Tin tức Thiên Văn

QUAN ĐIỂM CỦA NASA VỀ KẾT QUẢ CỦA CẬU HỌC SINH THẦN ĐỒNG
Oashington (AFP) - Thật khó mà tưởng tượng ra câu chuyện là một cậu học trò người Đức đã tìm ra những sai sót của Cơ quan Vũ trụ Hoa kỳ và đưa ra khả năng thiên thạch Apophis tấn công Trái đất với xác suất cao hơn nhiều.
Nhưng cuối cùng, vào hôm thứ 4, theo các quan chức Nasa câu chuyện của cậu học trò thực chất lại không phải như vậy.
Cơ quan Nasa, giống như một giáo viên toán khá mệt mỏi khi gặp một cậu học trò giỏi (nhưng ương ngạnh), nói rằng các con số của họ về Apophis mới là đúng, còn của cậu bé thì không chính xác.
Phát ngôn viên của Nasa, ông Dwayne Brown nói với phóng viên AFP rằng : ?o Chúng tôi chịu trách nhiệm về các con số của mình?.
Theo tờ Potsdamer Neuerster Nachrichten đưa tin hôm thứ 3, cậu học sinh phổ thông (13 tuổi) người Đức, Nico Marquardt đã tính toán được xác suất va chạm của Apophis vào Trái đất là 1/450 sau khi tính tới khả năng va chạm của thiên thạch này vào các vệ tinh không người lái (thậm chí cả tầu con thoi). Con số của cậu đưa ra lớn hơn rất nhiều con số của các chuyên gia Nasa là 1/45000.
Nhưng theo Brown, các chuyên gia tại phòng Thí nghiệm Tên lửa đẩy (JPL) của NASA hoàn toàn không nghi ngờ gì về các tính toán của họ.
Cơ quan Nghiên cứu các vật thể gần Trái đất (NEO) ?o..không hề đưa ra các thay đổi của họ với con số xác suất va chạm của Apophis với Trái đất là 1/45000 vào năm 2036? , Brown đã nói như vậy trong một bài phát biểu.
Cũng theo Brown, bài báo đã dựng chuyện khi đưa tin rằng NASA đã thừa nhận sai sót khi nói chuyện với ESA và đã công nhận tính đúng đắn của cậu bé.
?oTrái ngược với các báo cáo mới đây, các quan chức NASA làm việc tại Văn phòng Chương trình các vật thể gần Trái đất không hề tiếp xúc cũng như có liên hệ gì tới cậu học sinh Đức, người đã cho rằng các tính toán của mình đưa ra xác suất lớn hơn nhiều so với tính toán của NASA?, bản thông báo viết như vậy.
Theo bản thông báo thì thiên thạch này sẽ không thể đi ngang qua vùng quỹ đạo chính (mật độ dày đặc) của các vệ tinh địa tĩnh vào năm 2029 và khả năng Apophis va chạm với một vệ tinh là cực kỳ xa vời.
Trong khi bài báo trên tờ Potsdamer Neuerster Nachrichten của Đức đang được lan truyền trên mạng Internet, NASA vẫn cứ bảo vệ quan điểm của mình rằng xác suất va chạm của Apophis với Trái đất là chỉ có 1 phần 45 ngàn.
Theo Dailyastronomy
(Đúng là một đất nước đã sản sinh ra những ..Einstein, Hegen và bao nhiêu nhân tài khác nữa, thật bái phục cậu học trò)

TÊN LỬA ARIANE 5 ĐÃ ĐƯA THÀNH CÔNG 2 VỆ TINH VÀO QUỸ ĐẠO.
Tiếp tục một năm bội thu của những người làm tên lửa Ariane 5, đêm thứ 6 vừa qua, dàn tên lửa thương mại Arian 5 đã lại rời bệ phóng và mang theo 2 vệ tinh vào quỹ đạo Trái đất : một là vệ tinh truyền thông của Brazil và một là vệ tinh thông tin của Việt Nam.
Tên lửa đẩy hạng nặng Ariane 5 đã rời bệ phóng tại một bờ biển phía đông bắc Nam Mỹ (Kourou thuộc Pháp) vào lúc 22:17 giờ GMT hay 5:17am giờ Việt Nam, và lao vào một quỹ đạo elip cực kỳ lệch tâm: điểm gần nhất là 155 dặm, còn điểm xa nhất là 22325 dặm. Quỹ đạo này nghiêng 2 độ so với mặt phẳng xích đạo của Trái đất. Sau khi phóng khoảng nửa giờ đồng hồ, tên lửa tầng trên của hệ đã được kích hoạt và đã đẩy thành công vệ tinh Star One C2 (của Brazil) vào quỹ đạo, và tiếp đó chuẩn bị đến lượt Vinasat 1 .
Đây là lần phóng thứ 182 của gia đình tên lửa Arian và lần thứ 38 tính riêng cho thế hệ tên lửa Arian 5 và là lần thứ 2 trong năm nay. Các nhà lập kế hoạch của Arian còn đang dự tính phóng thêm 5 lần nữa trong năm 2008 này, một mật độ dầy đặc nhất kể từ năm 1996 khi mà Arian đi vào hoạt động. Jean Yves Le Gall, CEO của Arianspace nói:? Tên lửa vẫn cứ phóng lên và các hợp đồng vẫn tới chúng tôi tấp nập?. Lần phóng đầu tiên trong năm nay của Arian 5 là để đưa tầu vận tải không người lái Giuyn Vecnơ lên quỹ đạo nhằm tiếp tế cho trạm ISS. Tậu đã cập trạm hôm mùng 3-4-08 vừa qua.
Cả 2 vệ tinh được phóng đêm hôm thứ 6 sẽ được định hướng dần dần vào quỹ đạo địa tĩnh với độ cao 22300 dặm (35880km) phía trên quỹ đạo để có thể giữ nguyên vị trí tương đối so với Trái đất.Vệ tinh Star One C2 của Brazil sẽ đi vào phục vụ trong khoảng 1 tháng nữa. Star One C2 sẽ cung cấp dịch vụ chuyển mạch cho các đuờng truyền viễn thông cũng như cung cấp các dịch vụ kết nối internet băng thông rộng. Gustavo Silbert, chủ tịch của công ty Star One nói :? Star One C2 sẽ được phóng ở đúng một vị trí quan trọng nhất trong thị trường Brazil : khoảng 70 độ kinh tây và nó sẽ cung cấp thị phần lớn nhất trong các đường truyền video ở Brazil?
Star One C2 được nhà sản xuất Thales (Pháp) chế tạo, nặng 9000 bảng. Vệ tinh này được trang bị các máy thu phát với 28 băng tần C để phủ sóng toàn bộ Mỹ Latin, và 16 băng Ku để phủ sóng Brazil, Mexico và một phần Hoa Kỳ. Nó cũng được trang bị một máy thu phát ở băng tần X dùng trong quân sự.
Giám đốc kỹ thuật của Star One, Lincoln Oliveira nói:?Vệ tinh C2 cung cấp thêm các dịch vụ trong băng tần Ku, và do đó cho phép các dịch vụ truyền hình mới như DTH (direct to home)?
Vệ tinh này được thiết kế với tuổi thọ 15 năm và nó được phóng lên để thay thế vệ tinh Brasilsat B2 được phóng từ năm 1995.
Vệ tinh Vinasat 1, là vệ tinh viễn thông hiện đại và là đầu tiên của Việt Nam. Vinasat sẽ mang tới các dịch vụ TV và điện thoại tới những vùng nông thôn và miền núi xa xôi và cũng làm giảm sự phụ thuộc của Việt Nam vào các nhà cung cấp dịch vụ vệ tinh thông tin của nước ngoài.
Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Lê Doãn Hợp đã phát biểu ngay tại địa điểm phóng vệ tinh:? Sự phóng thành công vệ tinh đầu tiên của chúng tôi mang một ý nghĩa to lớn về mặt công nghệ, xã hội và kinh tế, điều đó sẽ nâng hình ảnh của Việt Nam trên trường quốc tế và khẳng định chủ quyền của chúng tôi trên vũ trụ. Đây là một dấu mốc quan trọng đánh dấu sự hòa nhập của Việt Nam vào nền kinh tế thế giới?.
Ông Hợp nói tiếp:?Vinasat 1 sẽ giúp đưa các dịch vụ viễn thông, internet và truyền hình tới tất cả các khu vực nông thôn, miền núi xa xôi, bị cô lập.. nơi mà các phương tiện truyền tin khác không thể thực hiện được?
Vinasat có khối lượng 5800 bảng (~ 2640kg) và đựơc công ty Lockheed Martin thiết kế và chế tạo theo mẫu vệ tinh A2100-A và có tuổi thọ dự định là 15 năm.
Vinasat 1 được sản xuất ở bang Pennsylvania theo đơn đặt hàng của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam với dung lượng đường truyền đạt 120 kênh TV kỹ thuật số hoặc 10000 kênh điện thoại, internet hay các kênh truyền tin khác.
Vệ tinh Vinasat 1 được định vị ở kinh tuyến 132 độ đông và cho phép 12 máy thu phát thuộc băng tần Ku lắp trên đó phục vụ cho các nước Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái lan và một phần Myanma. 8 máy thu phát băng tần C sẽ phủ sóng Việt Nam, Campuchia, Lào, Đông Nam Á, Ấn Độ, Nhật bản và Australia.
Giám đốc Arianespace Le Gall phát biểu:? Vâng, chúng tôi rất tự hào vì đã đựơc nhận nhiệm vụ phóng vệ tinh đầu tiên của nước bạn?.
Bộ trưởng Lê Doãn Hợp nói tiếp: ? Việt Nam sẽ chở thành quốc gia thứ 6 trong khu vực sở hữu riêng một vệ tinh. Sự vận hành đầy đủ Vinasat 1 sẽ hoàn tất việc xây dựng một cơ sở hạ tầng quan trọng về thông tin của quốc gia?.
Lần phóng Ariane 5 tiếp theo được dự định thực hiện vào ngày 23/5 với nhiệm vụ mang theo vệ tinh thông tin quân sự Skynet 5C của Anh và vệ tinh thông tin của Thổ nhĩ kỳ có tên Turksat 3A. Tên lửa đẩy đã được lắp ráp cho phù hợp với tải trọng lớn của cả 2 vệ tinh.
Arianespace hy vọng đưa chương trình Ariane 5 lên tần suất phóng đạt 7 đến 8 lần trong một năm, trong đó chưa kể đến khoảng 2 đến 4 lần phóng tầu Liên hợp của Nga và 2 lần phóng với tên lửa Vega, một loại tên lửa hạng nhẹ.
.
Theo Spaceflighnow
Được THOHRY sửa chữa / chuyển vào 18:58 ngày 23/04/2008

Vệ tinh KIZUNA được trang bị hai anten bó, một được sử dụng cho Nhật và các nước láng giềng, cái kia cho vùng châu Á - Thái Bình Dương.
Cơ quan khám phá phá không gian của Nhật Bản (JAXA) và viện công nghệ thông tin và truyền thông quốc gia (NICT) đã tiến hành một cuộc kiểm tra việc cải tạo các chức năng chuyển mạch giữa một thiết bị đầu cuối siêu nhỏ (45 cm đường kính anten) và một trạm mặt đất tốc độ cao (1.2 m đường kính anten) có sử dụng anten nhiều bó bên trong (Onboard multi-beam antenna 1) của "KIZUNA" và xác nhận rằng giao thức Internet chuyển tải thông tin với tốc độ 155 Mbps (155 Mega bit mỗi giây) được kiểm tra thành công.
Cuộc kiểm tra này là một phần của cuộc kiểm tra chức năng ban đầu được phối hợp thực hiện bởi JAXA và NICT từ 28/3 đến 7/4 năm 2008. Đáng chú ý rằng tốc độ truyền tải 155 Mbps này từ một vệ tinh đến một thiết bị đầu cuối cực nhỏ như anten đường kinh 45 cm là nhanh nhất thế giới.

Hoạt động của KIZUNA đã đi vào giai đoạn tiền thử nghiệm vao 1/3, và các chức năng cũng như hiệu suất của thiết bên trong đang được kiểm tra. Các chức năng được kiểm tra đến thời điểm này bao gồm bộ phận điều khiển tự động của anten và bộ khuếch đại nhiều cổng công suất khoảng 280 W.
JAXA sẽ tiếp tục kiểm tra những đặc điểm đặc biệt của KIZUNA như khả năng kết nỗi giữa các trạm mặt đất, tốc độ dữ liệu 1.2 Gbps và sự đầy đủ các chức năng kích hoạt anten. Một thiết bị cuối cực nhỏ được đặt tại Okinawa và một trạm mặt đất tốc độ cao được đặt tại Tohoku.
Dữ liệu được truyền từ thiết bị đầu cuối đến KIZUNA với tốc độ 1.5 Mbps và được gửi về trạm mặt đất với tốc độ 155 Mbps. Dữ liệu cũng có thể được gửi ngược lại theo cách này. Suốt quá trình truyền tải, KIZUNA ở trong chế độ phục hồi chuyển mạch (regenerative switching mode 2).
(1)KIZUNA được trang bị hai anten nhiều bó, một cho Nhật và các nước láng giềng, một cho vùng châu Á - Thái Bình Dương. Cái anten thứ nhất bao gồm Nhật (tổng cộng 9 vùng), Seoul, Bắc Kinh, Thượng Hải. Cái thứ hai cho bảy thành phố nằm trong vùng châu Á - Thái Bình Dương.
(2)Chế độ phục hồi chuyển mạch là trạng thái mà dữ liệu được đưa từ một trạm mặt đất đến vệ tinh, được điều biến trong vệ tinh sau đó quay trở về. Bộ chuyển mạch trong vệ tinh này được sử dụng cho quá trình này. Theo qui ước, dữ liệu được gửi từ một trạm phải được gửi đến một trạm khác để được xử lí, sau đó được đưa từ vệ tinh ngược về trạm mặt đất. Bằng cách trang bị một bộ chuyển mạch tương tự như ở trạm mặt đất, việc truyền tải dữ liệu thực hiện mà ít bị chuyển hướng cũng như tăng tốc độ truyền.
22/4/2008
(Theo Spacedaily.com)
http://www.spacemart.com/reports/World_Fastest_Satellite_Internet_Connection_To_User_Terminal_Via_KIZUNA_999.html

Anh Minh - PAC​

STEPHAN HAWKING : SỰ SỐNG NGOÀI TRÁI ĐẤT LÀ CÓ THỂ !
Theo lời của nhà bác học nổi tiếng Stephen Hawking hôm thứ Hai vừa qua, sự sống ngoài Trái đất có thể tồn tại ở dạng sơ khai ở ngay trong thiên hà của chúng ta !
Phát biểu trước các khán giả ở Đại học Tổng hợp George Washinton ở Washinton DC , Hawking nói rằng với kích thước khổng lồ của Vũ trụ của chúng ta, thật khó mà nói rằng Trái đất là hành tinh duy nhất phát triển được sự sống. Ông nói thêm loài người cần phải tiếp tục công cuộc thám hiểm vũ trụ nếu muốn duy trì sự sống của chính họ lâu dài. Ông nói: ?oTrong khi tồn tại những khả năng có các sự sống dạng sơ khai ở khu vực quanh ta trong dải Ngân hà, có vẻ như khó có khả năng tồn tại một sự sống với nền văn minh phát triển ngoại trừ nền văn minh Trái đất?. Stephan Hawking đã tới ĐHTH Washinton để đọc các bài giảng nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày thành lập cơ quan vũ trụ Hoa Kỳ NASA.
Theo Hawking thì sự không thành công của Dự án Tìm kiếm các Nền Văn minh ngoài Trái đất (SETI) trong việc dò tìm các tín hiệu của nguời ngoài hành tinh cho thấy rằng ?~họ?T không hề tồn tại trong vòng bán kính khoảng 100 năm ánh sáng tính từ Trái đất. Mặc dầu vậy, ông cũng đưa ra 3 giả thuyết về các phương cách trao đổi thông tin giữa các hành tinh, vốn rất khó khăn.
Theo ông, xác suất có một sự sống dạng nguyên thuỷ phát triển được trên một hành tinh phù hợp (ngoại hệ) có thể cực kỳ thấp, nhưng cũng có thể cao, nhưng những người ngoài hành tinh đó nếu đủ thông minh để phát đi các tín hiệu vào vũ trụ thì họ cũng đủ năng lực để xây dựng những thứ vũ khí giết chết chính nền văn minh đó, như bom hạt nhân chẳng hạn. Cũng theo ông, một sự sống nguyên thuỷ có thể dễ hình thành, nhưng một cuộc sống cùng với nền văn minh đi kèm thì có xác suất cực kỳ thấp (Ý ông là : nếu may mắn có một cuộc sống văn minh được hình thành ở đâu đó trong vũ trụ, họ cũng tự huỷ diệt bằng chính thứ vũ khí giết ?~người?T hàng loạt của họ - ND).
? Có vẻ như chúng ta chưa từng được người ngoài hành tinh thăm viếng. Tại sao họ chỉ xuất hiện mà để chỉ làm những việc vớ vẩn, kỳ lạ?? Hawking nói và còn nhấn mạnh rằng ông đã không để ý gì tới các báo cáo về UFO.
Chưa nói tới sự tồn tại của người ngoài hành tinh, Hawking cho rằng loài người phải nên theo đuổi một công cuộc khám phá vũ trụ dài hơi, có thể kéo dài hàng trăm năm để có thể đảm bảo sự tồn tại của chính giống loài. Ông so sánh những người phản đối đầu tư tiền vào khoa học nghiên cứu không gian cũng như chinh phục vũ trụ với những người đã phản đối chuyến vượt đại dương của Christopher Columbus vào năm 1492. Theo những người phản đối, đó là một sự phung phí tiền bạc vô bổ !.
?o Sự khám phá ra Thế Giới Mới (Châu Mỹ) đã làm thay đổi hẳn Cựu lục địa. Thử nghĩ mà xem, nếu không thì chúng ta đã chưa có Big Mac hay KFC?- Hawking.
Ông nói thêm:? Sự vươn xa hơn vào vũ trụ còn có hiệu quả lớn hơn thế nhiều. Điều đó sẽ thay đổi hoàn toàn tương lai phát triển của loài người, và có thể xác định đựơc câu hỏi : liệu chúng ta có một tương lai hay không?
Stephan Hawking, 66 tuổi, là một nhà vật lý lý thuyết và vũ trụ học lừng danh. Ông đã phải chịu một chứng bệnh rối loạn thần kinh kèm xơ cứng và teo cơ (ALS) nên ông phải ngồi trên một chiếc xe lăn, trao đổi với những người xung quanh nhờ trợ giúp của một máy vi tính. Ông đã viết cùng với con gái Lucy của mình một cuốn sách khoa học cho thiếu nhi có tựa đề : ?o Chìa khóa bí mật của George đi vào Vũ trụ?. Mục đích của ông là khuyến khích lớp trẻ đi vào nghiên cứu khoa học và công nghệ nhiều hơn.
?oChúng ta đang ở trong một xã hội mà khoa học và công nghệ ngày càng đóng vai trò quan trọng hơn. Thế nhưng ngày càng có ít người muốn đi vào các lĩnh vực này?.
Ông nhấn mạnh thêm rằng việc gửi nguời quay lại Mặt trăng, xây dựng căn cứ trên đó với mục tiêu đến được sao Hỏa sẽ góp phần rất lớn để lôi kéo sự ủng hộ của cộng đồng với các chuyến bay vũ trụ.
?o Nếu cuộc sống của con người còn tiếp diễn thêm 1 triệu năm nữa, chúng ta sẽ phải đi tới một nơi mà chưa có ai đặt chân tới?, ông nói.
Theo Yahoonews
For pictures : http://news.yahoo.com/s/space/20080422/sc_space/primitivealienlifemayexiststephenhawkingsays;_ylt=AiSOfirOO6sxRq8EL.pilSwFO7gF
Được thohry sửa chữa / chuyển vào 19:18 ngày 23/04/2008

Sau một thời gian dài bị trì hoãn, hệ thống đinh vị toàn cầu Galileo của châu Âu cũng vượt qua những rào cản pháp lý cuối cùng vào hôm thứ Tư với việc nghị viện châu Âu bật đèn xanh cho kế hoạch này.
Hầu hết mọi thành viên đều tán thành và thông qua cơ sở pháp lý của hệ thống này trong cuộc bỏ phiếu nghị viện châu Âu. Các thành viên đã đòi hỏi hệ thống định vị này phải vượt qua các vấn đề kỹ thuật cũng như sự bất động trong nội bộ EU tại một phiên họp toàn thể tại StrasBourg.
Ủy viên về vấn đề giao thông vận tải ông Jacques Barrot nói rằng, cơ quan hành pháp và cục không gian châu Âu đã đưa ra kế hoạch nhạy cảm mang tên "ngay mùa hè" (by the summer) với hi vọng rằng những thỏa thuận đầu tiên sẽ được kí trước cuối năm 2008.
Ngân sách 3.4 tỉ Euro sẽ được phân bổ thành 6 phần với những hợp đồng cho vệ tinh, việc phóng tên lửa, các chương trình máy tính, các trạm mặt đất, trạm điều khiển và hệ điều hành.
Dự án với 30 vệ tinh của châu Âu dự định sẽ thách thức ưu thế của Mỹ trong việc xây dựng hệ thống định vị toàn cầu, được sử dụng rộng rải trong các thiết bị định của tàu và xe. Mục đích này của châu Âu sẽ thành hiện thực vào năm 2013.
Chủ tich luân phiên hiện tại của châu Âu là Slovenian hài lòng với cuộc bỏ phiếu hôm thư Tư như một bước tiến quyết định trong nhiệm vụ thiết lập hệ thống định vị toàn cầu của chính mình.
"Chúng tôi đang gửi đến một thông điệp rõ ràng cho châu Âu và thế giới rằng chúng tôi vẫn nỗ lực hết mình để cung cấp cho mỗi công dân và công ty ở châu Âu với một hệ thống đinh vị chất lượng cao vào năm 2003". Bộ trưởng giao thông vận tải của Slovenian là Radovan Zerjav bày tỏ trong lời phát biểu của mình.
"Những công việc mới sẽ được tạo ra và châu Âu sẽ dành một vị xứng đáng bên cạnh những nước có nền công nghệ phát triển nhất".
Tiếp tục như kế hoạch, 5 năm sau những dự định đầu tiên, tiến độ thực hiện châm chạp năm ngoái cũng như chi phí tăng cao, các nhà thâu tư bất đồng và các thành viên thì ủng hộ các
quyền lợi công nghiệp của mình.
Trong khi đó quân đội Mỹ đang tiếp tục nâng cấp mạnh mẽ về công nghệ cho hệ thống định vị của mình để đánh bại hệ thống Galileo trước khi nó được hoàn thành, theo lời của một chuyên gia quân sự Mỹ.
23/4/2008
(Theo Spacedaily.com)
http://www.gpsdaily.com/reports/EU_Galileo_satnav_project_gets_final_greenlight_999.html

Anh Minh - PAC​

Cuộc hạ cánh bất thường của khoang tàu Soyuztuần trước không phải là một vấn đề nghiêm trọng, theo lời một quan chức hàng đầu NASA, bất chấp những bản báo cáo cho rằng các phi hành gia trên tàu có thể chết.
"Tôi không thấy bất kì một vấn đề nghiêm trọng nào cả, nhưng rõ rằng rằng một điều gì đó không nên xảy ra", Bill Gerstenmaier, phó quản lý cho cơ quan Space Operations.
Ông ấy cũng nói thêm :"Tôi cho rằng hệ thống này (Soyuz) vẫn đáng tin cậy".
Trong một cuộc phỏng vấn với một nhóm nhà báo hôm thứ Ba, trong một bản sao mà hãng tin AFP có được, Bill nói rằng ông ta không nhận được bất cứ thông tin nào liên quan đến tình trạng rủi ro mà ba nhà phi hành gia Nga, Mỹ, và Hàn Quốc trên tàu đã gặp phải.
"Họ có liên quan đến sự kiện này, sự an nguy của phi hành đoàn, chúng tôi hoàn toàn không tranh cãi về vần đề này", ông nói thêm. "Họ chưa cho chúng tôi hoặc tôi biết bất kì những mối lo lắng vào thời điểm này".
Phương tiện truyền thông của Nga hôm thứ Ba cho cho rằng các phi hành đoàn đã may mắn khi sống sót qua chuyến trở về khí quyển Trái Đất đầy nguy hiểm hồm thứ Bảy tuần trước, khi mà tàu Soyuz được thiết kế bởi Nga đã hạ cánh cách muc tiêu cho sẵn hàng trăm kilomet.
"Có một thực tế rằng, các thành viên phi hành đoàn vẫn không bị chấn thương nghiệm trọng, hay nói cách khác là họ cực kì may mắn. Mọi thứ đều có thể kết thúc tồi tệ hơn". Hãng tin Interfax đã trích dẫn một tài liệu không rõ nguồn gốc có liên quan đến cuộc điều tra.
Gestenmaier nói rằng người Nga đã tiến hành điều tra vu việc này và ông nên đợi kết quả, thêm vào đó :"chúng tôi cần lấy con tàu về để tìm hiểu chuyện gì đã xảy ra. Tôi không muốn suy xét liều lĩnh".
Ông nói rằng các quan chức từ NASA nên thảo luận kết quả của cuộc khảo sát với bản đối chiếu của cơ quan hàng không vũ trụ Nga trước khi lần phóng tàu Soyuz TMA-12 tiếp theo vào tháng Năm tới.
"Có thể một tháng hoặc hơn trước khi chúng tôi bắt đầu nghe ngóng bất cứ điều gì dứt khoát từ ủy ban".
Trong khi đó, trong một bản sao của một cuộn băng ghi âm được sau cuộc hạ cánh đó, phi hành gia người Mỹ Peggy Whitson được nghe miêu tả sự hạ thấp nhiệt độ như một ấn tượng đẹp, thêm vào đó nữ phi hành gia đã bị kẹt trong ghế của mình suốt thời gian đó.
Cuộc hạ cánh chi phối phi hành đoàn bởi lực hấp dẫn vô cùng lớn, và Whitson cho biết "ngay bây giờ, trọng lực không thật sự là bạn của tôi và 8Gs (trọng lực gấp 8 lần trọng lực Trái Đất) càng đặc biệt không phải bạn tôi".
Nhà khoa học nữ người Hàn Quốc Yi So-Yeon và nhà du hành Yury Malenchenko cũng đã ở trên con tàu đó, họ đang trở về từ trạm không gian quốc tế ISS.
Tàu Soyuz từ lâu được xem như một cỗ máy đáng tin cậy cho việc du hành vào không gian của loài người. Trong những năm gần đây, nó cũng gặp phải hai trục trặc tương tự.
23/4/2008
(Theo Spacedaily.com)
http://www.spacedaily.com/reports/NASA_official_says_no_major_problem_with_Russian_capsule_999.html

Anh Minh - PAC​

Cuộc đua tìm kiếm các hành tinh có nước bên ngoài hệ mặt trời đã bắt đầu.
Các nhà thiên văn học đang tìm kiếm và nhận dạng các hành tinh có nước giống Trái Đất thông qua một kinh thiên văn và một phương thức tính toán được phát triển bởi các nhà nghiên cứu tại đại học Penn State và Hawaii.
"Chúng tôi đang tìm kiếm những hành tinh giống Trái Đất nằm trong vùng được coi là không quá nóng cũng không quá lạnh có thể cho phép sự sống tồn tại", theo lời Darren M. Williams, phó giáo sư vật lý và thiên văn thuộc đại học Behrend, Penn State. "Chúng tôi cũng muốn biết liệu rằng có nước trên những hành tinh này không".
Để sự sống tồn tại, các hành tinh này phải duy trì nhiệt độ thích hợp trong một khoảng thời gian đủ dài cho sự sống tiến hóa. Theo những hiểu biết của chúng ta, hành tinh này phải có một lượng nước đáng kể.
Các nhà khoa học đã biết cách xác định khoảng cách từ một quĩ đạo hành tinh đến ngôi sao mẹ, và bản phân tích việc tương tác của ánh sáng với các phân từ trong khí quyển có thể cho biết có nước tồn tại trên đó hay không. Tuy nhiên, Williams và Eric Gaidos - phó giáo sư địa lý sinh học thuộc đại học Hawaii, muốn nhận dạng những hành tinh có nước trên bề mặt.
Phương thức nghiên cứu này - được đăng trên số tiếp theo của tờ Icarus và hiện tại đang có sẵn trên mạng - dựa vào những đặc tính cho phép nhận biết có nước trên hành tinh đó.
"Một hành tinh giống Kim Tinh, với một bầu khí quyển dày đặc, sẽ phân tán ánh sáng đi mọi hướng", Williams cho hay. "Nếu bạn nhìn Sao Kim vào những tuần trăng, khi tròn đó là lúc sáng nhất, và khi khuyết thì đó là lúc mờ nhất".
Khi một hành tinh tròn đối với mặt trời của nó như cái đĩa sáng, nước sẽ tối hơn đất trên đó. Tuy nhiên, khi một hành tinh bị khuyết, vơi ánh sáng mặt trời lướt qua bề mặt nước, sự phản chiếu sẽ sáng nhất.
Hình ảnh toàn cảnh Trái Đất (có tên là Blue Marble), được chụp bởi Apollo 17 vào tháng 12 năm 1972, thu hút sự chú ý bởi 75% diện tích bề mặt Trái Đất được bao phủ bởi nước. Các nhà nghiên cứu tin rằng lượng nước đủ lớn sẽ cung cấp bức xạ hồng ngoại và bức xạ nhìn thấy nếu chúng chiếu xuống hành tinh đủ lâu.
"Chúng tôi đang bắt tay vào quan sát những hành tinh như thế trong một khoảng thời gian dài", Williams cho hay. "Chúng phản chiếu một phần tỉ hoặc một phần mười tỉ ánh sáng từ mặt trời của nó. Để hấp thụ đủ ánh sáng để thấy một điểm sáng cần sự quan sát hơn hai tuần với những loại kính thiên văn chúng tôi đang hình dung. Nếu chúng tôi chăm chú quan sát đủ lâu, trừ khi hanh tinh quay quanh trục rất chạm, những phần khác nhau của hành tinh sẽ hiện ra trong tầm quan sat của chúng tôi. Nếu hành tinh là sự pha trộn nước, thì chúng tôi sẽ quan sát điều đó khắp cả hành tinh".
Các nhà nghiên cứu muốn quan sát đường cong ánh sáng của một hành tinh ở xa khi hành tinh quay quanh chính nó đồng thời quanh quay mặt trời của mình. Bằng các nhìn vào các thay đổi ở vùng sáng liên quan tới tuần trăng của hành tinh, sẽ hé lộ nhiều điều nếu hành tinh đó có các đại dương dạng lỏng. Nếu nhiệt độ là thích hợp, thì ắt hẳn dạng lỏng này là nước.
Hiện tại thì không có một kính thiên văn nào có khả năng nhận dạng các hành tinh có nước, các nhà thiên văn học hi vọng rằng một kính thiên văn tìm kiếm hành tinh giống Trái Đất sẽ được đưa lên quĩ đạo trong vong 10 đến 20 năm tới.
Trong khi chờ đợi, các nhà nghiên cứu Penn State vừa sắp xếp xong các nhiệm vụ cho các tàu thăm dò Mars Express và Venus Express của cơ quan vũ trụ châu Âu, để thỉnh thoảng nhìn về Trái Đất từ khoảng cách xa và quan sát nước phủ bề mặt hành tinh chúng ta thay đổi như thế nào trong nhiều tuần trăng khác nhau.
"Bất kì lúc nào khi Trái Đất bị khuyết thì được quan sát bởi các tàu không qian ở xa, chúng ta nên tận dụng điều này và nhìn ngược về Trái Đất".
25/4/2008
(Theo Spacedaily.com)
http://www.spacedaily.com/reports/Plan_To_Identify_Watery_Earth_Like_Planets_Develops_999.html

Anh Minh - PAC

​

Một số các nhà khoa học đề xuất rằng những vùng đất trũng ở bán cầu Bắc Hỏa Tinh đã từng được bao bọc bởi nước. Một vùng hồ gần núi lửa Olympus Moon được chụp ảnh chi tiết bởi tàu Viking và camera của tàu Mars Orbiter. Cre***: NASA
Một quan niệm phổ biến rằng Hỏa Tinh là hành tinh mà hoạt động khí hậu bị hạn chế từ rất lâu rồi. Khoảng 3.5 triệu năm trước, hành tinh đỏ này đã có lượng nước chảy trên phạm vi lớn và sau đó thì gần như ngưng hoạt động. Dường như thì khí hậu không thay đổi gì nhiều từ đó.
Hiện nay, trong một bài nghiên cứu làm tựa đề cho bìa tạp chí Geology tháng 5, các nhà khoa học tại đại học Brown cho rằng khí hậu trên Hỏa Tinh năng động hơn những gì họ suy nghĩ trước đó. Những kết quả có thể cho thấy một sự liên quan quan trọng trong việc xác định có hay không hành tinh này thích hợp cho sự sống như nó đã từng.
Sau khi quan sát, kiểm tra những hình ảnh chất lượng cao được chụp năm ngoái bởi tàu Mars Reconnaissance Orbiter, các nhà nghiên cứu dẫn chứng những tài liệu lần đầu tiên cho thấy rằng hiện nay các tảng băng trên Hoa Tinh dày ít nhất 1 kilomet và có thể là những tảng dày 2.5 kilomet nằm dọc đường xích đạo như 100 triệu năm trước.
Thêm vào đó, nhóm này cũng tin rằng những hình ảnh khác cho thấy rằng những dòng sông băng nằm trong những khu vực riêng rẽ trong 10 đến 100 triệu năm qua - phỏng theo bản đồ địa chất của Hỏa Tinh.
Bằng chứng của sự hoạt động gần đây cho thấy khi hậu Hỏa Tinh có thể thay đổi lại và có thể giúp các nghiên cứu về sự sống có hay không thể tồn tại trên hành tinh này.
"Chúng tôi đi từ việc quan sát Hỏa Tinh như một hành tính chết hơn 3 tỉ năm đến một hành tinh vẫn hoạt động trong thời gian gần đây", Jay Dickson, một nhà phân tích nghiên cứu trong bột phận khoa học địa chất tại đại học Brown và tác giả hàng đầu của tờ Geology. "Các kết quả này đã thay đổi thái độ của chúng ta từ một hành tinh khô và chết đến một hành tinh có băng hoạt động.
Trên thực tế, Dichkson và các đồng tác giả là James Head, nhà địa chất học hành tinh, 2 giáo sư danh tiếng tại đại học Brown là Louis và Elizabeth Scherck, và David Marchant, phó giáo sư chuyên ngành khoa học Trái Đất tại đại học Boston, tin rằng các bức ảnh này chó thấy rằng Hỏa Tinh đã trải qua nhiều kỉ băng hà trong quá khứ với những thay đổi trong độ nghiêng hành tinh này, là nguyên nhân gây ra thay đổi khí hậu sau khi làm chệch hướng lượng lớn ánh sáng chiếu xuống các khu vực khác nhau.
Dickson và các nhà khoa học khác đã tập trung vào một khu vực gọi là Protonilus Mensae - Coloe Fossae. Khu vực này nằm trong vùng xích đạo Hỏa Tinh và được đánh dấu bởi những phần không đều của dãy núi đỉnh bằng, khối núi và các thung lũng dốc. Chúng tách rời những vùng đất thấp ở phía Bắc từ những vùng đất cao ở phía Nam.
Nhóm này đã xem xét một vùng riêng biệt tại thung lũng hình hộp trong vùng đồng bằng thấp gần mặt nước biển. Các hình ảnh cho thấy thung lũng có các lớp băng tích - những lớp đá trầm tích đánh dấu giới hạn của chuyển động của một sông băng hoặc là phần tĩnh lặng của nó. Các lớp đã trầm tích xuất hiện cho thấy rằng một sông băng đã chảy qua thung lũng này, điều mà "không thể xảy ra theo qui luật tự nhiên" (physically cannot happen) như lời Dickson.
Thay vào đó, nhóm nghiên cứu này đã suy luận về nguồn gốc của băng trong vùng đồng bằng xung quanh hình thành cao hơn các vách đá của thung lũng và sau đó chảy xuống thẳng các phần cao nhất của thung lũng, những chỗ trở thành những điểm thấp nhất trên địa hình băng. Nhóm này đã tính toán các tảng băng này phải dày khoảng 1 kilomet bởi những đo đạc độ cao trước kia giữa đồng bằng và mép thung lũng. Dựa trên những mô hình dòng chảy, tảng băng có thể đạt đỉnh là 2.5 kilomet độ dày trong suốt thời gian được biết như cuối thời kì Amazonian.
Kết quả này có thể liên quan đến những tranh luận xung quanh sự sống trên Hỏa Tinh bởi việc củng cố thếm trường hợp có nước dạng lỏng. Băng có thể tan trong vòng 2 ngày dưới nhiệt độ và áp lực. Theo hiểu biết hiện tại, khí hậu Hỏa Tinh được chi phối bởi quá trình thăng hoa - quá trình mà các vật chất rắn trực tiếp chuyển thành trạng thái hơi. Nhưng những tảng băng có thể gây áp lực mạnh lên nền địa chất để tạo ra nước dạng lỏng, cái mà làm độ dày của các sông băng trên bề mật trở nên hấp dẫn.
Dickson cũng nhìn vào một thùy (lobe) ngang qua thung lũng. Ở đó, ông ta thấy rõ ràng là lớp băng tích bán cầu đã tràn từ một phụ lưu cổ trên vùng đồng bằng xung quanh. Cái thùy này chồng lên một lớp trầm tích băng và xuất hiện như sự chứng tỏ hơn nữa về sự đóng băng. Mặc dù các nhà địa chất học không thể xác định niên đại bất kì sự kiện nào, nhưng địa hình xuất hiện cho thấy ít nhất hai giai đoạn quá trình đóng băng xuất hiện, củng cố thêm những giả thuyết cho rằng khí hậu Hỏa Tinh đã trải qua nhiều kỉ băng hà.
28/4/2008
(Theo Spacedaily.com)
http://www.marsdaily.com/reports/Icy_Active_Mars_999.html
Anh Minh - PAC

TIA JET PHUN RA TỪ HỐ ĐEN KHỔNG LỒ ĐÃ ĐỰƠC GIẢI MÃ
Có thể chúng ta sẽ chẳng bao giờ biết được những gì xẩy ra bên trong một hố đen, nhưng những nhà thiên văn học gần đây đã quan sát được một trong những hình ảnh gần gũi nhất. Bằng chứng này cho phép các nhà khoa học xác nhận những lý thuyết tại sao những hố đen quái vật này lại phun ra những luồng hạt mạnh mẽ ở gần với tốc độ ánh sáng.
Kể từ lần đầu tiên những chùm hạt này được phát hiện, trong đó có những chùm thể hiện độ sáng vào loại nhất nhì trong vũ trụ, các nhà thiên văn học vẫn còn phân vân về các nguyên nhân làm cho những hạt này phóng ra với những vận tốc kinh hoàng như thế. Một trong những giả thiết được chấp nhận nhất (giả thiết hàng đầu) cho rằng khối lượng khủng khiếp của các hố đen siêu trọng đã làm biến dạng không- thời gian xung quanh nó, làm xoắn các đường sức từ trường thành dạng một ống dây và từ đó gia tốc các hạt tích điện lên vận tốc lớn như vậy.
Tới thời điểm hiện tại, các nhà nghiên cứu đã quan sát một chùm tia hạt trong một chu kỳ bùng phát dữ dội và phát hiện ra bằng chứng rằng các tia hạt xoắn theo chiều thuận (chiều cái vặn nút chai) trong khi rời xa bản thân hố đen, đúng như giả thiết trên đã dự đoán. Alan Mascher, một nhà thiên văn học tại ĐHTH Boston nói:?Chúng tôi đã có được một hình ảnh chưa từng có về phần bên trong của các chùm tia hạt này và thu được những thông tin rất quan trọng để tìm hiểu lý do tại sao các chùm hạt đó lại được gia tốc mạnh đến như vậy?. Mascher cầm đầu nhóm nghiên cứu và các kết quả của nhóm đã được đăng tải trên số ra ngày 24/4/08 của tờ tạp chí danh tiếng Nature (Tự Nhiên).
Nhóm của Mascher đã nghiên cứu một thiên hà có tên BL Lacertae (BL Lac), cách Trái đất khoảng 950 triệu năm ánh sáng, có chứa một hố đen với khối lượng 200 triệu lần Mặt trời. Bởi vì chùm tia hạt phóng ra của hố đen này gần thẳng hướng với Trái đất nên nó được gọi là blazar (Các quasar được cho là blazar, nhưng hướng chiếu của các chùm tia không chiếu vào chúng ta).
Được thực hiện bởi Mảng Anten Vô tuyến Rất dài (Very Long Baseline Array ?" VLBA) của Quỹ Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ, cùng với Kính thiên văn Tia X của Nasa: Rosi X-ray Timing Explorer và một số kính thiên văn quang học khác, các quan sát mới này đã cho thấy khối vật chất đang bị bắn ra ngoài hố đen theo một đường xoắn ốc, đúng như các nhà bác học dự đoán.
Các số liệu trên bổ trợ cho lý luận rằng các đường sức từ trường bị xoắn chính là nguồn động lực gia tốc cho các chùm hạt được phóng ra rất nhanh. Các khối vật chất trong tâm của thiên hà như các ngôi sao gần đó hay các khối khí bị lôi vào bởi lực hấp dẫn khủng khiếp của hố đen siêu trọng và tạo thành một đĩa vật chất xoay xung quanh nhân. Lực li tâm của khối vật chất đã giữ cho chúng xoay xung quanh thay vì lao thẳng vào hố đen. Các đường sức từ trường bị biến dạng dường như đã kéo các hạt tích điện ra khỏi đĩa vật chất và gia tốc chúng tới gần vận tốc ánh sáng.
Hugh Aller, một nhà thiên văn học tại ĐHTH Michigan, nguời cùng tham gia nhóm nghiên cứu nói:?Chúng tôi biết rằng các khối vật chất đang rơi dần vào vùng đó, và chúng tôi cũng biết rằng những dòng hạt tích điện đang phóng ra. Cái mà vẫn nằm trong bí mật là chúng ta có thể nhìn được thực sự có các dòng hạt cao năng đang phóng ra, nhưng chúng ta không biết được chúng được tạo thành như thế nào và làm thế nào để đựơc gia tốc mạnh như vậy. Và bây giờ, mô hình nghiên cứu đã cho các kết quả phù hợp với các số liệu. Chúng ta có thể thực sự thấy được các chùm hạt đó được tăng tốc như thế nào nhờ vào các đường sức từ trường?.
Các nhà thiên văn học cũng có thể quan sát đựơc những bằng chứng về một hiện tượng khác cũng đựơc dự đoán bởi giả thuyết hàng đầu. Đó là những đợt bùng phát các loại sóng được phát ra là do dòng vật chất đựơc phóng ra như vậy va chạm với sóng chấn động nằm ngoài khu vực nhân của hố đen.
Marscher nói: ?o Kiểu thức đó chính xác là những gì mà chúng tôi đã quan sát được?.

Theo Space.com
(Why can''t I post up pictures?)

Đây là một số hình ảnh của đài thiên văn Chandra X-ray về trung tâm của hai cụm sao, NGC 6397 và NGC 6121, nằm trong thiên hà của chúng ta. Nguồn tia X là một sự biểu lộ của tình trạng tiến hóa của mỗi cụm sao. Trong hình, đỏ, xanh lá, xanh da trời biểu thị cho mức năng lượng thấp, trung bình, cao của tia X được phát hiện bởi Chandra. NGC 6397 có một lượng dư rõ ràng nguồn tia X, cho thấy rằng nó ở tuổi trung niên, trong khi NGC 6121 vẫn còn trong tuổi trưởng thành. Cre***: NASA/CXC/Northwestern Univ/ J.Fregau)

Một số các vật thể trong vũ trụ có thể vẫn còn trên con đường dài phát triển của mình, theo một nghiên cứu mới được thực hiện nhờ đài thiên văn Chandra X-ray của NASA. Những kết quả mới này cho thấy rằng những cụm sao hình khối cầu (Globular clusters) có thể chậm phát triển một cách đáng ngạc nhiên hơn những suy nghĩ trước đây.
Những cụm sao này bao gồm những chùm dày đặc một cách đáng kinh ngạc lên đến hàng triệu ngôi sao, được tìm thấy ở rìa của thiên hà, bao gồm thiên hà Milky Way của chúng ta. Chúng nằm trong số các vật thể già nhất được biết đến trong vũ trụ, với độ tuổi ước tính khoảng 9 đến 13 tỉ năm. Việc hiểu được bản chất của các cụm sao này là rất quan trọng khi chúng được cho rằng có chứa những ngôi sao đầu tiên hình thành trong một thiên hà.
"Nhiều năm qua, các cụm sao hình cầu được sử dụng như những phòng thí nghiệm tự nhiên tuyệt vời để nghiên cứu sự tiến hóa và tương tác giữa các ngôi sao", theo lời John Fregeau thuộc đại học Northwestern, người đã thực hiện nghiên cứu này. "Vì thế thật là tuyệt vời khi khám phá ra điều gì đó mà có thể mới và cơ bản về cách các cụm sao tiến hóa".
Quan điểm phổ biến là các cụm sao hình cầu trải qua ba giai đoạn tiến hóa, từ sơ khai đến trưởng thành, trung niên, và già. Nhiều năm qua, một suy nghĩ cho rằng hầu hết các cụm sao đều ở tuổi trung niên với một vài trong số đó sắp đi đến tận cùng của sự sống. Tuy nhiên, dữ liệu của Chandra cùng với những giả thuyết cho thấy rằng không đúng như thế.
Khi các ngôi sao đơn và kép tương tác với nhau trong trung tâm của cụm sao, thì một sao kép mới hình thành thay đổi khối lượng và phát ra tia X.
Từ những ngôi sao kép như vậy được chờ đợi được hình thành hầu hết ở thời kì trung niên của cụm sao và biến mất vào thời kỳ già, những nguồn tia X tương đối phát ra cho thấy những dấu hiệu về các cụm sao đang trong quá trình tiến hóa.
Một nghiên cứu mới bởi Fregeau về 13 cụm sao trong thiên hà chúng ta cho thấy rằng 3 trong số chúng có những nguồn tia X lớn bất thường, hoặc tia X đôi (X-ray binaries), điều này chứng tỏ các cụm sao này đang ở độ tuổi trung niên. Trước đây, những cụm sao này được xếp loại như những cụm sao già bởi vì chúng tập trung sát các ngôi sao ở trung tâm của nó, một cách thức khác kiểm tra tuổi được sử dụng bởi các nhà thiên văn học.
Một sự liên qua là hầu hết các cụm sao, bao gồm 10 cụm sao khác trong nghiên cứu của Fregeau, đều không phải ở độ tuổi trung niên như những suy nghĩ trước đây, và thật sự chúng đang ở giai đoạn trưởng thành.
"Những vật thể này rất đáng chú ý, chúng được cho rằng nằm trong số những vật thể già nhất của vũ trụ, có thể là phát triển chưa hoàn toàn", Fregeau, có bài viết trên tờ The Astrophysical Journal, cho hay. "Điều này có lẽ đưa ra một thay đổi quan trọng trong suy nghĩ về trạng thái tiến hóa hiện tại của các cụm sao".
Nếu được xác nhận, kết quả này sẽ giúp hòa hợp những nhận xét khác với những giả thuyết hiện tại về mật độ tập trung các ngôi sao ở trung tâm trong hầu hết các cụm sao đã tiến hóa được nhất quán là chúng ở độ tuổi trung niên. Những giả thuyết khác cho rằng nó có thêt mất nhiều thời gian hơn tuổi của vũ trụ hiện giờ cho các cụm sao đạt tuổi già.
Bên cạnh những tiến bộ trong sự hiểu biết về sự tiến hóa cơ bản của các cụm sao, kết quả này đưa ra những gợi ý cho sự hiểu biết về những tương tác sao trong những môi trương dày đặc như thế. Nó cũng xóa bỏ sự cần thiết cho những cơ cấu kỳ quặc - một vài sự liên quan đến hố đen - chúng được cho rằng có thể ngăn cản các cụm sao trung niên trở thành cụm sao già.
"Một số viễn cảnh kỳ quặc, bao gồm một số của chính tôi, được viện dẫn để cố gắng hiểu những gì quan sát được và cứu những giả thuyết lạc hậu:, Fregeau cho hay. "Nếu kết quả này bị trì hoãn, chúng tôi sẽ không phải lo lắng về những viễn cảnh kỳ quặc nữa".
Thời kì trưởng thành (adolescence) cho một cụm sao được sử dụng để miêu tả một giai đoạn sau khi hình thành cụm sao khi mà các ngôi sao gần trung tâm của cụm sao bị hút vào trong. Trung niên (middle age) thì liên quan tới giai đoạn khi các tương tác gần trung tâm của cụm sao ngăn cản nó khỏi bị thu hẹp. Cuối cùng, tuổi già (old age) miêu tả khi các cặp sao ở trung tâm cụm sao biến mất và trung tâm cúm sao thu hẹp dần vào trong.

29/4/2008
(Theo Sciencedaily.com)
http://www.sciencedaily.com/releases/2008/04/080428140351.htm

Anh Minh -PAC