Tình hình Ukraine và bóng ma của nội chiến

Tớ thấy khớp mà Oành Oành bấm máy tính mà xem

Cái bọn tên lửa của S- 300 không thể tính oà tên lửa hành trình được. Cái đó vô hại vì chỉ khủng bố tinh thần người dân, tổn thất về nhà cửa, làm phòng không ucraina tiêu tốn đạn đánh chặn chứ cơ bản nó không mang lại cái giá trị gì. Cái thông tin này chỉ tham khảo vì các tên lửa mới làm thêm như loại kindza thì không thể nào biết được vì nó quá mới. Thông tin bắn 10 quả đấy em thấy là nhiều. Nếu xác thực được thì chỉ 3.4 quả là cùng. Còn video thấy đúng 1 quả được ghi nhận. Iskandar mà bắn đến 700 quả là con số phóng đại. Không có đâu ra bắn nhiều như vậy được.

Mỏ muối đã chính thức thất thủ, quân Ukr đã rút nốt tại khu vực phía tây. Toàn bộ thị trấn đã rơi vào tay quân Nga, giao tranh đã ngần như không còn. Quân UKR không hiểu sao mất thị trấn này rất nhanh.

Bọn Nga ngố đổi chiến thuật nên Ukraine chưa có biện pháp xử lý hiệu quả
Thay vì tấn công ào ạt thì chúng nó cho 8 cháu Wagner mới ra tù tập ôm xẻng lên trước để đào hố cá nhân thật nhanh đồng thời thu hút hỏa lực của quân Ukraine rồi đánh dấu vị trí alo cho bọn phía sau nã cối ào ào. Nhóm đầu die hết toàn bộ thì tiếp tục tới 8 cháu tiếp theo nhào lên mấy cái hố bọn đi đầu đã đào và quy trình cứ thế lặp đi lặp lại cho tới khi chiếm được vị trí

@Babet @chienbinhTECA @deckelrand @goodbyept @oanh89 @okaybn @phuongbase @tifosimilan @usadok
Thông báo: như bài trước, là nó dài v.cl Thậm chí từng cái spoiler cũng rất dài. Dài quá nên hệ thống yêu cầu tách làm 2 bài Nhưng mỗi cái là 1 phần nội dung nguyên vẹn rồi, tách nhỏ hơn nữa em nghĩ chỉ khó xem hơn. Các bác thông cảm Đã cắt gần hết ảnh và clip, chỉ giữ lại những cái em thấy có giá trị thông tin cao thôi.

https://www.nytimes.com/interactive/2022/12/16/world/europe/russia-putin-war-failures-ukraine.html
Phần 1

Spoiler

Lính Nga xung trận với rất ít thức ăn, đạn dược; họ chỉ biết sơ sài cách dùng vũ khí, hướng dẫn sử dụng lấy từ Wikipedia.

Họ lê lết qua đất Ukraine với bản đồ cũ kĩ - như cái này, từ những năm 60, lấy được tại chiến trường - hoặc không bản đồ gì cả.
(người dịch: đoạn ghi âm tiếng Nga, đây là dịch từ bản tiếng Anh trong bài)
https://int.nyt.com/data/videotape/finished/2022/12/putinswar/f-putinswar-top-900w.mp4
"Pháo của ta nã vào đúng lính mình. Đám ngốc đó, bắn ngay vào đồng đội. Chúng ta đang giết lẫn nhau ở đây".
Họ nói chuyện trên mạng di động công khai, để lộ vị trí, kể ra sự mất năng lực và vô tổ chức trong quân mình.

Bên trong toà nhà của đơn vị xe tăng. Ảnh: Sergei Khrabrykh.
Họ luyện tập ở các căn cứ tồi tàn, bị tham nhũng đục rỗng; trong đó có nơi này, trụ sở sư đoàn xe tăng bị đánh bại thảm hại ở Ukraine.

Đánh Ukraine, họ được giao những mục tiêu và thời gian biểu hết sức phi thực tế; họ kêu ca mình bị gửi tới "cối xay thịt".

Đây là câu chuyện từ bên trong về những thất bại lịch sử của Nga.

Cuộc chiến của Putin
--Bài điều tra của NYT dựa trên các phỏng vấn, liên lạc điện thoại bị nghe được, tài liệu, kế hoạch chiến đấu bí mật, cho thấy ‘cuộc dạo chơi’ đã trở thành thảm hoạ với Nga ra sao--
Tác giả: Michael Schwirtz, Anton Troianovski, Yousur Al-Hlou, Masha Froliak, Adam Entous, Thomas Gibbons-Neff.
Cộng tác viên lấy tin: Aaron Krolik, Adam Satariano, Alan Yuhas, Andrew Higgins, Carlotta Gall, Christiaan Triebert, Eric Schmitt, Helene Cooper, Ivan Nechepurenko, Julian E. Barnes, Mykola Ponomarenko, Natalia Yermak, Oleg Matsnev, Paul Mozur, Ronen Bergman, Stanislav Kozliuk, Valerie Hopkins.
Cộng tác viên dịch thuật: Aleksandra Koroleva, Oksana Nesterenko, Milana Mazaeva.
Sản xuất: Gray Beltran, Rumsey Taylor, Adam Dean, Mona Boshnaq, Gaia Tripoli, James Surdam.
Bản đồ: Scott Reinhard.
16/12/2022

Spoiler

Họ chẳng có cơ hội nào. Dò dẫm qua các cánh đồng lỗ chỗ hố đạn, lính của Lữ đoàn Hải quân Đánh bộ 155 Nga không có đồ sơ cứu, bản đồ hay bộ đàm còn hoạt động, họ nói. Vài tuần trước họ còn là công nhân nhà máy và lái xe tải, ở nhà xem sự tô vẽ bất tận về thắng lợi của quân Nga từ truyền hình nhà nước, trước khi bị động viên hồi tháng 9. Có lính quân y vốn là người pha cafe, chưa từng được huấn luyện y tế.

Giờ họ ngồi chất đống trên nóc thiết giáp đầy người, ì ạch qua các cánh đồng mùa thu bỏ không, với súng trường Kalashnikov từ 50 năm trước, hầu như không có gì ăn. Nga đã chiến đấu gần như cả năm, nhưng chuẩn bị của quân đội có vẻ còn kém đi. Qua phỏng vấn, lính của Lữ đoàn nói vài người bọn họ chỉ vừa mới biết bắn súng, có rất ít đạn, chưa bàn tới không quân hay pháo binh hỗ trợ. Song điều đó không làm họ lo lắm. Họ sẽ không gặp giao tranh đâu, chỉ huy hứa vậy.

Khi đạn pháo rơi, xé đồng đội thành từng mảnh, họ mới nhận ra mình bị lừa tệ hại thế nào. Lính nghĩa vụ Mikhail nói: lao xuống đất, anh mở mắt ra, thấy cảnh kinh người. Các phần xác đồng đội tung toé trên cánh đồng. Mảnh văng cũng rạch đứt bụng anh. Cố ra khỏi đó, anh bò tới lùm cây, gắng đào hố bằng chính tay mình. Hôm ấy cuối tháng 10, gần thị trấn Pavlivka, Đông Ukraine, trung đội anh có 60 người thì tầm 40 đã chết, anh kể qua điện thoại từ viện quân y bên ngoài Moskva. Chỉ 8 người không bị thương nặng. Anh cố nói qua hơi thở nặng nề, ọc ạch "đó không phải chiến tranh". "Đó là người Nga bị chính chỉ huy của mình huỷ diệt".
(người dịch: Pavlivka
https://www.google.com/maps/place/Pavlivka, Donetsk Oblast, Ukraine, 85672/@47.7594903,37.0925506,11z/data=!4m5!3m4!1s0x40e0ac8c85487fe3:0x15464086d54b9bed!8m2!3d47.7552644!4d37.2194394?hl=en)
Cuộc chiến của Putin lẽ ra không như vậy. Khi giám đốc CIA tới Moskva năm ngoái để cảnh báo Nga đừng xâm lược Ukraine, ông thấy Kremlin hết sức tự tin. Cố vấn an ninh quốc gia của Putin khoe: quân Nga hiện đại mạnh ngang cả với Mĩ. Kế hoạch xâm lược của Nga mà NYT thu được cho thấy quân đội dự tính mau chóng vượt qua vài trăm km đất Ukraine, chiến thắng sau mấy ngày. Sĩ quan được lệnh đem cả lễ phục và huân chương, chuẩn bị để diễu binh ở thủ đô Kyiv.

Thắng lợi ấn tượng đó không có. Sau gần 10 tháng chiến tranh, hàng vạn lính chết, nhiều phần quân đội bị tả tơi, Putin đối diện với thứ hoàn toàn khác: thảm hoạ lớn nhất về con người và chiến lược của đất nước, sau khi Liên Xô sụp đổ.

Làm sao một trong các quân đội mạnh nhất thế giới, dưới sự lãnh đạo của nhà chiến thuật được ca tụng như Putin, lại tệ hại thế trước kẻ địch nhỏ yếu hơn nhiều? Để trả lời, NYT lục tìm trong hàng trăm email chính phủ, tài liệu, kế hoạch xâm lăng, sổ sách quân đội, chỉ thị tuyên truyền; nghe điện thoại của lính Nga ở chiến trường; nói chuyện với hàng chục binh sĩ, quan chức cao cấp, các vị thân cận biết Putin nhiều chục năm.

Ghi chép của quân Nga về việc di chuyển của lính dù từ Belarus tới Kyiv, gồm cả sự tấn công và "nổ súng liên tục" của Ukraine. Nguồn: Tình báo Quân sự Ukraine (GUR).
Điều tra của NYT nhận thấy chuỗi sai lầm kinh ngạc, bắt đầu từ Putin, bị cô lập ghê gớm trong dịch bệnh, bị ám ảnh về di sản của mình, quá tin vào tài cán của mình; và vẫn tiếp tục lâu dài, cả sau khi các lính nghĩa vụ như Mikhail bị đưa vào chỗ chết. Qua từng bước, các thất bại lộ ra sâu sắc hơn cả những gì ta đã biết:

-Qua phỏng vấn, các vị thân cận Putin kể ông ta lao vào việc tự khuếch trương mình, cuồng loạn chống phương Tây. Nó làm ông ta ra quyết định chí mạng, xâm lược Ukraine, ở tình thế gần như cô lập hoàn toàn, không tham vấn các chuyên gia: họ coi cuộc chiến là hoàn toàn ngu ngốc. Bọn nịnh bợ và cấp dưới bơm thêm sự nghi hoặc và thù ghét của Putin, thứ vòng lặp phản hồi mà có cựu cận thần đã so với hiệu ứng cực đoan hoá, do thuật toán mạng xã hội tạo ra. Vài cố vấn gần gũi tổng thống nhất cũng chỉ biết tin khi xe tăng bắt đầu chạy. Vị thân cận lâu năm khác nói "Putin nghĩ mình ông ta suy tính là đủ".

-Quân Nga, dù phương Tây nghĩ là rất mạnh, đã bị suy yếu nặng nề do nhiều năm tham nhũng. Hàng trăm tỉ USD dùng để hiện đại hoá quân đội ở thời Putin, nhưng có hàng ngàn sĩ quan dính vào bê bối tham ô. Nhà thầu quân sự kể lại vụ cuống quít treo áp-phích yêu nước cỡ to, giấu sự tồi tàn ở căn cứ xe tăng lớn, để lừa các sĩ quan cấp cao. Họ còn chẳng được vào trong để dùng nhà vệ sinh, không thì trò đó sẽ bị phát hiện.

-Khi cuộc xâm lược bắt đầu, Nga tự phá bỏ thế thượng phong trước Ukraine do nhiều sai lầm. Việc phóng tên lửa dựa vào bản đồ cũ và tin tình báo sai, nên phòng không Ukraine vẫn an toàn tới kinh ngạc, sẵn sàng bảo vệ đất nước. Đội hacker Nga khét tiếng cố gắng nhưng thất bại, trong bài kiểm tra thực tế lớn đầu tiên của chiến tranh mạng, các quan chức nói. Binh sĩ, nhiều người sửng sốt vì phải tham chiến, gọi điện thoại di động về nhà, giúp Ukraine dò ra và đánh vào các đơn vị lớn. Quân Nga nặng nề cứng nhắc, không kịp thích nghi, dù đã bị thiệt hại lớn ở chiến trường. Đã có máy bay bị hạ, song phi công Nga cứ bay như đang biểu diễn, không có mối nguy nào.

-Bị dàn mỏng do tham vọng quá lớn, Nga chiếm đóng rộng hơn mức họ giữ được. Hàng ngàn km2 lãnh thổ được giao cho các nhóm lính ít ỏi, thiếu đồ ăn, không tập luyện đủ, trang bị kém. Số đó phần nhiều là lính nghĩa vụ hay chiến binh li khai chắp vá ở Đông Ukraine, với đồ đạc từ những năm 40, bài viết trên internet về cách dùng súng bắn tỉa, tức là binh sĩ phải tự học trên đường ra trận. Với vũ khí mới từ phương Tây, Ukraine đã đánh lui họ, song chỉ huy Nga vẫn lệnh cho nhiều đợt lính bộ binh tấn công vô vọng, lặp đi lặp lại. Người lính nhận ra "sẽ chẳng ai còn sống" khi có lệnh tiến lên lần thứ 5, vào thẳng tầm pháo Ukraine. Sau cùng, anh và đồng đội chán nản đã từ chối nhiệm vụ.

Bản đồ Ukraine, Belarus, Nga từ thời Soviet, lấy được tại chiến trường.
-Putin chia cuộc chiến thành các lãnh địa, để không ai đủ mạnh và thách thức ông ta. Nhiều chiến binh Nga chịu sự chỉ huy của người không thuộc quân đội, như vệ sĩ cũ của Putin, lãnh đạo Chechnya, thủ lĩnh nhóm đánh thuê, vốn là đầu bếp trong sự kiện của Kremlin. Sau thất bại đầu cuộc xâm lược, cách làm chia nhỏ ấy lại sâu sắc hơn, bào mòn dần nỗ lực chiến tranh vốn đã không nhịp nhàng. Giờ thì các nhóm quân bị chia rẽ đó thường trở thành đối thủ, cạnh tranh nguồn vũ khí, có khi đụng độ quyết liệt. Lính Nga kể lại vụ có chỉ huy xe tăng cố ý tấn công đồng đội, làm nổ tung chốt chặn của họ.

Từ các ngày đầu cuộc xâm lăng Putin đã thừa nhận kín: chiến tranh không diễn ra như dự kiến. Tháng 3, gặp Thủ tướng Israel Naftali Bennett, ông ta nói Ukraine mạnh hơn "những gì tôi nghe", từ 2 người biết rõ lần họp. "Vụ này có thể khó hơn nhiều so với chúng tôi nghĩ. Song chiến sự nổ ra ở đất của họ, không phải chúng tôi. Chúng tôi là nước lớn, biết kiên nhẫn".

Những người hiểu Putin kể ông ta sẵn lòng hi sinh vô số sinh mạng và tiền của, bao lâu cũng được. Ở cuộc gặp trực tiếp hiếm hoi với Mĩ tháng trước, Nga gửi thông điệp ghê gớm tới ông Biden: Nga sẽ không bỏ cuộc dù thương vong bao nhiêu lính tại chiến trường. Có quốc gia NATO cảnh báo Putin sẵn lòng chịu thương vong 300.000 lính, gấp tầm 3 lần thiệt hại ước tính tới nay của Nga.

Tháng 9, vài ngày sau khi bị chỉ trích về cuộc xâm lược từ lãnh đạo các nước vốn thân thiện, Putin dấn sâu hơn, ra lệnh động viên hàng trăm ngàn người để thay đổi cục diện, song chỉ tạo ra sự tức giận tăng dần trong nước. Ít lâu sau, hàng trăm lính Nga chết ngoài Pavlivka, gồm cả các lính nghĩa vụ là đồng đội của Mikhail, trong cuộc tấn công mù quáng của Lữ đoàn 155. Aleksandr, cùng trung đội, từ bệnh viện tại Nga: "chân, ruột. Ý tôi là thịt ấy. Chỉ toàn thịt". "Tôi biết là nghe kinh lắm, nhưng không tả theo cách khác được. Con người bị biến thành hamburger". Anh và đồng đội hỏi người huấn luyện ở Nga, chỉ vài tuần thì họ học được gì về việc bắn súng và làm lính, trước khi tới Ukraine. "Ông ấy thật lòng: không gì cả".

Putin càng chịu nhiều bước lùi trên chiến trường, người ta càng lo ngại về việc ông ta dám dấn sâu tới đâu. Ông ta đã giết hàng vạn người Ukraine, san bằng các thành phố, nhằm vào dân thường theo cách nặng nề nhất: huỷ diệt bệnh viện, trường học, chung cư, làm hàng triệu người không có điện nước trước khi mùa đông tới. Mỗi khi Ukraine đánh đòn mạnh vào Nga, đất nước họ bị oanh kích mạnh hơn. Putin nhiều lần nhắc thế giới: ông ta có thể dùng mọi thứ trong tay, cả vũ khí hạt nhân, để theo đuổi chiến thắng.

Tháng 1, khi Mĩ cảnh báo rằng việc Nga xâm lược Ukraine đang cận kề, Leonid Ivashov, tướng Nga về hưu, đã thấy tai hoạ sắp tới. Trong bức thư công khai hiếm hoi, ông nói việc dùng vũ lực chống Ukraine sẽ đe doạ "sự tồn tại của chính Nga".

Qua phỏng vấn trên điện thoại gần đây, tướng Ivashov kể: cảnh báo ấy cũng trùng với điều ông nghe được lúc đó, từ các quan chức quân sự Nga lo lắng. Dù Kremlin nhất quyết sẽ không có xâm lăng, vài người nghĩ khác. Các thành viên quân lực nói "thắng trong tình thế này là bất khả thi", nhưng cấp trên bảo họ đừng lo. Lần chiến tranh này sẽ như "cuộc dạo chơi" thôi, người ta nói với họ thế.

Ông nói 10 tháng qua còn "bi thảm hơn" dự kiến. Tướng lĩnh, binh sĩ Ukraine đã tỏ ra linh hoạt hơn, trước kẻ địch lớn và chết chóc hơn nhiều. Phương Tây, được tiếp sức nhờ thành công của Ukraine, đã cung cấp vũ khí mạnh hơn để đẩy lùi Nga. "Trong lịch sử, chưa bao giờ Nga ra quyết định ngu dốt như thế". "Than ôi, giờ thì ngu dốt đang thống trị. Ngu dốt, tham lam, thù hận - kiểu thế - và gì đó tàn ác nữa".

Người phát ngôn của Putin, Dmitry Peskov, bảo khó khăn không ngờ của Nga trong cuộc chiến là tại phương Tây và vũ khí mà họ cho Ukraine. Ông ta nói như thể ở Ukraine, Nga chống lại toàn bộ sức mạnh quân sự của NATO: "đó là gánh nặng lớn với chúng tôi". "Sự độc địa và khát máu của phương Tây thật khó mà tin nổi".

Vài người thoạt tiên ủng hộ chiến tranh, giờ cũng bắt đầu nghĩ đến thất bại. Trước cuộc xâm lược, tình báo Mĩ nói Oleg Tsaryov có thể được Kremlin dùng làm lãnh đạo bù nhìn, sau khi Ukraine bị đánh bại. Lòng tin của ông ta vào cuộc chiến giờ đã hết. "Tôi đã ở đó. Tôi có tham gia" vào cuộc xâm lược, ông ta kể qua điện thoại, nhưng nói mình không biết các chi tiết sau cùng, "quân Nga không hiểu là" Ukraine sẽ kháng cự. Họ nghĩ "mọi thứ sẽ dễ thôi". Giờ ông ta, doanh nhân Ukraine, bảo mình sẽ vui nếu giao tranh dừng lại ở chiến tuyến hiện tại. Theo đó Nga không chiếm được, có chiếm mà không giữ được, thủ phủ tỉnh nào ở Ukraine. "Chúng tôi đang mất Ukraine". "À đã mất rồi chứ".

--Sai sót--
Nga mất 4 ngày để đánh vào mục tiêu rõ ràng. Lúc đó đã quá muộn
-----
"Mai các cậu sẽ tới Ukraine" - Kế hoạch xâm lược của Nga, mà NYT có được, lệnh cho binh sĩ vượt nhanh qua vài trăm km đất Ukraine theo nhiều hướng, cho là sẽ hầu như không có kháng cự - Cuộc tấn công diễn ra trên bộ, trên biển, trên không

Spoiler

Trước bình minh, khi tên lửa bắn tới thành phố Mykolaiv, Nam Ukraine, phi công Oleksii dậy vì có điện thoại. Đồng đội nói "ra đường băng đi". Anh lao qua đường băng trong đêm, khi những tên lửa đầu tiên rơi xuống; trèo vào chiếc Su-27, bay lên lúc các toà nhà bên kia sân bay bắt đầu nổ. Oleksii: "khi đó tôi hiểu, vụ này tệ lắm đây". Anh 26 tuổi, yêu cầu NYT chỉ nêu tên và quân hàm Đại uý. Vài quan chức và quân nhân khác trong bài này không được phép trả lời báo chí công khai, hoặc sẽ bị trả thù.

Ngay trước 6:00 sáng giờ Moskva, Putin tuyên bố mở "chiến dịch quân sự đặc biệt" trong thông điệp truyền hình. Nó bắt đầu với cuộc oanh kích đường không, để hạ gục phòng không, thông tin, radar Ukraine; nhằm áp đảo quân đội nước này, làm tan vỡ năng lực kháng cự của họ. Hơn 150 tên lửa lao tới Ukraine từ máy bay ném bom, tàu nổi và ngầm. 75 máy bay Nga xâm nhập bầu trời Ukraine, xấp xỉ bằng toàn bộ số máy bay chiến đấu nước này có, quan chức và nhà phân tích nói.

Từ màn hình radar Oleksii thấy các đốm nhỏ của tên lửa và máy bay địch. Rồi anh nhận lệnh bay đến căn cứ dự bị ở miền Trung. Khi hạ cánh, anh rất ngạc nhiên. Không chỉ đơn vị của anh, mà phần lớn số còn lại của không quân Ukraine cũng ở đây.

Trong vài ngày, anh và đồng đội bay lên làm nhiệm vụ từ căn cứ mới, tự hỏi khi nào radar Nga sẽ nhận ra mình. Đòn đánh vào vị trí ấy sẽ là thảm hoạ, phá hoại sự phòng vệ của Ukraine, các phi công nghĩ đó chỉ là vấn đề thời gian. Song 4 ngày sau Nga mới tấn công, khi ấy hầu hết máy bay đã ở nơi khác, làm Oleksii kinh ngạc: "nó đơn giản thế cơ mà". "Không hiểu sao chúng bỏ lỡ được".

Không huỷ diệt được phòng không Ukraine khiêm tốn là một trong các sai lầm lớn nhất của cuộc chiến, cản trở không quân Nga hùng mạnh ngay từ đầu. Các phỏng vấn cho thấy tại sao lại có chuyện đó, làm thế nào Ukraine luôn đi trước kẻ địch 1 bước.

Lẽ ra Ukraine phải bị áp đảo. Theo thống kê, số máy bay của họ ít hơn địch 15 lần, trong vài trận không chiến mở đầu. Máy bay Nga cũng hiện đại hơn, giúp phi công nhìn và tấn công từ xa hơn. Nga có hàng ngàn tên lửa hành trình và đạn đạo, có thể bóp chết hàng phòng thủ Ukraine cũ kĩ từ thời Soviet. Ít ra đấy là suy nghĩ của quan chức tình báo Mĩ và Ukraine, từ đó có dự đoán là Ukraine sẽ sụp đổ sau vài ngày.

Thế là Ukraine xáo bài. Họ di chuyển một phần lực lượng, như xe Buk và S-300, cùng với trung tâm chỉ huy và điều khiển, radio và tình báo trước khi chiến tranh bắt đầu, quan chức cấp cao nước này nói. Tên lửa Nga thường đánh vào địa chỉ cũ. Tổng cộng có tới 60% tên lửa hành trình Nga không bắn trúng mục tiêu dự kiến, quan chức Mĩ kể. Một phần vấn đề của Nga nằm ở độ nhanh nhạy. Ngay cả nếu họ phát hiện Oleksii và đồng đội của anh tụ tập ở chỗ mới, quân Nga quá cứng nhắc và tập trung nên thường cần 48-72 giờ để cập nhật tin tình báo và được phép đánh mục tiêu mới, phía Mĩ nói. Lúc đó quân Ukraine đã đi mất.

Cũng sự thiếu linh hoạt làm quân Nga dễ bị tấn công. Dù hàng phòng thủ Ukraine còn đó, phi công Nga vẫn bay như không. Máy bay cường kích của họ thường làm nhiệm vụ mà chẳng có máy bay chiến đấu hỗ trợ, phía Ukraine nói. Nó giúp các phi công như Oleksii, dù ít quân hơn, có thể làm địch bất ngờ. Họ bay thấp tránh radar, rồi từ dưới lao lên và bắn. Oleksii: "có lẽ quân Nga không đọc sách vở thời Soviet". "Chúng cứ thế bay, không có hỗ trợ. Chúng có bom, rocket, nhưng chẳng bảo vệ máy bay cường kích". Tháng 3, khi phi công Nga đổi chiến thuật, bay thấp tránh radar phòng không Ukraine, họ rơi vào tầm bắn của tên lửa, gồm cả loại Stinger do Mĩ cung cấp.

Đó là tai hoạ với lính Nga ở mặt đất. Không có máy bay, đột nhiên họ dễ bị tổn thương hơn nhiều, hành trình trắc trở của họ tới Kyiv và các thành phố lớn khác trở nên rối loạn hơn. Dù hàng vạn người bọn họ đã tập hợp dọc biên giới Ukraine, lượn lờ đe doạ như muốn tấn công, nhiều người không nghĩ họ thực sự sẽ tham chiến. Như hầu hết dân Nga, họ nghĩ đây là trò phô trương thôi, để phương Tây chịu nhượng bộ.

Qua phỏng vấn, lính Nga cho thấy họ kinh ngạc thế nào khi có lệnh xâm lược. Hạ sĩ Nikita Chibrin 27 tuổi, từ lữ đoàn bộ binh cơ giới, kể: anh ở Belarus cả tháng trước, người ta nói đó là cuộc huấn luyện. Ngày 23/2, anh và đơn vị ở doanh trại mừng ngày Người bảo vệ Tổ quốc, ăn mấy cái kẹo được cho hôm ấy. Rồi chỉ huy tới nói: "Mai các cậu sẽ tới Ukraine đánh đấm". Không giải thích gì thêm. Trước bình minh ngày 24, anh và đồng đội vào trong xe APC bánh xích. Không có chỉ dẫn, họ không biết sẽ đi đâu, anh bảo.

Có lính Nga khác đóng ở Belarus nói, anh chỉ biết sẽ tham chiến 1 giờ trước khi đơn vị mình bắt đầu đi. Mệnh lệnh đơn giản và quá sức lạc quan: cứ theo xe phía trước, tới Kyiv trong 18 giờ. Theo lịch trình và ghi chép của đơn vị đó, NYT có được, 3 nhà phân tích quân sự độc lập đã xem, các xe đi đầu trong đoàn từ Belarus dự kiến tới ngoại ô Kyiv vào 2:55 chiều, nhanh hơn cả những gì người lính ấy được nghe.

Thời gian biểu của quân Nga, thể hiện lịch trình di chuyển chi tiết của lính dù từ Belarus tới ngoại ô Kyiv. Nguồn: Tình báo Quân sự Ukraine (GUR).
Anh hoàn toàn không đạt được tiến độ đó. Các xe cộ đó quá nặng, nghiền nát đường đi, đoàn xe sa lầy ngay lập tức. Anh nói phải mất hơn 1 ngày chỉ để qua biên giới, đi vào Ukraine. Từ đó chuyện còn tệ hơn. Sổ sách ghi lại sự chậm trễ hết ngày này tới ngày khác, các cuộc tấn công của Ukraine, hàng trăm người thương vong và xe cộ bị phá huỷ.

Lệnh bí mật gửi đạo quân khác, NYT có được, 4 nhà phân tích quân sự độc lập đã xem, ban ra chỉ vài giờ trước khi Putin tuyên bố. Đó là đơn vị của Trung đoàn Xe tăng 26. Nó tự tin đến kì quái, tới mức tự mâu thuẫn; dự kiến có thể có kháng cự từ binh sĩ và máy bay Ukraine, mà vẫn đưa ra lịch trình thần tốc, hầu như không bị ngăn cản, từ biên giới tới vị trí bên kia sông Dnipro, khoảng cách 400 km trong 24 giờ. Ở đó đơn vị sẽ cố thủ, cách Kyiv chừng 2 giờ di chuyển, chặn quân Ukraine từ hướng Nam và Đông, theo kế hoạch của Nga. Không cần biết địch mạnh cỡ nào, họ được cho là sẽ tự mình hoàn thành nhiệm vụ.

Tài liệu thu được từ Trung đoàn Xe tăng 26, mô tả chi tiết kế hoạch xâm lăng, đề ngày 23/2/2022.
"Sẽ không có lực lượng hay trang bị tăng viện", lệnh đó nói. Dĩ nhiên, các đoàn xe nặng nề, hầu như không có bảo vệ ấy là mục tiêu ngon lành. Ngày 17/3, Đại tướng Valeriy Zaluzhnyi, tổng chỉ huy quân đội Ukraine, đăng video các xe tăng cháy. Ông nói đó là của Trung đoàn Xe tăng 26 ở Đông Bắc Ukraine, cách nơi đến dự kiến của họ hàng trăm km. Đơn vị mất 16 xe trong chưa tới 3 tuần, theo tài liệu Nga mà Ukraine có được rồi công bố. Mẹ của lính tăng trẻ tuổi trong đơn vị nói trên truyền thông Nga: con trai bà tan thành mấy mảnh, chỉ nhận dạng được nhờ ADN.

Trên khắp Ukraine, tổn thất của Nga chồng chất. Đoàn thiết giáp khổng lồ hơn 30.000 lính, hạt nhân của đạo quân Nga đi về phía Nam tới thành phố Chernihiv, bị huỷ hoại chỉ vì nhóm lính phòng thủ chắp vá, ít quân hơn 5 lần, theo binh sĩ và quan chức cao cấp. Lính Ukraine trốn trong rừng, bắn đoàn xe Nga bằng tên lửa như Javelin của Mĩ. Lính Nga ở đơn vị nói, anh choáng váng vì đòn tấn công nhanh của Ukraine: "ngay trận đầu, đoàn xe bị phục kích, tôi bị thương, thế là hết". "Tôi mất 1 chân, nằm trên cánh đồng suốt 24 giờ, đợi đơn vị tới cứu".

Đại bại gần Chernihiv làm hỏng một phần kế hoạch bao vây Kyiv của Nga. Cuộc tàn sát tại sân bay Antonov làm hỏng phần khác. Quân Nga trông chờ yếu tố bất ngờ. Nhiều đợt trực thăng hạ xuống sân bay, nơi có chiếc máy bay lớn nhất thế giới, An-225 Mriya chở hàng, sải cánh 88 m, niềm tự hào quốc gia của Ukraine. Lấy được sân bay, Nga sẽ có đầu cầu để đưa lính tới tấn công thủ đô.

Nhưng Ukraine cũng tính toán thế. Họ hạ các máy bay nhờ tên lửa vác vai, diệt 300 lính dù, theo quan chức cấp cao Ukraine và Mĩ, cũng như ghi chép thu được của Nga. Chiến sự ác liệt các ngày sau tàn phá phần lớn sân bay và cả chiếc Mriya quí giá, song đã ngăn được kế hoạch của Nga. Đại tá Yuriy Ignat, người phát ngôn Không quân: "ừ, chúng tôi mất chiếc Mriya". "Nhưng quan trọng là không mất sân bay".

Không chỉ tự làm hỏng cuộc tấn công trên bộ, trên không, Nga còn quá tin vào nhánh khác trong kho vũ khí ghê gớm của họ: hacker. Trước cả khi tên lửa bay và súng nổ, đơn vị 74455 của Tình báo Quân sự Nga (GRU) đã cố xâm nhập và đánh sập các hệ thống mạng Ukraine. Những quan chức ở Washington, đã cộng tác chặt chẽ nhiều năm để giúp Ukraine tăng cường phòng thủ mạng, thì nín thở. Các nước chủ yếu dùng hacker cho hoạt động gián điệp, trộm cắp tài chính, lật đổ, phá hoại. Song chưa ai thực sự biết họ sẽ làm gì trong cuộc xung đột quân sự toàn diện.

Quan chức quốc phòng Mĩ cấp cao: "mọi thứ từng được bàn về chiến tranh mạng đều là suy đoán". "Lần đầu tiên ta thực sự có chiến tranh thông thường và trên mạng cùng nhau". Đơn vị hacker Nga Sandworm đe doạ Ukraine đã lâu, bắt đầu tấn công mạng lưới điện từ 2015. Nhưng việc này tốn nhiều công mà chỉ có chút hiệu quả. Theo ước tính, Sandworm mất chừng 19 tháng để chuẩn bị tấn công nhà máy điện ở Tây Ukraine, song chỉ gây ra vụ mất điện dài 6 giờ. Sau đó là trò mèo vờn chuột trên mạng, khi Mĩ, Anh cùng các đồng minh khác giúp gia cố những máy tính Ukraine, ngăn trở các vụ xâm nhập của Nga.

Ngày 23/2, vài giờ trước cuộc xâm lược, Sandworm lại ra tay, sử dụng malware làm hàng trăm máy tính của chính phủ Ukraine bị lây nhiễm, các quan chức nói. Vụ xâm nhập đã bị phát hiện nhanh chóng, thiệt hại được hạn chế. Rồi họ tiếp tục. Nhưng mã lệnh dùng trong lần này dường như được triển khai vội vàng, có các lỗi lập trình. Lại là thất bại.

Sandworm chưa dừng lại. Đây là vụ táo tợn nhất, họ nhằm vào hệ thống liên lạc vệ tinh của quân đội, mà các binh sĩ trên thực địa dùng. Nó thành công. 6:15 sáng ngày 24/2, hệ thống bị sập, đúng lúc Ukraine dễ bị thương tổn nhất. Đó lẽ ra là đòn chí mạng. Nhưng chính phủ Ukraine có dự phòng: hệ thống liên lạc vệ tinh khác mới được kiểm tra 2 tháng trước, đảm bảo là nó sẵn sàng khi Nga xâm lược. Nga nghĩ quân họ sẽ vào Kyiv hầu như chẳng bị kháng cự. Khi điều đó không xảy ra, quan chức Mĩ nói Sandworm đã bị bất ngờ, cũng như phần còn lại của quân đội.

Ít lâu sau, lầm lỡ của Nga chuyển từ điều tinh vi sang thứ tầm thường. Khi kế hoạch thắng nhanh bị chặn lại, quân Nga đột nhiên đối mặt với vấn đề cơ bản nhất: họ không có đủ thức ăn, nước, đồ tiếp tế khác cho cuộc chiến dài. Binh sĩ giải quyết bằng cách ăn trộm từ cửa hàng tạp hoá, bệnh viện, nhà dân.

Lính Nga ghi vào nhật kí, giữa tháng 3: "các cậu đó đi từ căn hộ này tới căn hộ khác, mang ra những túi to: trộm cắp theo cách rực rỡ nhất". Lính Ukraine ở miền Đông có được nó, phóng viên NYT đi cùng họ đã xem. "Có người chỉ lấy cái mình cần, có người lấy hết, từ điện thoại cũ hỏng tới TV plasma, máy tính, rượu đắt tiền". Anh còn kể vụ tìm thuốc men, thức ăn, nhu yếu phẩm khác, mô tả niềm vui của họ khi vào cửa hàng tạp hoá. "Chúng tôi tìm thấy đủ các thứ mà đã lâu không có, cả kẹo nữa". "Mọi người mừng rỡ như lũ trẻ con".

Trang nhật kí lính Nga mà quân Ukraine lấy được, nói về việc tìm kẹo và tất.
Anh kể chuyện suýt chết vì bị cối bắn, rồi theo dõi xe APC Ukraine. Nhưng cũng khá thường xuyên, anh có vẻ lo lắng về nhu yếu phẩm cho mình và đồng đội, nói đến lần họ lục lọi bệnh viện, có được mứt, bánh qui, nho khô. 2 ngày sau anh gặp may hơn: ‘tôi tìm thấy tất, nó giờ quí như vàng ấy’.

Có lính Nga hoảng loạn tới mức tự phá đồ. Báo cáo tình báo của Lầu Năm Góc nói lái xe của quân Nga đục lỗ bình nhiên liệu, làm hỏng xe mình để không phải chiến đấu. Chỉ huy cơ sở sửa chữa xe tăng Ukraine kể: đầu cuộc chiến, chừng 30 chiếc T-80 Nga ở tình trạng có vẻ hoàn hảo, bị bắt và đưa về chỗ ông. Khi thợ của ông kiểm tra, họ thấy bình nhiên liệu bị đổ cát vào, khiến xe không dùng được.

Quan chức hành pháp Ukraine cũng bắt đầu thấy gì đó đáng ngờ: số điện thoại di động nước ngoài tăng đột biến gần biên giới, tại các khu rừng giữa Ukraine và Belarus. Lính Nga dùng điện thoại di động gọi về nhà, nó đột nhiên hiện lên trên mạng lưới Ukraine. Các quan chức theo dõi liên lạc này, trong thời bình là để chống tội phạm, mau chóng nhận ra họ có thể nghe và nhìn quân địch tiến đến theo thời gian thực.

Quan chức chỉ huy nghe lén: "chúng tôi nghe bọn Nga khi chúng hoảng loạn, gọi cho bạn bè, người thân". "Chúng dùng điện thoại thường để quyết định bước đi tiếp theo". Dọc các hành lang dài có khoá mở bằng nhận diện khuôn mặt, sau các cửa niêm phong bằng sáp để phát hiện kẻ xâm nhập, các nhóm nữ nhân viên dò la lính Nga từ bàn nghe trộm, khi bạn bè và người thân cầm súng tuần tra trên phố. "Chúng tôi biết địch ở đâu, chúng dùng số nào".

Đội nghe trộm chuyển tin cho quân đội, để tiến hành phục kích và phản công. Trung tướng Kyrylo Budanov, chỉ huy tình báo quân sự Ukraine nói: quân đội dùng tín hiệu di động và cả video TikTok để nhắm tới nhóm lính Chechen Kadyrovtsy, từ tên nhà lãnh đạo Chechnya Ramzan Kadyrov. 40 phút sau khi đăng video, vị trí của đơn vị ấy được xác định, gần sân bay Hostomel, Tây Bắc Kyiv. Quân đội liền đánh vào đó bằng 3 tên lửa đạn đạo Tochka-U.

Khi Nga tới gần Kyiv, đội nghe lén tại các phòng phải mau chóng ra quyết định: phá huỷ thiết bị và chạy đến nơi an toàn, hay ở lại và tiếp tục thu thập tin tình báo. Họ ở lại. Vị quan chức kể "chúng tôi không mất Ukraine, không cho địch tiến sâu hơn nữa". "Vào các ngày đầu, khi chúng mắc sai lầm ngu ngốc, chúng tôi dùng nó để giành lợi thế".

--Tự cao tự đại--
Putin triệu tập nhiều doanh nhân Nga quyền lực nhất, đưa họ vào bẫy
-----
"Họ coi ông ta như Sa hoàng. Thế là ông ta phát rồ lên" - Bị ám ảnh bởi di sản của mình, giận dữ vì thù ghét phương Tây, Putin đưa đất nước tới chiến tranh, hòng ghi tên vào lịch sử Nga - Đồng minh và trợ lí nịnh bợ bơm thêm niềm tin là Nga sẽ dễ dàng áp đảo nước láng giềng - Ông ta khoe khoang về cỗ máy quân sự hiện đại, khác xa thời hậu Soviet. Quan sát từ xa, phương Tây đã tin chuyện đó

Spoiler

William Burns, giám đốc CIA bay tới Moskva, ngồi ở phòng họp gần Kremlin, chờ cho xong các nghi thức rồi giải thích lí do thực sự mình đến đây. Đó là tháng 11/2021. Ông nói Mĩ tin rằng Putin đang cân nhắc xâm lược toàn diện Ukraine. Nếu ông ta làm thế, ông Burns cảnh báo, phương Tây sẽ đáp trả quyết liệt và thống nhất, hậu quả sẽ nặng nề cho Nga. Nikolai Patrushev, thư kí hội đồng an ninh của Putin, đanh mặt lại, nhìn vào mắt ông Burns, các quan chức trong phòng nói. Ông ta bỏ mấy tờ ghi chép xuống rồi ca tụng sức mạnh của quân Nga. Họ được hiện đại hoá triệt để dưới thời Putin, tới mức giờ đây đã là đối thủ của quân Mĩ rồi.

John Sullivan, lúc đó là đại sứ Mĩ ở Nga, có mặt trong phòng: "Patrushev không nói hẳn ra thế". "Ông ta chỉ nhìn ông Burns và nói: chúng tôi có thể, chúng tôi mạnh trở lại rồi. Tôi cho là lúc đó họ đã quyết rồi, họ hết sức tự tin. Thông điệp của ông ta là: chúng tôi sẽ làm những gì mình muốn, không có vấn đề gì cả". Các quan chức kể ông Burns báo tin cho ông Biden khi về Washington. Theo ông, Putin đã quyết định sẽ đoạt lấy Ukraine, Nga tự tin tuyệt đối là sẽ thắng nhanh.

Với Putin, Ukraine là quốc gia nhân tạo mà phương Tây dùng để làm suy yếu Nga. Ông ta mô tả nó là cái nôi văn hoá Nga, phần trung tâm của bản thể Nga, phải giành lại từ tay phương Tây để trở về quĩ đạo Nga. Với ông ta, đó là nhiệm vụ dang dở lớn nhất trong 22 năm nắm quyền, những người biết Putin nói.

Ông ta ban đầu là quan chức khiêm nhường, làm tổng thống vào đêm giao thừa năm 99. Những người thân cận với vị tiền nhiệm, Boris Yeltsin, coi Putin là nhà quản lí tài năng, có thể đem lại sự ổn định, không đe doạ giới tinh hoa cầm quyền. Ở thập niên thứ 3 nắm quyền, Putin có vẻ đã khác, những người biết ông ta từ thập kỉ 90 kể. Ông ta coi mình như nhân vật chủ chốt của lịch sử Nga ngàn năm trước. Putin ngụ ý khi khánh thành tượng đài Vladimir Sviatoslavich, vương công Kyiv Trung cổ, bên ngoài Kremlin hồi 2016. Ông ta nói vị Vladimir đó "đi vào lịch sử với tư cách người thống nhất, bảo hộ các vùng đất Nga". Là vị Vladimir chèo lái nước Nga thế kỉ 21, Putin ngày càng tỏ rõ: ông ta coi mình là người tiếp nối điều ấy.

Oleg Tinkov, cựu tài phiệt ngân hàng Nga, đã chống lại Putin từ đầu năm: "nếu suốt 22 năm, mọi người quanh bạn đều nói bạn là đại thiên tài, bạn sẽ tin mình đúng là thế". "Doanh nhân Nga, quan chức Nga, dân Nga - họ coi ông ta như Sa hoàng. Thế là ông ta phát rồ lên".

Putin nắm quyền như nhà chính trị có tài. Ông ta có sức hút, sự khiêm tốn, nụ cười đẹp, tô vẽ bản thân là nhà lãnh đạo biết lí lẽ, trước dân Nga và người nước ngoài. Ông ta biết kiểm soát khuôn mặt trong các tình huống căng thẳng, chỉ để lộ cảm xúc qua đôi mắt, những vị hiểu Putin nói. Nhưng trong thời gian làm tổng thống, ông ta ngày càng rơi vào vòng xoáy bất mãn, ám ảnh: cho là phương Tây coi nhẹ vai trò của Liên Xô trong việc đánh bại Đức quốc xã, sợ NATO đặt tên lửa hạt nhân ở Ukraine để đánh Moskva; chính sách giới tính hiện đại, mà theo Putin là cha và mẹ bị thay bằng "thân sinh thứ 1 và 2".

Trong hệ thống cá nhân chủ nghĩa mà ông ta dựng lên, những điều đó gây ra hậu quả toàn cầu. Konstantin Remchukov, biên tập viên tờ báo ở Moskva: "mấy thứ mà ông ta suy nghĩ đến mức bị ám ảnh, và rất có thể là sai", cuối cùng đã định hình "tiểu sử của toàn thế giới".

Putin có vẻ cho là chỉ ông ta thực sự hiểu Ukraine. Sau khi sáp nhập bán đảo Crimea của nước này hồi 2014, ông ta khoe là mình đã bỏ qua ý kiến của các cố vấn. Họ nghĩ bước đi đó quá nguy hiểm, vì nguy cơ bị cấm vận và phản ứng quân sự của Ukraine. Lúc đó bản năng của ông ta hầu như là đúng. Quân Ukraine mau chóng rút khỏi Crimea, có binh sĩ và thuỷ thủ gia nhập Nga. Cấm vận hạn chế của phương Tây chỉ ảnh hưởng chút ít đến kinh tế, khẳng định sự tự tin của Putin. Ông ta nói sau khi giành Crimea, theo vị thân cận: "tôi chịu trách nhiệm về mọi việc". "Sớm muộn gì tôi cũng ra đi, song Crimea sẽ trở về với Nga mãi mãi".

Nhiều người gần gũi Putin có động lực để bơm thêm sự tự cao tăng dần của ông chủ, phóng đại những mối đe doạ bên ngoài, và điều bất công lịch sử, mà Putin nghĩ mình đang chống lại. Có cựu cận thần so nó với vòng xoáy cực đoan hoá của thuật toán mạng xã hội, cấp cho người dùng các nội dung kích động cảm xúc: "họ đọc được tâm lí của ông ta và bắt đầu mớm cho ông ta những cái đó".

Hè 2021, trong cuộc họp lẽ ra nói về kinh tế, Putin mắng mỏ phương Tây, và việc tổng thống Bush rút khỏi Hiệp ước Tên lửa Chống đạn đạo hồi 2002. Ông ta thường nói đó là một trong các tội lỗi lớn nhất của Mĩ sau Chiến tranh Lạnh. Putin: "chúng ta đã cố làm việc với phương Tây nhiều năm, nhưng sự hợp tác ấy không được công nhận, nó không có kết quả", theo vị khách của ông ta, ngồi bên kia cái bàn dài.

Người khách này nói lời lẽ ấy kiểu như là đoạn tuyệt: "như thể ông ta nói với chính mình, không phải với tôi". Vị khách đó trải qua 3 ngày cách li, trước khi họp với Putin ở khoảng cách 4,6 m. Đó là phương án "nhẹ nhàng" mà Kremlin đưa ra, khi ai đó cần gặp tận mặt ông ta, nhưng để được tới gần thì phải bị cách li dài hơn. Đấy là năm dịch bệnh thứ 2 rồi.

Sự biệt lập làm tăng thêm tính cực đoan của Putin, những người biết ông ta nói. Đã 16 tháng, ông ta không gặp trực tiếp lãnh đạo phương Tây nào. Gần như mọi cuộc họp đều thực hiện qua video, từ các căn phòng không có chú thích gì, nên việc ông ta ở cụ thể chỗ nào là bí ẩn. Những người được gặp trực tiếp Putin thấy mình có quyền lực hơn, trong hệ thống mà việc tiếp cận ông ta là thứ tiền tệ có giá nhất. Những người thân cận gọi Putin là "ông chủ" hay "V.V.", các chữ cái đầu của tên ông ta.

Konstantin Zatulin, đại biểu Duma, đảng Nước Nga Thống nhất: "tài nguyên quan trọng nhất của chúng tôi không phải huân chương, tiền hay sở hữu gì đó". "Mà là được gần tổng thống". Về mặt đó thì Yuri Kovalchuk, nhà vật lí bảo thủ và tài phiệt ngân hàng, bạn bè với Putin từ những năm 90, đã làm tốt trong dịch bệnh. Năm ngoái ông ta khoe: hồi 2020, mình ở nhiều tháng cùng Putin tại biệt thự bên hồ Valdai, nằm giữa Peterburg và Moskva , có người đã gặp ông ta kể.

Kovalchuk nói với người ấy: thành tựu chính của Putin là "quân sự hoá", tạo nên quân đội, xã hội sẵn sàng cho chiến tranh. Vị bí ẩn đó tự hào mình là nhà chiến lược, coi Nga đang ở vào trận đánh sinh tử với phương Tây, những ai biết ông ta nói. 10 năm qua, ông ta mở rộng sở hữu báo chí, truyền hình, công cụ tuyên truyền chính của Kremlin. Có vị từng thân cận Putin bảo Kovalchuk tự coi mình là "người có tầm nhìn", và dịch bệnh, cùng sự cảnh giác khác thường của Putin, là cơ hội để ông ta tăng ảnh hưởng lên tổng thống và đất nước.

Công việc dang dở của Putin với Ukraine còn được nung nấu nhờ sự thù địch cá nhân với tổng thống Volodymyr Zelensky. Khi ông thắng lớn trong cuộc bầu cử 2019, Kremlin coi ông là người hợp tác được. Là diễn viên hài nói tiếng Nga, từng ở Moskva, biểu diễn trên truyền hình Nga; thắng cử với thông điệp: kết thúc chiến tranh ở miền Đông, do Nga tiếp sức. Và một phần vì ông là người Do Thái, các vị ở Moskva nghĩ ông sẽ mạnh tay với phe dân tộc chủ nghĩa. Họ đề cao các binh sĩ Ukraine chống Nga, hợp tác với Đức quốc xã cuối Thế chiến 2.

Putin nói về Zelensky hồi 2019: "tôi nghĩ ông ấy thực sự muốn" hoà hoãn với Nga. "Đó là quyết tâm thật lòng, ít nhất là điều ông ấy rất muốn". Đầu 2021, hi vọng của Kremlin tiêu tan. Ông trấn áp các lợi ích thân Nga ở Ukraine, đóng cửa những kênh truyền hình ủng hộ Nga, cấm vận Viktor Medvedchuk, nhà tài phiệt Ukraine gần gũi với Putin.

Putin thể hiện sự thất vọng trong cuộc họp dài tại biệt thự ở Sochi với Naftali Bennett, tháng 10/2021. Ông ta mừng đón, đưa ông Bennett tới biệt thự, rót cho khách cốc whiskey. Nhưng khi bàn tới Ukraine, ông ta nổi giận. Ông Bennett nói ông Zelensky muốn gặp trực tiếp Putin. Ông ta phản ứng "tôi không có gì để bàn với tay đó", theo 2 người biết về cuộc gặp. "Hắn là kiểu người Do Thái gì thế? Hắn dung túng bọn quốc xã".

Quan chức phương Tây tin rằng đến lúc đó, có thể Putin đã quyết định gây chiến. Nhưng ở Nga, ngay cả những người được tiếp cận Putin hay gần gũi với ông ta, hầu như không ai nghĩ tổng thống đang nghiêm túc xem xét cuộc xâm lược toàn diện, các vị thân cận Kremlin nói. Họ tin chắc ông ta chỉ doạ thôi.

Trong đó có Remchukov. Là chủ tịch chiến dịch tranh cử 2018 cho thị trưởng Moskva, Sergei Sobyanin, cựu chánh văn phòng của Putin; ông nghĩ mình có đủ quan hệ để mừng rỡ thông báo với vợ, 1 tuần trước cuộc xâm lăng: "Lena, sẽ không có chiến tranh đâu!" Hôm đó ông họp 2 giờ với mấy quan chức quân sự cao cấp. Không lộ ra dấu hiệu căng thẳng nào, họ vui đùa về vóc dáng vừa vặn gần đây của ông, hỏi chi tiết chế độ giảm cân, thoải mái bàn kế hoạch đi nghỉ đầu tháng 3. Khi về, ông kể cuộc gặp với vợ, "bà ấy hôn tôi và nói: thật vui quá!"

Ngược lại, phía Mĩ lo sợ điều tệ nhất. Hôm 22/2, 2 ngày trước cuộc xâm lược, Ngoại trưởng Ukraine, Dmytro Kuleba tới Lầu Năm Góc, nói nước mình rất cần tên lửa Stinger. Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin đề nghị giúp, rồi hỏi chính phủ Ukraine định hoạt động thế nào khi Nga xâm lược. Ông nói "nếu bị đánh bật khỏi Kyiv", "các cậu sẽ đi đâu?" Ông Kuleba: "tôi không hình dung ra nổi. Chúng tôi còn chẳng nói hay nghĩ đến việc đó". Ông Austin: "ờ, tôi hiểu". "Nhưng các cậu cần có kế hoạch".

Ít lâu sau, Đại tướng Mark Milley, chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, phát biểu. Quan chức quốc phòng Mĩ cấp cao nói nó là "diễn văn: cậu chết đến nơi rồi". Ông bảo "địch sẽ đến Kyiv trong vài ngày thôi". "Chúng sẽ tung ra xe tăng, những đoàn quân đi theo đội hình. Các cậu phải sẵn sàng, phải chuẩn bị. Không là sẽ có tàn sát ấy". Khi đó ông Kuleba và các đại biểu Ukraine ngồi dính vào ghế, mở to mắt ra.

Không quân Ukraine đã tập luyện với các thành viên NATO từ 2011, mối quan hệ đó đã sâu sắc hơn sau khi Nga chiếm Crimea hồi 2014. Lo ngại cuộc xâm lược khác, họ đã tổ chức diễn tập chiến đấu ở Ukraine và California, chuẩn bị để không quân sẵn sàng đánh lại kẻ địch có công nghệ cao hơn. Tháng 2, đội bí mật Grey Wolf của Mĩ, có Không quân và Không lực Vệ binh Quốc gia, được thiết lập tại căn cứ Ramstein ở Đức nhằm hỗ trợ Ukraine.

Nhưng tướng Milley vẫn nghi ngại sâu sắc về mức độ sẵn sàng của Ukraine. Mùa đông đó, ông đi lại trong các hành lang Lầu Năm Góc với bản đồ Ukraine to màu xanh, và các dự đoán ngày càng đáng lo từ tình báo Mĩ về kế hoạch xâm lược của Nga. Tệ hơn, tuỳ viên quân sự của sứ quán Mĩ ở Kyiv mất nhiều tuần để cố xin kế hoạch phòng thủ của Ukraine. Cái cô nhận, theo Lầu Năm Góc, quá coi nhẹ mối đe doạ từ Nga. Có vẻ không vừa ý lắm với cảnh báo thẳng thừng mà tướng Milley bảo Ngoại trưởng Ukraine, ông Austin xen vào trấn an: "chúng ta sẽ làm mọi điều có thể để giúp các cậu ấy".

Nhiều người ở Moskva cũng mãi sau mới nhận ra sự thực. Zatulin, đồng minh lâu năm của Putin ở Duma, nói lần đầu tiên mình cảm thấy tổng thống nghiêm túc về việc xâm lược là giữa tháng 2. Dù được coi là chuyên gia hàng đầu về Ukraine, ông ta hoàn toàn không được Putin tham vấn. Ngược lại, ông ta có lịch đọc bài phát biểu trước Duma ngày 15/2, thay mặt đảng Nước Nga Thống nhất, với quan điểm đối nghịch: không có xâm lăng trừ khi ông Zelensky tấn công Đông Ukraine. Nhưng 5 phút trước buổi họp, có tin nhắn từ trợ lí: lãnh đạo đảng đã huỷ bài đó. "Tôi chưa sẵn sàng cho những sự kiện này". "Mọi thứ liên quan đến quyết định ấy hoá ra là sự bất ngờ không chỉ với tôi, mà với rất nhiều người có quyền lực".

Dmitry Peskov quả quyết là chỉ biết về cuộc xâm lăng khi nó bắt đầu. Anton Vaino, chánh văn phòng Kremlin, Aleksei Gromov, cố vấn truyền thông quyền lực của Putin, cũng bảo thế, theo những người nói chuyện với họ. Điều tốt nhất các trợ lí cấp cao có thể thử là nhìn ngôn ngữ cơ thể của Putin. Có vị thân cận Kremlin bảo: ai đó đã lo lắng nói "ông ta có ánh mắt như sắp chiến tranh rồi".

Sergei Markov, cựu cố vấn ở Kremlin, kể: khi quân Nga tăng dần lên quanh Ukraine cuối năm ngoái, có vị Thứ trưởng hỏi xem ông ta biết sắp xảy ra chuyện gì hay không. "Tức là chẳng ai nói gì với ngài Thứ trưởng đó". "Cả vài thành viên" hội đồng an ninh Nga "cũng không nghe tin gì tới tận phút cuối". Nhiều vị tinh hoa nhận ra quá muộn. Hiệp hội công nghiệp chính của Nga mong gặp Putin vào tháng 2. Chương trình nghị sự gồm nhiều thứ, có cả quản lí tiền ảo. Song cuộc họp cứ bị dời lại. Sau cùng, hôm 22 hay 23, Kremlin thông báo ngày họp là 24, đúng lúc xâm lược Ukraine.

Andrey Melnichenko, tỉ phú ngành than và phân bón, có trong nhóm ấy, kể: hôm đó ông thức dậy, chứng kiến "sự điên rồ" ở Ukraine. Nhưng cuộc họp với Putin vẫn diễn ra, nên mấy giờ sau ông tới Kremlin như lịch trình. Ở phòng chờ, các nhà tài phiệt sửng sốt đang ăn bánh sandwich, đợi kết quả xét nghiệm virus corona để được gặp Putin. Khi Putin xuất hiện, máy quay bắt đầu chạy. Ông ta nói với các tỉ phú có mặt là mình không có lựa chọn khác, trừ việc xâm lược. Melnichenko mô tả phản ứng của mình với cuộc chiến: "theo tôi, điều xảy ra thật vô lí". "Thật choáng váng".

Có nhà tài phiệt khác nhận ra quá muộn, rằng Putin đưa họ ra trước ống kính máy quay cho cả thế giới thấy, là có mục đích được tính toán cẩn thận. Ông nói đó "cụ thể là để mọi người ở đó đều phải nhúng chàm", "khiến tất cả đều bị cấm vận". Không còn đường lui. Họ, như phần còn lại của nước Nga, giờ là cùng hội cùng thuyền với Putin. Dĩ nhiên, Melnichenko và mọi doanh nhân khác gặp Putin hôm đó đều bị phương Tây cấm vận trong những tháng sau.

--Sự thối nát bên trong--
Kremlin chi cả đống tiền cho quân đội. Rồi "cái làng Potemkin kiểu mới" được dựng lên
-----
"Ai cũng ăn cắp, nói dối"

Spoiler

Khi Ukraine tổ chức lại, đẩy lùi Nga, sĩ quan tình báo Nga gửi chỉ thị qua email cho truyền thông nhà nước, yêu cầu họ thể hiện quân Nga hào hiệp và thắng lợi, cứu rỗi dân thường khỏi lãnh đạo Ukraine xấu xa. Cơ quan an ninh chủ chốt FSB làm việc chặt chẽ với quân đội và truyền hình để tô vẽ ảo tưởng thành công, che đi thất bại.

Thua biến thành thắng, như trong nhà gương vậy. Dù việc chiếm thủ đô Ukraine thất bại nhục nhã, quân Nga gửi video tới truyền hình, có vẻ là cảnh lính Ukraine vứt bỏ vũ khí do NATO cung cấp. Tháng 3, khi Nga rút khỏi các khu vực quanh Kyiv, FSB khoe về sự anh hùng của đặc nhiệm Nga, nói là họ đã ngăn Ukraine khủng bố dân thường thân Nga. Ở vài trường hợp, FSB còn gợi ý cách giấu nguồn tin: "từ nguồn gần gũi với cấu trúc quyền lực của Nga".

Các tin nhắn đó, lấy trong hàng vạn email bị rò rỉ từ công ti truyền thông nhà nước lớn nhất ở Nga, NYT đã kiểm tra, cho thấy ít ra có 1 cỗ máy của nỗ lực chiến tranh Nga hoạt động trơn tru: tuyên truyền. Có lúc quân đội và FSB chỉ đạo cả những việc như phát video gì, công bố lúc nào. Các email của VGTRK, sở hữu vài kênh phổ biến nhất ở Nga, thể hiện quân đội của Putin bị NATO dồn tới chân tường.

Khi cuộc xâm lược toàn diện bắt đầu, họ làm nhẹ bớt sự tàn bạo của Nga, bơm thổi các thuyết âm mưu, cố dựng lên việc quân Ukraine bỏ vị trí (Sau khi các email xuất hiện từ nhóm đăng những tài liệu mà hacker lấy được, NYT đã kiểm tra tên người, địa chỉ email, các buổi phát sóng). Thực tế các nhân viên hầu như, hay hoàn toàn, không biết đang xảy ra chuyện gì. Qua phỏng vấn, có phóng viên của truyền hình nhà nước kể, tới tận tháng 4, các nguồn tin ở Kremlin của ông vẫn trấn an: chiến tranh sẽ hết vài ngày sau. Nguồn tin bảo "sáng mai có tuyên bố nhé". Hôm sau chẳng có gì. Ông nói: "lạ thật ấy".

Khi truyền thông nhà nước liên tục đưa ra đánh giá lạc quan, Putin đã thừa nhận kín: quân Nga đang chật vật. Tháng 3, gặp Naftali Bennett, lần mà ông ta nói chiến tranh "có thể khó hơn nhiều so với chúng tôi nghĩ", Putin trở lại chủ đề đã ám ảnh suốt thời gian mình cầm quyền: vị trí của ông ta trong lịch sử Nga. Ông ta nói với ông Bennett: "tôi sẽ không là nhà lãnh đạo Nga chỉ đứng nhìn, chẳng làm gì", từ 2 người biết về cuộc họp. Putin tiếp tục có vẻ tin là các thế hệ người Nga tương lai có thể bị phương Tây đe doạ. Ông ta mất nhiều năm chuẩn bị cho việc đó, chi hàng trăm tỉ USD vào quân đội để hiện đại hoá và loại bỏ tham nhũng, thứ đã làm yếu nó hồi những năm 90.

Dù Nga tiến bộ rõ rệt, văn hoá tham ô, lừa dối vẫn tồn tại ở thời Putin. Nó đặt trung thành lên trên thật thà hay cả tài năng, quan chức phương Tây kể. Kết quả là mớ hỗn tạp: binh sĩ tinh nhuệ và lính nghĩa vụ rách nát, xe tăng tiên tiến và các tiểu đoàn chỉ mạnh trên giấy. Đại tá Vaidotas Malinionis, chỉ huy Litva về hưu, từng trong quân đội Soviet những năm 80: "ai cũng ăn cắp, nói dối. Đó là truyền thống Soviet trước kia, Nga bây giờ". Xem ảnh vệ tinh của doanh trại mình đã ở, ông kể khu nhà ở và nhà ăn cũ vẫn thế, không thấy gì hiện đại hơn, vài toà nhà đã đổ nát. "Chẳng tiến bộ hơn chút nào, tụt lùi thì có".

Quan chức Mĩ, châu Âu, Ukraine đều nói đừng đánh giá thấp Nga, họ đã tiến bộ hơn sau cuộc xâm lược không êm ả lắm vào Georgia hồi 2008. Bộ trưởng Quốc phòng đã cải tổ quân đội, buộc khoảng 40.000 sĩ quan về hưu, cố thực hiện các chính sách minh bạch hơn về tiền bạc. Dara Massicot, nhà nghiên cứu của RAND về quân Nga: "ông ta gây thù chuốc oán nhiều ấy". Tới 2012, chính Bộ trưởng đó, đang đưa quân đội ra khỏi sự tồi tệ hậu Soviet, cũng rơi vào bê bối tham ô. Putin đưa Sergei Shoigu, không có kinh nghiệm quân sự, nhưng được cho là có thể xoa dịu căng thẳng, lên thay.

Gintaras Bagdonas, cựu chỉ huy tình báo quân sự Litva: "Nga học được nhiều từ chiến tranh Georgia, bắt đầu xây dựng lại quân đội, song họ xây lên cái làng Potemkin kiểu mới". Ông kể phần nhiều nỗ lực hiện đại hoá "chỉ là pokazukha", từ tiếng Nga chỉ sự phô trương. Các nhà thầu như Sergei Khrabrykh, cựu Đại uý quân đội, được tuyển mộ cho trò biểu diễn. Ông nói: hồi 2016 có vị Thứ trưởng Quốc phòng hoảng hốt gọi tới. Theo lịch, sẽ có đoàn quan chức thăm căn cứ huấn luyện của đơn vị xe tăng hàng đầu, Sư đoàn Kantemirovskaya, có lịch sử vẻ vang từ Thế chiến 2.

Ông nói: hàng trăm tỉ rúp đã được dành cho căn cứ, nhưng hầu hết số đó đã đi đâu mất, hầu như chưa làm được cái gì cả. Vị Thứ trưởng xin ông biến nó thành cơ sở có-vẻ-là-hiện-đại, trước khi quan khách tới. "Họ cần được dẫn đi quanh chỗ đó, thấy Sư đoàn Kantemirovskaya là xịn nhất". Ông được cấp tầm 1,2 triệu USD và 1 tháng. Đến xem căn cứ, ông choáng váng vì sự đổ nát. Bộ Quốc phòng nói đơn vị đó sẽ bảo vệ Moskva nếu NATO xâm lược. Song khu nhà ở chưa hoàn tất, gạch vụn đầy trên sàn, trần nhà có lỗ lớn, tường mới xây một nửa, theo ảnh ông và cộng sự chụp. Có bó dây điện lửng lơ trên cột trụ nhỏ. "Gần như mọi thứ đều tan hoang".


Bên trong toà nhà của căn cứ xe tăng. Vẫn nơi đó, sau khi việc tô vẽ đã xong. Ảnh: Sergei Khrabrykh.
Trước khi đoàn khách tới, ông mau chóng xây dựng phần ngoại thất rẻ tiền, treo áp-phích có hình xe tăng, viết chữ ca ngợi quân đội "mạnh và vững chắc hơn qua từng năm", để giấu các phần tệ nhất. Ông kể: quan khách được đưa đi theo lộ trình có tính toán cẩn thận, qua các nơi đẹp nhất trong căn cứ, tránh nhà vệ sinh. Chỗ đó chưa được sửa. Khi cuộc xâm lăng bắt đầu, Sư đoàn Kantemirovskaya vào Đông Bắc Ukraine và bị huỷ diệt. Binh sĩ lê lết đi, nhiều xe tăng bị bỏ lại hay phá huỷ.

Các năm gần đây, công tố viên Nga đã kết tội tham nhũng hàng ngàn sĩ quan và cá nhân khác. Có vị Đại tá bị tố tham ô tiền dùng cho ắc-qui xe cộ, người khác gian lận về bếp ăn di động. Phó Tổng Tham mưu trưởng bị cáo buộc lừa dối nhà nước chuyện thiết bị radio, vụ đó có vị Trung tướng phải vào tù.
https://tass.ru/proisshestviya/13526073
https://tass.ru/proisshestviya/11586041
https://www.kommersant.ru/doc/4248345
https://www.kommersant.ru/doc/5216720
Trưởng công tố viên quân đội nói hồi 2019: hơn 2800 sĩ quan đã bị trừng phạt vì tham ô chỉ trong năm trước đó. Sau cuộc xâm lược, quan chức Mĩ thấy nhiều thiết bị Nga bị thiếu hoặc chất lượng kém. Lốp của xe cộ bánh hơi bị văng ra, các đoàn xe kẹt cứng, binh sĩ phải xin quyên góp để có quần áo, nạng, đồ thiết yếu khác khi chiến tranh kéo dài.

Quan chức và nhà phân tích nói: điều tệ hơn tham nhũng là Putin hiểu sai cơ bản về quân Nga. Thật ra 20 năm qua Nga chuẩn bị cho kiểu chiến tranh khác hẳn. Quân đội không sẵn sàng xâm chiếm nước lớn mạnh như Ukraine. Thực sự là nó được tổ chức để ngăn cản Mĩ và NATO bằng cách gây tổn thất lớn từ xa. Trung tâm của chiến lược đó là các tiền đồn: Kaliningrad ở Baltic, Crimea ở biển Đen, cảng Tartus của Syria ở Địa Trung Hải, chặn đứng phương Tây bằng tên lửa tầm xa. Quan chức Mĩ nói: khi có chiến tranh, Nga dự định làm mù kẻ địch, huỷ diệt nó từ xa.

Nhưng ở vụ này, Nga không nghiền nát Ukraine từ trước bằng nhiều tuần bắn tên lửa. Lục quân đã mau chóng tiến vào. Clint Reach, nhà nghiên cứu của RAND: khác với các chiến dịch hạn chế ở những nơi như Syria, hay cuộc chiến giả định lớn với NATO mà Nga tính toán từ lâu; xâm lược Ukraine đơn giản là "không phải điều quân Nga được xây dựng để làm", đây có lẽ là tình thế họ "ít chuẩn bị nhất". Hay theo tướng Kyrylo Budanov: Kremlin chọn giải pháp quân sự "ngu dốt nhất" là vội vàng tiến vào, cố chiếm Ukraine.

Các quan chức nói Nga chưa huấn luyện bộ binh, không quân, pháo binh hợp tác nhịp nhàng, tiến lên mau chóng, lại hợp tác ở chỗ mới. Không có kế hoạch B rõ rệt sau khi việc tới Kyiv thất bại, chỉ huy từ lâu đã sợ báo tin xấu cho cấp trên. Tháng 6, Aleksandr Khodakovsky, chỉ huy dân binh thân Nga, nói trên Telegram: "cái hệ thống tự lừa dối mình, cùng nhau, theo vòng tuần hoàn, là bệnh herpes của quân Nga".
https://t.me/aleksandr_skif/2279
Các thất bại làm sục sôi cả đám blogger quân sự thân Nga. Dù vẫn ủng hộ chiến tranh, họ bắt đầu công khai chỉ trích cách đánh. Tháng 5, sau khi hàng trăm lính chết trong cú vượt sông, blogger Yuri Podolyaka nói: "tôi im lặng đã lâu rồi". "Vì sự ngu dốt, tôi nhấn mạnh là sự ngu dốt của chỉ huy Nga, ít nhất 1 nhóm tác chiến tiểu đoàn đã bị nướng, có thể là 2".
https://t.me/yurasumy/3510
Cơn giận sau cùng lan tới cả Putin. Tháng 6, bên lề cuộc họp báo kinh tế hàng năm của ông ta ở Peterburg, tổng thống có cuộc gặp quen thuộc: ngồi nói chuyện với các lãnh đạo truyền thông. Song lần này các blogger là khách mời chính. Người tham dự, đưa tấm ảnh về cuộc họp kín, kể: Putin ngồi một mình đầu cái sảnh lớn. Đám blogger ngồi trên sàn, xối vào ông ta những thông tin, phàn nàn ở tiền tuyến. "Cuộc gặp rất thực chất, làm chúng tôi ngạc nhiên". "Chưa từng có lần họp nào như thế". Có vẻ tình báo Nga dùng đám blogger để đổ lỗi cho Bộ Quốc phòng.

Konstantin Zatulin bảo mình ủng hộ cuộc chiến, nhưng cũng nói trò đổ tội cho nhau đã nổ ra. Ông ta đã chọn phe rồi: "tất nhiên ở mức độ nào đó, mọi người chúng ta đều muốn đẩy trách nhiệm cho kẻ khác". "Nhưng tôi nghĩ các sai lầm chính là của Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng tham mưu", tức là giới lãnh đạo quân đội.

https://www.nytimes.com/interactive/2022/12/16/world/europe/russia-putin-war-failures-ukraine.html
Phần 2

--Mặt trận sụp đổ--
Khi Nga vấp váp, Mĩ cố cứu mạng tướng Nga
-----
"Sẽ chẳng ai còn sống"

Spoiler

Ruslan 54 tuổi, ông tham chiến ở Ukraine, có vẻ phải học cách dùng vũ khí trên đường ra trận.

Trong ba lô ông có bài viết từ Wikipedia, mô tả cây súng ông mang, chỉ dẫn để bắn chính xác.

Ông có cả ảnh các chỉ huy địch, in chữ "truy nã" đỏ.

Bản photo thư động viên: "Binh sĩ, hãy bảo trọng, sớm về nhà, còn sống khoẻ mạnh với gia đình, người thân". "Tạm biệt".

Nhiệm vụ của ông có vẻ rõ ràng. Cây súng bắn tỉa, đống giấy tờ, bản photo hộ chiếu Nga trong ba lô, ông là một trong hàng ngàn người ít được luyện tập, có trang bị kém, với vai trò bảo vệ phần lãnh thổ lớn mà Nga giành được ở Đông Bắc Ukraine. Đến cuối hè, lãnh đạo Nga đã đưa lính tốt nhất xa về phía Nam, để lại đội quân ít ỏi này. Khi Ukraine tràn vào, tấn công vùng Đông Bắc để lấy lại đất, các lính như Ruslan bị cắt đường lui, hoặc tan rã trong cuộc bỏ chạy hỗn loạn.

Các nhà phân tích quân sự đã cảnh báo điều ấy trước cuộc xâm lăng: dù hàng vạn lính Nga tập trung một cách đáng sợ dọc biên giới Ukraine, Kremlin chưa có đủ quân để chiếm cả nước đó. Kế hoạch chiến đấu của Trung đoàn Xe tăng 26 cũng cho thấy thế: đừng nghĩ sẽ có tăng viện. Nga có lấy được đất, thường với giá đắt. Song làm sao giữ được thì tính sau. Oleg Tsaryov: "quân đội, tướng lĩnh, binh sĩ đều chưa sẵn sàng". Quân Nga dàn quá mỏng trên khắp Ukraine sau khi xâm lược, tới mức "đi qua các thành phố mà không để lại đội lính nào, dù nhỏ, để cắm cờ Nga và phòng thủ".

Tại tỉnh Kharkiv vùng Đông Bắc, chỉ huy Nga để những người như Ruslan lại các chốt chặn, rồi đi tiếp. Ông hầu như không có gì ngoài mấy giấy tờ trong ba lô, lính Ukraine lấy được nó cùng cái xác mà họ nghĩ đó là ông, hồi tháng 9. Cây súng bên cạnh cho thấy ông là lính bắn tỉa. Nhưng lính bắn tỉa trong quân đội hiện đại thường trải qua hàng tuần tập huấn chuyên biệt bổ sung. Ruslan có vẻ học từ internet.

Trong ba lô có lá thư không kí tên: "Chào bạn binh sĩ thân mến!" "Bạn mạo hiểm tính mạng để chúng ta được sống yên bình. Nhờ bạn và đồng đội, quân ta mới mạnh mẽ và bảo vệ chúng ta khỏi bất kì kẻ địch nào". Hơn 50 trang tài liệu Nga từ 3 thành thị của tỉnh Kharkiv, NYT và 3 chuyên gia quân sự độc lập đã xem, cho thấy sự thật bất hủ: lính quèn nhận lấy gánh nặng chiến tranh. Nó thể hiện Nga dựa vào đội dự bị rách nát ấy để giữ đất ra sao, số đó phần lớn là quân li khai ở Đông Ukraine, lính chính qui Nga chiến đấu cách đó hàng trăm km.

Một trong số đó là Trung đoàn Bộ binh 202 của Cộng hoà Nhân dân Lugansk, chế độ li khai do Kremlin hỗ trợ ở Đông Ukraine, gần 2000 người song phụ thuộc hầu như hoàn toàn vào lính trơn. Hơn chục trang bản phân công của đơn vị ghi lại những điều khốn khổ, đến cả vụ thiếu giày và quần áo ấm. Vài lính của đơn vị đã ngoài 50 tuổi, có cả người từng bị "suy tim"; người thương vong thuộc hàng trẻ nhất, Vladimir 20 tuổi, bị "bỏng lạnh ở chân". Người khác kêu ca qua điện thoại, bị phía Ukraine nghe được: mình không có áo chống đạn, cái mũ từ những năm 40.

Tháng 9, Aleksandr Khodakovsky nói trên Telegram: "ví dụ tiểu đoàn chúng tôi, đã hơn 3 tuần chưa nhận được đạn từ quân đội".
https://t.me/aleksandr_skif/2373
Qua phỏng vấn, binh sĩ khác nói mình chỉ biết rất mơ hồ cách dùng súng. Anh được khuyên là hãy bắn có tính toán, từng phát thôi, đừng xả súng vô kiểm soát. Song anh không biết chắc cách làm. Thế là ngay trước khi xung trận, anh tìm đến chỉ huy, hỏi cách tắt chế độ bắn tự động. Nga phải dựa vào các lính tàn tạ, thiếu kinh nghiệm như thế, sau nhiều tháng chiến đấu trông giống hồi 1917 hơn là 2022. Chỉ huy cử nhiều đợt lính vào tầm pháo hạng nặng, giành vài met đất với giá ghê gớm.

Có binh sĩ nói: khi tới Ukraine, đơn vị mình mau chóng chỉ còn lại vài người kiệt quệ. Hồi mùa xuân, chỉ huy ra lệnh tấn công, hứa sẽ có pháo binh hỗ trợ. Chẳng thấy pháo gì, họ bị đánh tan. Nhưng cấp trên lại cho họ xung trận đúng như cũ. "Đã bao lâu rồi? Tôi nghĩ là 9 tháng?" "Suốt thời gian đó, không có gì thay đổi. Họ chẳng học được gì, không rút ra được gì từ sai lầm của mình". Trận khác, chỉ huy lệnh cho họ ra tiền tuyến theo đúng đường cũ, lặp đi lặp lại. Lần nào cũng có mấy người chết. Sau cùng, khi có lệnh lần thứ 5, anh và đơn vị từ chối. Tổng kết, đơn vị anh thương vong chừng 70%, anh mất hết niềm tin vào chỉ huy. "Sẽ chẳng ai còn sống". "Cách nào đó, rồi vũ khí nào đó sẽ giết bạn".

Quan chức Mĩ sớm nhận ra mình đánh giá quá cao quân Nga. Phía Mĩ nói: tinh thần binh sĩ quá thấp, nên Nga cử tướng lĩnh ra tiền tuyến để nâng nó lên. Nhưng các tướng mắc sai lầm chết người: họ ở ngay gần các cụm antenna và thông tin nên dễ bị tìm thấy. Ukraine bắt đầu giết tướng Nga, song những chuyến đi rủi ro ra tiền tuyến cứ tiếp tục. Sau cùng, cuối tháng 4, Tổng Tham mưu trưởng, Đại tướng Valery Gerasimov, bí mật tự mình tới.

Quan chức Mĩ nói mình biết, nhưng không kể cho Ukraine, sợ họ tấn công. Giết tướng Gerasimov có thể leo thang mạnh cuộc chiến. Dù cam kết giúp Ukraine, họ không muốn có chiến tranh Mĩ-Nga. Song Ukraine vẫn biết, đẩy Mĩ vào thế khó. Sau khi hỏi Nhà Trắng, quan chức Mĩ cao cấp đề nghị Ukraine huỷ vụ tấn công: "chúng tôi bảo họ đừng làm". "Kiểu như: ừm, thế hơi quá đấy". Lời nhắn tới quá muộn. Quan chức quân sự Ukraine kể với phía Mĩ: họ đã tấn công rồi. Hàng chục lính Nga chết trong vụ ấy. Nhưng không bao gồm tướng Gerasimov. Sau đó, lãnh đạo quân Nga không ra tiền tuyến nhiều nữa.

--Hàng ngũ bị chia rẽ--
Xe tăng Nga làm nổ tung chốt chặn của quân mình. Không phải tai nạn đâu
-----
"Wagner hầu như luôn đánh một mình"

Spoiler

Họ có xe tăng, pháo hạng nặng, máy bay phản lực; có bộ máy tuyên truyền riêng, trung tâm tuyển lính. Họ chiến đấu ở tiền tuyến Ukraine, nhưng không trực tiếp dưới quyền quân Nga. Họ thuộc nhóm đánh thuê Wagner, là một trong các đạo quân mờ ám của Putin ở Ukraine, thường trở thành đối thủ của quân Nga. Lãnh đạo Wagner, Yevgeny Prigozhin, thân cận với tổng thống từ lâu. Để tham gia cuộc chiến, ông ta tuyển mộ tù nhân, mắng mỏ quân Nga, cạnh tranh vũ khí với họ.

Đã thụ án giết người hơn 20 năm, Yevgeny Nuzhin nhìn thấy cơ hội tự do, nó bay tới từ trực thăng. Tháng 8, Prigozhin, nổi tiếng vì gây bất ổn khắp Trung Đông và Bắc Phi với Wagner, tới nhà tù của ông ở phía Nam Moskva tuyển lính. Với vẻ yêu nước mãnh liệt, ông ta đọc bài diễn văn, như đã làm ở nhiều nhà tù Nga khác vài tháng gần đây, từng được đăng lên mạng. Cũng tháng 8, trong bộ đồng phục màu be, ông ta hứa hẹn các tù nhân sống sót trở về từ Ukraine sẽ được ân xá. Người chết thì sẽ "được chôn cùng các anh hùng". Cũng có cảnh báo: ai nghĩ tới chuyện đào ngũ ở Ukraine sẽ bị bắn.

Nuzhin chấp nhận đề nghị của Prigozhin, song làm ngơ cảnh báo. Sau 2 ngày ở tiền tuyến, khi đang thu nhặt xác lính Wagner chết, ông lợi dụng đêm tối, bỏ trốn, đầu hàng Ukraine. Ông nói với NYT sau khi bị Ukraine giữ: "Putin làm được cái gì tốt trong thời gian nắm quyền? Đã làm gì tốt chứ?" "Tôi nghĩ cuộc chiến này là mồ chôn Putin".

Việc dựa vào lính đánh thuê và tù nhân là một trong những điều bất thường của Putin ở cuộc chiến Ukraine. Prigozhin là một trong các thủ lĩnh có tham gia, tất cả đều do Putin quản lí. Ông ta chia việc cai trị phần lớn nước Nga thành các lãnh địa cạnh tranh với nhau, cầm đầu bởi những người mà trên hết phải trung thành với tổng thống. Ngoài nhóm đánh thuê của Prigozhin, người nổi lên nhờ là đầu bếp trong sự kiện của Kremlin; còn có vệ binh quốc gia Nga do vệ sĩ cũ của Putin nắm; rồi đơn vị do Ramzan Kadyrov chỉ huy, bị phát hiện và tấn công vì mấy trò TikTok của họ.

Các quan chức nói quân Nga chỉ có hợp tác hạn chế với những nhóm này. Tướng Leonid Ivashov: "không có chỉ huy chung, trụ sở duy nhất, khái niệm chiến đấu chung, hay kế hoạch hành động và chỉ đạo thống nhất". "Vậy là cầm chắc thất bại". Các lực lượng Nga phân mảnh này hục hặc với nhau công khai. Cuối hè vừa qua, sau khi Nga rút khỏi Đông Bắc Ukraine, Kadyrov nói chỉ huy Nga nào chịu trách nhiệm phải bị giáng xuống binh nhì, đưa ra tiền tuyến, "lấy máu mà rửa nhục". Prigozhin thêm vào: "Bọn khốn đó nên cầm súng máy, đi chân đất mà ra tiền tuyến".

Trò đổ lỗi công khai này làm nỗ lực chiến tranh của Nga rối loạn hơn. Putin đã thay vài lãnh đạo quân sự hàng đầu. Song với Sergei Shoigu, tướng Valery Gerasimov, ông ta không làm được. Loại bỏ họ là thừa nhận với công chúng: cuộc chiến đang xấu đi. Putin không muốn làm vậy. Tướng Kyrylo Budanov: "chúng vẫn cố duy trì ảo tưởng là mọi thứ đang tốt đẹp".

Thi thoảng xung đột lan tới cả binh sĩ ở vùng chiến sự. Hồi mùa hè, sau cuộc cãi cọ trên chiến trường tỉnh Zaporizhzhia, có chỉ huy xe tăng Nga lái chiếc T-90, không về phía địch, mà tới nhóm vệ binh quốc gia, bắn nổ tung chốt chặn của họ. Fidar Khubaev, tự nhận là người lái drone Nga, chứng kiến, kể lại vụ ấy: "ở đó xảy ra các vụ như thế đấy". Anh chạy khỏi Nga hồi mùa thu.

Trong các nhóm quân phụ đánh vào Ukraine, Wagner của Prigozhin trở thành đặc biệt quan trọng. Lính của họ được tô vẽ trên truyền hình nhà nước. Tháng 11, có bộ phim tài liệu về họ, "Wagner: Hợp đồng với Tổ quốc". Nhà sản xuất là RT, kênh tuyên truyền chính của Kremlin. Cảnh mở đầu, quay các xe tăng chạy qua làng mạc đổ nát, người dẫn Andrey Yashchenko nói "cho đến gần đây, Wagner là một trong các tổ chức khép kín và bí mật nhất, nhưng họ đã cho chúng tôi ngoại lệ lớn".

Trong 5 tháng đầu chiến tranh, hầu như không có thông tin công khai về sự tham gia của Wagner hay Prigozhin ở Ukraine. Tới cuối hè, khi quân Nga bắt đầu sụp đổ trước các chiến dịch của Ukraine ở miền Đông Bắc và Nam, ông ta bước ra ánh sáng. Sau nhiều năm phủ nhận quan hệ với Wagner, có khi còn nói nó không tồn tại, Prigozhin đột nhiên công khai hết, thăm lính của mình ở Ukraine, trao huân chương, dự lễ tang, khoe sự độc lập ở chiến trường. Ông ta nói ngày 14/10 trong bài trên trang VK của công ti dịch vụ ăn uống: "Wagner hầu như luôn đánh một mình".
https://vk.com/concordgroup_official?w=wall-177427428_1289
NYT phân tích các video từ Ukraine, thấy rằng lính Wagner thường khoe các vũ khí Nga tiên tiến nhất, cả xe tăng, máy bay chiến đấu, xe phóng rocket nhiệt áp. Quan chức châu Âu cấp cao nói: nhờ quan hệ với tổng thống, Prigozhin được ưu tiên vũ khí và trang bị hơn quân đội. Dmitry Peskov phủ nhận việc các lực lượng Nga tách rời nhau đang gây rối bời hay chia rẽ, quả quyết rằng họ đều dưới quyền lãnh đạo quân Nga. Sự nổi lên của Prigozhin hay Kadyrov chỉ là vấn đề quảng bá. "Có người hoạt động nhiều hơn về mặt thông tin, có người không". "Song nó không thể hiện bất kì sự độc lập nào".

Dù có vũ khí và sự hung hăng, Wagner chật vật trên chiến trường. Có lính Ukraine nói họ là kẻ địch đáng gờm. Nhưng đã gần 6 tháng, quân Wagner cố chiếm thành phố công nghiệp nhỏ Bakhmut, của tỉnh Donetsk miền Đông, vẫn bị phía Ukraine chặn lại, cả 2 bên đều thiệt hại lớn. Nó dẫn tới lần hiếm hoi mà khả năng chiến đấu của Ukraine được thừa nhận công khai. Prigozhin, trong bài ngày 14/10: "tình hình khó khăn song ổn định". "Ukraine đang kháng cự kiên cường. Chuyện lính Ukraine bỏ chạy đúng chỉ là truyện thôi. Họ cũng gan lì như chúng ta. Điều đó không xấu. Là người Slav, chúng ta nên tự hào về việc ấy".

Hàng trăm lính Wagner đã chết trong cuộc chiến, vài máy bay của nhóm đã bị hạ. Tháng 10, đánh giá của tình báo quân sự Ukraine nói có tầm 8000 lính Wagner chiến đấu ở Ukraine. Theo họ, các tù nhân mà Prigozhin tuyển mộ hầu như chỉ là bia thịt, đại đa số thương vong của nhóm là những người này. Có cựu tù nhân, được Prigozhin tuyển, nói: ông bị bỏ ở chiến hào nông, tại tiền tuyến gần Bakhmut trong 4 ngày, chẳng có gì ăn uống, hầu như không biết phải làm gì, trừ việc kéo xác đồng đội đi. Không lạ gì khi có lính Wager bỏ trốn.

Để kiểm soát, Prigozhin dùng đến những hình phạt ác nghiệt, cho thấy chiến tranh đang làm mất nốt các dấu tích còn lại của pháp quyền tại Nga. Cũng như Putin bị cáo buộc dùng điệp viên khắp thế giới, để đầu độc và ám sát những ai bị xem là phản bội, ông ta nói phản bội là tội nặng nhất người Nga có thể mắc. Prigozhin đề nghị lập ra lực lượng cảnh sát kiểu Gestapo của chính mình, săn lùng bọn bất trung, gồm cả các doanh nhân Nga "chạy khỏi đất nước bằng chuyên cơ".

Kết cục của Nuzhin là cảnh báo kinh người. Biết rõ áp lực mà tù binh phải chịu, các rủi ro mà họ gặp, NYT không nêu tên họ. Cũng như khi phỏng vấn bất kì ai, NYT tìm các tài liệu và bằng chứng khác để kiểm tra lời họ. Với Nuzhin, NYT không đăng bài phỏng vấn ông, nhưng ông có nói chuyện với truyền thông Ukraine, họ đăng tải một phần chuyện của ông. Ít lâu sau, ông bị đem trao đổi, và rơi lại vào tay Wagner.

Rồi ông xuất hiện trên video của kênh Telegram thân Nga. Trong đó, đầu ông bị dán bằng băng dính vào khối gạch. Phía sau ông có kẻ mặc đồ nguỵ trang, cầm cái búa tạ. Ông nói khô khốc: "tôi thức dậy ở căn hầm này, họ bảo tôi sẽ bị phán quyết". Cái búa tạ giáng xuống, đập vỡ đầu ông. Không lâu sau, Prigozhin ra thông báo ủng hộ vụ giết người: "Nuzhin đã cố ý phản bội người dân, đồng đội". "Hắn đã lên kế hoạch đào tẩu. Nuzhin là tên phản trắc".
https://t.me/concordgroup_official/27
Hôm sau, khi phóng viên hỏi về video ấy qua điện thoại, Peskov nói "đó không phải việc của chúng tôi".

--Bia thịt--
Putin nói với bà mẹ mất con: ít ra con trai bà không chết vì rượu
-----
"Chúng nó sẽ nâng cốc vodka tưởng niệm bạn"

Spoiler

Phần lớn thời gian chiến tranh, Nga bấu víu vào điểm sáng: thành phố Kherson, thủ phủ tỉnh duy nhất họ lấy được từ khi bắt đầu xâm lược. Nhưng tháng 11, họ rút khỏi thành phố. Các cuộc điện thoại của lính Nga trong vùng bị nghe trộm cho thấy họ cay đắng khi ở dưới làn đạn, phần lớn cơn giận là nhằm vào chỉ huy. Thất bại này đặc biệt đau đớn, vì Nga đã cố đồng hoá cư dân Kherson, xoá bỏ bản thể Ukraine.

(người dịch: đoạn ghi âm tiếng Nga, đây là dịch từ bản tiếng Anh trong bài)
https://int.nyt.com/data/videotape/finished/2022/12/putinswar/f-putinswar-00-320w.mp4
"Vadyulya, có phải các anh toàn bỏ vị trí không?" - "Ừ" - "Có chuyện gì thế?" - "Em ơi, anh biết éo đâu. Anh không biết có chuyện gì cả. Ai cũng hỏi như em ấy: thế éo nào chúng ta lại rút? Quân Nga đang ở chỗ mịa nào?"
https://int.nyt.com/data/videotape/finished/2022/12/putinswar/f-putinswar-01-320w.mp4
"Có gì về tên khốn đó? Có tin gì từ Putin? Thằng cha đó nói gì?"

Binh sĩ cảm thấy bị thí mạng, bởi các chỉ huy đạo đức giả cố cứu chính mình. https://int.nyt.com/data/videotape/finished/2022/12/putinswar/f-putinswar-02-sub-320w.mp4
"Có tay phó chỉ huy nào đó của quân đội tới đây. Quả là tên đểu. Hắn nhìn thấy hết mớ hỗn loạn này. Hắn bảo: các cậu mà bỏ vị trí, rút chạy, là sẽ bị trừng phạt đấy. Tưởng tượng xem, đến lúc đạn cối rơi, cậu có biết chúng nó chạy nhanh cỡ nào không? Bánh xe của hắn còn chưa kịp lấm bùn".

Chờ chết, có người đã tuyệt vọng.
https://int.nyt.com/data/videotape/finished/2022/12/putinswar/f-putinswar-03-320w.mp4
"Chúng nó đã sắp đặt cho bạn làm bia thịt. Chúng nó sẽ nhớ bạn trong hẳn 5 phút. Sẽ nâng cốc vodka tưởng niệm bạn. Và quên phứt bạn luôn. Chết tiệt".

Cảm giác từ bỏ cũng xuất hiện ở Moskva, khi nhiều người phản đối chiến tranh, song hầu như chỉ có thể thì thầm điều đó. Cựu cận thần của Putin ở Moskva mô tả không khí trong các hành lang quyền lực: "chúng tôi đưa mắt nhìn nhau, nhưng không thể nói ra gì". Tháng 4, Oleg Tinkov, nhà cựu tài phiệt từng lập ra một trong số các ngân hàng lớn nhất ở Nga, nói trên Instagram: cuộc chiến là "điên rồ". Chỉ trích nặng nề Putin khi trả lời NYT, ông nghĩ mình đã mở đường cho nhiều người Nga quyền lực khác. Ông kêu ca "sao không ai nói tiếp sau tôi?"

Có nhân vật nổi tiếng ở Nga, từng nhận xét kín: chiến tranh là "thảm hoạ". Ông giải thích sự im lặng của mình bằng bài thơ của tác giả Soviet Yevgeny Yevtushenko. Nội dung là: thời Galileo, cũng có nhà khoa học khác "biết rõ rằng Trái Đất quay" quanh Mặt Trời, nhưng ông phải "nuôi nhiều miệng ăn". Vì còn mở cửa biên giới, dù phe cực đoan đòi đóng nó lại, Putin cho phép những người Nga bất bình nhất với chiến tranh rời đất nước, không thì có lẽ họ sẽ đi biểu tình. Cấm vận rộng khắp của phương Tây không làm giới tinh hoa chống lại ông ta, ít nhất là không công khai.

Andrey Melnichenko: "trong sách vở, cái này gọi là khủng bố chính trị". "Đứng trước mũi súng, dù có muốn nói, thì cũng không nên nói". Ông đã bị cấm vận, mà theo ông là bất công, vì cuộc xâm lăng. Phía Ý nói đã tịch thu chiếc thuyền buồm dài 143 m của ông, có bể quan sát dưới biển ở sống tàu; cấm vận bắt ông từ bỏ căn nhà mình có từ lâu tại Thuỵ Sĩ. Giờ ông tiếp khách trên chiếc ghế sofa trắng, tại hành lang của khách sạn sang trọng ở Dubai. Ông phê phán chiến tranh theo cách ẩn ý: "cuộc chiến nào cũng kinh khủng, nó kết thúc càng nhanh thì càng tốt". Song ông quả quyết mình không có quyền lực gì để làm nó kết thúc nhanh hơn, và nếu bày tỏ quan điểm thêm, "sẽ tạo ra rủi ro tức thì".

Những người hiểu Putin nói: mặc cho cấm vận, ông ta coi mình có rất nhiều thời gian, vượt xa các lãnh đạo phương Tây. Họ đến rồi đi theo chu kì bầu cử, và các xu hướng chính trị hay biến động. Tháng 6, Putin so mình với Pyotr Velikiy, nhà lãnh đạo đã "thu hồi", "làm vững mạnh" các vùng đất Nga. Ông ta nói: khi vị Sa hoàng thế kỉ 18 lập ra Peterburg, châu Âu không coi đó là đất của Nga. Hàm ý là đến lúc nào đó, phương Tây cũng sẽ quay xe, thừa nhận cuộc chinh phạt của Putin.

Cuối tháng 11, ở biệt thự ngoại ô Moskva của mình, Putin gặp các mẹ binh sĩ. Vụ này khác xa với một trong những mốc trầm nhất trong thời gian nắm quyền của ông ta: lần gặp gia đình các thuỷ thủ của chiếc tàu ngầm chìm năm 2000, khi người phụ nữ kêu khóc, ở thành phố miền cực Bắc xa xôi, hỏi "con trai tôi đâu?" 22 năm sau, Kremlin cẩn thận để không có sự bộc lộ nỗi đau nào như thế. Ngồi quanh chiếc bàn dài, với ấm trà riêng cho từng người; họ được lựa chọn kĩ càng, vài người trong đó là nhà hoạt động thân Kremlin, viên chức nhà nước; Putin không thể hiện tí hối hận nào về việc đưa người Nga vào chỗ chết.

Hơn hết, khi có người nói con trai mình bị giết ở Ukraine, ông ta bảo với bà: mỗi năm, hàng vạn người Nga chết vì tai nạn giao thông và rượu. Thay vì uống rượu đến chết, con trai bà đã chết vì lí tưởng. "Có vài người thực sự đang sống hay không? Ta chẳng biết rõ. Và vì sao họ chết, vodka hay gì khác, ta cũng không rõ". "Nhưng con trai bà thực sự đã sống, bà hiểu chứ? Cậu ấy đã đạt được lí tưởng của mình". Với bà mẹ khác, Putin nói: con trai bà không chỉ đánh lại bọn "quốc xã mới" ở Ukraine, mà còn sửa chữa sai lầm sau khi Liên Xô sụp đổ, khi Nga "vui mừng để cho" phương Tây "cố kiểm soát chúng ta". "Họ có chuẩn văn hoá khác". "Ở đó họ có hàng chục giới tính ấy".

Đó là màn thể hiện thẳng thừng các ám ảnh và thứ chính trị phục thù của Putin. Nhưng vài người biết ông ta nhiều thập kỉ phủ nhận việc ông ta bị mất trí. Có vị đã quen Putin từ những năm 90 nói "ông ta không điên hay đau ốm". "Ông ta là nhà độc tài tuyệt đối, thông minh, song đã quyết định sai lầm".

Putin hầu như chưa cho thấy dấu hiệu muốn quay đầu. Tháng trước, William Burns gặp Sergei Naryshkin, giám đốc Cơ quan Tình báo Đối ngoại Nga, lần đầu tiên từ khi cuộc xâm lược diễn ra. Cuộc họp ở trụ sở tình báo Thổ Nhĩ Kì tại Ankara, được tổ chức để mở lại kênh liên lạc trực tiếp, gặp tận mặt, giữa Washington với Moskva, song giọng điệu không có vẻ gì hoà giải. Quan chức cao cấp có mặt nói: Naryshkin bảo Nga sẽ không bỏ cuộc, dù mất bao nhiêu lính tại chiến trường. Tháng này, lãnh đạo Ukraine cảnh báo: Nga đang tập trung quân và vũ khí để mở cuộc tấn công mới vào mùa xuân.

Thế giới đang tranh cãi xem Putin có muốn dùng vũ khí hạt nhân ở Ukraine không. Những người hiểu ông ta không bác bỏ khả năng đó, nhưng cũng tin là ông ta dự tính đánh bại phương Tây và Ukraine bằng cuộc đấu ý chí dài hạn, không hạt nhân. Quan chức tình báo NATO cấp cao nói: các tướng Nga "hiểu sự mất năng lực, thiếu phối hợp, không luyện tập. Các vấn đề này họ biết cả". Song họ vẫn tự tin vào "chiến thắng sau cùng", vì "Putin nghĩ đây là màn đọ quyết tâm của ông ta với phương Tây, và ông ta tin phương Tây sẽ thua".

Tinkov đồng ý rằng Putin có tài chơi trò đường dài, nhắc rằng ông ta đã dành nhiều chục năm để thu phục giới tinh hoa Nga: "ông ta đã từ từ đánh bại mọi người, vì vấn đề là: dường như ông ta có thì giờ vô hạn ấy". "Ông ta cư xử trong cuộc chiến như thể mình có quĩ thời gian không hạn chế, như là ông ta định sống đến 200 tuổi ấy". Trong nước, áp lực chống Putin đã cơ bản bị đàn áp. Dù quân đội đã tổn thất nhiều, lính Nga chưa có cuộc nổi loạn lớn nào. Ngay cả những người mới bị động viên cũng ra đi mà không phản đối quyết liệt.

Aleksandr, lính nghĩa vụ của Lữ đoàn 155, vẫn tức giận về cách anh và đồng đội bị ném vào Ukraine với súng trường cũ, chút xíu đạn, phải ở trong chuồng bò, chỉ có vài gói khẩu phần chia nhau. Anh bảo chỉ huy đã dối trá trắng trợn, nói với binh sĩ là họ được đi luyện tập thêm. Thực ra họ bị gửi đến tiền tuyến, hầu hết đã chết hoặc bị thương nặng. Sau vài tháng giao tranh, tháng trước Nga tuyên bố cuối cùng đã giành được Pavlivka, nhưng binh sĩ nói cái giá rất đắt.

Aleksandr bị động viên vào tháng 9, cùng 3 người bạn thân từ nhỏ. Anh và một người bị chấn động. Người khác mất cả 2 chân. Người thứ 4 mất tích. Nhưng anh nói khi nào ra viện, chắc vẫn quay lại Ukraine, và sẵn lòng làm thế. "Chúng tôi được nuôi dạy như vậy". "Lớn lên, chúng tôi hiểu là đất nước đối xử với mình ra sao không quan trọng. Có thể thế là xấu hay tốt. Có thể chúng tôi không ưa chính phủ về điều gì đó". "Nhưng khi chuyện thế này xảy ra, chúng tôi sẽ dậy và đi".

Tình hình là Soledar đã mất. Quân Ngú đang tấn công trên toàn tuyến.
Ở Bakhmut quân Ngú tiến nhanh phía nam đe dọa cao tốc H32. Cùng lúc đó việc mất Soledar khiến cho cao tốc M03 cũng bị đe dọa. Đây là 2 tuyến đường quan trọng cung cấp hậu cần cho Bakhmut, nếu bị mất chúng thì Bakhmut coi như bị cô lập.
Ở mặt trận Luhansk quân Ngú cũng tổ chức phản công lớn đẩy quân U bật ra xa khỏi Kremina.

Nhận xét
- Có vẻ là quân Ngú đang tiến hành đợt phản công mùa đông sau khi có sự bổ sung kha khá từ 300k quân mới huy động.
- Bên U bị bất ngờ nên có vẻ bị động. Đợt phản công này được quân Ngú giữ bí mật khá tốt.
- Cú đánh bất ngờ ở Soledar được tung ra sau 36h ngừng bắn mõm của Tintin. Điều đó cho thấy tuyên bố ngừng bắn chỉ là 1 trò đánh lừa, mặc dù phía U không tin vào nó nhưng họ vẫn bị nó đánh lạc hướng khi lơ là mất cảnh giác.
- Quân Ngú có vẻ đang tung ra vài chiến thuật mới và bước đầu cho thấy có hiệu quả. Hiện phía U cần có thời gian để chấn chỉnh lại đội hình và tìm ra đối sách thích hợp.

Cám ơn Bác, công phu quá

Quan trọng nhất là người đứng cười cuối cùng là ai thôi bác
Bọn Ngô nả nếu không mạnh thì đã không mang quân xâm lược rồi, cái chính là em không nghĩ nó "yếu" đến vậy so với tưởng tượng của em trước ngày 24/2

Đôi khi thất bại vài trận cũng là bài học tốt cho bọn Ukr, không chủ quan sau thắng nhanh hồi mấy tháng trước

Tks bác. Mấy nay rảnh là e vẫn vào lọ mọ đọc tiếp. Giờ đọc đc nhanh hơn rồi kkk

Em bảo rồi. Mặt trận càng nhỏ đứa nào nhiều quân hơn. Chịu thiệt hại giỏi hơn đó đấy ăn. Về cơ bản ở soledad quân ucraina lợi thế có sự che chắn cho dù là đống đổ nát thì vẫn còn hơn ngoài cánh đồng trống công vào thành phố. Quân nga chịu tổn thất chắc chắn là hơn ucraina, nhưng vọn nga là bọn tù tội , coi như là tù bị tử hình rồi. Lao lên chết thì chết nhưng vẫn đạt được mục đích làm lộ các vị trí của ucraina, ở tầm 600m của súng trường tấn công thì bọn nga nó rót cốt 82 ly vào là nát công sự, bật vị trí nga. Kiểu đánh này không có gì mới cả chỉ là dùng quân số áp đảo, thu hút hoả lực bọn giữ chốt để cối nó giã ở cự ly 2km thôi. Bài cũ mèm, có tội là đông quân tấn công quá không kịp bịt lại cái tuyến đã bị xuyên thủng của tuyến phòng thủ thôi. Mà lạ là pháo binh ucraina ở mặt trận soledad không thấy đâu cả. Rất ít, phap ucraina bắn nát tuyến 2 cắt đứt sợ hỗ trợ cho tuyến 1 bọn tù nhân thì nga cũng không đưa quân chuyên nghiệp ở sau lên được. Pháo ucraina chuyển hết sang bên batmut rồi hay sao vậy.

--- Gộp bài viết: 14/01/2023, Bài cũ từ: 14/01/2023 ---

Cảm ơn bác @centur271188 . Bác kỳ công quá. .