Tiến tới kỉ niệm 31 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước-Đại thắng mùa xuân 1975

Chương 29: Sóng đồng bằng
Từ sau khi mất Xuân Lộc, Sài Gòn trực tiếp bị uy hiếp, Mỹ Thiệu đã nghĩ đến việc di chyển thủ đô về Cần Thơ. Địa hình ở vùng đồng bằng sông Cửu Long rất thuận lợi cho việc phòng thủ, với hệ thống sông ngòi chằng chịt, khó triển khai lực lượng lớn, nhất là khi có nhiều binh chủng hợp thành. Lực lượng đối phương hãy còn đông, và sẵn có kho người kho của dồi dào, vật chất kỹ thuật đầy đủ, có thể đảm bảo cho một cuộc cầm cự lâu dài để mặc cả với ta.
Chỉ nói riêng về thị xã Cần Thơ, trên một địa bàn không rộng lắm, địch đã tổ chức phòng thủ, tập trung đến 5 trung đoàn chủ lực, 4 của sư đoàn 21 và 1 của sư đoàn 7; toàn bộ lực lượng địa phương, thiết giáp, cùng với một số khá lớn máy bay,tàu chiến, từ Đông Dương-Biên Hoà kéo theo về, đặt dướ sự chỉ huy trực tiếp của bộ tư lệnh sư đoàn 21. Chúng lấy lộ Vòng Cung làm cái vỏ rất cứng đẻ bảo vệ chõt này.
Trung tuần tháng 4 năm 1975, Quân khu 9 đã dùng sư đoàn 4, vượt lộ Vòng Cung, định đánh sâu vào Trà Nóc, Lộ Tẻ, Bình Thuỷ nhưng nửa chừng phải rút ra. Địch vội vàng đưa quân ra bịt cửa đột phá. Toàn bộ trung đoàn 10 bị kẹt bên trong lộ, buộc phải đánh phản kích suốt mấy ngày mới ra được.
Đến cuối tháng 4, trên toàn bộ chiến trường, địch đã tơi tả, rã rời, nhưng riêng ở vùng đồng bằng, so sánh lực lượng quân sự đơn thuần, ta vẫn chưa có ưu thế mạnh hơn. Không như ở Khu 5, mặc dù địch đang trên đà sụp đổ, nhưng ở đồng bằng, chưa có trận đánh nào thôi động, mà cũng chẳng như ở miền Đông, có đại quân ở ngoài ùn ùn kéo vào để làm thay đổi lực lượng. Vì vậy cho nên đối phương còn giữ được tinh thần chiến đấu. Hơn nữa, họ đã hết đuờng chạy trốn, nên rất có thể có những thủ đoạn liều mạng, điên cuồng. Cũng có ý nghĩ cho rằng, một khi Sài Gòn-Gia Định đã được giải phóng, ta sẽ có điều kiện đưa xuống đồng bằng một vài binh đoàn, nghiền nát kẻ địch, huỷ diệt một số thị xã là xong. Bắt tay vào làm kế hoạch tác chiến mới thấy không dễ dàng gì. Muốn làm như vậy, phải mất một thời gian khá lâu, vì phải đưa những binh đoàn nặng nề, vượt qua vùng đồng bằng, mênh mông, bát ngát, chằng chịt sông ngòi, mà chỉ có một con đường độc đạo xuyên suốt là quốc lộ 4. Mấy tháng qua, số đồn bót, chi khi, phân chi khu, bị diệt cũng nhiều nhưng số còn lại, tính đếnngày 29 tháng cũng không ít: nhiều như Trà Vinh cũng còn đến gần 400, ít như Cần Thơ cũng còn trên 100. ?oNghiền nát? cho hết những đồn bót này, ai dám bảo là chuyện ngày một ngày hai? Vả lại, trong giai đoạn này ở đồng bằng sông Cửu Long không cần phải phá tan các thành phố mới gọi là chiến thắng trọn vẹn và triệt để, và thực tế chiến trường cũng không đòi hỏi phải có hành động đó.
Nắm vững quy luật của chiến tranh nhân dân, tiến công và nổi dậy, nổi dậy và tiến công, toàn bộ vùng đồng bằng sông Cửu Long đã được giải phóng theo một phương thức hoàn toàn khác, vừa nhanh chóng nhất, triệt để nhất, thương vong ít nhất và ít đổ vỡ nhất. Cũng như các nơi khác, trong thời gian vừa qua vừa đánh địch lại vừa xây dựng, lực lượng vũ trang ở đồng bằng đã lớn mạnh lên rất nhiều. Đặc biệt từ trung tuần tháng 4 trở đi, đã có những bước tiến nhảy vọt. Trong 7 tỉnh: Cà Mau, Rạch Giá, Cần Thơ, Bạc Liêu, Trà Vinh, Vĩnh Long, Long Châu Hà đã có 23 tiểu đoàn tỉnh, quân số đầy đủ; nhiều huyện cũng thành lập được tiểu đoàn; ngoài ra còn tổ chức thêm 60 đại đội huyện. Nhưng điều đáng nói lên là lực lượng chính trị cũng thi đua lớn lên, càng nhanh hơn gấp bội. Cũng trong một thời gian, lực lượng này đã tăng lên gấp 10 lần, và đến những ngày cuối tháng, thì phải nói đến gấp trăm nghìn lần. Chất lượng lãnh đạo cũng khác trước rất nhiều. Nhiều cán bộ, đảng viên, đoàn viên được đưa về nằm ngay trong nội ô các thị xã: cơ sở binh vận phát triển cực kỳ nhanh.
Đứng trước tình hình nói trên, mặc dù kế hoạch trong tháng 4, thay đi đổi lại nhiều lần, nhưng không hề gây khó khăn thêm cho dưới mà trái lại, càng làm cho cấp dưới vững tin hơn. Lúc đầu, dự kiến diệt vài ba thị xã-mở đầu là Vị Thanh-đánh quỵ sư đoàn 21, chỗ dựa chủ yếu của đối phương ở vùng đồng bằng, đẻ gây thoi động mạnh, tạo điều kiện cho việc giải phóng vùng nông thôn. Tiếp đến, lại có chủ trương khác; cùng nổi dậy đồng loạt. Và đến nay, thì lại được giao nhiệm vụ cho chủ lực: trực tiếp phối hợp với chiến dịch Hồ Chí Minh, khống chế hoàn toàn sân bay Trà Nóc, giải phóng và làm chủ hoàn toàn một đoạn quốc lộ 4, từ Cần Thơ đến Vĩnh Long, không để cho một đơn vị nào của địch rút về cứu nguy cho Sài Gòn-Gia Định; cũng không để cho một tên nào ở Sài Gòn-Gia Định chạy về. Trong toàn vùng, phát động một cao trào tc và nổi dậy mạnh mẽ, quyết liệt, đều khắp, kết hợp chặt chẽ cả ba mũi, bằng nhiều hình thức mọi sáng kiến nhằm thực hiện mục tiêu xã giải phóng xã, huyện giải phóng huyện, nhằm làm tê liệt chính quyền, phá rã quân đội Cộng hoà đi đến xoá bỏ hoàn toàn. Một bầu không khí tiền khởi nghĩa hừng hực dấy lên khắp cả vùng đồng bằng. Mọi nơi, ngày cũng như đêm, ngày sau cao hơn ngày trước, một thôn cũng nổi dậy, một người cũng đứng ra trực diện đấu tranh.
Ở Cần Thơ, Nguyễn Khoa Nam tổ chức phòng thủ với một lực lượng khá lớn như đã nói trên. Ông ta còn huy động thêm trên dưới 50 phần trăm bính lính ở các cơ quan ra giữ các đồn, nhà cao tầng. Trong khi đó, chính ngay trong nhà của ông ta, trong nhà truyền tin của vùng 4 và của tiểu khi trong trại nhập ngũ số 4, ty an ninh, trong lực lượng giang đoàn, hải đoàn xung phong, trong đội bảo vệ đài phát thanh, trong các khám giam nhà tù, chính trị, trong nhà máy điện v.v? hàng nghìn cán bộ, cơ sở binh vận hoạt động gần như công khai, dưới sự chỉ huy trực tiếp của thành uỷ, ở ngay trong nội ô. Đêm 29 tháng 4, trong lúc lực lượng vũ trang tiến công ở ngoại vi thị xã, áp sát sn Trà Nóc, thì ở bên trong, quần chúng ở các phường Hưng Lợi, Hưng Phú, Hưng Nghĩa, An Binh, nổi dậy giành chính quyền, phá khám, giải thoát trên 1.000 tù chính trị, để thành lập ngay tiểu đoàn chiến thắng, chiếm giữ một số mục tiêu, 3.000 thanh niên bị bắt lính cũng bung ra, phối hợp với lực lượng quần chúng, rầm rộ xuống đường. Vừa bị áp lực của lực lượng vũ trang, vừa bị tác động của quần chúng, địch ở Trà Nóc tan rã, mở cửa để đưa lực lượng ta vào thành phố, phối hợp với cơ sở binh vận, chiếm và giữ đài phát thanh và truyền đi các lệnh của uỷ ban khởi nghĩa thị xã. Chẳng ai thèm chú ý đến mệnh lệnh cuối cùng của Nguyễn Khoa Nam: ?oNgừng bắn tại chỗ, nhưng nếu bị tiến công thì chống trả?. Chết đến nơi rồi mà ông ta vẫn còn ngoan cố bàn kế hoạch chống lại cách mạng. Toàn bộ sư đoàn 21, từ cán bộ đến binh lính, đã vứt súng, cởi áo và tự động về nhà tựl úc nào. Nhìn ra bốn chung quanh chả thấy ai theo, ông ta phải tìm con đường tự sát.
Tại Trà Vinh, nửa đêm 29 tháng 4, lực lượng quân sự bắt đầu tiến công, đánh chiếm một số nơi trong thị xã, có mũi đã áp sát nhà tỉnh trưởng. Ta bắc loa phóng thanh kêu gọi đồng bào đứng lên giành chính quyền. Tám đồn ở ấp Tri Tân B đầu hàng cùng một lúc. Mờ sáng hôm sau, bức hàng thêm 7 đồn, giải phóng hoàn toàn ấp Tri Tân A và Tân Phương. Một chị phụ nữ, tay không và một cán bộ người Khơme, đứng lên vận động 60 lính ở sân bay đầu hàng. Cãt sôi nổi khí thế đấu tranh. Hơn hai vạn rưởi người, hàng trăm sư sãi, rầm rộ xuống đường, xông vào các trại lính, tranh thủ, lôi kéo binh lính, cô lập sĩ quan, phá ra từng mảng địch, tạo thế cho mũi quân sự phát triển. Cờ nửa đỏ nửa xanh, tung bay trên khắp phố phường. Đến gần trưa, lực lượng quần chúng từ các ngả ập vào toà hành chính, nhà tỉnh tưởng, buộc đối phường đầu hàng. Hai tiểu đoàn bảo an bị giải giáp tại chỗ ngay tức khắc.
Cuộc nổi dậy ở thị xã Bạc Liêu lại mang một sắc thái khác. Từ nửa tháng nay, ta đã tranh thủ tiếp xúc với tỉnh trưởng và các trưởng ty cảnh sát, tham mưu trưởng tiểu khu. Đến ngày 28, lực lượng chính trị đã phá rã hạ tầng cơ sở trong thị xã, một số người ra mặt ngoan cố muốn đàn áp, nhưng thực hiện không được. Tỉnh trưởng dần dần nghe ra lẽ phải, chịu giao xe cho ta đi làm công tác vận động quần chúng. Thấy ông ta còn chần chừ, muốn chờ lệnh trên, chưa chịu giao chính quyền cho Cách mạng, tỉnh uỷ một mặt gửi một tối hậu thư, mặt khác huy động lực lượng chính trị của huyện Vĩnh Lợi, tiến vào thị xã. Đoàn người biểu tình, người già, phụ nữ đi trước trẻ con kéo theo vào xe đạp, xe honda đầy đường, giương cao các biểu ngữ, vừa hăm dọa, vừa cô lập bọn cầm đầu. Nhân lúc chúng hoang mang, ta chiếm luôn dinh tỉnh trưởng, ty ngân khố, ty thông tin, chiêu hồi và bắt địch phải tập trung xe, rước lực lượng của ta vào thị xã.
Rất mực ngoan cố là bọn địch ở Bến Tre. Sáng ngày 30 tháng 4, chúng còn điên cuồng tung 4 tiểu đoàn bảo an đi giải toả Lương Quới ở vùng ven thị xã. Thậm chí, mãi đến trưa, khi được tin Dương Văn Minh đầu hàng, tỉnh trưởng còn hô hào binh lính tử thủ. Địch ở các phân chi khu,chi khu vẫn còn chống trả với ta quyết liệt. Cho đến chiều, các lực lượng vũ trang, chính trị đã tiến công hầu hết các đồn bốt, các căn cứ quan trọng ở các huyện và hàng loạt đồn đồn ở ven thị xã. Trước áplực mạnh mẽ của gia đình binh sĩ, cơ sở nội chiến và khí thế của quần chúng, bọn sĩ quan, nhân viên nguỵ quyền lần lượt rời bỏ hàng ngũ. Đến đêm tỉnh trưởng ngoan cố cũng chuồn mất. Sáng ngay 1 tháng 5, số còn lại chịu chấp nhận đầu hàng.
Ở những nơi xa xôi như các đảo, nơi không có người như ở các đảo Sinh Tồn, Nam Yết, cấp trên đã đưa lực lượng ra chiếm lĩnh thì chẳng nói làm gì, đến những nơi như Côn Sơn, Phú Quốc, từng bị cách ly với thế giới bên ngoài, anh emtù nhân, cũng tự mình đứng lên phá tan xiềng xích, giành lấy chủ quyền, tống cổ bọn chúa đảo vào nơi mà chúng đã giam cầm mình trong bấy lâu nay.
Như thế đó, chỉ trong vòng hai ngày, hơn 30 vạn tên địch, trong đó có 19 vạn chủ lực và 12 vạn địa phương, đã hoàn toàn bị tan rã, hàng nghìn đồn bót, bị xoá sạch sành anh. Ngày 30 thì Cần Thơ, Bạc Liêu, Sóc Trắng, Trà Vinh, Rạch Giá, Châu Đốc hoàn toàn giải phóng, thì ngày hôm sau đến lượt Vị Thanh, Vĩnh Long, Cà Mau, Long Xuyên?
Với sức mạnh quân sự thì còn có thể dựa vào các khí tài, phương tiện hiện đại, tối tân để nghiên cứu, tính toán đưa ra các phương án để lựa chọn, cân nhắc, nhưng với sức mạnh chính trị, sức mạnh tổng hợp của chiến tranh nhân dân thì vô bến, vô bờ. Sức mạnh ấy, không nghiền nát một thành phố nào, thậm chí có lúc không gây ra một cuộc đổ máu nào, nhưng hiệu quả thì vô cùng to lớn: tiêu diệt địch vừa kịp thời,vừa triệt để lại vừa nhanh chóng mà lại ít đổ vỡ nhất, tránh được những thương vong không cần thiết.
Nhân dân Việt Nam đã thực hiện đầy đủ lời dạy của Bác Hồ: ?oKhi còn một tên xâm lược trên đất nước ta, thì ta còn phải chiến đấu, quét sạch nó đi??. Chúng ta đã quét sạch nó sạch sành sanh và bằng muôn vàn biện pháp. Ở miền Trung Trung Bộ, Mỹ-Thiệu đã bị quét sạch trong trạng thái hỗn loạn, hỗn quân hỗn quan, thầy chạy đằng thầy, tớ chạy đằng tớ, tướng không nắm được quân, quân không tìm ra tướng; còn ở đồng bằng sông Cửu Long thì bị quét sạch theo một kiểu khác: quân tướng hãy còn trơ ra đấy, tổ chức hãy còn nguyên vẹn, súng còn lăm lăm nắm chặt trong tay, mà cả một đội quân đông đảo, trang bị đến tận răng, vẫn cứ phải chìm dần, chìm dân xuống đấy đại dương mênh mông của chiến tranh nhân dân; trong lúc đó các loại quan thầy đều phải ngậm đắng nuốt cay đứng lặng nhìn, để rồi chuồn thẳng.
--------------------------------------------------------------------
"Xuân giải phóng" đã hết rùi ạ! Bi giờ bác nào có nhu cầu tranh luận thì mời các bác tán tiếp. Khi nào có cái gì mơi mới, em sẽ lại gửi tiếp!

Cách đây đúng 30 năm, Mỹ đã bị đánh cút, và đến lượt bọn ngụy sắp bị nhào !

Cách đây đúng 30 năm, Mỹ đã bị đánh cút, và đến lượt bọn ngụy sắp bị nhào !

---------------
Còn đây là 1 phần trong hồi ký của thượng tướng Nguyễn Hữu An , tư lệnh Quân đoàn 2 , đơn vị đầu tiên vào Dinh Độc Lập , báo hiệu giờ toàn thắng của dân tộc ,
Ông viết về những tháng ngày hào hùng đó như sau :
--------------
XI . Chớp lấy thời cơ mới
1 .
Tháng 5/1974 tôi nhận lệnh rời chiến trường Trị Thiên ra Hà Nội chuẩn bị đi học ở Liên Xô . Các bạn tôi,gia đình tôi và nhất là tôi rất vui mừng với chuyến du học ngoại quốc có một không hai này . Từ trước tớI giờ tôi chưa được đi học trường lớp hẳn hoi , nên chuyến đi học này đối với tôi đáng giá biết bao . Tôi tin chắc chắn rằng lần này sẽ không có chuyện hụt hẫng như lần trước .
Nghỉ vài ngày , thân thể chưa sạch bụi chiến trường đã có ngườI của Cục cán bộ tới báo :?Thôi,không đi học ở Liên Xô nữa, anh cứ ghỉ , chờ nhận nhiệm vụ mới .?
Hôm ấy , tôi lại nhận được giấy mời xem trận đấu bóng ở Hàng Đẫy . Trung tướng Lê Trọng Tấn thấy tôi đang bước vào khán đài A , anh ra vui mừng vời tôi vào ngồi bên . Anh Tấn hỏi tôi :
-Nghe tin anh ra để đi Liên Xô học phảI không ?
-Vâng , nhưng lại có lệnh thôi rồI
Anh Tấn đỏ tai lên , nói gằn giọng :
-Quái lạ thật ? thằng nào chiến đấu thì cứ chiến đấu miết . Tôi phảI nói việc này mới được .
Có lẽ nhờ anh Tấn nói với ai đó , tôi vẫn được sang Liên Xô học .Những năm tháng chiến đấu hiệp đồng tương đối hiện đạI , với đối phương lại là quân độI Mỹ , đã giúp tôi dễ dàng tiếp thu nguyên tắc,lý luận quân sự học ở trường .Trong thời gian học, các thầy cô đã giúp tôi hiểu ra nhiều điều mớI mẻ, có tính nguyên lý ngay trong những trận đánh tôi đã trảI qua . Tôi biết ơn đại tướng Sa-vơ-rốp-
Viện trưởng , thượng tướng Ma-za-ép đã tận tình giúp đỡ và tất cả những cán bộ của học viện đã tỏ sự ưu ái đặc biệt với những học viên Việt nam chúng tôi.
Trở về nước tháng 1/1975 , vào dịp giáp Tết , vừa tớI sân ga Hàng Cỏ đã có người của Cục cán bộ ra đón , tôi rất xúc động trước những cử chỉ của tổ chức .Bước lên xe, một trợ lý của Cục nói nhỏ với tôi:?Sáng ngày mai , anh vào ngay Văn phòng của Bộ tổng tư lệnh họp?
Tôi ăn mặc chỉnh tề đi dự họp.Các cử tọa trong cuộc họp đã đông đủ . Đại tướng Võ Nguyên Giáp , đại tướng Văn Tiến Dũng,trung tướng Lê Trọng Tấn,thiếu tướng Lê Tự Đồng,Lê Linh,Hoàng Văn Thái và các cán bộ của Cục tác chiến.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp chủ trì cuộc họp,công bố quyết định điều tôi về thay thế thiếu tường Hoàng Văn Thái làm Quân đoàn trưởng Quân đoàn 2 .Tiếp đó là cuộc thảo luận về chọn hướng chiến dịch . Nghe đâu trước đó, Cục tác chiến thuộc Bộ tổng tham mưu quyết định chọn hướng chiến dịch là hướng đường số 12 và khu vực phía bắc đường số 12(tây bắc Huế).Bộ tư lệnh Quân đoàn 2 qua nghiên cứu , trao đổi thấy rằng : hướng đường số 12 địch hết sức đề phòng và đang tăng cường lực lượng phòng thủ .Nếu ta đánh ở hướng này phảI đột phá nhiều, đường sá lạI chưa thông,cơ động khó khăn và nếu có thờI cơ thì không phát triển nhanh được .
Cuộc họp đầu tháng 2/1975 này đã tập trung thảo luận vào ý kiến đề đạt của Quân đoàn 2 :chọn hướng tập trung chủ yếu của chiến dịch vào khu vực tây nam Thừa Thiên(khu vực đường số 14),tiến công dọc tả hữu sông TruồI ra đường số 1. Qua 2 ngày thảo luận, mọi ngườI đã nhất trí với ý kiến trên.Chọn hướng này là hướng có lợI thế để triển khai binh hoả lực của Quân đoàn,tập trung vào đốI tượng chủ yếu là trung đoàn 54 của địch bố trí trên các khu vực điềm cao Núi Bông,Núi Nghệ,224,273,vùng Mỏ Tàu ?là hướng hiểm yếu và bất ngờ với địch , khi thời cơ lớn xuất hiện ta có thể nhanh chóng chiếm đường số 1 chia cắt Huế-Đà Nẵng,hình thành thế bao vây,cô lập địch ở Trị-Thiên-Huế .
Cuối cuộc họp, đại tướng Võ Nguyên Giáp nhắc nhở Quân khu và Quân đoàn phải chuẩn bị 2 kế hoạch, kế hoạch thường lệ và kế hoạch đón thời cơ . Thời cơ đó có thể do chiến trường khác tác động hoặc có thể ở ngay Trị-Thiên-Huế tạo nên .
Từ hôm đó tôi không còn có thờI gian để trò chuyện , tâm sự cùng vợ con .Một chồng tài liệu mật của Cục tác chiến cho mượn, buộc tôi phảI ngấu ngốn đọc để nắm được tình hình chung và tình hình chiến trường Trị-Thiên,qua đó tôi thấy nhiều sự phát triển mới mẻ và to lớn trong thời gian tôi xa đất nước .
Tháng 10/1974,Bộ Chính trị đã có dự kiến thời cơ chiến lược cụ thể có thể sẽ xuất hiện sớm . Do đó , ngoài kế hoạch chiến lược cơ bản 2 năm 1975-1976 ,Bộ còn chuẩn bị kế hoạch đón thời cơ ngay trong năm 1975 .
Chiến thắng Phước Long(6/1/1975) , lần đầu tiên ta giải phóng hoàn toàn 1 tỉnh ở gần Sài Gòn. Đây là một thắng lợi rất có ý nghĩa trong việc thăm dò khả năng chiến tranh của đế quốc Mỹ , góp phần củng cố thêm quyết tâm chiến lược của Bộ chính trị
Được T55tank sửa chữa / chuyển vào 12:13 ngày 19/03/2005

---------------
Còn đây là 1 phần trong hồi ký của thượng tướng Nguyễn Hữu An , tư lệnh Quân đoàn 2 , đơn vị đầu tiên vào Dinh Độc Lập , báo hiệu giờ toàn thắng của dân tộc ,
Ông viết về những tháng ngày hào hùng đó như sau :
--------------
XI . Chớp lấy thời cơ mới
1 .
Tháng 5/1974 tôi nhận lệnh rời chiến trường Trị Thiên ra Hà Nội chuẩn bị đi học ở Liên Xô . Các bạn tôi,gia đình tôi và nhất là tôi rất vui mừng với chuyến du học ngoại quốc có một không hai này . Từ trước tớI giờ tôi chưa được đi học trường lớp hẳn hoi , nên chuyến đi học này đối với tôi đáng giá biết bao . Tôi tin chắc chắn rằng lần này sẽ không có chuyện hụt hẫng như lần trước .
Nghỉ vài ngày , thân thể chưa sạch bụi chiến trường đã có ngườI của Cục cán bộ tới báo :?Thôi,không đi học ở Liên Xô nữa, anh cứ ghỉ , chờ nhận nhiệm vụ mới .?
Hôm ấy , tôi lại nhận được giấy mời xem trận đấu bóng ở Hàng Đẫy . Trung tướng Lê Trọng Tấn thấy tôi đang bước vào khán đài A , anh ra vui mừng vời tôi vào ngồi bên . Anh Tấn hỏi tôi :
-Nghe tin anh ra để đi Liên Xô học phảI không ?
-Vâng , nhưng lại có lệnh thôi rồI
Anh Tấn đỏ tai lên , nói gằn giọng :
-Quái lạ thật ? thằng nào chiến đấu thì cứ chiến đấu miết . Tôi phảI nói việc này mới được .
Có lẽ nhờ anh Tấn nói với ai đó , tôi vẫn được sang Liên Xô học .Những năm tháng chiến đấu hiệp đồng tương đối hiện đạI , với đối phương lại là quân độI Mỹ , đã giúp tôi dễ dàng tiếp thu nguyên tắc,lý luận quân sự học ở trường .Trong thời gian học, các thầy cô đã giúp tôi hiểu ra nhiều điều mớI mẻ, có tính nguyên lý ngay trong những trận đánh tôi đã trảI qua . Tôi biết ơn đại tướng Sa-vơ-rốp-
Viện trưởng , thượng tướng Ma-za-ép đã tận tình giúp đỡ và tất cả những cán bộ của học viện đã tỏ sự ưu ái đặc biệt với những học viên Việt nam chúng tôi.
Trở về nước tháng 1/1975 , vào dịp giáp Tết , vừa tớI sân ga Hàng Cỏ đã có người của Cục cán bộ ra đón , tôi rất xúc động trước những cử chỉ của tổ chức .Bước lên xe, một trợ lý của Cục nói nhỏ với tôi:?Sáng ngày mai , anh vào ngay Văn phòng của Bộ tổng tư lệnh họp?
Tôi ăn mặc chỉnh tề đi dự họp.Các cử tọa trong cuộc họp đã đông đủ . Đại tướng Võ Nguyên Giáp , đại tướng Văn Tiến Dũng,trung tướng Lê Trọng Tấn,thiếu tướng Lê Tự Đồng,Lê Linh,Hoàng Văn Thái và các cán bộ của Cục tác chiến.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp chủ trì cuộc họp,công bố quyết định điều tôi về thay thế thiếu tường Hoàng Văn Thái làm Quân đoàn trưởng Quân đoàn 2 .Tiếp đó là cuộc thảo luận về chọn hướng chiến dịch . Nghe đâu trước đó, Cục tác chiến thuộc Bộ tổng tham mưu quyết định chọn hướng chiến dịch là hướng đường số 12 và khu vực phía bắc đường số 12(tây bắc Huế).Bộ tư lệnh Quân đoàn 2 qua nghiên cứu , trao đổi thấy rằng : hướng đường số 12 địch hết sức đề phòng và đang tăng cường lực lượng phòng thủ .Nếu ta đánh ở hướng này phảI đột phá nhiều, đường sá lạI chưa thông,cơ động khó khăn và nếu có thờI cơ thì không phát triển nhanh được .
Cuộc họp đầu tháng 2/1975 này đã tập trung thảo luận vào ý kiến đề đạt của Quân đoàn 2 :chọn hướng tập trung chủ yếu của chiến dịch vào khu vực tây nam Thừa Thiên(khu vực đường số 14),tiến công dọc tả hữu sông TruồI ra đường số 1. Qua 2 ngày thảo luận, mọi ngườI đã nhất trí với ý kiến trên.Chọn hướng này là hướng có lợI thế để triển khai binh hoả lực của Quân đoàn,tập trung vào đốI tượng chủ yếu là trung đoàn 54 của địch bố trí trên các khu vực điềm cao Núi Bông,Núi Nghệ,224,273,vùng Mỏ Tàu ?là hướng hiểm yếu và bất ngờ với địch , khi thời cơ lớn xuất hiện ta có thể nhanh chóng chiếm đường số 1 chia cắt Huế-Đà Nẵng,hình thành thế bao vây,cô lập địch ở Trị-Thiên-Huế .
Cuối cuộc họp, đại tướng Võ Nguyên Giáp nhắc nhở Quân khu và Quân đoàn phải chuẩn bị 2 kế hoạch, kế hoạch thường lệ và kế hoạch đón thời cơ . Thời cơ đó có thể do chiến trường khác tác động hoặc có thể ở ngay Trị-Thiên-Huế tạo nên .
Từ hôm đó tôi không còn có thờI gian để trò chuyện , tâm sự cùng vợ con .Một chồng tài liệu mật của Cục tác chiến cho mượn, buộc tôi phảI ngấu ngốn đọc để nắm được tình hình chung và tình hình chiến trường Trị-Thiên,qua đó tôi thấy nhiều sự phát triển mới mẻ và to lớn trong thời gian tôi xa đất nước .
Tháng 10/1974,Bộ Chính trị đã có dự kiến thời cơ chiến lược cụ thể có thể sẽ xuất hiện sớm . Do đó , ngoài kế hoạch chiến lược cơ bản 2 năm 1975-1976 ,Bộ còn chuẩn bị kế hoạch đón thời cơ ngay trong năm 1975 .
Chiến thắng Phước Long(6/1/1975) , lần đầu tiên ta giải phóng hoàn toàn 1 tỉnh ở gần Sài Gòn. Đây là một thắng lợi rất có ý nghĩa trong việc thăm dò khả năng chiến tranh của đế quốc Mỹ , góp phần củng cố thêm quyết tâm chiến lược của Bộ chính trị
Được T55tank sửa chữa / chuyển vào 12:13 ngày 19/03/2005

Tình hình chung về chiến lược như vậy , tôi thấy ý kiến của anh Lê Trọng Tấn nhắc ?ophải thật nhanh,thật nhanh lên không thì không kịp thờI gian ?o là rất xác đáng .
Nghiên cứu tài liệu và chuẩn bị cá nhân 2 ,3 ngày , tôi lại tạm biệt vợ con để ra trận .Thế là cái Tết sum họp gia đình mà tôi chắc mẩm từ khi tôi rời Liên Xô về nay cũng đành gác lạI .Xe tôi lăn bánh theo quốc lộ 1 , tới đường 9 không gặp trắc trở gì. Quang cảnh đường 9 độ này đã xoá đi dáng dấp nhiều trận đánh ác liệt trước đây. Đông Hà đã có vẻ một thị trấn, trên bến dướI thuyền tấp nập,quán cà fê,quán ăn,quán bán tạp phẩm ?đã có nhiều khách dừng lại mua bán . Từng đoạn dọc đường 9, nếu dạt về phía bắc khoảng trên dưới một cây số ta sẽ gặp những cụm nhà lợp tôn , hoặc lợp tranh còn mớI, gọn ghẽ , xinh xắn . Đây là khu vực thủ phủ của Chính phủ Cộng Hoà miền nam Việt Nam,là bản doanh của sư đoàn 325 Quân đoàn 2, đây là doanh trạI của một binh trạm lập chân hàng ? Nếu ta đi ngược về phía tây giáp chân đường Trường Sơn , sẽ thấy một con đường đất đỏ ngoằn ngoèo chạy về phía nam, những đoàn xe nối đuôi nhau và cả những làn bụi đỏ cũng nốI đôi nhau bay lơ lững trên sườn núi . Đó là con đường chiến lược đông Trường Sơn.Hơn ba vạn người gồm bộ đội, công nhân kỹ thuật,thanh niên xung phong được điều tới đây mở đường .
Không khí ở đây có cái gì đó sôi sục , khẩn trương , thôi thúc lòng ngườI . Tôi có cảm giác mình đang đến với một công việc lớn lao ,trang nghiêm , hơi muộn màng,phảI gấp lên mới kịp
Đến nơi chúng tôi tổ chức ngay cuộc họp Đảng uỷ bất thường . Anh Bùi Công Ái , tham mưu trưởng quân đoàn, truyền đạt lại quyết tâm đã được Bộ chính trị thông quan và những chỉ thị của QUTW . Trên cơ sở đó , bộ tư lệnh sơ bộ hạ quyết tâm và có kế hoạch triển khai , phân công nhau xuống truyền đạt và đôn đốc các đơn vị .
Bộ tư lệnh quân đoàn lúc này gồm tôi là tư lệnh , thiếu tướng Lê Linh là chính uỷ , đạI tá Hoàng Đan là phó tư lệnh , đạI tá Công Trang là phó chính uỷ , thượng tá Bùi Công Ái là tham mưu trưởng , thượng tá Lê Khả Phiêu là chủ nhiệm chính trị , thượng tá Nguyễn Ngọc Thực là chủ nhiệm hậu cần . Chúng tôi đã từng quan hệ công tác vớI nhau , hiểu biết nhau , nên khi lắp ghép vào một cơ quan , không phảI mất thờI giờ rà trơn mà guồng máy vẫn chạy đều .
ĐạI tá , phó tư lệnh Hoàng Đan đang ở A Lưới vớI sư đoàn 324 . Tham mưu trưởng Ái truyền đạt lạI quyết tâm của Đảng uỷ và chỉ thị của QUTW , đồng thời các anh Đan và Ái
giúp sư đoàn xây dựng phương án tác chiến .
Kế hoạch chuẩn bị chiến trường chuyển động rất gấp gáp . Trinh sát chiến trường , mở đường , vận chuyển lương thực , đạn dược vào ?o lót ổ ?o và chuyển quân vào khu vực tập kết hầu như làm cùng một lúc .
Chỉ còn mươi ngày nữa là Tết nguyên đán . Chúng tôi tổ chức cho anh em ăn Tết sớm để vào trận , Tuy vậy , có nhiều anh em , cán bộ , chiến sĩ không có thờI gian vui một bữa Tết . Cán bộ cơ quan Quân đoàn và cán bộ sư đoàn 324 , 325 chuẩn bị đi chiến trường đã đón giao thừa trên đỉnh động TruồI .
Ba ngày trinh sát thực địa xong , đạI tá Hoàng Đan và thượng tá Bùi Công Ái đã hướng dẫn và thống nhất vớI các đơn vị triển khai phương án tác chiến ngay tạI thực địa , đồng thờI ra lệnh tiến hành việc làm đường ( 102 ) từ Vũng Tròn vào khe TruồI , bảo đảm đường cơ động pháo của sư đoàn 325 .

Tình hình chung về chiến lược như vậy , tôi thấy ý kiến của anh Lê Trọng Tấn nhắc ?ophải thật nhanh,thật nhanh lên không thì không kịp thờI gian ?o là rất xác đáng .
Nghiên cứu tài liệu và chuẩn bị cá nhân 2 ,3 ngày , tôi lại tạm biệt vợ con để ra trận .Thế là cái Tết sum họp gia đình mà tôi chắc mẩm từ khi tôi rời Liên Xô về nay cũng đành gác lạI .Xe tôi lăn bánh theo quốc lộ 1 , tới đường 9 không gặp trắc trở gì. Quang cảnh đường 9 độ này đã xoá đi dáng dấp nhiều trận đánh ác liệt trước đây. Đông Hà đã có vẻ một thị trấn, trên bến dướI thuyền tấp nập,quán cà fê,quán ăn,quán bán tạp phẩm ?đã có nhiều khách dừng lại mua bán . Từng đoạn dọc đường 9, nếu dạt về phía bắc khoảng trên dưới một cây số ta sẽ gặp những cụm nhà lợp tôn , hoặc lợp tranh còn mớI, gọn ghẽ , xinh xắn . Đây là khu vực thủ phủ của Chính phủ Cộng Hoà miền nam Việt Nam,là bản doanh của sư đoàn 325 Quân đoàn 2, đây là doanh trạI của một binh trạm lập chân hàng ? Nếu ta đi ngược về phía tây giáp chân đường Trường Sơn , sẽ thấy một con đường đất đỏ ngoằn ngoèo chạy về phía nam, những đoàn xe nối đuôi nhau và cả những làn bụi đỏ cũng nốI đôi nhau bay lơ lững trên sườn núi . Đó là con đường chiến lược đông Trường Sơn.Hơn ba vạn người gồm bộ đội, công nhân kỹ thuật,thanh niên xung phong được điều tới đây mở đường .
Không khí ở đây có cái gì đó sôi sục , khẩn trương , thôi thúc lòng ngườI . Tôi có cảm giác mình đang đến với một công việc lớn lao ,trang nghiêm , hơi muộn màng,phảI gấp lên mới kịp
Đến nơi chúng tôi tổ chức ngay cuộc họp Đảng uỷ bất thường . Anh Bùi Công Ái , tham mưu trưởng quân đoàn, truyền đạt lại quyết tâm đã được Bộ chính trị thông quan và những chỉ thị của QUTW . Trên cơ sở đó , bộ tư lệnh sơ bộ hạ quyết tâm và có kế hoạch triển khai , phân công nhau xuống truyền đạt và đôn đốc các đơn vị .
Bộ tư lệnh quân đoàn lúc này gồm tôi là tư lệnh , thiếu tướng Lê Linh là chính uỷ , đạI tá Hoàng Đan là phó tư lệnh , đạI tá Công Trang là phó chính uỷ , thượng tá Bùi Công Ái là tham mưu trưởng , thượng tá Lê Khả Phiêu là chủ nhiệm chính trị , thượng tá Nguyễn Ngọc Thực là chủ nhiệm hậu cần . Chúng tôi đã từng quan hệ công tác vớI nhau , hiểu biết nhau , nên khi lắp ghép vào một cơ quan , không phảI mất thờI giờ rà trơn mà guồng máy vẫn chạy đều .
ĐạI tá , phó tư lệnh Hoàng Đan đang ở A Lưới vớI sư đoàn 324 . Tham mưu trưởng Ái truyền đạt lạI quyết tâm của Đảng uỷ và chỉ thị của QUTW , đồng thời các anh Đan và Ái
giúp sư đoàn xây dựng phương án tác chiến .
Kế hoạch chuẩn bị chiến trường chuyển động rất gấp gáp . Trinh sát chiến trường , mở đường , vận chuyển lương thực , đạn dược vào ?o lót ổ ?o và chuyển quân vào khu vực tập kết hầu như làm cùng một lúc .
Chỉ còn mươi ngày nữa là Tết nguyên đán . Chúng tôi tổ chức cho anh em ăn Tết sớm để vào trận , Tuy vậy , có nhiều anh em , cán bộ , chiến sĩ không có thờI gian vui một bữa Tết . Cán bộ cơ quan Quân đoàn và cán bộ sư đoàn 324 , 325 chuẩn bị đi chiến trường đã đón giao thừa trên đỉnh động TruồI .
Ba ngày trinh sát thực địa xong , đạI tá Hoàng Đan và thượng tá Bùi Công Ái đã hướng dẫn và thống nhất vớI các đơn vị triển khai phương án tác chiến ngay tạI thực địa , đồng thờI ra lệnh tiến hành việc làm đường ( 102 ) từ Vũng Tròn vào khe TruồI , bảo đảm đường cơ động pháo của sư đoàn 325 .

Trung tuần tháng 2 , sư đoàn 324 rờI khỏI hậu cứ A LướI , hành quân vào vị trí tập kết chiến dịch ở khu vực Vũng Tròn . Cùng thờI gian đó , sư đoàn 325 bào giao khu vực phòng ngự , vùng giảI phóng Quảng Trị cho các lực lượng của quân khu Trị - Thiên , khẩn trương kéo quân về phía tây nam Thừa Thiên . Theo lệnh của Bộ : lực lượng xe tăng , pháo tầm xa chưa tham gia đợt đầu , nhưng chúng tôi cũng cho di chuyển vào A LướI để kịp thờI cơ chiến đấu . Trung đoàn 9 ( sư đoàn 304 ) đứng ở vùng giảI phóng Quảng Trị , được lệnh sẵn sàng cơ động ra phía trước .
Vẫn là chuyện đường sá . Tôi không bao giờ quên đợt 3 của chiến dịch Cánh đồng Chum-Loong Chẹn . Bộ binh yêu cầu pháo bắn chi viện như pháo bắn hụt tầm , bởI vì không có đường vận chuyển . Các đơn vị phía trước không đủ gạo , đạn tiếp tục chiến đấu , cũng vì không có đường vận chuyển . Kết thúc chiến dịch không gọn cũng vì không có đường vận chuyển . Bài học nhớ đờI đó , hồI còn là phó tư lệnh B5 , tôi đã bàn vớI các anh Cao Văn Khánh , Lê Tự Đồng , Hoàng Văn Thái , Thanh Quảng , được các anh thống nhất dùng một trung đoàn công binh mở con đường Nam Đông ?" Khe Tre . Đang làm dở dang , tỉnh độI Trị Thiên gặp khó khăn , tỉnh độI Trị Thiên gặp khó khăn về hậu cần , xin chuyển sang làm đường xe thồ . Đến chiến dịch này lạI khai thác tuyến đường ấy . Quân khu Trị - Thiên đã huy động tốI đa bộ độI , thanh niên xung phong , thay nhau ngày đêm lao động mở đường . Đến đầu tháng 3/1975 đã hoàn thành con đường đất cho cơ giớI qua lạI nốI vớI đường 14 , làm mớI 100 km đường nhánh chạy qua các ngọn đồI xung quanh động truồI , mở đường cái 2 bên tả -hữu sông TruồI dọc theo dãy núi Kim Sắc , bảo đảm cho sư đoàn 325 vào tập kết , chiến đấu và sẵn sàng cơ động ra đường số 1 khi có thờI cơ .
Đầu tháng 3/1975 , sư đoàn 324 đã vào chiếm lĩnh trận địa , sẵn sàng nổ súng mở màn chiến dịch , cũng là lúc hậu cần quân đoàn đưa cơ bản đủ cơ số dự trữ lương thực , đạn dược ? vào Nam Đông , Khe Tre , động TruồI , bảo đảm giai đoạn đầu chiến dịch cho sư đoàn 324 .

Trung tuần tháng 2 , sư đoàn 324 rờI khỏI hậu cứ A LướI , hành quân vào vị trí tập kết chiến dịch ở khu vực Vũng Tròn . Cùng thờI gian đó , sư đoàn 325 bào giao khu vực phòng ngự , vùng giảI phóng Quảng Trị cho các lực lượng của quân khu Trị - Thiên , khẩn trương kéo quân về phía tây nam Thừa Thiên . Theo lệnh của Bộ : lực lượng xe tăng , pháo tầm xa chưa tham gia đợt đầu , nhưng chúng tôi cũng cho di chuyển vào A LướI để kịp thờI cơ chiến đấu . Trung đoàn 9 ( sư đoàn 304 ) đứng ở vùng giảI phóng Quảng Trị , được lệnh sẵn sàng cơ động ra phía trước .
Vẫn là chuyện đường sá . Tôi không bao giờ quên đợt 3 của chiến dịch Cánh đồng Chum-Loong Chẹn . Bộ binh yêu cầu pháo bắn chi viện như pháo bắn hụt tầm , bởI vì không có đường vận chuyển . Các đơn vị phía trước không đủ gạo , đạn tiếp tục chiến đấu , cũng vì không có đường vận chuyển . Kết thúc chiến dịch không gọn cũng vì không có đường vận chuyển . Bài học nhớ đờI đó , hồI còn là phó tư lệnh B5 , tôi đã bàn vớI các anh Cao Văn Khánh , Lê Tự Đồng , Hoàng Văn Thái , Thanh Quảng , được các anh thống nhất dùng một trung đoàn công binh mở con đường Nam Đông ?" Khe Tre . Đang làm dở dang , tỉnh độI Trị Thiên gặp khó khăn , tỉnh độI Trị Thiên gặp khó khăn về hậu cần , xin chuyển sang làm đường xe thồ . Đến chiến dịch này lạI khai thác tuyến đường ấy . Quân khu Trị - Thiên đã huy động tốI đa bộ độI , thanh niên xung phong , thay nhau ngày đêm lao động mở đường . Đến đầu tháng 3/1975 đã hoàn thành con đường đất cho cơ giớI qua lạI nốI vớI đường 14 , làm mớI 100 km đường nhánh chạy qua các ngọn đồI xung quanh động truồI , mở đường cái 2 bên tả -hữu sông TruồI dọc theo dãy núi Kim Sắc , bảo đảm cho sư đoàn 325 vào tập kết , chiến đấu và sẵn sàng cơ động ra đường số 1 khi có thờI cơ .
Đầu tháng 3/1975 , sư đoàn 324 đã vào chiếm lĩnh trận địa , sẵn sàng nổ súng mở màn chiến dịch , cũng là lúc hậu cần quân đoàn đưa cơ bản đủ cơ số dự trữ lương thực , đạn dược ? vào Nam Đông , Khe Tre , động TruồI , bảo đảm giai đoạn đầu chiến dịch cho sư đoàn 324 .

Chen ngang xem thêm bài phỏng vấn đặc biệt: Tháng Tư sẽ mãi mãi đi vào lịch sử dân tộc là tháng Thống nhất đất nước. Nhân dịp 30 năm ngày đất nước về một dải, cựu Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã trao đổi với phóng viên Báo Quốc Tế về những kỷ niệm ngày tiếp quản Sài Gòn và những bức xúc trước thời cuộc. Ông cho rằng chúng ta phải nhanh chân, đừng tự ru ngủ mình...
* Thưa ông, thấm thoát đã gần 30 năm kể từ ngày tiếp quản Sài Gòn, và ông là một trong số ít các nhà lãnh đạo còn lại từ cuộc kháng chiến đó, ông có suy nghĩ gì về sự kiện này?
- Suy nghĩ của tôi chỉ đơn giản là làm sao để không còn những nhà lãnh đạo phải trưởng thành từ chiến tranh như chúng tôi nữa. Chiến tranh đã qua cách đây hàng chục năm. Chúng tôi đã chuyển giao quyền lãnh đạo cho thế hệ kế tiếp. Nói như thế có nghĩa là, tôi mong chiến tranh thực sự phải thuộc về quá khứ. Một quá khứ mà chúng ta mong muốn khép lại.
* Thưa ông, "khép lại" là một khái niệm không đơn giản khi làm?
- Không gì là không làm được! "Hoà hiếu", "khoan dung" là những truyền thống tốt đẹp của người Việt Nam. Người Việt thường chỉ kháng chiến khi có kẻ thù từ bên ngoài. Sau 30 năm qua, tôi nghĩ mọi người Việt Nam chúng ta, cả đôi bên đều nhận thấy, khi không còn sự can thiệp từ bên ngoài nữa, chúng ta có thể trở về bên nhau, cùng nhau xây dựng. Và Việt Nam sẽ thêm phát triển khi mọi người Việt dù ở đâu cũng đều ở trong một cộng đồng hoà hợp.
* Chúng ta đã có nhiều nỗ lực để làm điều đó, thưa ông?
- Đôi khi phải nhìn kết quả thay vì nhìn những gì mà chúng ta nghĩ là nỗ lực. Theo cách mà chúng ta đang làm để kỷ niệm những ngày lịch sử hiện nay, tôi e rằng chúng ta lại đang lặp lại những gì mà chúng ta đã làm trước đó. Lịch sử cũng như cuộc sống, cái đúng, cái sai nói một lần người ta hiểu; nói hai ba lần người ta im lặng; nhắc lại quá mức cần thiết thì có thể gây ra sự phản cảm. Trong khi đó theo tôi, chúng ta vẫn còn biết bao nhiêu điều cần nói, biết bao việc cần làm.
* Theo ông bây giờ, việc cần làm tiếp là gì?
- Chiến thắng của chúng ta là vĩ đại, nhưng chúng ta cũng đã phải trả giá cho chiến thắng đó bằng cả nỗi đau và nhiều sự mất mát. Lịch sử đã đặt nhiều gia đình người dân miền Nam rơi vào hoàn cảnh có người thân vừa ở phía bên này, vừa ở phía bên kia, ngay cả họ hàng tôi cũng như vậy. Vì thế, một sự kiện liên quan đến chiến tranh khi nhắc lại, có hàng triệu người vui, mà cũng có hàng triệu người buồn. Đó là một vết thương chung của dân tộc cần được giữ lành thay vì lại tiếp tục làm cho nó thêm rỉ máu.
* Thưa ông, để lành được vết thương này phải có sự tham gia của mọi người Việt?
- Đấy là một vấn đề lớn. Chúng ta đang nắm quyền lãnh đạo đất nước, muốn để mọi người Việt cùng chung tay hàn gắn, chung tay tạo dựng, thì chúng ta phải thực tâm khoan dung và hoà hợp. Sau 30/4, khi đồng chí Lê Duẩn vào Sài Gòn, vừa xuống thang máy bay, đồng chí nắm tay đưa lên cao, giọng đầy cảm xúc, nói: "Đây là thắng lợi của cả dân tộc, không phải của riêng ai". Sau 30 năm, tôi thấy không phải dễ dàng làm cho mọi người Việt Nam cảm nhận được điều đó.
* Khó khăn nằm ở chỗ nào thưa ông?
- Hồ Chủ tịch từng mong muốn khi chiến tranh chấm dứt, hoà bình lập lại sẽ đi thăm các nước để cảm ơn bè bạn quốc tế. Sau năm 1975, đồng chí Lê Duẩn và đồng chí Phạm Văn Đồng đã thay mặt Bác làm việc này. Đánh giá cao sự giúp đỡ của bạn bè quốc tế và cảm ơn là việc làm phù hợp với đạo lý và truyền thống Việt Nam. Nhưng về đối nội, theo tôi đã đến lúc ta phải nhìn nhận công lao, sự đóng góp to lớn của các tầng lớp người Việt yêu nước từng sống trong lòng chế độ cũ, hiện đang ở trong nước, hay ở bên ngoài. Bản thân tôi, cùng với anh em được giao tiếp quản Sài Gòn năm 1975, một Sài Gòn nguyên vẹn sau một cuộc chiến tranh như vậy, tôi nghĩ, không thể không nói đến vai trò của nội các Dương Văn Minh và các lực lượng chính trị đối lập với Mỹ - Thiệu, có quan hệ với chính phủ Dương Văn Minh lúc bấy giờ.
* Ông Minh đã tuyên bố đầu hàng?
- Đại tướng Dương Văn Minh nhậm chức ngày 28/4/1975, ngày mà một nhà quân sự như ông có thể đoán được sự thất thủ của Sài Gòn. Nếu ông Minh để cho các tướng dưới quyền ông "tử thủ", chúng ta vẫn chiến thắng, nhưng Sài Gòn khó mà nguyên vẹn, và còn biết bao sinh mạng và tài sản của người dân mình nữa. Tôi và Thành ủy do anh Mai Chí Thọ phụ trách, sáng 30/4, khi nghe ông Minh kêu gọi binh lính buông súng để chờ bàn giao chính quyền cho Cách mạng, đã thở phào nhẹ nhõm. Phải ở chiến trường, và vào đúng giờ phút ấy, mới cảm nhận được tầm quan trọng của quyết định này.
* Theo ông, từ đâu ông Minh lại có quyết định như vậy?
- Thế thắng của ta trong năm 1975 là không thể cưỡng lại được, tuy nhiên, quyết định của ông Minh không chỉ dựa trên tình hình chiến sự mà còn phản ánh những hành động chính trị trước đó của ông. Ông Minh là vị tướng đã đảo chính lật chế độ Ngô Đình Diệm, ông cũng là người, sau đó đã không chịu làm vừa lòng Mỹ, khiến người Mỹ phải bật đèn xanh cho Nguyễn Khánh lật đổ ông.
* Và, "Lực lượng thứ Ba" cũng đóng một vai trò đáng kể, thưa ông?
- Sự xuất hiện trở lại trên chính trường của ông Minh chính là kết quả hoạt động tích cực của lực lượng thứ Ba, lực lượng những người đấu tranh với Mỹ - Thiệu ngay trong lòng chế độ Sài Gòn. Điều quan trọng tôi muốn nói ở đây là tất cả những ai đã vì lòng yêu nước, thương nòi, bằng nhiều con đường khác nhau, từng đóng góp vào cái chung, và không đòi hỏi gì cho riêng mình thì đều có quyền tự hào về những đóng góp đó và hãy tiếp tục cống hiến nhiều hơn nữa nhằm xây dựng tổ quốc của mọi người Việt Nam chúng ta trong giàu mạnh, văn minh, dân chủ và hạnh phúc.
* Thưa ông, ở thời điểm này nhìn lại, ông có bằng lòng với những gì chúng ta đã làm trong 30 năm qua?
- Chúng ta đều có thể vui mừng khi có một Việt Nam thống nhất, quyết tâm vượt qua nghèo đói và quyết tâm hội nhập như ngày hôm nay. Nhưng, nhìn lại quá trình kể từ khi kết thúc chiến tranh thì tôi thấy tiếc. Giá như đổi mới sớm hơn thì chúng ta có thể đã không phải trải qua những năm phải trả giá đắt như giai đoạn 1975-1985.
* Bài học về những năm bỏ lỡ cơ hội này là gì, thưa ông?
- Phải tiếp tục đổi mới nữa và tránh xa sự tự mãn, tránh xa bệnh say sưa thành tích! Trong những năm qua, chúng ta tiếp tục giữ được sự tăng trưởng khá, đó là một thành tựu lớn. Tuy nhiên, tôi muốn lưu ý rằng, với một nước mà GDP chỉ mới đạt trên dưới 40 tỷ USD như Việt Nam, mức tăng trưởng 6-7% chưa phải là đã đủ để đáp ứng nhu cầu phát triển trong nước và nhu cầu hội nhập. Nếu chúng ta không tự khắc phục được những lực cản, không phát huy được nguồn lực bên trong cũng như bên ngoài, để có được mức tăng trưởng hai con số trong những năm tới, thì khoảng cách của sự tụt hậu so với khu vực, so với thế giới là không thể nào thu hẹp được. Tôi muốn lưu ý rằng, làm được một chiến thắng kỳ vĩ như 30/4/1975 mà say sưa, như tự mãn nguyện thì cũng đã từng phải trả giá. Thế giới đã đi rất xa, chúng ta phải nhanh chân chứ đừng tự ru ngủ mình để rồi sẽ còn bị bỏ xa hơn nữa.
* Thưa ông, trong đối ngoại, chúng ta nên tiếp tục như thế nào trong giai đoạn tới?
- Những kết quả đối ngoại vừa qua, trong một chừng mực nhất định đúng là đã góp phần mở đường để giải quyết nhiều khó khăn về kinh tế - xã hội. Sau 20 năm đổi mới, chúng ta đã sẵn sàng là bạn, là đối tác tin cậy của cộng đồng quốc tế. Nhưng nội dung cụ thể của những khẩu hiệu ấy là gì? Và tới đây, với một thế giới đang thay đổi từng ngày như thế này, chúng ta lựa chọn và xây dựng vai trò và vị trí của mình như thế nào là điều hết sức quan trọng. Sau sự kiện ngày 11/9, những biến cố ở Trung Đông, những cải tổ chính trị tích cực từ bên trong của các nước ASEAN như Indonesia, sau sự kiện sóng thần tàn phá ở một số nước Đông Nam Á... Tất cả cho thấy, thế giới ngày nay đã trở nên gần gũi và liên hệ với nhau hơn, thực sự không còn chỗ thành công lớn cho những nỗ lực đơn độc. Vị trí đối ngoại của chúng ta, vì thế, không chỉ tuỳ thuộc vào thế, mà phải tăng tốc thêm lực và khả năng thích ứng với toàn cầu của mình. Ngoại giao tới đây, vì thế, tôi nghĩ phải có vai trò vượt lên phía trước, phải chủ động cảnh báo cho trong nước cả thách thức lẫn cơ hội, kịp thời đáp ứng những đòi hỏi mới của thời cuộc.
* Xin cảm ơn ông!
Theo Quốc Tế