Tính cách Nghệ (Các bài viết luận bàn về người Nghệ)

Về tính cách nghệ, hiện tại chưa có một tổng kết nào đầy đủ cả, nhưng có một số bài viết của G.s Ninh viết Giao viết khá hay.
G.S Ninh là người Thanh Hoá nhưng lại là người nghiên cứu rất uyên thâm về văn hoá xứ nghệ.
Em còn nhớ 1 bài viết trên báo Lao Động Tết năm 2000 có viết về tính cách người Nghệ rất hay.
Trong đó có nói đến cái cá tính mà Gs.Ninh gọi là " Tính Nghệ Choa",tính tả khuynh, cực đoan, trọng nghĩa khí....
Để lúc nào rảnh rỗi em tìm lại trong archive xem thế nào!
" Anh đi khắp những nẻo đường thành phố, chỉ với hi vọng tìm lại hình bóng của em, em của ngày hôm qua - ngày tiếc nuối và dại khờ, je rentre à tous les coins de notre ville natale avec l''espoir de te revoir, toi, toi de hier loin, bien loin.."

EM tìm được bài viết của GS Ninh đây, xin pốt để hầu các bác. bài viết trên báo Lao ĐỘng Xuân Tân tỵ
Đặc trưng của người Nghệ, một vài
"Con người xứ Nghệ được tiếng là gân guốc, khô khan, rắn rõi của lý tính, của nghị lực, không dồi dào về đời sống tình cảm...Đó chỉ là một mặt. Tình cảm của nguời xứ Nghệ đối với tự nhiên với con ngưòi cũng rất zồi zào, sâu nặng, cứ qua ca zao xứ Nghệ thì rõ. một số đặc trưng của ngưòi xứ Nghệ: Zọng nói đục và nặng, khó nghe, thường chỉ có 5 thanh, cá biệt chỉ có 4 thanh như Nghi Lộc, Nghi Xuân.
Tư duy ngưòi xứ Nghệ thưòng cứng nhắc, rạch ròi, dzứt khoát. Trước 1 sự việc hay 1 vấn đề, người Nghệ thường căng ra 2 đầu mà suy nghĩ, phân tích cho rõ trước sau, phải- trái, trắng- đen, tốt- xấu. Thường có cách ziễn đạt nặng nề, thiếu uyển chuyển. Nổi bật ở ngưòi xứ Nghệ là hành động, nhất là hành động đấu tranh quên mình, quyết liệt, zữ zội, hăng hái xông pha vì chính nghĩa, vì lý tưởng.
Người Nghệ mang nặng tính cộng đồng, "làng thương hơn nương kín", đùm bọc, tương trợ lẫn nhau, nhưngt thích cào bằng, hay kiện cáo."
Những đức tính:
"Nói văn hoá xứ Nghệ thì giàu, ngưòi xứ Nghệ có các đức tính: Cần cù lao động, yêu chính nghĩa ,sẵn sàng xả thân vì nghĩa lớn, thông minh,cương trực..."
GS. Ninh cũng đưa ra một số kiên nghị, nhưng chắc các bác lãnh tụ nhà mình x nghe:
"song lúc này người Nghệ, nhất là các nhà lãnh đạo xứ Nghệ cần phải dũng cảm nhìn nhận vào những khuyết điểm, nhược điểm của xứ sở mình, của dân mình và của bản thân mình. Trong những khuyết điểm, nhược điểm ấy có cái zo lịch sử để lại như tính khép kín, tính bảo thủ, tính Nghệ choa, tính cả gỗ, tính căng thẳng trong suy nghĩ, trong diễn giải. Có cái do ta mới tạo ra như: Đời sống còn khó khăn nhưng thích bàn chuyện trên trời, dưói đất hơn là bàn chuyện làm ăn, ít trọng zụng những nghề thực dụng, thường là đi trước về sau"
--------
Anh không buồn mà chỉ tiếc anh kô đi hết thời đắm say

Những người bạn - Người mang trong mình tính cách Nghệ
Tôi không phải là người xứ Nghệ và cũng chưa đến đấy cho đến mãi giữa năm 2002. Xứ Nghệ trong tôi là những trang sử vàng nhưng chóng vánh, xứ Nghệ quê hương các danh nhân được cả thế giới nhắc tên, từ cụ Nguyễn Du với Kiều truyện bất hũ đến Hồ Chí Minh sống mãi với non sông. Xứ Nghệ của núi Hồng Lĩnh của dòng sông La, biển rộng bao la, ... bấy nhiêu đó vừa gần vừa xa. Cho đến khi lớn lên, trên đường vào đời, tôi may mắn gặp được những người bạn chân chính - người mang trong mình tính cách Nghệ. Một cách gián tiếp, họ đã giúp tôi hiểu hơn về mảnh đất này. Họ đã cho tôi kiểm nghiệm những điều mà trước đó chỉ là chiêm nghiệm, chính kiến chứ không còn là ý kiến khi tôi được lang thang từ Hà Tĩnh đến Nghệ An vào một dịp hè. Tôi không khẳng định những người bạn được nhắc đến trong bài viết này là tập mẫu ngẫu nhiên và càng không thể qui nạp lên để thành cái mà mọi người gọi là tính cách Nghệ. Chỉ biết một điều rất thật, họ là những người bạn rất đổi chân thành.
Tôi gặp Tuấn trong hoàn cảnh ?oquê bạn nước mặn đồng chua, làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá?o khi hai đứa vừa bước vào giảng đường ĐH với bao bộn bề lo toan. Phòng ở ký túc xá năm ấy chỉ rộng chừng 60m^2 mà có đến 40 thường dân trú ngụ, nếu tính cả các đồng chí nhảy dù thì không đếm xuể - đông tương đương quân ngyên. Chúng tôi là láng giềng giường và chỉ gặp nhau thời gian bắt đầu chuyển sang ngày mới, khi trong phòng đã lác đác đôi chú tìm vào giấc ngủ. Ngoài ra thì mỗi người phải tự tìm cho mình một chỗ đâu đó ở giảng đường, thư viện, bàn bi da, quán rượu cạnh nhà ga, ... Tuấn lớn hơn tôi 4 tuổi nhưng ít khi gọi bằng anh - mãi đến ngày ra trường tôi mới bắt đầu với danh từ ấy. Sau 2 tháng "gường bạn cạnh giường ta", chúng tôi bắt đầu thường xuyên kể chuyện đêm khuya, cũng trong thời gian này tôi nhận ra Tuấn là người khá nội tâm, sống tự lực, việc chi tiêu của Tuấn đúng như 1 công thức toán học từ mẫu bánh mì ăn sáng đến bát mì tôm ăn vội trong đêm, chính điều này làm tôi nhầm lẫn giữa tiết kiệm với hà tiện vì nhiều lúc tôi không chịu được trước sự chi li ấy. Thế nhưng anh lại là người cực kỳ tốt bụng. Một lần chúng tôi đang ăn cơm thì gặp 1 cụ già ăn xin, Tuấn không cho tiền mà gọi ngay cho cụ 1 phần cơm tươm tất bằng 2 lần đĩa cơm tôi với Tuấn cộng lại. Lần khác, có đứa bé đi bán vé số cứ nài nỉ mua, Tuấn bèn đưa cho nó 1000 mà không lấy vé (Tuấn bảo - anh không may mắn để trúng số, em giữ lấy vé bán cho người khác), ... Giữa năm thứ 3 ĐH Tuấn phải vào viện nhưng không báo cho gia đình biết mặc dù bệnh tình khá nặng và việc điều trị tốn rất nhiều tiền. Trong 1 tháng Tuấn nằm viện, ngoài 1 số bạn bè lui tới khi cuối tuần thì ngày nào tôi cũng ghé 2 lần lo cơm cháo. Chúng tôi thân nhau từ đó ...
Người bạn thứ 2 tên Việt, gọi là bạn nhưng Việt cũng lớn 2 tuổi. Chúng tôi gặp nhau ở lớp ngoại ngữ (NN) tại đất Hà Thành. Việt đến lớp NN khá chăm chỉ để bổ túc trước khi du học sang Nhật còn tôi thì ra đấy vui chơi, nhân thể kiếm mấy chữ tiếng Tây để xoá mù. Mặc dù mục đích khác nhau nhưng được cái đều có gốc gác là dãy duyên hải miền Trung nên chúng tôi nhận nhau làm đồng hương. Sau mấy lần ghé quán nhậu và 2 lần đến nhà chơi thì tôi càng nể phục bác ấy hơn. Việt ra HN học ĐH Thuỷ Lợi, được ở lại trường làm giảng viên, ra trường cưới vợ (cũng là người Nghệ An ra học ở Hà Thành), tạo baby, ... bao nhiêu việc chồng chất buộc bác ấy phải xoay xở để ổn định cuộc sống gia đình. Mặc dù mới ra trường với 2 bàn tay trắng nhưng Việt đã mạnh dạn vay 80 triệu để mua 2 căn hộ chung cư. Một năm sau, khi nhà HN lên giá, Việt bán ngay 1 căn với giá 100 triệu vậy là đủ tiền trả nợ ngân hàng. Bằng cách đấy không những hiển nhiên có 1 căn nhà mà còn dư ra chút đỉnh để lo toan việc khác - quả là táo bạo (người miền Trung gọi là "máu"). Khi đã có vợ đẹp, con ngoan, nhà cửa ổn định thì anh nhanh chống hoàn tất thủ tục để sang Nhật làm nghiên cứu sinh để bảo bảo nền tảng của 1 Giảng viên ĐH, nếu mọi việc suôn sẽ, anh sẽ lấy bằng tiến sĩ ở tuổi 32 và trở về nước, vững vàng tạo lập cuộc sống trên đất thủ đô ngàn năm văn hiến.
Người thứ 3 cũng tên là Tuấn, tôi phải gọi là anh vì bác ấy nhiều hơn 1 tuổi. Tuấn trưởng thành từ Bách Khoa HN, sau khi ra trường cũng được giữ lại làm giảng viên. Hoàn cảnh gia đình rất khó khăn nhưng mấy anh em đều ăn học nên người. sau một thời gian quen nhau, một lần vô tình tôi đọc được 1 bài báo viết về gia đình Tuấn, mặc dù biết là sure nhưng tôi không giám hỏi, chần chừ mãi tôi mới mail cho anh đúng 2 dòng. Từ khi quen Tuấn, điều mà tôi học được ở anh nhiều nhất là sự nhiệt tình. Có người bảo nhiệt tình thì cần gì học nhưng thử hỏi trong những tình huống "cha chung không ai khóc" mà không có những người như Tuấn thì ai sẽ đứng ra cáng đáng. "Ai cũng chọn việc nhè nhàng thì gian khổ chỉ còn nước đi thuê ...". Ngoài lòng nhiệt thành, Tuấn là một người thông minh, chịu khó, nhờ thế mà anh sẽ kết thúc bậc học Ph.D ở tuổi ... sang năm (30) từ Áo. Nhưng điều này thì tôi chỉ biết ngưỡng mộ chứ không dám "xin theo học".
Người cuối cùng mà tôi kể ra đây là một người bạn Online. Tôi gặp Hiệu trong một Diễn đàn Toán. Nick Hiệu trùng với chũ ký của tôi là RC, cậu ấy hỏi RC là gì vậy và được tôi cắt nghĩa RC=Rong Chơi thì cậu ấy phá lên cười vì ý tưởng lớn (ham chơi) gặp nhau. Nói là Rong Chơi nhưng điều này chỉ đúng với tôi, vì lười học nên mỗi khi có bài tập thì tôi post lên diễn đàn ... nhờ bà con giải hộ còn Hiệu thì vào Diễn đàn Toán với mục đích rõ ràng: Tìm người trong lĩnh vực Tin học đang quan tâm đến Lý thuyết mật mã để trao đổi, Tìm giúp các bạn đang học sau ĐH ở VN các tài liệu chuyên nghành (IT, Đảm bảo toán học cho máy tính) mà họ khổng thể search trên net (vì papers có bản quyền buộc các Univ phải bỏ tiền ra mua) và nếu còn thời gian thì giúp các em phổ thông học Toán. Vì sự nhiệt thành của cậu ấy trong những lần giúp đỡ, tôi đã lân la làm quen và biết Hiệu có quê Nghệ An, học BK HN và hiện nay là Ph.D năm thứ 2 tại Pháp mặc dù tuổi đời chưa đủ để ... lấy vợ. Đúng là tuổi trẻ mà tài vời vợi cao - Tâm phục, khẩu phục !!!
Thật là xấu hỗ khi nhận những người con xứ Nghệ ở trên là bạn vì nếu đem so tôi với họ thì chẳng khác nào lấy cống rảnh sánh với địa dương. Xấu hỗ là thế nhưng tôi cũng lấy hết can đảm post lên đây, biết đâu các bác ấy đọc được sẽ gật đầu - thằng này biết điều, để yên cho nó ngồi chiếu dưới. Hy vọng 4 trong số những người con xứ Nghệ đấy sẽ góp phần tạo nên cái mà mọi người đang bàn ở trên này - Tính cách Nghệ đậm màu chất riêng.

Dân Nghệ thì tuyệt, còn ai kg phải dân Nghệ thì kích chuột vô đây biết liền nì
http://boyhanghieu.thefreeserver.com/
đã nói mà!

Anh Tuấn này thì tui biết. Anh người Cẩm Xuyên, học rất giỏi, đẹp trai nhưng theo như lời anh nói thì anh ấy chưa có người yêu. Hơi ngạc nhiên một chút.
Anh Tuấn với tui ngoài tình đồng nghiệp, đồng hương thì còn là tình thầy trò vì trước đây anh ấy dạy tui môn Động cơ đốt trong. Hiện này anh Tuấn đang làm Tiến sỹ ở Áo.

Đi mô rồi cũng nhớ về Hà Tĩnh, nhớ núi Hồng Lĩnh, nhớ dòng sông La...
Đã bao giờ bạn phải khóc trước một câu hát, đã bao giờ bạn ngậm ngùi khi nhớ tới một giọng quê.
Người miền Bắc bảo: Giọng Nghệ nghe nó cứ nằng nặng làm sao ấy.
Không nặng làm sao được một khi nó là lời ăn tiếng nói hàng ngày của những người dân miền Trung lam lũ, khắc khổ, một nắng hai sương lặn lội với cái nắng, cái gió, dữ dội và khắc nghiệt của thời tiết? Tiếng nói ấy mang theo cả nỗi nhọc nhằn nhưng nó cũng bình dị, chân chất mộc mạc như chính những con người nơi đó.
Nhưng rồi người miền Bắc cũng phải thốt lên " Giọng Nghệ tuyệt vời" khi nghe được con gái xứ Nghệ hát dân ca, hay âm điệu ngọt ngào, đằm thắm của bài " Nghệ Tĩnh mình thương":
Nghệ Tĩnh mình ơi sông Lam gọi núi Hồng
Bạn về theo bạn đào núi ngăn sông...
Người con xứ Nghệ xa quê, mỗi người một việc bề bộn hối hả trong dòng đời ngược xuôi của phố phường Hà Nội, Sài Gòn... Nhưng dù ở đâu, làm gì, khi mỗi chiều bất chợt nghe được câu hát xứ Nghệ vang lên, họ sẽ lại xao xuyến bâng khuâng. Những câu hát như xua tan bao mệt nhọc của một ngày lao động vất vả, nó như thôi thúc, cổ vũ họ bước tiếp trên con đường tương lai, bởi trước mắt họ là quê hương, là những ngày nghỉ phép quây quần bên mâm cơm gia đình, rộn rã tiếng cười trong âm điệu " răng, rứa" thân thuộc. Năm tháng chảy trôi, thời gian ko trở lại. Mọi thứ đều có thể đổi thay, con tạo vẫn xoay. Nhưng giọng người xứ Nghệ thì cứ vẫn luôn ấm áp, nằng nặng...

Đi ra ngoài, ai biết mình người Nghệ An, đều thường hỏi rằng: Mày nghĩ thế nào về người Nghệ. Người Nghệ hả? Gàn, đầy máu sĩ (sĩ diện kiểu ông Đồ ăn cá chép gỗ ~~~> dân cá gỗ). Nhưng trong cuộc sống nhé: "Chịu khó, nhưng không chịu chịu khổ". Còn về cái sự học. Ngày xưa mình có được nghe 1 câu nói thôi: " Con cứ học đi, bố mẹ sẽ bán đến viên ngói cuối cùng cho con học..." Hix.
Trong thực tế, Người Nghệ - Tĩnh đi ra ngoài (làm ăn, học tập) đa số là người tốt như đã nêu trên, nhưng cũng có một bộ phận không nhỏ ngày càng làm mất đi cái thanh danh của những người đi trước đã tạo thành, điển hình như trong giới sinh viên các trường Đại học hiện nay còn tồn tại một số ggương mặt được coi là đầu gấu, cai... Thật đáng buồn. Làm sao bi giờ...?

Tôi là một người xứ Nghệ đúng nghĩa. Quê gốc là Đức Thọ - Hà Tĩnh. Hiện gia đình đang sống ở Vinh. Mẹ đẻ là người Đức Thọ - Hà Tĩnh, mẹ kế là người Nam Đàn - Nghệ An. Tôi xin được có vài ý kiến về dân Nghệ trên hai phương diện ngu và khôn (chỉ là yd kiến chủ quan và tương đối. Nói chung thì chẳng có thứ gì là "Thập toàn đại bổ" cả, được cái "lọ" thì mất cái "chai"...:
1. Khôn:
- Có chí tiến thủ
- Chịu thương chịu khó (XX), chịu gian lao vất vã (XY)
- Trọng tình cảm
- Yêu quê hương
2. Ngu:
- Cục bộ (bao gồm: chủ quan, tự cao, ...), nhiều chú ngu bỏ mẹ vẫn tưởng mình giỏi (!?!)
- Thật thà (quá thật sẽ thành ngu xuẩn - như tôi chẳng hạn???)
- Liều (Các chú dân Nghệ mang cái máu hơi bị liều. Đi uống à ? OK, hết mình nha ? bọn nhát chết. Đánh nhau à ? tao sợ thằng đếch nào ? Xếp là cái đinh, nó đ.. giỏi bằng mình.... Cắm quán là điều tất yếu...)
....
(Sẽ viết tiếp)

Em cũng là dân Nghệ nhưng em thấy . Như pác nói thì chẳng đúng tẹo nào . Đâu phải dân Nghệ nào cũng tuyệt vời. Và đâu phải ko phải dân Nghệ thì N...

Bác Cedarvn quả là chí lý. Vỗ tay khen bác nào.