều điều xảy ra hơn là các người sống dưới đồng bằng.
Mặt cô vẫn đăm đăm nhìn lên trời, đầu chống lên bàn tay, người choàng tấm chăn cừu, trông cô giống như một thiên thần chăn cừu .
- Nhiều sao ghê! Thật đẹp quá! Chưa bao giờ tôi lại thấy nhiều sao như thế! Anh chăn cừu à, anh có biết tên của chúng không?
- Biết chứ cô chủ .. Này, ngay trên đầu chúng ta, là giải Ngân Hà, con đường của thánh Jacques . Ông ta đi từ nước Pháp thẳng đến xứ Tây Ban Nhạ Chính Thánh Jacques de Galice đã vẻ đường cho người hùng Charlemange đi đánh trận với quân Sarrasins. Xa hơn nữa, cô thấy kìa chiếc xe ngựa chở linh hồn (sao Hùng) với bốn cái trục sáng chóị Ba ngôi sao đi đằng trước là ba con thú, và con đi cạnh con thứ ba là người cưỡi xẹ Cô có thấy chung quanh chúng là một hàng loạt ngôi sao rơi rụng xuống không? Ấy là những linh hồn mà Thượng Đế không muốn chúng đến cạnh Ngài .. Xa xa hơn nữa, là ngôi sao của Ba Vì Vuạ Đó là ngôi sao chúng tôi dùng làm đồng hồ, những người như chúng tôi đó. Chỉ cần nhìn chúng, là tôi biết bây giiờ đã quá nửa đêm rồị Đàng xa nữa, phía ngôi sao đêm, là sao Jean de Milan, ngọn đuốc của các vì tinh tú. Theo chuyện trong giới chăn cừu chúng là như thế này: Hình như một đêm nọ, anh chàng Jean de Milan, cùng ba vị vua và ngôi sao Văn Học, được mời đến dự đám cưới của người bạn của các vì sao này . Sao Văn Học, gấp gáp đi trước, vì thế vì sao này nằm ở vị trí cao nhất. Nhìn trên xa kìa, tận trên bầu trời cao đó. Ba ông vua nằm phía dưới, đang theo đuôi chàng Văn Học, còn cậu lười biếng Jean de Milan, vì ngủ dạy trễ, đã nằm tận cuối cùng, và cậu tức giận, bèn ném cây gậy lên . Vì thế vì sao "Ba Vua" còn được gọi là "Cây Gậy của chàng Jean de Milan" . .. Nhưng mà cô chủ à, ngôi sao đẹp nhất của các vì sao, là sao của chúng tôi, ?o Vì sao của các chú chăn cừu ?o, ngôi sao mọc lên để soi đường, lúc tờ mờ bình minh, khi chúng tôi lùa đàn cừu ra đồng, và khi hoàng hôn xuống chúng tôi đem cừu về . Chúng tôi gọi nói là la Maguelonne, nàng Maguelonne chạy theo chàng Thổ Tinh, và cứ bảy năm lại làm đám cưới với chàng một lần .
- Thôi đi anh chăn cừu, các vì sao mà cũng làm đám cưới à?
- Đúng thế đây, cô chủ à!
Đúng lúc tôi đang tìm cách giải thích cho cô thế nào là đám cưới của các vì sao thì tôi cảm thấy một vât gì vừa mát lại vừa êm đềm, đè nhẹ nhàng lên vai tôị Đó là đầu cô chủ, mệt mỏi quá nên thiếp đi lên vai tôi, cùng tiếng xột xoạt dễ thương của giây vải, ren, và mái tóc quăn của cô . Cô tựa người như thế, chẳng chút cựa quậy, cho đến khi tro trên bầu trời nhẹ biến, xóa dần với ánh sáng mặt trờị Tôi, nhìn cô ngủ, hơi xao động đôi chút, nhưng như được các vì thánh che chở trong buổi tối trong lành này, với toàn ý nghĩ đẹp đẽ. Chúng quanh chúng tôi, các vì sao tiếp tục hành trình lặng lẽ, ngoan ngoãn như một đàn cừu khổng lồ; và bỗng nhiên tôi cảm thấy như có một vì sao trong số đó, một vì sao xinh đẹp nhất, chói lọi nhất, đã lạc đường, sa xuống vai tôi mà ngủ yên lành" .
[Hết].
Thatts.