Thư pháp gia Trung Quốc các đời

Thời Tống, Liêu, Kim

Lý Kiến Trung​

Lý Kiến Trung - Z建中^945-1013?, tự là Đắc Trung - -中, hiệu là Nham Phu Dân Bá - 岩夫'伯, người Kinh Triệu (nay là Tây An - Hà Nam), sau chuyển đến sống ở Thục, rồi lại chuyển tới Lạc Dương. Năm Thái Bình Hưng Quốc - 太平.> thứ 8 (983) ông đỗ tiến sĩ, làm quan qua các chức Thái thường Bác sĩ, Trực Tập Hiền Viện, Thiên kim bộ Viên ngoại lang, Công bộ lang trung. Lý Kiến Trung tính tình giản dị, phong thái thanh nhã, không thích lợi danh, ba lần xin được giữ chức Tây Kinh lưu ty Ngự sử đài, người đời gọi là "Lý Tây đài - Z西台". Tô Thức - ?佳" (Tây Đài vốn học theo Thư pháp của Vương Đại Lệnh (Vương Hiến Chi), nhưng không câu thúc vào đó, giống như Hàn Phi học đạo Hoàng lão, Lý Tư học theo Tuân Khanh vậy. Chữ có vẻ đẹp riêng nhưng vẫn đậm thư phong của các bậc tiên hiền. ) Triệu Cấu 赵z" viết trong "Hàn Mặc chí - 翰墨-" là: "Bản triều thừa ngữ quý chi hậu, vô phúc tự hoạ khả xưng, Lý Kiến Trung tự hình sấu kiện, thuỷ đắc thời dự, do hận tuyệt vô tú dị - oo?"季T可"TO^不可f" (Chữ Kiến trung tuy hay nhưng vẫn còn dở; tuy dở nhưng cũng không thể bỏ.)

Thư pháp đời Đường thông qua sự kết thừa và phát triển của Dương Ngưng Thức thời Ngũ Đại, Lý Kiến Trung thời Tống sơ, dần dần hình thành một nền Thư pháp đặc sắc và huy hoàng đời Tống. Tới nay, mặc tích của Lý Kiến Trung còn rất ít, trong đó hai thiếp "Thổ mẫu thiếp - oY母-" và "Đồng niên thiếp - O年-" nổi tiếng nhất.

Thổ mẫu thiếp
Được rosered sửa chữa / chuyển vào 10:26 ngày 26/04/2006

He he, anh tự hỏi chú Always say love sao không bao giờ dám thò mặt vào những topic như thế này nhỉ? Chú thử vào đây trung ngôn nghịch nhĩ anh nghe cái coi nào?

Vinhattieu ......em à ,ko nên thế ....anh em sống chan hoà chút đi ....

Tô Thức
​

Tô Thức -?.." (lòng và tay hoà hợp). Thư pháp gia Tiển Vu Khu - oZzthời Nguyên xếp thiếp này đứng sau "Lan Đình tự.亭序" của Vương Hi Chi, "Tế điệt cảo祭"稿" của Nhan Chân Khanh, và gọi là "Thiên hạ đệ tam Hành thư - 天?" có sức nặng nhất: "Bản triều thiện thư giả, tự đương thôi (Tô) vi đệ nhất - oo-"书?.O?"Z^<?为第?." (Người giỏi Thư pháp của bản triều, nên coi (Tô Thức) là đệ nhất.)

Hoàng Đình Kiên
​

Hoàng Đình Kiên - "庭s(1045-1105), tự Lỗ Trực - 鲁>, hiệu là Sơn cốc đạo nhân - 山谷"人, Bồi ông - 涪翁, là người Phân Ninh - Hồng Châu (nay thuộc Tu Thuỷ - Giang Tây), người đời gọi ông là "Hoàng Sơn Cốc - "山谷". Ông là nhà thơ thời Bắc Tống, từng cùng Trương Lỗi - 张?', Tiều Phác Chi - T补>学士", lập ra trường phái thơ Giang Tây - Y西-派.

Hoàng Đình Kiên xuất thân từ một thế gia đời đời học hành, phụ thân là một nhà thơ nổi tiếng cùng thơì với Vương An Thạch - ZzY" (Bút đi từ trong nét, nghịch nhập bên trái rồi ngừng lại, nét bút đi tiếp sang trái, rồi lại chuyển về, đúng như áng mây gặp gió, trôi đi rồi quay lại.)

Tùng phong các thiếp - cục bộ
Ông khởi bút nghịch nhập bình xuất, "vô bình bất pha - -平不T," (không bằng, không nghiêng), hạ bút nhiều biến hoá; thu bút hồi phong. Thư pháp của ông chủ yếu tàng phong; chú trọng nhấn bút (đốn toả), lấy "hoạ trúc pháp tác thư - "竹.o书" (đem phép tắc vẽ trúc vào Thư pháp), đem lại cho người xem cảm giác âm trầm nhưng tiêu sái. Kết thể chữ ông phát triển từ Khải thư của Liễu Công Quyền, nội mật ngoại sơ (trong cẩn mật, ngoài mở rộng), khí thế hùng vĩ, hiên ngang. Đối với Thảo thư của ông, Triệu Mạnh Phủ nói: "Hoàng thái sử thư, đắc Trương trưởng sử viên kình phi động chi ý - "太史书O-张.史o?SzS.士Oo><令人.叹." (như cao nhân nhã sĩ, khiến người ta phải nhìn mà than thở kính phục.)

Thảo thư: Đỗ Phủ thi quyển
Được rosered sửa chữa / chuyển vào 15:38 ngày 27/04/2006

Mễ Phất
​

Mễ Phất 米S^1051-1108) , tự là Nguyên Chương - .f章, hiệu Tương Dương mạn sĩ - "~漫士, Hải Nhạc ngoại sử - 海岳-. Quê gốc ở Sơn Tây, sau chuyển đến Tương Dương, nên có tên gọi là "Mễ Tương Dương - 米"~". Sử chép lại, tính ông kỳ quái, thích mặc Đường phục (trang phục triều Đường), mê đá tới nghiện, gặp đá thì xưng làm "huynh", lễ bái không thôi, vì vậy người ta gọi là "Mễ điên - 米颠" (điển tích "bái thạch vi huynh" từ ông mà có).
Năm ông lên sáu đã thuộc lòng hàng trăm bài thơ, lên 7 viết được chữ, 10 tuổi viết được bia, 21 tuổi làm quan, thực là một "quái tài". Về Thư pháp, ông đứng đầu trong "Tống tứ Thư gia" (Tô, Hoàng, Mễ, Sái). Thư pháp của ông tiêu sái hào phóng, pháp độ nghiêm cẩn, Tô Đông Pha khen rằng: "Chân, Thảo, Triện, Lệ, như phong tường trận mã, trầm trước thống khoái - oY???s??O,Z樯~马O??->快" (Chân, Thảo, Triện, Lệ như gió cuốn ngựa phi, thực là hào sảng). Hơn nữa, ông là người lập ra phải "Mễ gia vân sơn" trong hội hoạ, giỏi bút pháp "huyền ảo - 模S" vẽ cảnh sắc Giang Nam trong mây khói mơ hồ, dùng vô số chấm điểm để vẽ lên tầng tầng, lớp lớp núi non, người đời gọi là "Mễ điểm - 米,".
Ông được các hoạ gia đời sau tôn sùng, mô phỏng rất nhiều. Con ông là Mễ Hữu Nhân - 米>次?TO-o??两-好O信书亦?s<) (Minh uyển minh thái "Mễ Tương Dương ngoại trruyện" - ~ZOf~Z泰 "米"~-记"). Một bài thơ trong tay đại hành gia như ông mà viết đến 3,4 lần,chỉ có vài chữ ưng ý, có thể thấy sự nghiêm khắc trong sáng tạo nghệ thuật của ông. Sự phân bố, kết cấu, dụng bút trong Thư pháp của Mễ Phất có phong cách rất riêng, theo ông là : "Ổn bất tục, hiểm bất quái, lão bất khô, nhuận bất phì - 稳不-?T不???不z?润不,. " (Ổn định mà không dung tục, hiểm hóc mà không quái dị, già dặn mà không khô cứng, ôn nhuận mà không béo phì.)

Tô Thái Giản tham chính thiếp

Sái Tương​

Sái Tương - ""^1012-1067, tự Quân Mạc - >Y. Vốn tổ tiên ở Quang Châu, sau chuyển đến Tiên Du (nay thuộc tỉnh Phúc Kiến, rồi lại đến Phủ Điền. Ông làm quan đến chức Đoan Minh Điện học sĩ, mất ở Hàng Châu, thuỵ Trung Huệ. Ông giỏi Chính, Thảo, Lệ thư, có thể viết được Phi bạch, thường dùng "tán bút."" viết Thảo thư, nên gọi là "tán thảo.?" hoặc "phi thảoz?". Người đời cho rằng Sái Tương giỏi Hành thư nhất, tiểu Khải thứ hai, Thảo thư thứ ba. Ông được xếp cùng với Tô Thức, Hoàng Đình Kiên, Mễ Phất thành "Tống tứ gia - >家".

" Tống sử - Liệt truyện - Y天"-~O积学?深Of?"O~O--穷O,为oo第?." (Quân Mạc thiên tư rất cao, học vấn rất sâu, tâm thủ tương ứng, biến hoá vô cùng, coi như đệ nhất bản triều.) Sái Tương trung hậu chính trực, học vấn uyên thâm, chữ của ông "đoan kình cao cổ, dung đức kiêm bị 端S~古O容德.?." (hùng tráng cổ kính, hình đức đầy đủ). Từ "Nhan Chân Khanh "Tự thư cáo thân thiếp" bạt - ooY卿?书'S身z?O..s?"YZzTO?^?家" (dùng tán bút viết thảo thư, gọi là Tán Thảo, hoặc Phi Thảo, phép tắc đó lấy từ Phi bạch, tự thành một nhà). Điều đó nói lên rằng, Sái Tương không nệ vào cổ pháp mà dựa vào phép tắc của cổ nhân để sáng tạo ra ý mới.


Tự thư cáo thân bạt
Sái Tương cũng là một chuyên gia giám định trà rất nổi tiếng. Giữa những năm Nguyên Khánh - ?Z?đời Tống Nhân Tông (1041 - 1048), ông được giữ chức Phúc Kiến Chuyển vận sứ, phụ trách việc cống trà Bắc Uyển, ông chế ra Tiểu đoàn trà - 小>O, nổi tiếng đương thời. Sái Tương viết "Trà lục - O.", được coi là trước tác quan trọng về trà sau "Trà Kinh - O经" của Lục Vũ.

Trà lục - cục bộ
Ngoài ra cũng cần phải nói ở 1 điểm, trong lịch sử, có thuyết cho rằng, "Tống tứ gia: Tô, Hoàng, Mễ, Sái", thì Sái trỏ vào Sái Kinh - "京, tuy nhiên, người này "nhân phẩm gian ác", người đời sau thay Sái Tương vào đó. Đây cũng là một giả thuyết đáng được lưu ý.

Tiểu Khải của Sái Tương
Được rosered sửa chữa / chuyển vào 19:33 ngày 27/04/2006

Sái Kinh​

Sái Kinh - " 京^1047－1126?, tự là Nguyên Trường - .f., người Tiên Du (nay thuộc Tiên Du - Phúc Kiến), đỗ tiến sĩ năm Hi Ninh - ?T宁. Vào thời Huy Tông nhà Tống, giữ chức Thượng thư tả thừa, Hữu bộc xạ. Vào năm Đại Quan, được thăng làm Thái sư. Hai năm sau, Kinh được phong làm Lỗ quốc công. Sái Kinh là một gian thần nổi tiếng trong lịch sử. Tuy nhiên, họ Sái giỏi Thư pháp, đặc biệt về Hành thư, hình chữ tương tự như Mễ Nam Cung, thế chữ hùng vĩ, hào sảng. Có thuyết cho rằng, "Tống tứ gia - >家" Tô, Hoàng, Mễ, Sái thì Sái trỏ vào Sái Kinh, nhưng nguời đời sau ghét gian thần nên xếp Sái Tương - "" vào.
??
Sái Kinh còn lại vài mặc tích như: "Tiết phu thiếp - S,夫-"O"宫使- - Cung sứ thiếp".......

Thính cầm đồ lạc khoản

Thư tay của Sái Kinh

Triệu Cát
​

Z?京>?-繁ZO??O帝Z'T~词" của Tống Huy Tông - YZ (nay thuộc Y Lan - tỉnh Hắc Long Giang).

Phù Dung Cẩm kê đồ - ST"?"鸡> -Triệu Cát
Triệu Cát là hôn quân nhưng giỏi thư họa, giống như Nam Đường hậu chủ Lý Dực --"Z.o, tuy là một vị vua mất nước nhưng có nhiều cống hiến cho văn học, nghệ thuật. Triệu Cát đã có nhiều đóng góp trong việc xây dựng các hoạ viện đời Tống, phát triển trường phái vẽ kinh viện - "viện thể hoạ - T""", chỉnh lý và bảo tồn các tác phẩm nghệ thuật cổ đại. Triệu Cát được gọi là ông vua "bất ái giang sơn ái đan thanh - 不^Y山^丹'" (Chẳng thích giang sơn chỉ thích vẽ). Trong thời gian tại vị, Huy Tông thu thập rất nhiều cổ vật và Thư hoạ, chiêu tập hoạ sự, mở rộng viện Hàn lâm, sai văn thần biên tập "Tuyên Hoà thư phổ - 宣'O书谱", "Tuyên Hoà hoạ phổ - 宣'O"谱" và "Tuyên Hoà bác cổ đồ - 宣'Os古>".... Hội hoạ của Triệu Cát rất chú trọng sự sinh động, hiện còn lại các tác phẩm hoạ trục như "Tứ cầm đồ - >>禽>", Thư pháp của ông chuộng sự giản dị nhưng tự nhiên, linh động.


Sấu kim thế - Nhuận Trung thu nguyệt thi thiếp - -中稷, Hoàng Đình Kiên - "庭s, tham bác thêm các danh gia như Chử Toại Lương - s,?, đúc kết thành chữ gầy mảnh thanh tú, biến hoá chữ của "Nhị Tiết - O->" (Tiết Tắc - ->稷, Tiết Diệu - ->>o), tạo ra phong cách riêng, gọi là "Sấu kim thể - ~?'"". Đặc điểm thể chữ này là gầy mảnh, khoáng đạt, nét ngang thu bút bằng nét câu, nét sổ khi thu bút có nét chấm, nét phẩy như chủy thủ, nét mác như đao cắt, sổ móc khá dài; có chỗ chữ liên bút như sợi tơ vấn vít, gần với Hành thư. Dụng bút của Triệu Cát có nguồn gốc từ Chử, Tiết, để có được sự mảnh mai; kết thể lấy ý từ Khải thư đại tự của Hoàng Đình Kiên, mở rộng khoẻ khoắn. Chữ Thảo trong "Thiên tự văn - f--?"học theo Hoài Tố, bút mực bay nhảy, khí thế hùng vĩ, nhất bút viết thành.

Thảo thư - Thiên tự văn - f--?

Tiết Thiệu Bành​

Tiết Thiệu Bành - ->绍彭 (? -?), tự là Đạo Tổ - "-, hiệu là Thuý Vi cư sĩ - 翠微.士. Ông là người Trường An thời Tống Thần Tông (nay thuộc Tây An - Thiểm Tây), tự xưng là hậu nhân của "Hà Đông Tam Phụng - 河o??" (Tiết Thu - ->", Tiết Nguyên Kính - ->.f., Tiết Đức Âm - ->德Y). Ông là con của Kính Mẫn Công Tiết Hướng - 恭..->', làm quan tới chức Bí các tu soạn. Ông nổi danh văn chương và bình phẩm giám thưởng Thư pháp. Tiết Thiệu Bành kết giao với Mễ Phất, từng khắc lại "Thư phổ"của Tôn Quá Đình, người đời coi đó là bản khắc tinh diệu nhất. Mễ Phất khen ông: "Tiết Thiệu Bành dữ dư, dĩ Thư hoạ tình hảo tương đồng, thưởng kiến hữu vấn, dư hí đáp dĩ thi viết: "Thế ngôn Mễ Tiết hoặc Tiết Mễ, do như huynh đệ hoặc đệ huynh - ->绍彭ZTO以书"f.好>OO尝见o?-OT^"以--O?-?米->^-->米OS,."Y^-Y."." (Tiết Thiệu Bành và ta, lấy sự tương đồng về Thư hoạ để giao hảo, nếu giám thưởng có điều mâu thuẫn, ta làm thơ trêu rằng: "Lời đồn Mễ Tiết hoặc Tiết Mễ, giống như huynh đệ hoặc đệ huynh."

Tuyết đỉnh sơn thi thiếp
Tiết Thiệu Hành giỏi Khải, Hành, Thảo, học theo Thư phong Tấn Đường, Thư gia nhiều đời sau đánh giá ông khá cao. Tống Cao Tông - "So翻O"o?趣'." (Tô, Hoàng, Mễ, Tiết bút thế như sóng tràn, mỗi người có ý vị riêng.) Nguyên Ngu Tập - .fTz>? viết trong "Đạo viên học cổ lục - ">学古灵" rằng: "Mễ Nguyên Chương, Tiết Thiệu Bành, Hoàng Trường Tuấn phương tri cổ pháp, Trường Tuấn thư bất lệ, duy Thiệu Bành tối giai - 米.f章?->绍彭?".睿-Y古.O.睿书不?O"绍彭o?佳." (Mễ Nguyên Chương (Mễ Phất), Tiết Thiệu Bành, Hoàng Trường Tuấn (Hoàng Đình Kiên) đều giỏi phép tắc cổ nhân, chữ của Trường Tuấn không câu nệ, nhưng duy chỉ có chữ Thiệu bành là đẹp nhất." Triệu Mạnh Phủ - 赵Y頫 nhận xét: "Đạo Tổ thư như Vương, Tạ gia tử đệ, hữu phong lưu chi tập - "-书,Z<?谢家子YOo?Z流<习" (Chữ của Đạo Tổ như con em nhà Vương, Tạ, có khí vận phong lưu), lại viết: "Thoát lược Đường, Tống, Tề tông tiền cổ, khỉ bất vĩ tai ! - "."?<O齐踪?古O,不Y"?!" (Thoát khỏi ảnh hưởng của Đường, Tống, Tề khi trước, chẳng phải lớn lao hay sao!)

Tình hoà thiếp