Tính biểu tượng trong ngôn ngữ Tiếng Việt

Tính biểu tượng trong ngôn ngữ Tiếng Việt

Mỗi dân tộc có một tiếng nói và chữ viết riêng, cùng với tiếng nói và chữ viết thì những hình ảnh, sự vật cụ thể cũng là những phương tiện để diễn tả, để truyền đạt một ý tưởng, một quan niệm nào đó. Những hình ảnh, sự vật phi ngôn ngữ đó còn được gọi là tính biểu trưng của ngôn ngữ, như Văn Miếu Quốc Tử Giám được coi là một trong những biểu tượng của nền văn hiến Việt Nam là tinh hoa của dân tộc.

Ngôn ngữ Tiếng Việt là phương tiện có giá trị diễn đạt rất độc đáo, bao gồm cả một hệ thống tín hiệu ngôn ngữ rất phong phú và đa dạng. Ngoài các hình thức của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết thì trong tiếng Việt, các phương tiện truyền tải ngôn ngữ như hình ảnh, sự vật, hiện tượng cụ thể nào đó cũng mang những giá trị biểu trưng, bao hàm một nội dung ngữ nghĩa gắn liền với lịch sử phát triển của dân tộc. Tính biểu trưng của ngôn ngữ tiếng Việt được thể hiện qua các hình ảnh, sự vật ở những mức độ khác nhau. Đó là những giá trị nhất định mà con người trong cộng đồng gắn cho sự vật hiện tượng những thuộc tính căn bản của nó. Hình ảnh Tháp Bút, Đài Nghiên bên bờ Hồ Gươm thơ mộng không chỉ tô đẹp hơn cho cảnh quan nơi đây, mà nó còn là biểu tượng đề cao nền văn hiến của dân tộc Việt Nam.

Trong tâm thức của người dân đất Việt, hình ảnh con rồng là con vật trong tưởng tượng nhưng lại tượng trưng cho sự ấm no thịnh vượng, biểu tượng của quyền uy và sức mạnh. Từ quan niệm này, hình ảnh con rồng đã đi vào đời sống của người dân Việt Nam một cách rất tự nhiên, vào những dịp lễ hội hàng năm thì tiết mục múa Rồng thường diễn ra tưng bừng và náo nhiệt. Trong đời sống tâm linh của người dân Việt Nam thì đình, chùa, miếu mạo là những nơi thờ cúng tôn nghiêm nhất. Chính ở đây hình ảnh con rồng lại được hiện lên qua những nét trạm trổ rất tinh tế và tài hoa.

Người dân Việt Nam là cư dân nông nghiệp trồng lúa nước cho nên việc quan sát những hiện tượng thiên nhiên và tìm cho nó một quy luật nào đó gắn liền với thực tế cuộc sống trong lĩnh vực sản xuất thì hình ảnh con rồng cũng rất gắn bó. Vì là con vật tượng trưng cho quyền uy và sức mạnh nên rồng cũng tượng trưng cho sự mong cầu mưa thuận gió hòa, báo trước một mùa bội thu hay mất mùa, những kinh nghiệm này còn được lưu giữ lại rất nhiều trong dân gian như:
?oRồng đen lấy nước được mùa
Rồng trắng lấy nước thời vua đi cày?

Ngoài những giá trị biểu trưng trên thì trong đời sống hàng ngày, rồng còn là biểu trưng cho nét đẹp, sự tài hoa. Trong nghệ thuật thư pháp hay trong những bức tranh thủy mạc, những nét chữ nho được viết rất mềm mại, uyển chuyển thể hiện được tài hoa khí tiết của người viết. Để tỏ lòng thán phục những con người tài hoa khí phách đó thì một lần nữa hình ảnh con rồng lại được hiện lên qua câu thành ngữ so sánh ?oChữ như rồng bay phượng múa?.

Những giá trị biểu tượng đó dù ở mức độ nào cũng đều liên quan đến các hiện tượng trong đời sống, xã hội, phản ánh quá trình lịch sử, phong tục tập quán tín ngưỡng của nhân dân, đó là những giá trị mang đậm màu sắc văn hóa dân gian. Những nét kiến trúc cổ kính không chỉ phản ánh cấu trúc bộ mặt của vật thể trong thực tại mà nó còn phản ánh những giá trị văn hóa. Vì vậy, có thể nói: ?oThế giới biểu tượng là thế giới của các tín hiệu do con người sáng tạo ra, làm vật môi giới giữa thế giới ý niệm và thế giới thực tại. Do đó biểu tượng là những tín hiệu hai mặt gồm cái được biểu hiện và cái biểu hiện?. Cái được biểu hiện là những thông điệp thuộc thế giới ý niệm và cái biểu hiện là những hình thức tồn tại của ý niệm dưới dạng vật thể gia nhập vào thế giới thực tại.

Bằng các phương thức này hay phương thức khác như ẩn dụ hoặc hóan dụ mà con người đã gửi gắm vào hoa những ý nghĩa tình cảm rất sâu sắc và ý nhị. Mỗi loài hoa biểu trưng cho một lĩnh vực khác nhau trong cuộc sống. Ví dụ như: Hoa hồng với vẻ đẹp và sắc màu đa dạng nên hoa hồng được tượng trưng cho tình yêu, vẻ đẹp thanh cao ? Với vẻ đẹp của sắc màu và hình dáng, cấu tạo phong phú, bản thân hoa đã nói đủ cái chân - thiện - mỹ của cuộc sống. Con người lại gửi vào hoa những tình cảm sâu sắc và tùy vào từng bản sắc dân tộc mà hoa còn có những ẩn ngữ riêng thể hiện được chiều sâu trong tình cảm con người.

Có thể dễ dàng nhận thấy trong ngôn ngữ, ý nghĩa càng được biểu hiện rõ ở tính biểu trưng. Ngôn ngữ không đơn thuần chỉ là nhận thức giao tiếp, trực tiếp hay thông qua các văn bản mà ngôn ngữ còn hóa thân vào các hình ảnh sự vật cụ thể để biểu trưng cho một giá trị nào đó gắn liền với cuộc sống con người.

(sưu tầm)



~*~*~*~*~*~*~*~*~*~*~*~*~*~*~*~*~*~*~*~*~*~*~*~*~*
Vì sự trong sáng của tiếng Việt thân thương => Click here