Tiếng Việt giàu và đẹp ... đúng không?

Tiếng Việt giàu và đẹp ... đúng không?

Chào các bạn!

Có một điều này tôi áy náy đã lâu, hôm nay tình cờ tới đây thì nghĩ box này là chỗ lý tưởng để hỏi rồi. Tôi sẽ trình bày có đầu có đuôi nên hơi dài tí.

Các bạn đi học thì biết rồi, sách báo, nhà văn, nhà thơ cũng nói nhiều rồi: tiếng Việt ta giàu và đẹp. Nói một đằng có thể hiểu một nẻo. Chửi như hát hay. Cùng một từ (Latinh) thay dấu đi là ngữ nghĩa hoàn toàn thay đổi (cái này đem ra khoe với các anh Tây Tàu học tiếng Việt thì ai nấy đều lác mắt). Hồi tôi đi học nghe vậy thì cũng chỉ biết vậy thôi. Nghĩ tiếng nước mình chắc cũng thuộc loại "cao cấp", khó học, dễ gần, nghe thánh thót. Đến lúc bắt đầu học tiếng Anh thì lại càng tin đó là đúng. Tiếng gì mà chỉ có một chữ "you", sang đến tiếng mình thì tha hồ chọn: ba, mẹ, anh, chị, chú, bác, cô, mày, mi, .. tới cả đồng chí, thủ trưởng, v.v...

Nhưng đến khi tôi học cao hơn, tiếp xúc với tài liệu tiếng Anh (tôi làm về IT) tôi mới thấm thía cái khả năng phải nói là vô hạn của tiếng Anh để tạo nên từ mới, tổ hợp mới. Bạn nào đi học hoặc đi làm về công nghệ thông tin thì biết, người ta tạo ra từ mới, khái niệm mới trong tiếng Anh hàng ngày, mỗi năm có lẽ có cả trăm nếu không muốn nói là hơn. Sự tiếp nhận xảy ra rất dễ dàng, không có gì là gượng ép, không có gì nghe chối tai cả. Rồi đến một ngày phải viết/dịch sang tiếng Việt, cầm trên tay tờ báo Việtnam, mới chợt nhận ra tiếng Việt không giàu như mình nghĩ. Để diễn đạt đúng một khái niệm, phải dùng đến cả một tổ hợp từ, mà cũng chưa chắc đã đúng. Constraint programming là gì? Lập trình trong đó có ràng buộc? Functional programming là gì? Lập trình hàm số? Nghe khác hẳn khái niệm tiếng Anh. Chịu.

Để lấp vào chỗ trống đó, người ta (báo chí) quay sang một cách mà tôi cho là rẻ tiền: Nôm hóa tiếng Hán. Mong các bạn đừng vội kết luận tôi không thích từ Hán Việt, rằng du nhập từ nước ngoài là chuyện bình thường v.v... Tôi không chê trách gì việc dùng những từ như "trung thu", "phụ nữ", "biên giới", "lập trình" v.v... Tôi chỉ thấy ngạc nhiên bởi những từ kiểu như "giao thức", "đăng nhập", "đăng xuất", những thứ đối với tôi cũng xa lạ chẳng kém gì protocol, login, logout. Tôi không biết bao nhiêu phần trăm từ tiếng Hán có thể được đọc theo kiểu Việt hóa (chẳng hạn chữ ''Nan'' mình đọc là Nam, chữ ''Bei'' mình đọc là Bắc, ''Chen'' đọc là Trần, ''Xi'' đọc là Tây, v.v...). Có lẽ là 80%? Hay là 100%? Nếu chỉ đem từ tiếng Hán, đọc trại Nôm hóa nó, rồi bảo đó là Hán Việt, thì sao không lấy luôn login, logout cho nhanh, lại rất tiện khi cần tham khảo hai thứ tiếng Việt-Anh? (Chúng ta đã có nốc ao, giờ thêm lốc ao không biết sẽ ra sao nhỉ?).

Còn nếu nói "giao thức", "đăng nhập" lúc mới đầu lạ, bây giờ dùng nhiều đã quen, thì còn buồn hơn nữa. Từ nào lúc đầu cũng lạ, sao mình không có một cơ quan hay chỗ nào chuẩn hóa nó đi từ đầu, dùng từ Việt nam? Dùng nhiều thì cũng thành quen thôi. "Đi vào", "đi ra" thì khác gì "đăng nhập", "đăng xuất"? Chứ còn cứ đem cái kho tàng tiếng Hán của Trung Quốc, đọc trại nó ra tiếng Việt rồi tự cho rằng ta đã làm giàu thêm tiếng Việt, thì thú thật tôi không thấy tự hào chút nào, chỉ thấy buồn. Kho tàng tiếng Hán giàu chứ đâu phải tiếng Việt giàu?

Tóm lại giờ cái ý nghĩ tiếng Việt "giàu" trong tôi nó hơi bị lung lay. Tôi không muốn nói xấu hay chê bai gì, chỉ buồn thôi. Có thể tiếng Việt vẫn đẹp, nhưng cái này cũng chỉ là tương đối.

-------------------
Hoà Khánh

PS. Tôi biết là vẫn còn (nhiều?) người coi những kiến thức tiếng Hán, chơi chữ, đố chữ tiếng Hán là tương đương với tiếng Việt, và lấy làm tự hào về vốn "tiếng Việt" của mình. Giờ nghĩ lại tôi thấy cái đó thực chất chỉ là giỏi một thứ ngoại ngữ thôi chứ có gì ghê gớm đâu, cũng như giờ tôi biết tiếng Anh vậy thôi. Tôi đọc bên DDTH có câu đố: có con khỉ đi trinh sát, hỏi nó cầm cái gì, giải đố là "xích", vì "xích hầu" vừa là con khỉ cầm xích, vừa là trinh sát (?). Tôi học tiếng Việt từ hồi nào tới giờ, sách báo đọc cũng nhiều, chưa thấy "xích hầu" bao giờ. Tiếng này là tiếng nước nào chứ đâu phải tiếng nước tôi? Đố vậy chẳng khác nào giờ tôi đố các bạn có cô gái vào nhà băng mượn tiền, hỏi cô ta tên gì (trả lời: Loan). Nếu bạn không biết tiếng Anh thì chịu thôi, dù bạn có giỏi tiếng Việt bao nhiêu. Chung qui chỉ là một trò giải trí đơn giản cho những người biết 1 thứ ngoại ngữ nào đó, chứ không thể nói gì về tiếng Việt và kiến thức tiếng Việt.

Bạn ơi, bạn vào web http://www.ngonngu.net mục Tiếng Việt và Công nghệ Thông tin xem thêm nhé, hy vọng sẽ lời giải!

Bạn mà vào đấy xem thì mãi mãi không có lời giải.
Vui lòng chú ý "có lời giải"
Xin góp ý với bạn ngắn gọn thế này:
(1) Bạn mới chỉ dùng tiếng Việt thuộc lĩnh vực khoa học, kỹ thuật để soi sáng tiếng Việt. Như vậy chưa đủ.
(2) Tiếng Anh là một ngôn ngữ biến hình, nên phương thức biến tố có sức sản sinh lớn, nên bạn có "cảm giác" là nó dễ tạo từ. Thật ra, yếu tố gốc Hán trong tiếng Việt cũng có khả năng đó thôi.
(3) Bạn nghe functional programming cảm thấy quen hơn "lập trình chức năng" thì lý do là bạn tiếp xúc với từ tiếng Anh nhiều, và có khi bạn đã từng học nó trước cả tiếng Việt.
(4) Bạn viết

Nếu bạn nghĩ thế, thế thì tôi sẽ chứng minh cho bạn thấy Bạn không phải là người Việt, này nhé:
- Bạn đang ngồi trước bàn phím, màn hình, cái này của Tây, Việt Nam ngày xưa làm gì có.
- Bạn đang mặc áo của Tây, vì người Việt ngày xưa là gì có vải, đóng khố là cây thôi.
- Bạn ngồi ghế hay ngồi đất vậy? nếu ngồi ghế thì coi chừng, ngày xưa người Việt ngồi chiếu đấy nhé.
- Bạn có tắm xà phòng à, thế thì hỏng, xà phòng, ngay cái tên cũng đã Tây rồi ...
Bạn thấy không, bạn đâu phải là người Việt. Những thứ bạn ăn từ hồi bé xíu cũng phần nhiều không của nước này thì của xứ kia.
Nhưng bạn vẫn là người Việt, Việt 100%. Tại sao?
Quay lại vấn đề của chúng ta, tất cả những cái mà bạn cho là Hán đó, thật ra đã là Việt rồi. Nó chỉ là GỐC HÁN thôi bạn ạ. Khi du nhập vào VN, nó đã bị đồng hoá, thành của chúng ta. Chỉ đơn giản bạn viết bằng chữ la-tinh, mà không viết thành chữ ghi ý ngoằn ngoèo, là một bằng chứng của Việt hoá rồi.
Tuy vậy, bài bạn viết đã đặt ra một vấn đề rất hay và đáng suy nghĩ. Trăn trở của bạn cũng là trăn trở của nhiều người Việt Nam trong đó có tôi về mong muốn làm cho tiếng Việt mạnh và giàu. Còn ai nói tiếng Việt giàu đẹp rồi, thì không sai nhưng cũng không phải là tuyệt đối. Có những lúc, tôi cũng thấy TV chưa đủ mạnh như ta nghĩ. Hay ít nhất là tiếng Việt của tôi.
Thân.

bài của bạn làm tôi chú ý. bạn có đặt ra ý kiến hoài nghi về cái giàu của TV thì phải va fbạn nói kho tàng tiếng Hán giàu? tôi lại thấy khác. Đúng là tiếng Hán giàu nhưng cái giàu của ngôn ngữ TV lại được tạo thành từ cái kho của cải đó. Tv giàu bởi vì TV không ngừng được bổ sung nhờ vào sự du nhập và biến đổi từ vựng các ngôn ngữ khác. cái tài củagười việt cũng là ở chỗ đó. Khả năng đồng hoá của Tv là rất lớn. chẳng qua vốn từ của chúng ta quá hẹp mà thôi

Bác hoa_khanh thử hỏi một người Anh không học lập trình về cái "functional programming", và một người Việt có học lập trình về cái "lập trình hàm số" (không biết từ việt của nó là gì nhỉ?) xem họ trả lời như thế nào nhé. Không phải từ tiếng Anh nào đọc lên cũng "hiểu ngay nghĩa" được đâu bác ạ.

Cơ quan nào, đất nước nào ngôn ngữ nào làm nổi điều đó? Tiếng Anh, Pháp, Nhật, Hàn, Căm pu chia là những thứ tôi biết ít nhiều, cũng trải qua những vấn đề tương tự thôi. Thí dụ thật đơn giản, tiếng Nhật bây giờ vẫn nói "paso cong", nghĩa là máy vi tính, từ tiếng Anh "personal computer".
(5) Vấn đề bạn đề cập thật ra là vấn đề PHÁT TRIỂN. Khi khoa học kỹ thuật phát triển thì ngôn ngữ cũng cần phải có đủ phương tiện để đáp ứng nhu cầu giao tiếp. Ngày xưa người ta nói click, bây giờ nói nhấp chuột, nhắp chuột v.v... là quá trình phát triển cả thôi. Vấn đề thuật ngữ, chúng tôi cũng đã bàn quanh quẩn đâu đây, bạn hãy tham khảo nhé.
(6) Bạn viết:
<BLOCKQUOTE id=quote><font size=1 face="Arial" id=quote>Trích từ: Chứ còn cứ đem cái kho tàng tiếng Hán của Trung Quốc, đọc trại nó ra tiếng Việt rồi tự cho rằng ta đã làm giàu thêm tiếng Việt, thì thú thật tôi không thấy tự hào chút nào, chỉ thấy buồn. Kho tàng tiếng Hán giàu chứ đâu phải tiếng Việt giàu? [/QUOTE]
Nếu bạn nghĩ thế, thế thì tôi sẽ chứng minh cho bạn thấy Bạn không phải là người Việt, này nhé:
- Bạn đang ngồi trước bàn phím, màn hình, cái này của Tây, Việt Nam ngày xưa làm gì có.
- Bạn đang mặc áo của Tây, vì người Việt ngày xưa là gì có vải, đóng khố là cây thôi.
- Bạn ngồi ghế hay ngồi đất vậy? nếu ngồi ghế thì coi chừng, ngày xưa người Việt ngồi chiếu đấy nhé.
- Bạn có tắm xà phòng à, thế thì hỏng, xà phòng, ngay cái tên cũng đã Tây rồi ...
Bạn thấy không, bạn đâu phải là người Việt. Những thứ bạn ăn từ hồi bé xíu cũng phần nhiều không của nước này thì của xứ kia.
Nhưng bạn vẫn là người Việt, Việt 100%. Tại sao?
Quay lại vấn đề của chúng ta, tất cả những cái mà bạn cho là Hán đó, thật ra đã là Việt rồi. Nó chỉ là GỐC HÁN thôi bạn ạ. Khi du nhập vào VN, nó đã bị đồng hoá, thành của chúng ta. Chỉ đơn giản bạn viết bằng chữ la-tinh, mà không viết thành chữ ghi ý ngoằn ngoèo, là một bằng chứng của Việt hoá rồi.
Tuy vậy, bài bạn viết đã đặt ra một vấn đề rất hay và đáng suy nghĩ. Trăn trở của bạn cũng là trăn trở của nhiều người Việt Nam trong đó có tôi về mong muốn làm cho tiếng Việt mạnh và giàu. Còn ai nói tiếng Việt giàu đẹp rồi, thì không sai nhưng cũng không phải là tuyệt đối. Có những lúc, tôi cũng thấy TV chưa đủ mạnh như ta nghĩ. Hay ít nhất là tiếng Việt của tôi.
Thân.
[/QUOTE]
Cách đặt vấn đề khá hay và lại.... cách trả lời lại xác đáng.....
Đáng xem đáng xem....
honghoavi

Cái hiện tượng như rowing không gọi là đua thuyền, bowling không gọi là bóng lăn... là do những tay nhà báo không giỏi Tiếng Việt gọi đó bạn ạ . Tôi thấy một điều là những người làm báo hình ở VTV không phải là những người giỏi Tiếng Việt. Cách sử dụng Tiếng Việt của họ rất lúng túng. Nếu bạn là người hay xem ti vi và hiểu tác động của truyền hình tới công chúng thì bạn sẽ hiểu. Gần đây nhất là môn bóng đá trong nhà đó họ gọi là futsal (phút san). Ví như : "Giải futsal thành phố HCM mở rộng lần đầu tiên sẽ diễn ra vào cuối tháng 12 này"
Còn tại sao lại gọi đăng nhập, đăng xuất mà không gọi là đi vào, đi ra thì đó cũng đều là những người không hiểu Tiếng Việt và không tự tin vào Tiếng Việt. Bản thân bạn cũng là một người trong số đó. Tại sao bạn không gọi funtional programming là lập trình chức năng? Tiếng Việt kém đến mức thế à ? Hay là thế nào đây ?

Các bạn có biết trung đạo không?
Trung đạo tức là con đường chính giữa không lệch bên này cũng không chệc bên kia....
Việt vay mượn từ là một điều tốt nếu như tiếng Việt không có từ ngữ thay thế hoặc thay thế được nhưng không hơp lý....
Một số trường hợp ta có thể thay thế được nhưng số khác lại không vấn đề là nó có được chấp nhận hay không... Đặng nhập đăng xuất là một ví dụ, người ta chấp nhận nó vì rõ ràng nó diễn tả được thực tế khách quan và ai dám bảo rằng đi vào đi ra dễ hiểu hơn đăng nhập đăng xuất nào....
Ở một số trwờng hợp khác .... như rowling theo tôi lại không được vì ta hoàn toàn có thể thay thế bằng đua thuyền....
tương tự với rất nhiều trường hợp khác.... vấn đề không phải chọn bên phải hay bên trái, tại sao không chọn từ này mà chọn từ kia mà chính là sự hợp lý ở một mức nào đó được mọi người chấp nhận...
honghoavi

Em thấy cái ví dụ login, logout mà bác hoa_khanh đưa ra vẫn chưa phải là ví dụ tiêu biểu. Dịch là đăng nhập, đăng xuất tuy mang gốc Hán hoàn toàn nhưng vẫn có thể hiểu được và chính xác hơn là đi vào và đi ra. Nói thế thì bác nghĩ thế nào về từ đăng ký - register. Bác có thể dùng từ thuần Việt nào để diễn đạt bây giờ. Em nghĩ là tiếng Việt đẹp thì có đẹp chứ không giàu, đặc biệt là khi để nói về các thuật ngữ. Em đang phải dịch một ít tài liệu tiếng Nhật, gặp những từ gốc Hán, em cũng muốn dịch ra thuần Việt cho dễ hiểu nhưng cuối cùng cũng không thể dịch hoàn toàn được đặc biệt là những thuật ngữ. Em chịu không làm sao mà diễn đạt bằng từ thuần Việt được, thậm chí là cách ghép chữ Hán kiểu tiếng Việt được (tất nhiên ở đây em cũng chưa tìm hiểu sách chuyên môn tiếng Việt về vấn đề này). Ví dụ từ kinh cự, vĩ cự, em thấy dịch là cự ly ngang, cự ly dọc nó cứ buồn cười thế nào ấy, bác nào có biết về những khái niệm này giúp đỡ em một chút.