Thua Tuong Ung Hau Pham Thu (Truyen tho*)

ChungLy Lão nông góp lời bàn :
-Văn phong thơ cổ kính, vững chãi
-Lời thơ ấm, nồng
-Ý thơ trải chuốt, bay bổng
-Cốt truyện (qua sơ lược nội dung và phần 1) súc tích, chuyên chở nhiều ý nghĩa
-Mục đích, động cơ rõ ràng trong sáng
-Chú thích ngắn gọn, dễ hiểu, hữu ích
-Lời bình khai triển bất ngờ, có giá trị thực tiễn
Không có gì để nói thêm nữa, ngoài lời cám ơn chân thành gửi tới những người đã cất công thực hiện chuyên mục này, và mong ước rằng những chuyên mục hữu ích như vậy sẽ có đất để phát triển tiếp tục trong tương lai, góp phần nâng cao giá trị nghệ thuật của vườn thơ TTVNOL.
ChungLyLn

Phạm Thư tận nghĩa tận trung
Nghĩ mình ăn quả, cố công vun bồi
Cúc cung tận tuỵ ở đời (61)
Biết đâu lòng dạ con người hiểm sâu.
-------------------------------------------------
-2-
TU CỔ ĐI SỨ NƯỚC TỀ
Ngày kia vua Ngụy khai chầu
Bá quan văn võ đứng hầu hai ban
Chúa tôi quốc sự luận bàn
Phân vân chưa biết liệu toan cách nào
An Ấp, Tần muốn đã lâu
Ngày nay yêu sách phải giao năm thành
Không giao tất xảy chiến tranh
Đầu rơi máu chảy, quốc thành tan hoang
Thuận lòng chiều lũ sói lang (71)
Đem dê nuôi cọp, cọp càng thêm nanh
Ngày sau nó lại vồ mình
Chi bằng cự tuyệt dứt tình cho xong
Tu Cổ bàn kế sang Đông
Giao hoà lân quốc mua lòng Tề vương
Môi răng liên kết hỗ tương
Sách lược hợp nhất, song phương đồng hành
Vua rằngoMuốn kế ấy thành,
Phải cho sứ giả thuyết minh với Tề
Gấm trăm đoạn, lụa trăm xe (81)
Bạc vàng chẳng tiếc, chỉ e thiếu người
Trước sau không có nhân tài
Ai người du thuyết giãi bày chủ trương ?
Việc giao Tu Cổ đảm đương !???
Đại phu vâng lệnh rắp đường Đông du
Đem theo cả gã xa phu
Trước là giong ngựa sau nhờ trí mưu
Hành trang chuẩn bị lao xao
Cân phân mọi lẽ, hôm sau đăng trình
Đông thành có Trịnh An Bình (91)
Vóc người cao lớn dáng hình oai phong
Thân nhau trải mấy thu đông
Văn tài điêu luyện võ công hơn người
Ngày thường cơm độn ngô khoai
Anh em tương kính ngọt bùi sẻ chia
Nhân nay có việc sang Tề
Xin cùng Tu Cổ cho đi theo hầu
Đánh xe dắt ngựa có nhau
Mã phu chân ấy ai cầu mà chi
Đường xa có bạn có bè (101)
Giúp lo rơm cỏ, phòng khi chẳng lành
Hôm sau vừa rạng bình minh
Một đoàn xe ngựa rời thành Đại Lương
Vó câu trực chỉ viễn phương
Hai mươi mãnh tướng đường đường oai phong
Ba ngày rong ruổi ruổi rong
Thoắt đà đến trước cửa Đông nước Tề
Điệp văn trình báo mọi bề
Cổng thành rộng mở rước về dịch trung
Nghỉ ngơi đâu đó vừa xong (111)
Vua ban yến tiệc thưởng công sứ thần
Rượu ngon say đã bảy phần
Tề vương hạ lệnh hai quân tranh tài
Tướng văn tướng võ mua vui
Thưởng công trăm lượng cho người tài cao
Hai mươi mãnh tướng theo hầu
Kẻ trước tan tác, người sau quáng quàng
Cọp long móng, cua mất càng
Khôn nhà dại chợ, bẽ bàng lặng thinh
May mà còn Trịnh An Bình (121)
Mã phu nổi trận lôi đình ra oai
Một phen tráng sĩ trổ tài
Tướng Tề đổ máu, gãy tay, vỡ đầu
Người sứt trán, kẻ xuôi râu
Quan quân hổ thẹn, vương hầu thất kinh
Sức thua, thua đã phân minh
Lệnh vua lại khiến giao tranh cuộc cờ
Thử xem trí giả hiền ngu
Danh kỳ Tề quốc so đo sứ thần
Tu Cổ tốc chiến mất quân (131)
Phạm Thư kiên thủ khó phân thắng hoà
Sắp bày địa võng thiên la
Trấn biên mai phục, sơn hà tương thông
Liên hoàn trận, chiếm thượng phong
Kỳ binh tập kích khó mong vãn hồi
Vua tôi Tề quốc hỡi ơi
Kém anh dắt ngựa, thua người đánh xe
Lòng riêng, riêng những não nề
Tiếng là thượng quốc, cam bề thất cơ ?
An dân, quốc sách, binh cơ (141)
Bất ngờ vấn nạn, sững sờ kinh tâm
Mồ hôi Tu Cổ tuôn dầm
Rành rành có miệng hóa câm bao giờ
May thay còn có Phạm Thư
Lẹ làng ứng đối giải trừ khó khăn
Dễ dàng định quốc an dân
Dụng binh mưu trí quỷ thần cũng thua
Tề vương ngơ ngẩn ngẩn ngơ
Cười thầm vua Ngụy bỏ lơ nhân tài
Rõ là có mắt không ngươi (151)
Tài năng thế ấy làm người xa phu !
Thưởng cho vàng lụa gấm tơ
Khuyên mời ở lại, dưới cờ lập công.
Bấy giờ đại tiệc vừa xong
An Bình chí muốn nghinh phong theo Tề
Bàn rằng oCơ cực hàn vi,
Bao năm ở Ngụy thảm thê não nùng
Tề vương có lượng bao dung
Chi bằng ở lại lập công xứ này !???
Thư rằng oĐạo lý xưa nay (161)
Lá rụng về cội, cáo quay về nguồn
Dẫu rằng ở Nguỵ héo hon
Lẽ nào tham lợi mưu toan giúp Tề
Mồ cha mả mẹ còn kia
Thế nào cũng phải trở về cố hương
Ngày nay phụ ý Tề vương
Ngày sau Trời sẽ dọn đường cho ta???
Bình rằng oTrí giả trông xa
Một lòng vì nước thật là đáng khen
Chỉ e tôi nịnh vua hèn (171)
Chuyến này về Ngụy khó yên trong ngoài
Trước là cơ hội phí hoài
Sau là khổ luỵ khiến người cười chê
Tốt hơn hãy ở lại Tề !???
Thư cười oKẻ sĩ ngại gì dèm pha
Lương tâm sáng tựa sao sa
Hồ đồ thêu dệt, chẳng qua hồ đồ
Mặc cho thiên hạ mưu mô
Lẽ nào quân tử bo bo lợi mình
Thư này quyết chẳng ham danh (181)
Cũng không hám lợi cầu vinh xứ người
Chí ta, ta đã quyết rồi
Ra tài phụng sự vun bồi quê hương
Lâm Tri kim mã ngọc đường
Sao bằng tiểu tốt Đại Lương cô thành !???
Bình nghe kiên quyết ý tình
Thôi thì may rủi tử sinh mặc trời
Cam lòng bạn hữu có đôi
Cùng về cố quốc buồn vui chung phần
Tề, Nguỵ kết mối tương thân (191)
Sứ đoàn Tu Cổ nhanh chân ra về
Môi răng liên kết chở che
Mới mong ngăn chặn bánh xe nước Tần
Chia tay, vua lại ân cần
Chén quỳnh lưu luyến, tần ngần vó câu
Ban cho hảo tửu trân châu
Đinh ninh từ tạ, mau mau đăng trình.
​

Hàn Sĩ Nguyên
===================
Ngày tháng đong đưa đời gió bụi
Mặc ai xa mã chốn gian trần
Được HAN SI NGUYEN sửa chữa / chuyển vào 23:34 ngày 15/07/2002

LỜI BÀN đoạn 2
1-Thủ pháp phục bút ??o20 viên mãnh tướng???
Khi phái đoàn Tu Cổ chuẩn bị đi sứ nước Tề, người viết đã nhẹ nhàng hạ mấy câu như sau :

Hôm sau vừa rạng bình minh
Một đoàn xe ngựa rời thành Đại Lương
Vó câu trực chỉ viễn phương
Hai mươi mãnh tướng đường đường oai phong (106)​

Đi sứ tất phải có người bảo vệ cho sứ thần và các tặng phẩm vàng lụa, việc 20 viên tướng mạnh đi theo hộ vệ cũng là điều hợp lý. Oai phong cũng là điều hợp lý.
Cái oai phong lẫm liệt ấy thể hiện qua 4 chữ ??ođường đường oai phong???. Chỉ thế thôi nhưng cũng đủ cho thấy đó là 20 con người cao lớn, hùng dũng, hiên ngang qua tầm vóc của thân xác, qua uy nghi của dáng vẻ, qua rực rỡ của y giáp
Chỉ vài câu đơn sơ rồi lảng sang chuyện khác.
Mười một câu sau đó, ở câu 117-120, ta lại bất ngờ gặp lại 20 viên mãnh tướng ấy, nhưng trong một bối cảnh khác, bối cảnh cuộc so tài ở triều đình Tề, cái ??ooai phong??? của 20 viên tướng mạnh ấy nối tiếp như sau :

Hai mươi mãnh tướng theo hầu
Kẻ trước tan tác, người sau quáng quàng
Cọp long móng, cua mất càng
Khôn nhà dại chợ, bẽ bàng lặng thinh​

Thật là bất ngờ.
Đó chính là thủ pháp ??oPhục bút??? : ở đoạn trước nói lướt qua một điều gì đó, tưởng là tầm thường, để rồi ở đoạn khác tiếp nối sau, trở lại điều ấy với những bất ngờ thú vị, thậm chí đảo ngược hoàn toàn tất cả nhãn quan, định kiến trước đó.
Té ra cái oai phong của họ chỉ là như thế mà thôi : ??oKhôn nhà dại chợ !???
Phục bút ??o20 viên mãnh tướng??? như thế nhằm mục đích gì ?
LAMXT xin được trả lời trong một bài bình khác.
===================================
LỜI BÀN đoạn 2 :
2-Sự xuất hiện từ rất sớm của Trịnh An Bình :
Trong Sử ký Tư Mã Thiên và Đông Chu liệt quốc diễn nghĩa, Trịnh An Bình chỉ xuất hiện sau khi Phạm Thư lâm nạn, ra tay cứu sống Phạm Thư, rồi cùng nhau theo Vương Kê sang Tần.
Trong truyện thơ TTUHPT, Trịnh An Bình được HSN cho xuất hiện rất sớm, cùng theo Tu Cổ và Phạm Thư đi sứ nước Tề. Hư cấu như vậy hẳn là phải có lý do chính đáng ?.
Dễ dàng nhận thấy, đoạn phục bút ??o20 viên mãnh tướng ... thua tơi tả???, cốt để đề cao anh mã phu Trịnh An Bình. Và qua anh mã phu tài giỏi này, đối chiếu những điều họ nghị luận với nhau trong vấn đề ??osang Tề??? hay ??ovề Nguỵ???, để khắc hoạ ... người xa phu Phạm Thư vậy.
Tóm lại, việc cho Trịnh An Bình xuất hiện sớm, cũng như việc phục bút ??o20 viên mãnh tướng ... đại bại??? chỉ nhằm một mục tiêu là giới thiệu các nhân vật chính qua hành động cụ thể mà thôi. Đó cũng chính là một kỹ xảo điện ảnh vậy.
H7C - LAMXT
-----------------------------------
Tuý hồ lô đỏ vui bằng hữu
Đả cẩu bổng xanh đả ác tà
Được HONG THAT CONG sửa chữa / chuyển vào 09:50 ngày 19/07/2002

Đôi điều nói thêm về 6 câu thơ (131-136) trong đoạn 2 :
CUỘC CỜ Ở NƯỚC TỀ
Tu Cổ tốc chiến mất quân (131)
Phạm Thư kiên thủ khó phân thắng hoà
Sắp bày địa võng thiên la
Trấn biên mai phục, sơn hà tương thông
Liên hoàn trận, chiếm thượng phong
Kỳ binh tập kích khó mong vãn hồi (136)
***Lúc ban đầu , 6 câu này được viết như sau :
Tu Cổ ba thứ mất quân (131)
Phạm Thư ra trận lại giành tiên cơ
Thế như bão táp mưa sa
Pháo đầu trực chiến, mã hà giáp công
Thông xe tạo thế thượng phong
Tốt đầu xung trận khó mong vãn hồi (136)
***Khi bản UHPT có 6 câu ấy đến tay bác Bảy H7C Hồng Thất Công, bác Bảy đã cho ý kiến như thế này, HSN xin trích nguyên văn để các bạn đọc chơi cho vui :
?oSĩ Nguyên ạ,
Bốn câu ấy (133-136) có thể nói là cực hay, mà đồng thời cũng là ... cực dở !
-Cực hay vì chỉ trong 4 câu đơn sơ ấy, cả tứ đẳng liên quân (Xe-Pháo-Mã-Tốt) đều có mặt, mỗi quân phô diễn một thao tác riêng biệt, mang đủ các thuộc tính đặc trưng của chúng (Pháo đầu công chính diện, mã bàn hà trợ chiến, thông xe liên hoàn, tốt đầu độ hà xung kích), lại nói lên được thế cờ áp đảo (bão táp mưa sa, giành thượng phong) khiến cho cục diện bàn cờ không thể đảo ngược.
Nói tóm lại là chỉ qua 4 câu ấy thôi, người biết đánh cờ có thể hình dung ra được cả một bàn cờ, cả một thế trận vậy. Nói rằng 4 câu ấy cực hay là vì thế.
-Nhưng 4 câu ấy cũng ... cực dở, vì sao chú Nguyên có biết không ? Có lẽ chú đã sơ ý quên mất một điều là bối cảnh cuộc cờ ấy thuộc thời Xuân thu. Cờ thì lúc ấy đã có rồi, nhưng cờ vây thịnh hành, phổ biến, được ưa chuộng nhiều hơn cờ tướng, đặc biệt là ở trong cung đình.
Cờ vây (Vi kỳ) là loại cờ trong đó bàn cờ có 19 đường ngang, 19 đường dọc, không có sông ở giữa, quân hai bên vây bủa, tiêu diệt lẫn nhau, hình thế giống như một cuộc tranh giành giữa 2 lực lượng của cùng một nước
Cờ tướng (Tượng kỳ) là loại cờ trong đó có 9 đường ngang, 9 đường dọc, ở giữa có một giải phân cách 2 nước, gọi là sông, hình thế cuộc cờ này giống như cuộc chiến tranh giữa 2 nước vậy.
Thời Xuân thu thì cờ vây thịnh hành hơn cờ tướng (trái ngược với bây giờ : cờ tướng ưu thế, còn cờ vây gần như đã bị quên lãng hoàn toàn), do đó cuộc cờ trong truyện bàn đến dứt khoát phải là cờ vây (không có sông, không có các quân tứ đẳng chuyên biệt). Như vậy nói Xe pháo mã tốt là ... cực dở, cho mã lên ... hà lại càng thêm dở !
Hơn nữa, trong thực tế lịch sử, đến thế kỷ thứ 13, Thành Cát Tư Hãn Thiết Mộc Chân mới là người đầu tiên sử dụng đến PHÁO. Khái niệm Pháo trong bàn cờ tướng không thể có trước thực tế của xã hội được. Theo lịch sử môn cờ tướng, thì trước kia chỉ có những quân Xe Mã Tốt Thuyền... Mãi đến triều Minh, quân Pháo mới được khai sinh, thêm vào bàn cờ. Và những thế trận nổi tiếng như Bình phong mã, Pháo đầu (Ngũ thất pháo), Liên hoàn giáp mã tấn trung binh, Thuận pháo, chỉ được triển khai rầm rộ từ thời Minh, Thanh mà thôi.
Cho Phạm Thư đánh cờ tướng, đánh trận Pháo đầu, tấn trung binh ... e rằng ... sai lầm nghiêm trọng đó chú Nguyên ạ .....?
Đọc những lời bình ấy của bác Bảy, HSN quả thật đã toát mồ hôi lạnh. Nhận xét đúng quá. Bác Bảy quả là cao kiến ! Còn HSN thì đã sơ xuất, mắc một sai lầm khủng khiếp !
Hậu quả đương nhiên là phải mau lẹ chỉnh sửa lại đoạn ấy, cuối cùng thì có 6 câu như bây giờ :

Tu Cổ tốc chiến mất quân (131)
Phạm Thư kiên thủ khó phân thắng hoà
Sắp bày địa võng thiên la
Trấn biên mai phục, sơn hà tương thông
Liên hoàn trận, chiếm thượng phong
Kỳ binh tập kích khó mong vãn hồi (136)​

Nhân đây, HSN xin một lần nữa cám ơn bác Bảy H7C . Cám ơn vô cùng. Cám ơn về mọi điều bác Bảy ạ
HSN trân trọng
Hàn Sĩ Nguyên
===================
Ngày tháng đong đưa đời gió bụi
Mặc ai xa mã chốn gian trần
Được HAN SI NGUYEN sửa chữa / chuyển vào 18:15 ngày 19/07/2002

Trân trọng cám ơn các bạn thơ :
-Bác Bảy H7C, Bác ChungLyLn, NguPhu đã đóng góp tích cực vào việc hình thành nên Topic này
-Các bạn thơ Thisson, KieuLy, GSK v.v.... đã có lời cổ vũ
HSN chân thành cám ơn
Hàn Sĩ Nguyên
===================
Ngày tháng đong đưa đời gió bụi
Mặc ai xa mã chốn gian trần
Được HAN SI NGUYEN sửa chữa / chuyển vào 18:20 ngày 19/07/2002

Giản chú đoạn 2
1-Khai chầu : (Chầu = trào = triều) : Mở một cuộc hội họp (định kỳ) giữa vua và các quan ở ngay tại cung đình.
2-Bá quan : Trăm quan, các quan
3-Chúa tôi : Vua và các bề tôi
4-Quốc sự luận bàn : Thảo luận, bàn bạc về các sự kiện quan trọng trong nước
5-Yêu sách : Đòi hỏi những điều quá đáng, khó thực hiện
6-Quốc thành :
1-Kinh thành, thủ đô của một nước;
2-Các thành trì trong nước
7-Lũ sói lang : bọn người độc ác như chó sói, chỉ chực phanh thây xẻ thịt người khác
8-Cự tuyệt : Từ chối dứt khoát
9-Lân quốc : Nước láng giềng
10-Hỗ tương : lẫn nhau; giúp đỡ cho nhau
11-Sách lược hợp nhất, song phương đồng hành : Hai nước có chung một chính sách (đối ngoại), thống nhất cùng nhau hành động , cùng đi chung đường với nhau.
12-Thuyết minh : giải thích, trình bày cho rõ ràng một vấn đề nào đó
13-Rắp [đường Đông du] : chuẩn bị sẵn trong đầu [mọi cách thức, mọi đường lối sẽ thực hiện khi đi sang Tề]
14-Hành trang : hành lý, vật dụng mang theo khi đi đường
15-Cân phân : Tính toán tỉ mỉ, chi tiết, rõ ràng, kỹ lưỡng
16-Đăng trình : Lên đường, bắt đầu một chuyến đi
17-Mấy thu đông : Mấy năm
18-Điêu luyện : Cực khéo, cực giỏi
19-Mã phu : Người chăn dắt ngựa
20-Viễn phương : Phương xa
21-Mãnh tướng : Tướng mạnh
-------------------------
22-Điệp văn : văn thư, văn kiện chính thức của nước này gửi cho nước kia, nhằm thông báo một sự kiện quan trọng, hoặc giới thiệu một người nào đó đảm nhận một nhiệm vụ chính thức được phân công. Từ hiện đại gọi là ??othông điệp???, ??oquốc thư???, ??ouỷ nhiệm thư???.
23-Dịch trung : ( = quán dịch, dịch quán, dịch đình, dịch đường) : Nơi dành riêng cho các đoàn khách nước ngoài nghỉ ngơi khi đi sứ . Từ hiện đại là ??oNhà khách ngoại giao đoàn???, ??oLễ tân phủ???.
24-Quáng quàng : Cuống cuồng lên vì tối mắt tối mũi, không còn phân biệt được đông tây nam bắc gì nữa.
25-Nổi trận lôi đình : nổi giận đùng đùng. Ngày xưa ở chốn công đường, khi các quan phụ mẫu nổi cơn tức giận, thường quát tháo ầm ầm như sấm như sét, khiến dân đen thất kinh hồn vía, vì thế mới gọi là ??onổi trận lôi đình???. Công đường, nơi xử án, cũng được gọi là ??osân lôi đình??? vì lẽ ấy.
26-Thử xem trí giả hiền ngu : Thử xem xem những người mưu trí, giỏi hay là dở. (Hiền : giỏi, có tài có đức - Ngu : kém cỏi, vụng dại, ít tài thiếu đức - Trí giả : Người có mưu trí, người có học thức)
27-Danh kỳ : Những người đánh cờ giỏi, nổi tiếng.
28-Tốc chiến : đánh nhanh, đánh ào ạt, mục đích muốn thắng nhanh.
29-Kiên thủ : Kiên trì, kiên cường phòng thủ. Thủ ráo riết, chắc chắn, kín kẽ, không để lộ ra sơ hở nào cho đối phương khai thác.
30-Địa võng thiên la : Những tấm lưới bủa giăng khắp trên trời dưới đất, không cho người và chim chóc, muông thú ra thoát. Ý là :???xiết chặt vòng vây???.
31-Trấn biên mai phục - Mai phục : Giấu quân, không lộ diện, nhằm đánh bất ngờ, mãnh liệt vào đối phương - Trấn biên : Những vùng biên cương, biên giới, vùng hoang vắng hiểm trở, xa nơi kinh thành.
32-Sơn hà tương thông : Núi và sông thông được với nhau. Ý nói các vùng trong nước đều dễ dàng qua lại, tiếp ứng, cứu viện cho nhau.
33-Liên hoàn trận : Một trận thế trong đó các thành phần quân đội tham gia đều giữ được mối dây liên kết chặt chẽ, sẵn sàng ứng cứu cho nhau, không có thành phần nào bị cô lập, tách rời ra khỏi tổng thể.
34-Thượng phong : Thế trên gió, thế xuôi gió; Nghĩa là ??othế thuận lợi???.
35-Kỳ binh :
-Chính binh là quân dàn trận đánh thẳng vào chính diện trận địa đối phương.
-Kỳ binh là quân đánh bất ngờ, từ một hướng phụ không ai ngờ, đột nhiên tham chiến.
36-Tập kích : Từ xa, tiến đến đánh bất ngờ vào địch quân
37-Vãn hồi : Cứu vãn lại một cái đã thua, đã hỏng, đã mất.
38-Thượng quốc : Nước lớn hơn, nước mạnh hơn.
39-Thất cơ : Mất thời cơ, mất tiên cơ, mất thế chủ động, mất ưu thế thuận lợi.
40-An dân, quốc sách, binh cơ : Ba vấn đề lớn của một quốc gia, những sách lược để yên dân, trị nước, tổ chức quân đội.
41-Vấn nạn : Những câu hỏi khó đáp, khó giải quyết; những vấn đề đau đầu, câu hỏi đố nhằm làm cho người ta phải bế tắc.
42-Kinh tâm : Hoảng sợ đến nỗi tim đập huỳnh huỵch.
43-Ứng đối : Tuỳ theo, nương theo người ta mà có cách đối đáp thích hợp với hoàn cảnh, với tình thế lúc ấy.
44-Giải trừ : Gỡ bỏ, giải thoát
45-Định quốc an dân : Làm cho dân được yên ổn sinh sống, nước được thái bình thịnh trị.
46-Dụng binh : Dùng binh, cầm quân đánh trận.
----------------------------------
47-Nghinh phong : Đón gió. Đoán trước cơ hội tốt của thời thế mà có cách xử lý thích hợp, mục đích thu được ích lợi nhất cho mình.
48-Cơ cực hàn vi : Đói lạnh, khổ sở.
49-Lượng bao dung : lòng độ lượng, rộng mở, biết tha thứ, không chấp nê, bắt lỗi người khác.
50-Đạo lý : Lẽ phải, đường ngay . Những chuẩn mực đạo đức trong xã hội mà con người phải theo, để xứng đáng gọi là ??ongười???
51-Cáo quay về nguồn : Do câu tục ngữ ??oCáo chết ba năm quay đầu về núi???, cũng giống như câu ??oLá rụng về cội???, đều có chung một ý là ??ocon người phải biết đến cội nguồn, không được quên gốc tích cũa mình???
52-Cố hương : Làng cũ, quê cũ - Cố quốc : Nước cũ.
53-Trí giả : Người có tri thức, có mưu trí, có hiểu biết, có học.
54-Hồ đồ thêu dệt, chẳng qua hồ đồ : Những người thêu dệt chuyện một cách hồ đồ nhằm nói xấu người khác, chẳng qua chỉ chứng tỏ bản thân họ là người hồ đồ mà thôi
(Hồ đồ : Hàm hồ, bừa bãi, nói lấy được, đặt chuyện không cần biết đến lẽ phải)
55-Quân tử : Người tốt, người hiền, người vị tha bao dung (phản nghĩa của ??oTiểu nhân??? là ??okẻ nhỏ mọn, ích kỷ???)
56-Cầu vinh : mưu toan tìm lấy sự vẻ vang, mưu lợi cho bản thân
57-Kim mã ngọc đường : Nhà bằng ngọc, ngựa bằng vàng. Ý nói nhà cao cửa rộng, giàu có, quyền thế.
58-Tiểu tốt : Lính quèn, người tầm thường không có vai vế gì trong cộng đồng.
59-Cô thành : Thành luỹ đơn lẻ, không ai trợ giúp.
60-Tử sinh : Chết và sống.
61-Tương thân : thân nhau, hoà hoãn với nhau, thân thiết với nhau.
62-Chén quỳnh : tức ??ochén quỳnh tương??? = chén rượu.
63-Hảo tửu trân châu : Rượu ngon, ngọc quý.
64-Đinh ninh từ tạ : Cám ơn, nhưng nhất định khăng khăng từ chối, không nhân.
NguPhu
Được Ngu Phu sửa chữa / chuyển vào 18:39 ngày 15/07/2002

Chia tay, vua lại ân cần
Chén quỳnh lưu luyến, tần ngần vó câu
Ban cho hảo tửu trân châu
Đinh ninh từ tạ, mau mau đăng trình.
-----------------------------------------------------
-3-
KẺ ÁC ĐỒNG MƯU
Ba hôm về đến Ngụy thành
Đại phu đến trước sân đình báo công
Liên minh, ước đã lập xong (201)
Từ nay hai nước dốc lòng giúp nhau
Kể ra vấn nạn trước sau
Những lời đối đáp vơ vào bản thân
Vua khen oĐáng mặt hiền thần
Không làm xấu mặt quả nhân xứ người
Tài như khanh, chẳng mấy ai
Cố công ra sức vun bồi quốc gia
Nay ban gấm vóc ngọc ngà
Tước thăng ba cấp, gọi là thưởng công???
Tu Cổ hết sức vui mừng (211)
Vội vàng sửa lễ hiến dâng quan thầy
Ngụy Tề tướng quốc xưa nay
Nhiều phen bênh vực, bao ngày chở che
Quyền to, lại rất khắt khe
Lễ không ra lễ, có bề hại thân
Thày trò một lũ quyền thần
Hiền tài xa lánh, gian nhân kéo bè
Mặc cho nhà nước suy vi
Đàn ca múa hát phủ phê sáng chiều
Sinh linh nhà dột cột xiêu (221)
Thiên tai nhân họa đủ điều thê lương
Cùng đinh trăm họ thảm thương
Riêng quan tướng quốc trọn đường vui say.
Bấy giờ Tu Cổ ghen tài
Nhớ khi mất mặt trước ngai vua Tề
Thẹn mình thua gã đánh xe
Bừng bừng lửa giận, mê mê oán hờn
Nghĩ ra kế độc mưu gian
Chẳng e ngậm máu, chỉ toan phun người
Vòng ngà xuyến ngọc mười đôi (231)
Rượu ngon, gấm tốt, vàng mười trăm cân
Trước là tỏ dạ báo ân
Khom lưng ton hót, thập phần hổ ngươi
Sau là nhân lúc vắng người
Dèm rằng họ Phạm có lời khinh khi :
-??oChê bai tướng quốc ngu si
Ham ăn của đút, giỏi nghe nịnh sàm
Tài năng như trẻ lên năm
Hung hăng, thô lỗ, cuồng dâm, ác tà
Một tội này, đã khó tha (241)
Lại còn thêm tội gian ngoa thông Tề
Bạc vàng chất đống đầy xe
Nhận nhiều châu báu toan bề vinh thân
Bao nhiêu bí mật quốc quân
Hẳn là bán rẻ chiếm phần lợi tư
Quan binh trông thấy ngờ ngờ
Rành rành tang chứng, sờ sờ điêu ngoa
Không tin cứ việc xét tra???
Ngụy Tề nghe nói thoắt đà ứa gan
Lửa đâu thiêu đốt tâm can (251)
Đùng đùng nổi giận, oang oang thét gầm
Định cho bắt đứa ác nhân
Đem về xử tội trước sân lôi đình
Tu Cổ vội vã tấu trình :
-??oViệc này việc nhỏ, nhục hình là xong
Tối nay mở tiệc mừng công
Bá quan văn võ tiệc tùng vui chơi
Phạm Thư tất đón đưa tôi
Bấy giờ giữa tiệc đông người khảo tra
Trước là diệt đứa gian tà (261)
Sau là đủ mặt bách gia trông vào
Một đòn dằn mặt vương hầu
Trị cho tiệt giống cơ cầu dèm pha
Từ nay ai dám khinh ta ????
Ngụy Tề đắc chí khen là mưu cao
Lệnh cho sắp đặt trước sau
Trong lo yến tiệc, ngoài mau đi mời
Lại cho chuẩn bị đòn roi
Gông cùm, kìm kẹp, nước sôi, lửa hồng
Dự mưu trị đứa gian hùng (271)
Để cho những kẻ hai lòng khiếp oai.
Nói về họ Phạm thảo ngay
Đâu ngờ lửa bén chân mày mà lo
Ung dung đọc sách ngâm thơ
Vàng cho chẳng cất, bạc cho chẳng màng
Bỗng dưng cảm thấy hoang mang
Tâm tư xao xuyến, can tràng phân vân
Sục sôi như nước đến chân
Mắt môi bứt rứt, tinh thần nôn nao
Đi ra thôi lại đi vào (281)
Lòng buồn man mác, dạ sầu miên man
Tay nâng chén rượu thở than
Môi khô miệng đắng, tiếng đàn ngẩn ngơ
Tai to vạ lớn sẵn chờ
Lá vàng trước gió đong đưa phương nào ?
Lục bình trôi dạt về đâu ?
Ai hay gió thảm mưa sầu chờ ai ?
​

Until weekend, please
Hàn Sĩ Nguyên
===================
Ngày tháng đong đưa đời gió bụi
Mặc ai xa mã chốn gian trần

GIẢN CHÚ đoạn 3
1-Hiền thần : bề tôi hiền, giỏi, có tài có đức.
2-Quả nhân : (cũng như ??oquả vương???, ??ocô gia???) đều là những tiếng tự xưng một cách nhún nhường, khiêm tốn của vua chúa. Ý nói mình là người kém tài thiếu đức nên lúc nào cũng hiu quạnh, đơn độc (cô, quả), không có ai giúp đỡ, phò tá.
3-Quan thầy : Người đỡ đầu, quan trên trực tiếp nâng đỡ, che chở.
4-Tướng quốc : Chức quan đầu triều thời xưa. Lục quốc (Triệu, Nguỵ, Hàn, Yên, Tề, Sở) đều gọi là Tướng quốc. Riêng Tần gọi là Thừa tướng. Các chức danh này đều tương đương như ??oThủ tướng??? ngày nay.
5-Quyền thần : bề tôi chuyên quyền, lấn át quyền của vua.
6-Suy vi : (cũng như suy vong, suy tàn, suy thoái) : càng lúc càng yếu kém dần, thoái hoá dần, dẫn tới sụp đổ.
7-Phủ phê : tràn trề, thừa mứa
8-Sinh linh : mọi người và mọi con vật, thường được hiểu như ??onhân dân thấp cổ bé miệng???
9-Thiên tai nhân hoạ :
-Thiên tai : tai hoạ do trời đem lại (Hạn hán, lũ lụt, bão tố, động đất, dịch bệnh v.v...)
-Nhân hoạ : tai hoạ do con người gây ra (Chiến tranh, phá huỷ môi trường sống ...)
10-Thê lương : thảm thiết
11-Cùng đinh : (Đinh : người dân, người thanh niên)
-Cùng đinh : dân cùng, dân nghèo khổ, hết đường sinh sống
-Bạch đinh : người tay trắng, không có phương tiện lao động, sản xuất
-Thuế đinh : Thuế đánh theo đầu người
-Tráng đinh : thanh niên khoẻ mạnh
12-Trước ngai vua Tề : (Ngai : Chiếc ghế vua ngồi) : Trước mặt vua quan nước Tề
13-Mê mê : Dây dưa không dứt
14-??oChẳng e ngậm máu, chỉ toan phun người??? : (E = sợ, ngại ??" Toan : toan tính, dự định)
Do câu tục ngữ : ??oHàm huyết phún nhân, tiên ô ngã khẩu??? nghĩa là ??oNgậm máu phun người, trước bẩn miệng mình???. ??oNgậm máu phun người??? có nghĩa là ??ovu cáo, nói xấu, bày đặt chuyện làm tổn thương người khác???
15-Xuyến : loại vòng trang sức, chuyên đeo ở cổ tay, thường là có bản mỏng và dẹp.
16-Vàng mười : vàng ròng, vàng nguyên chất, vàng tốt nhất.
17-Báo ân : Đền ơn, trả ơn.
Những câu tục ngữ liên quan :
-Thi ân bất cầu báo : Làm ơn cho người, chẳng mong người đền đáp lại.
-Dĩ oán báo ân : Lấy oán trả ơn
-Cứu vật vật trả ân; cứu nhân nhân trả oán (thông thường : ơn, nhơn)
18-Hổ ngươi : Xấu hổ, nhục nhã, thẹn thùng.
19-Nịnh sàm : nói càn nói bậy, không đúng sự thực, cốt để lấy lòng người trên, quan trên.
20-Thông Tề : lén lút liên hệ với nước Tề, làm tay sai cho Tề.
21-Ứa gan : Tức căm gan, tức phát điên lên được.
22-Tâm can : Tim và gan; nghĩa rộng là ??olòng dạ, trong lòng, trong bụng???
23-Sân lôi đình : nơi xử án của các quan.
24-Nhục hình : hình phạt đánh đập vào xác thịt.
25-Khảo tra : dùng hình phạt nặng nề đánh vào thân xác , buộc người ta phải khai, phải cung xưng.
26-Bách gia : trăm nhà, nhiều người
27-Tiệt : hết sạch, hết nhẵn
28-Đắc chí : (cũng như đắc ý) thích chí, khoái ý, vừa lòng
29-Đứa gian hùng : kẻ gian dối nhưng khôn ngoan, khéo léo, nhiều mưu mô, dễ dàng qua mắt, đánh lừa được mọi người.
30-Kẻ hai lòng : kẻ phản phúc, người ??ođứng núi này, trông núi nọ???, ??oăn cây táo, rào cây ... thầu dầu???
31-Thảo ngay : người thẳng thắn, có lòng tốt.
32-Lửa bén chân mày : Do câu tục ngữ ??oNhư lửa cháy mày??? (Mày : lông mày, chân mày), ??oNhư nước đến chân??? (Nước = nước lũ), đều có nghĩa là có việc quan trọng, nguy cấp, gây ra tổn thương nhanh chóng
33-Can tràng : gan ruột
34-Lục bình : Bèo (xanh), bèo trôi nổi trên sông.
NguPhu

LỜI BÀN đoạn 3
1-Hai cách cư xử
Ở đoạn cuối phần 2, khi tiễn chân phái đoàn Nguỵ sứ ra về, vua Tề đã tỏ lòng trân trọng, quý mến Phạm Thư, ban cho nhiều tặng vật

Chia tay, vua lại ân cần
Chén quỳnh lưu luyến, tần ngần vó câu
Ban cho hảo tửu trân châu
Đinh ninh từ tạ, mau mau đăng trình.​

Kẻ góp nhiều công lao có tính quyết định đến đại cuộc ??oliên minh Tề-Nguỵ??? là Phạm Thư lại chỉ ??oĐinh ninh từ tạ ...???, rồi sau đó thì ??omau mau đăng trình???
Trong khi đó ở đầu phần 3, lúc vua Nguỵ khen thưởng, gã bất tài vô tướng Tu Cổ lại có một cách xử sự khác hẳn.
Trước hết là nhận vơ phần công lao của kẻ khác về mình :

Kể ra vấn nạn trước sau
Những lời đối đáp vơ vào bản thân​

Kế đến là ưỡn ngực ra, vênh vang nhận lãnh những lời ngợi khen, cũng như những tặng vật quý giá vua Nguỵ hàm hồ ban thưởng :

Vua khen oĐáng mặt hiền thần
Không làm xấu mặt quả nhân xứ người
Tài như khanh, chẳng mấy ai
Cố công ra sức vun bồi quốc gia
Nay ban gấm vóc ngọc ngà
Tước thăng ba cấp, gọi là thưởng công???
Tu Cổ hết sức vui mừng (211)
Vội vàng sửa lễ hiến dâng quan thầy​

Quả là hai cách cư xử trái ngược hoàn toàn, việc tuy nhỏ nhưng cũng đủ để phơi trần tâm địa, bản chất hai con người ấy khác nhau, khác nhau xa lắm vậy.
H7C - LAMXT
-----------------------------------
Tuý hồ lô đỏ vui bằng hữu
Đả cẩu bổng xanh đả ác tà

LỜI BÀN đoạn 3
2-Tu Cổ, một biểu tượng của kẻ tiểu nhân vô sỉ .
Chúng ta hãy điểm qua nhân cách của đại phu Tu Cổ :
-Về mặt khả năng : đó là một con người nhạy bén, biết tận dụng kẻ dưới, khai thác rút tỉa lấy những tinh hoa của người ta, mưu ích cho ... bản thân mình ! Qua 2 câu :

Đón đưa Tu Cổ đại phu
Việc công góp ý, việc tư lo lường (52)???​

Ta thấy Phạm Thư không chỉ là một gã xa phu đưa đón chủ bình thường, mà còn kiêm nhiệm nhiều chức năng lo liệu, kế hoạch, cố vấn cho họ Tu nữa. Hẳn là cái kế hoạch ??oliên minh Tề Nguỵ??? cũng chẳng phải họ Tu đủ tài nghĩ ra đâu !
Ngay cả khi đi sứ nước Tề, Tu Cổ cũng không quên đem theo cái gã đánh xe ??ođa năng, đa nhiệm??? ấy

Đem theo cả gã xa phu
Trước là giong ngựa sau nhờ trí mưu (88)​

-Về cá tính riêng, đó là một con người bộp chộp, nóng nảy, chỉ muốn thành công ngay, điều ấy thể hiện qua cách đánh cờ :

Tu Cổ tốc chiến mất quân (131)​

Khi gặp gian nan, khó khăn thì hoảng hốt, thậm chí tê liệt, hết biết cách đối phó :

........................., sững sờ kinh tâm
Mồ hôi Tu Cổ tuôn dầm
Rành rành có miệng hóa câm bao giờ (144)​

-Về bản chất, đó là một kẻ tiểu nhân hèn mọn, ganh hiền ghét ngỏ, ngoài mặt thì ra vẻ tử tế, nhưng trong lòng chất chứa nọc độc, sẵn sàng hại người bằng đủ mọi hình thức :

Miệng Cổ không ngớt ngợi khen
Lòng Tu đố kỵ ghét ghen chất chồng (58)​

Thẹn mình thua gã đánh xe
Bừng bừng lửa giận, mê mê oán hờn
Nghĩ ra kế độc mưu gian
Chẳng e ngậm máu, chỉ toan phun người (230)​

-Về tâm địa, đó là một kẻ đê tiện, vô sỉ, nhận vơ tranh công của người, đắc chí vênh vang khi được ban thưởng, dẫu rằng bản thân y cũng thừa biết mình chẳng có một chút công cán gì :

Kể ra vấn nạn trước sau
Những lời đối đáp vơ vào bản thân (204)
Tu Cổ hết sức vui mừng
Vội vàng sửa lễ hiến dâng quan thầy (212)​

-Về thủ đoạn hành động : giỏi kéo bè kéo cánh, núp bóng quan thầy, hình thành đảng nịnh, mưu cầu vinh hoa, lợi ích cá nhân, bất chấp cảnh khổ của dân, bất chấp thế suy của nước, lại giỏi tài dèm pha, thóc mách, dựng chuyện ngọt xớt, miệng lưỡi nanh nọc :

Thày trò một lũ quyền thần
Hiền tài xa lánh, gian nhân kéo bè
Mặc cho nhà nước suy vi
Đàn ca múa hát phủ phê sáng chiều (220)
Trước là tỏ dạ báo ân
Khom lưng ton hót, thập phần hổ ngươi
Sau là nhân lúc vắng người
Dèm rằng họ Phạm có lời khinh khi :
-??oChê bai tướng quốc ngu si
Ham ăn của đút, giỏi nghe nịnh sàm
Tài năng như trẻ lên năm (239)​

Chúng ta sẽ còn gặp lại nhân vật này ở các chương sau.
Tóm lại, đây là một nhân vật xấu xa trong số các nhân vật phản diện (Tu Cổ, Nguỵ Tề, Tuyên thái hậu, Triệu Quát v.v...) nhưng được khắc hoạ rất lý thú vậy.
H7C - LAMXT
-----------------------------------
Tuý hồ lô đỏ vui bằng hữu
Đả cẩu bổng xanh đả ác tà