Tìm hiểu và thưởng thức những làn điệu quan họ Bắc Ninh!

Câu hỏi khó:
song, trong Điển cố Văn học (cuốn này nhà mình có )
thì: Tấn - Tần, là hai nước ở đời Xuân Thu bên Trung-quốc.
Tấn ở phía Đông, Tần ở phía Tây,
Kẻ Tấn người Tần: mỗi người một xứ khác nhau.
Song, nhân dịp này, lục mỗ cũng trích dẫn luôn điển cố "Kết duyên TẦN TẤN"
Duyên Tần Tấn : Cho duyên Tần Tấn đòi phương Hán triều): Tên
hai nước đời Xuân thu ở Trung Quốc.
Theo Tả truyện, Huệ Công nước Tấn phụ ước nước Tần, bị nước Tần đánh bắt được, đem thái tử Ngữ gửi làm con tin ở nước Tần.
Mục Công nước Tần gả con gái là Hoài Doanh cho Thái tử Ngữ. Từ đó, năm đời liền con cháu hai họ cưới nhau. Duyên Tần Tấn dùng để chỉ mối nhân duyên đẹp đẽ.
Chúc Karasutra cũng sớm có nhân duyên theo nghĩa sau nhé kẻ Tấn người Tần, tuy xa cách thế, mà khi gặp nhau mới hạnh phúc làm sa

Muốn biết rõ về vấn đề này, 13-15 tháng Giêng hàng năm, mời QA về hội Lim buổi tối, đi thăm các lều quan họ của các làng ở đồi Lim, vừa nghe quan họ, vừa ăn trầu, vừa tìm hiểu nhé!

Giữ gìn câu ca Quan họ 10/03/2007


Quan họ ngày nay thường được hình dung như các tiết mục đơn ca, tốp ca có nhạc đệm, may thì là dàn nhạc dân tộc, không thì chỉ là 1 đàn organ. Giờ đây khi lên sân khấu với nhịp phách, hoà âm, kỹ thuật cộng minh của âm nhạc châu Âu, các yếu tố kỹ thuật của Quan họ nguyên bản đã bị triệt tiêu.
Mỗi độ xuân sang là 49 làng Quan họ của vùng Kinh Bắc lại mở hội làng. Khắp ngõ xóm dập dìu các liền chị chít khăn mỏ quạ, nét mặt tươi tắn với đôi môi cắn chỉ đỏ thắm, e ấp sau vành nón thúng quai thao, duyên dáng trong bộ áo tứ thân sặc sỡ sắc màu, cùng các liền anh khăn xếp áo the, hát mừng mùa xuân, đón khách thập phương về trẩy hội Lim bằng những câu ca mộc mạc, chân tình mà đằm thắm, thiết tha.
Quan họ trữ tình, đằm thắm
Cho đến nay vẫn chưa ai định nghĩa được tại sao lại gọi là hát Quan họ. Có người cho rằng đó là "tiếng hát giữa hai họ nhà quan kết bạn với nhau". Cũng có làng Quan họ lại cho rằng đó là "tiếng hát của quan viên hai họ". Có người lại cho rằng "Quan họ là nỗi niềm yêu nhau mà chẳng lấy được nhau để giữ cho tiếng hát còn nguyên vẻ đẹp". Chưa ai biết chính xác tại sao lại gọi là Quan họ, chỉ biết rằng khi mùa xuân đến khắp vùng Kinh Bắc, nay là tỉnh Bắc Ninh, người dân lại tưng bừng cùng nhau mang hương hoa, phẩm vật đến đền thờ Vua Bà ở làng Viêm Xá, huyện Yên Phong xin được mở hội làng. Theo truyền thuyết, Vua Bà là người sáng lập ra các làn điệu dân ca đầy quyến rũ này.
Quan họ là một tập thể (gọi là "chạ" hay "bọn"). Quan họ các làng kết "chạ" với nhau và mời nhau đi hát cho đến hết tháng 3 âm lịch, thì vừa hết hội ở các làng. Từ 9 đến 11 tháng Giêng, Quan họ các làng rước lễ tụ tập ở Lim, tức thị xã Bắc Ninh bây giờ, để mở hội thi Quan họ. Hội thi hát Quan họ có đủ lề lối, đối đáp, têm trầu, trang phục, ứng xử trong Quan họ để tranh giải hàng năm
Một "chạ" Quan họ gồm 5 đến 7 người, nam riêng, nữ riêng, thường ở cùng một làng. Đứng đầu "chạ" là một người đứng tuổi được gọi là "anh cả, chị cả" hoặc "ông, bà già Quan họ". Khi vào hội hát, họ gọi nhau là "liền anh, liền chị", người hát giỏi nhất trong "chạ" được gọi là "anh hai, chị hai" rồi tiếp đến "anh ba, chị ba"... theo thứ bậc tài năng. Hát Quan họ là lối hát đối đáp nam nữ. Các câu hát là do các liền anh, liền chị tự sáng tác. Thường ngày họ là những người dân lao động cần cù, chân lấm tay bùn, nên những câu hát sáng tác của họ gắn với sinh hoạt đời thường, có khi chen cả điển tích, ca dao... thật mộc mạc, chân tình nhưng luôn thấm đẫm chất trữ tình, đằm thắm.
Địa điểm để hát Quan họ cũng rất phong phú, có thể trong nhà một liền anh hay liền chị, ở sân đình, sân chùa, bên bờ sông hay trên đồi. Sinh hoạt Quan họ của liền anh, liền chị xứ Kinh Bắc có nhiều hình thức tổ chức khác nhau. Cuộc hát Quan họ được xem là canh hát chính thống thường phải tuân thủ đủ trình tự các chặng: lề lối, giọng vặt, giã bạn. Trong ba chặng hát nay đều có những biểu hiện khác biệt ở phần nội dung cũng như hình thức cấu trúc bài bản. Người hát Quan họ phải luyện tập kỹ thuật hát vang, rền, nền, nảy, ngắt, rớt mới có thể lột tả hết cái hồn của Quan họ.
Không lo mất, chỉ lo ?ođổi màu"
Nét đẹp nhân văn trong sinh hoạt văn hoá Quan họ là tình người và nghĩa người. Người Quan họ luôn sống trọng tình, trọng nghĩa, gìn giữ sự thuỷ chung trong mọi mối quan hệ gia đình và cộng đồng. Với nét đẹp nhân văn và sức sống bền lâu của một không gian sinh hoạt văn hoá, Quan họ đang được nhà nước ta lập hồ sơ trình UNESCO xét công nhận là di sản văn hoá phi vật thể. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại của không gian sinh hoạt văn hoá này không phải là sự mất đi mà là sự đổi màu. Có nhiều người lầm tưởng rằng hát Quan họ có sức sống mãnh liệt trong cuộc sống đương đại bởi có lượng diễn viên hùng hậu, có nhiều người biết hát, làn điệu Quan họ dễ hát và dễ thuộc... Nhưng tất cả những điều đó lại đang đặt Quan họ bên bời của sự suy vong. Nói đến hát Quan họ ta phải nói đến cả không gian sinh hoạt văn hoá, đó là cuộc hát đối đáp với những luật chơi nghiêm ngặt, với những làn điệu phong phú và đa dạng. Bản thân cái hay của Quan họ chính là ở kỹ thuật thanh nhạc vang, rền, nền, nảy của các liền anh, liền chị; cái hay của Quan họ là ở sự đối đáp thông minh, nhanh nhạy nhưng đằm thắm và tình tứ giữa các "chạ" hát. Và qua các cuộc hát, qua các thế hệ, số lượng làn điệu Quan họ tăng dần, phong phú dần lên bởi sự ứng tác và truyền khẩu của các liền anh, liền chị... Thế nhưng trong quá trình "chuyên nghiệp hoá" người ta lại không để ý đến yếu tố này. Quan họ ngày nay thường được hình dung như các tiết mục đơn ca, tốp ca có nhạc đệm, may thì là dàn nhạc dân tộc, không thì chỉ là 1 đàn organ. Giờ đây khi lên sân khấu với nhịp phách, hoà âm, kỹ thuật cộng minh của âm nhạc châu Âu, các yếu tố kỹ thuật của Quan họ đã bị triệt tiêu.
Hậu quả của sự "chuyên nghiệp hoá" này là các diễn viên của chúng ta không hát được Quan họ cổ. Bây giờ khó lòng có thể dựng lại một canh hát Quan họ cổ bởi diễn viên của chúng ta không biết hát đối đáp, rất nhiều bài Quan họ cổ do quá khó, ít được hát nay đã thất truyền. Và thật đáng buồn với nghịch cảnh ở Bắc Ninh, mặc dù các câu lạc bộ hát quan họ từ làng, xã đến huyện, tỉnh phát triển phong phú, ồ ạt như nấm sau mưa nhưng thực tế Quan họ đang bị mai một dần. Cơ chế thị trường đang làm vốn văn hoá cổ truyền quý giá của vùng Kinh Bắc bị méo mó, xộc xệch. Đây là điều cần đánh thức suy nghĩ của từng người dân cho đến các cơ quan văn hoá của tỉnh, của nhà nước.
Dân ca Quan họ là một lối hát giao duyên dân dã của vùng Kinh Bắc. Không chỉ đơn thuần là chuyện hát, Quan họ còn là mối quan hệ gắn bó tình nghĩa giữa những người hát, còn là phong cách tao nhã, lịch sự của các liền anh, liền chị, một nét đẹp không gian sinh hoạt văn hoá của dân tộc được bồi đắp từ bao đời. Với tập hợp phong phú rất nhiều làn điệu, với những nét đẹp của không gian sinh hoạt văn hoá Quan họ, chúng ta hoàn toàn có thể tự hào đề xuất UNESCO công nhận là di sản văn hoá phi vật thể của nhân loại. Nhưng để có được điều đó cần nhiều nỗ lực của chính quyền, ngành văn hoá cũng như của mỗi người dân vùng quê Kinh Bắc.
Trong một ca khúc của nhạc sĩ Phó Đức Phương hát về miền quê Quan họ có câu "Trên quê hương Quan họ, một làn nắng cũng mang điệu dân ca". Mong rằng mỗi mùa xuân đến, câu Quan họ xứ Kinh Bắc được gìn giữ, chắt chiu qua bao đời sẽ luôn vang lên, đậm đà, đằm thắm, sưởi ấm những mầm xuân./.
Theo VOV

Hội đã tan rồi chia tay bên dòng sông

" Trăm năm vô biên chưa từng hội ngộ
Chẳng biết nơi nao là chốn quê nhà "

Hôm trc đọc đc bài này hay quá em ghi lại để mọi người cùng đọc và suy ngẫm về giá trị thực sự của Quan họ.

Đại tướng Nguyễn Chí Thanh và đêm quan họ đầy bão táp​

Bốn mươi năm. Đúng nửa cuộc đời đã trôi qua, nhưng đến nay, hình ảnh một con người, một vị danh tướng, một nhà lãnh đạo - Đại tướng Nguyễn Chí Thanh vẫn còn được lưu giữ trong ký ức của rất nhiều người.
Hạ tuần tháng 5/1954. Ngay sau chiến thắng giòn giã Điện Biên Phủ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Tổng Chính ủy Nguyễn Chí Thanh đứng ra tổ chức lễ hội ?okhao quân? đặc sắc.
Lúc đó, tôi là Trưởng đoàn văn công Tổng cục Chính trị, nhận được lệnh phải phụ trách văn nghệ cho khoảng... 1000 người xem. Suy tính mãi, tôi quyết định chỉ chọn 10 tiết mục, trong đó phải có tiết mục nói về tình yêu, bởi tôi muốn chương trình này thật trọn vẹn. Chiến thắng Điện Biên đã rung chín phương trời thì phải động cả mười phương Phật, vì cốt lõi truyền thuyết của Phật là thúc đẩy tình yêu con người. Tình yêu thì nhiều chủ thể - yêu thiên nhiên, yêu quê hương, nòi giống.. - nhưng tuyệt đỉnh của tình yêu phải là tình yêu đôi lứa.
Đang băn khoăn thì một ý nghĩ chợt lóe lên. Nhất định phải có một màn quan họ, từ 20 đến 25 phút. Nhưng vừa đem ra bàn với anh em, có vài đồng chí tỏ vẻ ngần ngại:
- Có nên không? Em sợ... đưa vào.. không khí chiến thắng... tiết mục có thể bị chệch.
Nhưng tôi ra lệnh:
- Cứ làm! Tôi đoàn trưởng, tôi chịu trách nhiệm phải làm thật hay! Mình phải thu được lòng binh sĩ và lòng dân. Chiến thắng Điện Biên đã là lịch sử của đất nước thì đêm diễn mừng chiến thắng cũng phải là lịch sử của quân đội, của văn nghệ kháng chiến. ***
Hôm ấy là một bữa tiệc "thịnh soạn". Rượu tây thượng thặng, thuốc lá tây đủ loại, có cả loại "xì gà" mà viên tướng bại trận Đờ Cát thích hút. Có lẽ tướng Giáp muốn khao tướng sĩ của mình bằng các món ăn tuyệt hảo của kẻ đại bại.
Ngay sau bữa tiệc mừng là bữa khao quân bằng tinh thần từ phía người thắng trận.
Đêm diễn mở màn đúng tác phong quân sự. 7h30 phút tối. Đèn sáng choang. Màn nhung màu xanh rêu, rất dịu nhẹ. Hôm ấy tôi rất ngại màu đỏ chói. Tôi nói là ta nên dùng gam xanh nhiều cung bậc, thế thôi, chứ hãy tạm quên đi màu máu tươi. Máu đổ đã nhiều vì chính kẻ xâm lược buộc ta phải cầm súng. Nhiều bài hát đã rừng rực âm sắc đỏ. Ta đang ăn mừng chứ không phải lúc đánh nhau...
Với suy nghĩ ấy, trước khi khai tiệc, tôi đã xin với đồng chí Nguyễn Chí Thanh cho phép không chào cờ lúc mở màn, không hát Quốc tế ca. Không hiểu sao, ông tướng rất đanh thép ấy lại vui vẻ chấp thuận. Một đề đạt trái với nguyên tắc của những buổi lễ long trọng trong quân đội.
Ngay sau lời tuyên bố ?oBắt đầu?, tôi nhìn xuống hội trường đông nghịt. Khoảng một nghìn chỗ đã chật kín. Ba hồi trống ròn rã và bài hát Mừng chiến thắng Điện Biên vang lên, màn nhung từ từ mở, hiện ra cảnh quân dân miền ngược miền xuôi quây quần. Cả đoàn gần 100 người hát vang sấm động.
?oGiải phóng Điện Biên, bộ đội ta tiến quân trở về giữa mùa hoa nở...?
Cứ thế, bài hát càng dồn dập thì chủ toạ cũng vỗ tay theo. Tôi thấy trên hàng đầu là đại tướng Võ Nguyên Giáp ngồi chính giữa, bên trái là Tổng Tham mưu trưởng Hoàng Văn Thái , bên phải là Tổng Chính uỷ Nguyễn Chí Thanh, rồi đến các vị Trần Độ, Vũ Lăng, Nam Long, Vương Thừa Vũ v.v... Cả hai đại tướng vỗ tay giòn giã nhất.
Tiếp sau đó, hàng loạt tiết mục như "Hò kéo pháo", "Quê em miền trung du", "Trường ca sông Lô". "Du kích sông Thao"... múa lượn ?" xoè, múa - nón - sạp làm tưng bừng cả đêm diễn.
Và đến khi màn quan họ vang lên, tôi nhìn thấy miệng cười tươi rói của người Tổng tư lệnh mới ngoài 40 tuổi và vẻ mặt rất đậm đà của Tổng chính uỷ cũng khoảng 40 tuổi.
Trước đó, theo "lệnh" chuyên môn của đoàn trưởng, tốp nữ quan họ phải hát thật bay ****, cái nón quai thao phải thật e ấp, nửa thẹn thùng bỡ ngỡ, nửa mở ra tròn trịa mời đón người tình:
"Yêu nhau cởi áo cho nhau
Về nhà dối mẹ qua cầu gió bay"
Thú thực, để đưa được màn quan họ này vào vòng vây trùng điệp của những giai điệu chiến đấu kiên cường và gian khổ, của niềm phấn khởi hân hoan chiến thắng, tôi cũng đã phải dè chừng cái kiêu hãnh mãnh liệt của các vị lãnh đạo cấp đoàn, dè chừng cả cỗ máy "lập trường" và "đạo đức cách mạng" có thể đè bẹp mình bất cứ lúc nào.
Nhưng đến câu thơ đỉnh điểm chót vót của tình yêu nam nữ trọn vẹn:
"Gió giục cái đêm đông trường
Nửa chăn nửa chiếu nửa giường để đó chờ ai"
thì từ hàng thứ tư xuống đến vài ba hàng nữa, các vị trung đoàn đã bắt đầu ghé tai nhau bàn về một cái gì đó hơi nghiêm trọng.
Đến khúc hát thứ ba, từ hàng ghế thứ tư phía bên trái sân khấu nhìn xuống, một tiếng sét đã nổ ra, dữ dội đến mức tôi giật thót người, chân tay run lật bật.
- Hạn màn xuống! Đả đảo!
Tiếp theo đó, như hàng tràng sấm sét lan nhanh, hàng trăm người đồng thanh tương ứng:
- Đả đảo văn công! Hạ màn xuống!
- Cất hết đi! Lãng mạn! Suy đồi!
- Đả đảo hoà bình chủ nghĩa! Đả đảo hưởng lạc!
- Chim chuột nhau trên sân khấu đấy! Đả đảo!
- Mèo mả gà đồng! Hạ màn xuống!
Như theo bản năng, tôi run run giơ tay cho một đồng chí hậu đài hạ màn tức khắc. Cả hai cánh màu rêu đậm lúc ấy như cũng hoảng vía, sập xuống nhanh như một ánh chớp giật.
Nhưng tôi vẫn hé màn nhìn xuống. Tôi thấy đại tướng Võ Nguyên Giáp quay lại phía sau nhìn xem là "cái gì". Sau đó, nét mặt ông tướng chiến thắng ấy vẫn bình thản. Nhưng chưa kịp định thần thì bỗng có người bước nhanh lên sân khấu, đứng trước bức màn rêu, nói như thét:
- Các ông làm loạn đấy à? Kia, có phải ông Thái Dũng không? Các ông toàn là quân đội lâu năm, các ông vô kỷ luật đến thế à?
Còn tôi thì vẫn nhìn qua màn hé. Hình như làn sóng phản đối có nguôi đi, nhưng vẫn sôi động. Vị tướng ấy nói tiếp, giọng càng gay gắt:
- Tổng cục nuôi đoàn văn công để văn công nuôi lại các ông, nuôi toàn thể quân đội bằng những món ăn tinh thần. Vậy mà các ông chưa chi đã đả đảo người nuôi mình. Các ông vừa chiến thắng xong một trận lớn thật đấy, nhưng vẫn là nhỏ so với công lao xây dựng quân đội của dân.
Các ông thật là vô kỷ luật. Đáng lẽ tôi thi hành kỷ luật các ông ngay lập tức, nhưng thôi, đây là tiệc ăn mừng, các ông vừa chiến thắng, các ông hách dịch, ra oai, tôi tạm tha. Vậy, bây giờ, ông nào không ưa văn công nữa, xin mời các ông về mà ngủ, ông nào muốn xem tiếp thì ở lại, nhưng phải có trật tự, có kỷ luật. Nào, ai về thì về đi!
Người vừa dội xuống khán giả một tràng dài ấy là Nguyễn Chí Thanh
Quả nhiên, (tôi vẫn ngó) ông Thái Dũng và năm sáu người nữa kéo nhau ra khỏi hội trường.
(Xin mở ngoặc là đồng chí Thái Dũng cụt một tay do chiến đấu với địch hồi đầu kháng chiến, các báo tiếng Pháp hồi ấy ở Paris và Hà Nội - Sài Gòn đều có nhiều bài tỏ vẻ kính phục cái ông "quan năm cụt tay" này (le colonel manchot). Đồng chí Thái Dũng, năm 1949, đã là tiểu đoàn trưởng chỉ huy một tiểu đoàn có tên là Lũng Vài mà nhạc sĩ Văn Cao đã làm khúc hát ca ngợi "Tiểu đoàn Lũng Vài" ngay trong năm đó. Ngoài ra, ông Thái Dũng còn chỉ huy một trận phục kích ở Đường sối 4 Lũng Phầy, thu gọn 94 xe vận tải của địch. Đến chiến dịch Điện Biên, ông là trung đoàn trưởng, phụ trách tác chiến thuộc Bộ Tham mưu chiến dịch. Tuy không trực tiếp chỉ huy nhưng ông vẫn tham gia đánh chiếm đồi A1, quần nhau với lực lượng Âu Phi hùng mạnh. Rút cuộc, ông đã thắng ở trận đánh quyết liệt này. Tên tuổi của ông thuở ấy: lẫy lừng).
Trở lại với giây phút nước sôi lửa bỏng đó. Khi ông Thái Dũng cùng vài người vừa lách qua các hàng ghế sắp ra đến cửa thì ông Nguyễn Chí Thanh gọi giật lại.
- Này, các ông, các ông bỏ về, hả! Được! Nhưng nhớ chiều mai, đúng 2 giờ, tôi mời văn công đến nhà riêng của tôi, có cà phê, có thuốc lá, đoàn của anh Hoàng Cầm phải diễn lại màn quan họ này, cái tiết mục mà các ông đả đảo ấy, diễn lại ở sân nhà tôi. Có cả kẹo bánh và thuốc lá của tây thua trận đấy. Mai, các ông sẽ tranh luận, và tha hồ ý kiến! Chứ như vừa rồi, tôi phản đối cái thái độ và tác phong vô kỷ luật của các ông. Nào ngày mai, tôi nhắc lại, đúng 2 giờ chiều, mời ông Thái Dũng và các đồng chí đến xem lại, rồi thảo luận.
Nói dứt lời, đồng chí Nguyễn Chí Thanh bước xuống, về chỗ ngồi cũ, và hô to:
- Anh Hoàng Cầm! Cho mở màn, diễn lại!
Nhưng ngay lúc đó, tôi vẫn còn phải trùng trình đến dăm ba phút để lấy lại tinh thần cho anh em. 12 diễn viên nam nữ khi ấy vẫn còn nháo nhác và phờ phạc vì "cú" phản đối vừa rồi. Tôi nói:
- Đã làm nghệ thuật, đừng sợ sóng gió. Nào, anh Thanh đã "có vẻ" ủng hộ mình đấy, các cô các cậu cứ mạnh bạo và bình tĩnh hát lại đi. Cố lên nhé!
Rồi tôi hạ lệnh mở màn, nhìn xuống, vẫn thấy anh Giáp rất thản nhiên, anh Thanh vẫn trầm tĩnh và cả hội trường vẫn hồi hộp chờ đợi. Đôi nam nữ lại bắt đầu "mời trầu" rồi lại "yêu nhau cởi áo cho nhau".
Nhưng tôi vẫn phải nói thật: tinh thần diễn viên bị một cú nặng nề như vậy, chưa hoàn hồn. Hát rời rạc, mất hết cái mê say. Tôi nhân dịp này bèn "hạ lệnh": ?oCòn 5 tiết mục nữa, chúng mình phải gắng hết sức. Đừng phụ lòng anh Thanh, anh Văn (bí danh của đại tướng Võ Nguyên Giáp)?. Có những tiếng đáp lời tôi như đồng tình:
- Anh yên trí! Anh cứ tin chúng em!
Quả nhiên, năm tiết mục tiếp theo, nhất là màn múa sạp đã chiếm lĩnh tâm hồn tất cả tướng sĩ, tâm hồn những người vừa thắng trận lịch sử. Khi đêm diễn vừa kết thúc, gần chục tướng tá nhảy lên sân khấu, ôm hôn, bắt tay, xoa tóc, có ông còn bế bổng một diễn viên lên mà nói:
- Hay! Xứng đáng với Điện Biên! Phải thưởng các cô các cậu bằng ba ngày nghỉ, và một bò, hai heo đấy! Khá lắm! Khá lắm!
(Còn nữa)
Theo Hoàng Cầm

Cuộc ?ođấu tố? giữa những người đồng đội​

Ngay sau đêm văn nghệ đầy "bão táp? ấy, trước khi "hành quân" đến nhà tướng Nguyễn Chí Thanh, nhà thơ Hoàng Cầm đã phải động viên các liền anh liền chị: "Chiều nay, chúng ta phải chiến thắng. Mình hãy coi đây là một trận đánh quyết định. Nghệ thuật dân tộc phải thắng cái giáo điều, cái kiêu căng và cái tệ thiếu văn hóa của một số người có ngọc trong tay mà đập nát.
Chúng mình chắc chắn có "pháo" lớn Nguyễn Chí Thanh yểm trợ". Và rồi những người đồng đội vừa kết thúc trận mạc trên chiến trường lại bắt đầu một cuộc "chiến đấu tư tưởng" mới.
"Chúng tôi đến hẹn rất đúng giờ. Trong sân lúc ấy có ba bốn dãy bàn phủ vải trắng, làm nền cho những lọ hoa rừng đủ màu. Trên bàn thì có cả bánh kẹo, thuốc lá, lạc rang. Ngoài thềm, với vẻ mặt rạng rỡ, ông Nguyễn Chí Thanh đứng đón văn công và phát cho đoàn hơn chục cái quạt nan. Tôi nghĩ bụng: "Ông tướng này thật văn minh?.
Một lúc sau, gần trăm người đã có mặt. Hàng ghế đầu là ông Thái Dũng.
Trao đổi qua vài ý kiến với tôi, vẫn một giọng đanh thép, ông Nguyễn Chí Thanh nói với cả đội quan họ:
- Đừng ngại gì nhá! Bình tĩnh, hát thật hay vào!
Nói rồi ông đi ra, ngồi xuống cạnh ông Lê Quang Đạo, ông Võ Hồng Cương. Còn tôi cho người treo một lá cờ hội đình, để diễn viên phục trang rồi môi son má phấn. Sau 10 phút, sáu liền anh, sáu liền chị, với ba chục nhạc cụ dân tộc đàn tranh, sáo nhị cùng sóng đôi nam nữ bước ra sân. Các diễn viên xếp hàng dài chào khán giả. Tiếng vỗ tay hoan nghênh hình như có một nửa.
Ông Thanh đứng tại chỗ dõng dạc:
- Đấy nhé. Mời các đồng chí xem lại cho thật kỹ cái mà hôm qua, khá đông các đồng chí đả đảo. Còn thì chúng ta cứ kẹo bánh, thuốc lá và cứ tranh luận, phê bình. Hoàn toàn tự do. Rồi văn công được phép diễn hay không, sẽ tuỳ kết quả của cuộc tranh luận này.
Thế rồi, dưới lá cờ dân tộc, các cặp liền anh liền chị bắt đầu diễn, vượt xa cả yêu cầu. Hết 25 phút tình ca lưu luyến, "Người ơi người ở đừng về", các diễn viên lại dàn hàng chữ nhất, e ấp chào các vị tướng tá đầy kiêu hãnh. Gần một trăm khán giả đứng dậy, vỗ tay đến vài ba phút trong tiếng "hoan hô"! "Tuyệt vời"!.
Trong làn sấm vỗ tay ấy, tôi vẫn chăm chú nhìn ông Thái Dũng. Ông ấy cũng vỗ tay nhưng có vẻ không mặn mà.
Liền sau đấy, ông Thanh chạy lên bắt tay, khoác tay tôi cùng các diễn viên khác, đến một bàn dành riêng cho văn công. Ông cao giọng:
- Tôi yêu cầu tất cả... thẳng thắn phê bình và tranh luận. Đề nghị anh Hoàng Cầm, người đặt ra tiết mục này, phát biểu trước.
Tôi đứng lên, thấy anh Thanh tủm tỉm cười, nhìn tôi rất yêu mến, nên tôi càng vững tâm. Còn các diễn viên thì đầy thấp thỏm.
Nhà thơ cũng "bắn tỉa"
Tôi cứ thế nói, nhằm vào tư tưởng của anh chỉ huy quân sự có tài nhưng thấp về văn hoá mà lại kiêu căng: "Nếu đúng như ý nghĩ đồng chí Thái Dũng, các cụ ta ngày xưa và toàn thể loài người này không "chim chuột" nhau, thì chắc hẳn loài người sẽ không sinh sôi nảy nở và bây giờ đã không có chúng ta.
Chúng ta được có mặt trên cõi đời này, chính là nhờ tình yêu nam nữ mà tạo hoá đã ban cho. Tiếng hát quan họ là nghệ thuật của yêu thương. Thế mà các đồng chí tối qua cho là "chim chuột?.
Các đồng chí không biết rằng nghệ thuật hát ấy đã thành tục lệ chữa một nghịch lý rất khó hiểu: là trai gái hát ví nhau thì đưa tình trao duyên thế; nhưng theo luật của phong tục, lại phải tuyệt đối vâng lệ làng quan họ: là không được vượt quá ranh giới giữa tiếng hát và tình chăn gối. Ai, bất kể trai hay gái, mà bị phát hiện ra những trò trên thì lập tức bị khai trừ ra khỏi phường, hội. Cùng một phường, hội không được lấy nhau đã đành, có nơi còn nghiêm ngặt hơn là ngay cùng làng cũng không được lấy nhau. Có thể lấy người ở làng khác, và nếu thế, vợ hát một nơi, chồng ca một nẻo, mà đã hát thì phải diễn ra sắc thái, đa tình đằm thắm hơn cả đêm tân hôn, nhưng phải cấm kỵ ghen tuông. Hễ ghen mà sinh sự thì cũng bị khai trừ.
Ấy thế, quan họ nó rắc rối về mặt tình cảm như vậy, ai lấy tiếng hát làm lý tưởng say mê suốt đời thì mới trở thành người hát được nể phục?.
Tôi nói hết thì ông Thái Dũng cũng đứng dậy. Lúc đầu, ông nói nhỏ thôi.
?oTrước hết, tôi thành thực xin lỗi các đồng chí, xin lỗi đồng chí Nguyễn Chí Thanh, nhất là xin lỗi anh Hoàng Cầm và đoàn văn công vì thái độ của anh em chúng tôi tối qua. Chúng tôi quá nóng nảy và hấp tấp. Nhất là tôi, từ 15 tuổi đã theo cách mạng, 17 tuổi đi đánh trận, cứ liên miên trận mạc, rồi kiểm điểm, rồi tập luyện, rồi chỉnh huấn, chỉnh quân, tôi chưa thấy một đoàn văn công nào hát những lời như thế bao giờ. Vả lại tôi chỉ quân sự đơn thuần, thấy công tác chính trị nó khó khăn, rắc rối lắm lên rất ngại. Quanh năm, tôi chỉ lo sao cho trận nào mình chỉ huy cũng phải thắng. Cấp dưới mà có anh nào lơ là, nhớ nhà, nhớ vợ con là tôi "chỉnh" ngay, có khi đuổi ra khỏi đơn vị. Vì thế, cái tính thẳng thắn, cứng nhắc ấy nó quen đi, nên tôi mới quát to lên lúc tối qua, thành ra có lỗi?.
Đến đây, anh Thái Dũng trở lại cách phát ngôn cao giọng, lấn át:
?oNhưng, còn về tư tưởng, tôi vẫn giữ nguyên những ý nghĩ của mình tối qua. Đúng nó là dân ca từ xưa, nhưng anh Hoàng Cầm cố tình đưa ra lúc này, khi mà Bác Hồ vừa nhắc nhở toàn quân, toàn dân rằng chiến thắng Điện Biên mới chỉ là bước đầu, chúng ta còn phải gian khổ chiến đấu cho đến khi thống nhất đất nước, thì cái màn hát đó chỉ làm giảm ý chí chiến đấu của quân đội.
Rõ ràng đây là sự tỏ tình thô lỗ, ?oyêu nhau cởi áo cho nhau? rồi con gái chờ con giai về đêm, nửa chăn nửa chiếu nửa giường để đó chờ ai. Thật là như xúi giục chuyện trai gái nhảm nhí, có phải là giảm ý chí chiến đấu của bộ đội không?
Tôi không dám quy lỗi này cho anh Hoàng Cầm, vì người đã viết thơ cổ vũ chiến đấu hay như thế thì không thể nào lại muốn làm cho bộ đội ta sa sút tinh thần. Nhưng hiện nay, kể cả sau Hội nghị Giơnevơ mà nếu ta có thắng về ngoại giao, thì màn ca cảnh này vẫn chưa dùng được. Báo cáo, hết ý kiến!?
Liền khi ông Thái Dũng ngồi xuống, một tràng pháo tay lại nổi lên tán thưởng. Thêm hàng chục cánh tay giơ lên.
Đa số đánh bại thiểu số?
Anh Nguyễn Chí Thanh chỉ định, thế là liên tục gần chục người phát biểu, mở rộng, nhấn mạnh ý kiến của Thái Dũng. Tôi thấy anh Thanh mặt vẫn tươi như hoa.
Khi những ý kiến phản đối đã vãn, anh Thanh hỏi:
- Có ai có ý kiến gì khác không, chứ mấy ông cứ nhắc đi nhắc lại ý ông Thái Dũng, nghe cũng không bổ ích gì?
Một lát im lặng. Tôi điểm các bộ mặt, mới nhận ra rằng số người ủng hộ mình chỉ bằng nửa số buộc tội.
Anh Thanh lại hỏi:
- Vậy, mời anh Lê Quang Đạo, Cục Tuyên huấn.
Anh Đạo đứng lên, từ tốn:
- Nói như các anh vừa rồi, bắt đầu từ ý kiến anh Thái Dũng, cũng có phần quá đáng. Bộ đội ta không dễ sa sút tinh thần ngay sau màn tình ca này đâu. Nhưng anh Hoàng Cầm chưa thông qua tôi, đã cho đem diễn, kể cũng sai nguyên tắc. Nhưng tôi nghĩ trong ngày vui mà hai đại tướng đã cho phép rồi thì có thể coi tối qua như một buổi tổng duyệt nội bộ trước khi ra mắt đông đảo cán bộ, chiến sĩ.
Dẫu sao thì ý kiến các đồng chí vừa phê bình, về căn bản tôi cho là đúng. Mới chiến thắng bước đầu, từ nay đến hoà bình thực sự, thời gian không ngắn. Biết đâu còn phải vài ba cái Điện Biên nữa, ta mới hoàn toàn thắng lợi. Bộ đội vẫn phải chắc tay súng, không nên để những tình cảm lãng mạn làm nơi lỏng ý chí và tinh thần đánh giặc của quân dân. Nên vui với cái vốn cũ của dân tộc một chút thế thôi, còn diễn đại trà thì không nên.
Anh Thanh hỏi lại ngay:
- Đấy là ý kiến cá nhân anh Đạo hay là quyết định của Tuyên huấn ấy?
Ông Đạo dè dặt đáp:
- Cũng mới là ý kiến của cá nhân tôi thôi ạ.
Ông Thanh lập tức:
- Nào, thế có ai ủng hộ màn hát này không? Cứ nói thoải mái, không sợ ai kiểm điểm lập trường lập triếc gì đâu. Cả tôi đây, nếu tí nữa có nói gì, cũng chỉ là nhân danh cá nhân thôi, đừng ai nghĩ là ý Chủ nhiệm Tổng cục vội. Cá nhân với cá nhân, bình đẳng, bình quyền. Kìa, ăn bánh kẹo đi chứ. Mới có 3 rưỡi, sớm chán. Ta có thể nói chuyện với nhau đến 5 rưỡi.
Không khí trầm xuống. Bên phải đối rõ ràng đã cạn ý, nhưng bên ủng hộ vẫn còn đắn đo. Thiểu số đứt đuôi rồi. Không kể khối anh cầm sẵn phiếu trắng. Họ chỉ đến xem diễn, nghe tranh luận cho vui thôi. Tôi chơm chớm lo.
Bài học cho người lính thắng trận: thế nào là Tổ Quốc?
Lo là vậy, nhưng kể cũng lạ, cứ nhìn mặt anh Thanh là tôi lại vững dạ. Một lát, anh Thanh lại khuấy bầu không khí:
Này, tôi hỏi mấy ông chính uỷ và chính trị viên nhé. Trước mỗi chiến dịch, mỗi trận đánh lớn nhỏ, các ông thường động viên anh binh nhì thế nào nhỉ?
Một anh, như là chính uỷ trung đoàn, cứ ngồi tại chỗ, đáp lại ngang bướng:
- Báo cáo anh, cứ tuân theo tất cả chỉ thị của Tổng cục và các Cục trực thuộc mà động viên.
Chí Thanh: - Các ông thử nói: nội dung chính xác tài liệu của trên gửi xuống?
Đáp: - Căn bản vẫn là vì độc lập của dân tộc, vì hạnh phúc của nhân dân.
Chí Thanh: - Các ông không có sáng kiến riêng à?
Đáp: - Chả cần. Vì các tài liệu Tổng cục gửi xuống rất tỉ mỉ và đầy đủ rồi.
Chí Thanh: - Này. Đảng cần những đảng viên có sáng kiến, có cách thức riêng để động viên chính trị ở các đơn vị khác nhau chứ Đảng không cần đến những con người máy, bản sao làm vậy đâu!
Không khí bỗng trở nên nghiêm trọng hơn. Bị đánh một đòn khá nặng, mấy anh ngồi im re. Anh Thanh bỗng cười vui.
Các ông ơi! Cứ giả dụ như tôi đang là học trò cấp 1. Vậy ?oem? xin các thầy chính uỷ giảng cho ?oem? Tổ quốc là gì ạ?
Tiếng cười lan nhanh, xì xào rồi ồn ào. Không khí trở lại thân tình. Có một giọng hơi đùa:
- Thế thì khác gì học trò đòi thầy giảng cho tại sao một cộng một lại thành hai.
Nguyễn Chí Thanh (vẫn cười): - Ấy thế mà giảng được Tổ quốc là khó lắm đấy các ông ạ. Nào, ông nào nói trước đi. Em sẵn sàng nghe các thầy đây.
Vẫn có tiếng cười - Một lời đáp:
- Sách giáo khoa cấp 1 giảng rồi ạ.
(Còn nữa)

Bỗng có một dáng mập và thấp đứng bật lên nói luôn. Đó là anh Quyết Thắng, tham mưu trưởng quân khu Việt Bắc (Tên Quyết Thắng là do Hồ Chủ tịch đặt cho anh, khi anh làm công tác bảo vệ Bác ở Bắc Bộ Phủ). Anh nói, giọng ồm ồm:
- Các đồng chí nhớ cho: Tên tôi được thêu vào lá cờ quân đội đánh vào Điện Biên Phủ đấy nhá (có tiếng cười vui, vỗ tay). Tên Bác đặt cho. Cờ Quyết chiến Quyết Thắng - tôi mang tên một nửa cho cả một đời làm lính Bác Hồ, nên tôi mạn phép các đồng chí giảng hai chữ Tổ Quốc. Có cho phép tôi không nào?
Ở mỗi chiễn sĩ của ta là một ý niệm khác nhau. Người miền xuôi, miền ngược, người thành thị, nông thôn - chỗ giống nhau là cùng một đất mẹ, chỗ khác nhau là hoàn cảnh. Bộ đội thì hơn 80% là nông dân. Làng quan họ vừa rồi bắt nguồn từ nông dân tỉnh Bắc Ninh. Màn hát chỉ có hơn 20 phút mà tôi thấy cả một vùng quê cổ kính có văn hoá vào bậc nhất hiện lên, qua tất cả các diễn viên có mặt tại đây. Đấy, màn quan họ vừa rồi là Tổ quốc đấy! Dân tộc ở trong ấy? hạnh phúc ở trong ấy. Yêu nhau mà được cởi áo cho nhau thì còn gì hạnh phúc bằng.
Có tiếng cười đồng tình. Một anh khác bật dậy, cướp lời anh Quyết Thắng.
- Đúng thế, Tổ quốc ta có quan họ thì đẹp biết chừng nào! Hát có hơn 20 phút giữa những sùng sục chiến đấu, giữa những tưng bừng chiến thắng thì tôi thấy nó đúng là viên kim cương xanh biếc xếp bên viên hồng ngọc. Chả hiểu các đồng chí nghĩ sao mà lại cho rằng nó làm nhụt ý chí chiến đấu.
Không khí rộn rã lên hẳn. Gương mặt Nguyễn Chi Thanh như càng sáng hơn. Một anh khác đứng lên tiếp:
- Tôi nghĩ rằng ngược lại đấy, anh Thái Dũng hạ màn quan họ dĩ nhiên sẽ đẩy chiến sĩ đến chỗ nhớ nhà, nhớ bố mẹ, vợ con hoặc người yêu vụng trộm. Càng nhớ họ càng căm thù thằng giặc chỉ lăm le cướp giết những gì thân yêu nhất của họ. Căm thù càng sâu, tinh thần chiến đấu càng cao. Nếu chỉ mới thế này mà họ đã mất tinh thần thì xin lỗi anh Thái Dũng, anh khinh quần chúng quá đấy.
Lại thêm một anh khác cướp lời:
- Đơn vị nào cũng có đôi ba anh em vì nhớ nhà, nhớ vợ con mà nới lỏng tinh thần đôi chút. Còn 99% thì càng nhớ nhà, càng căng thẳng hăng hái. Tôi đã tự mình tổng kết công tác chính trị hàng năm. Trăm cậu bạo cũng có vài ba cậu nhát, có vậy ta mới cần công tác chính trị, mà trong công tác này thì văn nghệ là loại vũ khí sắc bén nhất. Nói anh Hoàng Cầm bỏ quá cho, chứ những đơn vị chiến đấu đã thừa khói lửa, suốt ngày nghe ùng oàng, tạch tạch, rồi được lúc xem văn công trên sân khấu lại cũng toàn cảnh bắn nhau, nghe hô ?otiến lên! xung phong!? thì anh có ngấy lên không? Đêm qua chúng tôi phải cảm ơn đoàn văn công đã cho chúng tôi vài chục phút thanh cao đấy, làm gì có chuyện nhảm nhí mà anh Thái Dũng cứ át giọng người ta?
Nếu không có những đêm nửa chăn, nửa chiếu thì chắc gì dân tộc ta có được những người con ưu tú như anh Văn, anh Thanh cho đến anh binh nhì? Đấy, Tổ quốc đẹp nồng hậu, thế mà giặc định cướp đi à? Đừng hòng! Hết ý kiến!
"Phải cho văn công vào tù"
Đến lúc ấy tiếng vỗ tay mạnh mẽ hơn khi kết thúc màn quan họ. Rồi lại có một giọng lanh lảnh cất lên. Hoá ra là chị Tý - tổ trưởng nuôi quân ở văn phòng tổng cục, người đã sắp đặt bữa tiệc bánh kẹo, trà thuốc hôm nay.
Chị mới trên 30 tuổi mà đã là vợ liệt sỹ: ?oEm đề nghị anh Thanh cho văn công vào trại tù, diễn cho cả thằng Đờ-Cát-tơ-ri xem để nó biết, đấy, người của đất nước tao xinh đẹp thế, hát hay thế, đánh vỡ mặt chúng mày như thế, liệu bảo nhau cút đi ngay thôi?.
Vừa nghe đến vậy, anh Thanh liền chạy đến bắt tay chị Tý, trong khi tất cả, kể cả anh Thái Dũng, đồng loạt vỗ tay rào rạt. Anh Thái Dũng còn vỗ bàn tay phải nhè nhẹ lên ngực mình.
Xem chừng đã đến lúc có thể kết luận, anh Nguyễn Chí Thanh mới đứng hẳn lên bậc thềm nói: "Tôi nghĩ các ông tranh luận thế là rất thẳng thắn mà vẫn đầy tình đoàn kết với nhau, phải không ông Thái Dũng?
Tối qua, năm bẩy ông hô đả đảo cái quan họ này chắc vì các ông chưa nghĩ rằng mình đã giơ quả đấm của cánh tay phải thụi ngay vào giữa ngực mình, cái mồm vừa ăn lại vừa đi mắng mỏ cái dạ dày. Các ông nhiều gân cốt quá. Vô tình để trái tim sổng ra khổi ***g ngực, hay là mấy ông cố làm thế cho oai để ra cái điều ta là anh hùng, là khí phách? Có cô gái đẹp dịu hiền lướt qua trước mắt lại quay ngoắt đi. Đã không biết cô gái xinh đẹp ấy là ai, có xấu tính xấu nết hay không, chưa chi đã gọi người ta là con đĩ? Ừ thì không mê mẩn cô ta, nhưng tại sao lại không nhìn, không thưởng thức cái nhan sắc mà trời phú cho cô ấy. Các ông sợ cái đẹp nó quyến rũ mình à? Ồ, nếu thế thì đâu phải là khí phách?
Người có gan vẫn có thể kết bạn với một cô gái đẹp, miễn là mình giữ lòng mình không sa ngã thôi, chứ cớ sao lại xua đuổi cái đẹp màn quan họ này, khi mà nó có đủ 3 phẩm chất cơ bản của văn nghệ là chân, thiện, mỹ? Đó là cái vốn đã lâu năm của dân tộc, cụ thể là của tỉnh Bắc Ninh, chứ đoàn văn công cũng chưa đủ tài năng để sáng tác hay như vậy đâu. Như cái tranh dân gian làng Hồ quê anh Hoàng Cầm, cái đánh ghen ấy mà tôi đã được xem, tôi rất thích cái anh đàn ông ôm khư khư hai quả dừa của cô vợ bé có tiếng cười ran ran, không để cho bà vợ cả xâm phạm vào. Thật là hay, ai dám đảm bảo là thô tục nào?
Vậy nên cái vốn văn hoá của dân tộc, chỗ nào là thô kệch, là nhố nhăng, tôi chắc các cụ ta hàng trăm năm nay đã gạn nó đi hết rồi, chỉ còn lại sự trong sáng cao quý mà thôi. Cụ Nguyễn Du tả nàng Kiều tắm mà ?otắm trong trướng rủ màn che? thì là khoả thân chứ gì? Có thô tục đâu? (cười).
Cô Kiều tắm trần mà nhà thơ vẽ tranh - một bức tranh thanh tao, đẹp ***g lộng cho ta được thưởng thức, vậy chắc ông Thái Dũng cũng không nỡ mắng cô Kiều là chim chuột anh chàng Thúc Sinh chứ? (cười to).
Ông cũng không nỡ giằng lấy quyền Kiều trong tay con trai ông lúc nó đang học đến chỗ ấy chứ? (lại càng cười to). Đấy là ý kiến cá nhân Nguyễn Chí Thanh, chưa phải ý kiến của Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị. Đồng chí nào phản đối mấy lời tôi vừa nói xin cứ tự do, tôi càng hoan ngênh? Mà sở dĩ tôi có được mấy ý kiến ấy là nhờ công giúp đỡ để hiểu sâu về văn nghệ của các anh Hoàng Cầm, Đỗ Nhuận, Mai Văn Hiền, Thanh Tịnh và nhiều anh chị em, chứ hồi mới chỉ là một anh huỵện uỷ viên loàng xoàng ở Bình Trị Thiên, tôi chưa có đủ hiểu biết mà nói như vừa rồi. Nào ai có ý kiến gì xin mời".
Vỗ tay... nhiều người đứng cả lên vỗ tay. Tôi thì chỉ muốn ôm hôn ngay vị tướng vừa đanh thép lại vừa hoa lá ấy.
Một lúc lâu sau mới có tiếng nói: ?oĐủ rổi đấy ạ. Xin được nghe kết luận của Chủ nhiệm Tổng cục?.
Anh Thanh nhìn đồng hồ: ?oThế mà cũng 5 giờ rồi, vậy anh Hoàng Cầm và các anh có muốn nói gì nữa không??. Tôi đáp: ?oThưa đồng chí chủ nhiệm, chúng tôi thấy rất yên tâm và chỉ còn chờ lệnh công tác, cả đoàn văn công xin hết sức cố gắng, trau dồi nghệ thuật dân tộc để phục vụ bộ đội tốt hơn nữa?.
Anh Thanh cười, ?onày các liền anh liền chị, cả Hoàng Cầm nữa , nghe chừng đói rồi đấy. Mình cũng đang kiến bò bụng đây, hay là để đến chiều mai cậu lên danh sách các tiết mục sẽ diễn trong thời gian từ nay đến cuối năm, có cả lời dẫn vắn tắt mà đầy đủ về nội dung chính trị và nghệ thuật đưa lên chỗ anh Lê Quang Đạo. Tôi sẽ ký duyệt sau. Nhưng thế này nhé - anh cao giọng nói vói gần trăm khán giả - xin mời các đồng chí giải tán về nhà suy nghĩ thêm, ai có ý kiến gì thật mới về màn quan họ này thì từ mai đến thẳng chỗ tôi báo cáo. Riêng các diễn viên và anh Hoàng Cầm ở lại ăn chiều với tôi. Tôi đã báo cơm ở chỗ nhà chị vừa lúc nãy muốn nói cho Đờ Cát nghe quan họ ấy?.
Có tiếng cười trong đám đông.
Mọi người ra về. Gió chiều nồm nam thổi mạnh hơn, trời rất xanh. Mây rất trắng, bay tới tấp. Lá cờ hội càng gặp gió càng lay động nhịp nhàng với những niềm rung cảm mới mẻ trong lòng tôi.
Lúc bấy giờ, anh Thái Dũng cũng đã xuống chân đồi. Tôi nhìn theo, thấy hình như anh bước đi ung dung thư thái mà vẫn dũng mãnh. Cái tay áo thõng thượt bên tay trái anh cũng cứ như xoắn bay theo chiều gió?".
Theo Hoàng Cầm

Mấy ông này quê đâu ta?

Vietnamese Quan Ho Folk Song
Our folk-song Quan Ho, a very rich and beautiful musical storehouse of our people, has a very long lasting history. During all its existence, successive creations have unceasingly changed the type of the folk-song Quan Ho. Today, there are "Quan Ho dai", "New Quan Ho", "the renovated Quan Ho". This shows that there may be some kinds of Quan Ho that are not real Quan Ho. Thus, from what epoch has the tra***ion of Quan Ho dated? One of the tra***ional polular tales narrates as following: Once upon a time, Lung Giang village (Liem village) and Tam Son village (Tu Son), both in Bac Ninh province, were in very good relations. Every year, on the 13th of the first Lunar month, Tam Son village held a singing party at the communal house and invited five or six elderly men and five or six elderly women together with a great number of young singers of Lung Giang to come to join them. At the festival came into being a form of dialogue. Alternately, each time the young man of one of the villages had sung, the girls from the other village would reply in singing. Such singing competitions lasted all night until the morning of the following day. However, it''''s asserted that only under the Ly dynasty (1009-1225) did the Quan Ho begin to develop strongly and become joyful festivals lasting as much as half a month. Annually, on the 13th of the 1st Lunar month, on the Lim hills or in the Lim pagoda''''s park, among the blossoming peony bushes, the pilgrims come from every corner of the country and distinguished and smart young men and young girls of the region gather for sight seeing, contemplating blossoming flowers, encountering and making acquaintance with each other and listening together to recitals of songs, or sing Quan Ho songs. Coming festival of Lim in groups of young men or women, Quan Ho singers are dressed in their very best clothes, men carry with them an umbrella of black silk, women a fan under a cartwheel palm-leaf hat tucked under their arms. A female group may be the first to go up to a male group and offer betel quids, thus striking up an acquaintance. A dialogue begins in the form of songs. In any event, courliness is the rule. The men call themselves "Your younger bothers" and address the women as " Our elder sisters"; conversely, the latter call themselves "Your younger sisiters" and address the former as" Our elder brothers". Female duets keep up the conversation by exchanging songs with male duets.
I wasnot born in Bac Ninh but I dont understand why I like singing it so much. let''''s enjoy and have a good time to listen it
Theo Phạm Ngọc Chiến - Seoul - Korea
Được hahathayroai sửa chữa / chuyển vào 22:46 ngày 11/08/2007