Tình huống hoá hay biện hộ cho những câu 'không tự nhiên'

Tình huống hoá hay biện hộ cho những câu 'không tự nhiên'

Có một số câu (đúng ngữ pháp) mới nghe thì có vẻ không tự nhiên, có vẻ chướng tai nhưng thực ra là những câu hoàn toàn không có vấn đề gì cả. Chủ đề này lập ra nhằm biện hộ cho những câu như vậy.

Có người nhận định rằng câu

Ông ấy là nhà ngôn ngữ học và rất thông minh.

nghe không tự nhiên (hay chướng tai). Tôi đã chứng minh rằng câu đó hoàn toàn tự nhiên và do vậy nhận định trên là không thuyết phục.

Tình huống của tôi thế này: một cơ quan (một toà báo chẳng hạn) cần tuyển nhân viên với yêu cầu ứng cử viên phải là nhà ngôn ngữ học và thông minh. Có đoạn đối thoại sau:
[...]
GĐốc: Thế còn ông X thì thế nào?
Trưởng phòngTCCB: Dạ báo cáo anh. Ông này đưọc đấy ạ. Ông ấy là nhà ngôn ngữ học và rất thông minh. Đạt hai tiêu chuẩn chúng ta đề ra. Ông ấy có bằng thạc sỹ ngôn ngữ học của trường MIT từ năm 1982 và kiểm tra IQ thì ông ấy cao nhất ạ. Chỉ phải cái ông ấy hay vào mạng thảo luận ''''''''''''''''nhạy cảm'''''''' lắm ạ! Theo em chúng ta vẫn nên nhận ông này, anh ạ. Xem cái CV của ông ấy ấn tượng lắm.
[...]


Thêm một vài câu nữa mà thoáng nghe có vẻ không/kém tự nhiên nhưng thực ra lại hoàn toàn tự nhiên để bác ... trổ tài tình huống hoá nào!

a) Hắn rủ tới đi chơi nhưng tớ đồng ý.
b) Hắn không cao quá 1m55 nhưng không thông minh.
c) Hắn không thông minh nhưng lười.
d) Hắn không thông minh và lười.
e) Một giờ là hai giờ rồi đấy.

Chủ đề hay quá. Ai rảnh rang thì vào cho ý kiến nào!

Tớ không quá nhiều kiến thức về ngôn ngữ để góp ý kiến về chủ đề loạI này nhưng tớ thấy mình có đủ năng lực ngôn ngữ để nhận thấy có sự bất ổn trong cái t ên của chủ đề này: ?oTình huống hóa hay biện hộ cho những câu không tự nhiên? ở góc độ tư duy. Tôi muốn nói việc sử dụng danh động từ ?otình huống h óa? của yeungon.
Thứ nhất, mỗI một câu được nói hoặc viết ra đều nói về, ngụ ý đến một tình huống nhất định nào đó. Người ta cảm nhận tình huống qua câu bằng thị giác. Nếu có tưởng t ượng thì cũng tưởng tượng ra hình ảnh. Khi nói: Ông A ăn cơm thì ngườI nghe hình dung ra một cảnh (vẽ ra đ ược) có một ông nào đó đang ngồI ăn cơm. TôI gọi đó là bức tranh Tình huống (Lưu ý: Tình Huống không phải là tên gọi của bức tranh). Do vậy, Câu chính là bức tranh của sự vật hay hiện tượng được thể hiện qua ngôn ngữ. Một câu khác: Đảng lãnh đạo quần chúng?Mặc dù câu này tưởng nh ư không chứa hình ảnh như câu trước cũng làm cho ngườI ta hình dung ra sự việc, hình ảnh nào đấy.
Tiếp đến, ngườI ta hay nói ?ohóa? này ?ohóa? nọ. Ví dụ:đơn giản hóa, tức là làm đơn giản một cái sự phức tạp đi. Tức là nó chưa như thế thì bi giờ làm cho nó như thế. Công nghiệp hóa, điện khí hóa, tốI ưu hóa?Cũng trên tinh thần như vậy.
Vậy , Câu đã là thể hiện t ình huống rồi thì làm sao phải ?ohóa?o nó làm gì ! Do đó nói : ?oTình huống hóa câu?? là một câu vô nghĩa (hay không có ý nghĩa). Xét về mặt ngữ pháp thì ?oTình huống hóa hay bi ện hộ?? không có vấn đề gì nhưng xét về mặt tư duy ngôn ngữ thì vấn đề hơi bị to đấy.
Lưu ý rằng tất cả các ví dụ do yeungon đưa ra đều xuất phát từ một hoàn cảnh, một tình huống cụ thể.
Liệu có ai nói ?otôi đi máy bay đây bằng tàu hỏa? hay không? Thế mà có người nói như thế đấy. Đó là cái câu được lấy làm tên của chủ đề này vì nó cũng được nói ra theo cách ngộ nghĩnh như vậy.
Bọ kính chào.

Vote bác levant57 5 điểm. Trước đây tôi cũng dùng từ này mà chả hiểu nghĩa là gì (tôi thường lặp lại như con vẹt từ ngừoi khác nói cho nó oai ấy mà) Bác yeungon cũng dùng lại mà cũng chẳng định nghĩa gì cả. Tưởng học hỏi được gì, té ra ...

Tôi mà lại nổi hứng lên bình luận về cách xưng hô ''mày tao chi tớ'' này với cái thế giới nội tâm đằng sau việc dùng chữ nhưng trong câu trên thì e là tác giả sẽ lại một phen không ra sao/mất mặt. Nhưng thôi, chả cần làm chuyện đó nữa. Tôi sẽ không nói sâu về chuyên môn nữa vì người đối thoại với tôi là không phải là dân ngôn ngữ mà là dân kỹ thuật. Và cũng vì thế nên bài trả lời này sẽ có chỗ giống như nhặt sạn ấy. Mà sạn thì có hạt to mà cũng có hạt bé nên chớ có quy kết là tôi trivial.

1) Tôi đã có nói đến sự phân biệt giữa câu hệ thống và câu ngữ cảnh của J.Lyons ở chủ đề từ nối. Nói nôm na để hy vọng) ai cũng có thể hiểu đưọc kể cả dân kỹ thuật là cần phân biệt khái niệm câu với tư cách là sản phẩm của cú pháp (các quy tắc kết nối từ thành cụm từ và thành câu) với lại câu với tư cách là sản phẩm của ngưòi sử dụng ngôn ngữ. Với tư cách thứ nhất, câu là một đơn vị trừu tượng chẳng của riêng ai. Vơí tư cách thứ hai câu là sản phẩm độc đáo cụ thể của cá nhân người sử dụng ngôn ngữ.
Một câu hệ thống ''Ông ấy giàu'' là của chung mọi người. Nếu trong một tình huống nào đó tôi nói ''Ông ấy giàu'' thì đó là câu ngữ cảnh của tôi. Cũng vậy, nếu ông X trong một tình huống khác nói ''Ông ấy giàu'', thì dó là câu ngữ cảnh của ông ấy. Nếu vẫn khó không phân biệt đưọc thì hãy nghĩ đến hai từ sentence và utterance với lứu ý từ sau gồm cả dạng nói và dạng viết. Vì tác giả bài trên mới chỉ quan niệm đưọc câu ở cấp độ câu ngữ cảnh chứ chưa biết đến cấp độ câu hệ thống nên mới có bài trả lời như vậy.
2) Nếu nói người ta cảm nhận tình huống bằng thị giác thì phải chăng chúng ta không thể giao tiếp bằng âm thanh lời nói, phải chăng ngưòi mù sẽ vô phương giao tiếp???

Đã chỉ ra nguyên nhân ở trên (phần chữ đậm)

Hay lắm! Đúng là có tôi đây vì tôi đã nghĩ ra tình huống hợp lý biện hộ cho câu này rồi đấy.
To HCMPusan: levant57 là dân kỹ thuật mà đâu có kém dân chuyên ngôn ngữ nhỉ?

Sự phân biệt câu (sentence) và phát ngôn (utterence) chỉ có thể thôi sao? Bác có biết S và U khác nhau thế nào không mà nói?
Được HCMPusan sửa chữa / chuyển vào 08:05 ngày 07/11/2004

(1) Bác yeungon tìm tình huống cho câu trên đi.
(2) Cái vô giá trị của việc phân chia câu hệ thống và câu ngữ cảnh đã được nhiều nhà NNH chỉ ra. Bác chưa biết Lyons bị phê phán thế nào về cuốn của ông ấy à? Dựa trên lý thuyết của ông ấy, thì không có câu sai. Các câu:
"Và."
"Tôi hiểu không?"
"Nắng trời."
"Tôi là cơm ăn sẽ."
"Đây là một nhỏ nhà."
đều có thể nói được.

Tôi thấy HCMPusan gì đó không có kiến thức chi hết. anh yeungon nói hay lắm

Cảm ơn bạn cnhthsnc, bạn mới vào mà đã có ý kiến ngay, nhanh nhẹn thật.

Xin lỗi, tớ chưa thành thạo trong cách qoute do đó có thể gây ra những bất tiện cho người theo dõi. Do vậy, để dễ xem tớ sẽ bôi vàng những phần của yeungon trong bài này

---------------------------------------------------
Cậu quote câu của tớ ra đây mà không quote hết. Cậu là dân ngôn ngữ mà không nhận ra câu đấy có đủ giày dép quần áo tất vớ à?
-----------------------------------------------------
Tôi mà lại nổi hứng lên bình luận về cách xưng hô ''''''''mày tao chi tớ'''''''' này với cái thế giới nội tâm đằng sau việc dùng chữ nhưng trong câu trên thì e là tác giả sẽ lại một phen không ra sao/mất mặt. Nhưng thôi, chả cần làm chuyện đó nữa. Tôi sẽ không nói sâu về chuyên môn nữa vì người đối thoại với tôi là không phải là dân ngôn ngữ mà là dân kỹ thuật. Và cũng vì thế nên bài trả lời này sẽ có chỗ giống như nhặt sạn ấy. Mà sạn thì có hạt to mà cũng có hạt bé nên chớ có quy kết là tôi trivial.
-------------------------------------------------------------------------
Nếu cậu già đến 70 tuổi thì tớ vẫn "mày tao chí tớ" trên cái diễn đàn này. Gọi như thế cho nó thân mật yeungon ạ.
<BLOCKQUOTE id=quote><font size=1 face="Arial" id=quote>Trích từ: ?oTình huống hóa hay biện hộ cho những câu không tự nhiên? ở góc độ tư duy. Tôi muốn nói việc sử dụng danh động từ ?otình huống h óa? của yeungon.[/QUOTE]
Câu thứ nhất ''''''''hình như'''''''' sai ngữ pháp., hay chí ít là cũng rất chướng tai Câu thứ hai dùng từ sai: lẽ ra phải là ''''''''động danh từ'''''''' chứ không phải là d''''''''anh động từ''''''''.
--------------------------------------------------------------
Tớ phải gọi nó là danh động từ. Đơn giản cái từ ấy thực hiện chức năng của một danh từ nhưng xuất phát từ một động từ. Nếu cậu gọi nó là động danh từ thì cậu sai đấy.
------------------------------------------------------
<BLOCKQUOTE id=quote><font size=1 face="Arial" id=quote>Trích từ:Thứ nhất, mỗI một câu được nói hoặc viết ra đều nói về, ngụ ý đến một tình huống nhất định nào đó. Người ta cảm nhận tình huống qua câu bằng thị giác. [/QUOTE]

1) Tôi đã có nói đến sự phân biệt giữa câu hệ thống và câu ngữ cảnh của J.Lyons ở chủ đề từ nối. Nói nôm na để hy vọng) ai cũng có thể hiểu đưọc kể cả dân kỹ thuật là cần phân biệt khái niệm câu với tư cách là sản phẩm của cú pháp (các quy tắc kết nối từ thành cụm từ và thành câu) với lại câu với tư cách là sản phẩm của ngưòi sử dụng ngôn ngữ. Với tư cách thứ nhất, câu là một đơn vị trừu tượng chẳng của riêng ai. Vơí tư cách thứ hai câu là sản phẩm độc đáo cụ thể của cá nhân người sử dụng ngôn ngữ.
-----------------------------------------------------------------
"câu là dơn vị trừu tượng..." cậu nói "trừu tượng" quá, đơn vị gì?
---------------------------------------------------------------
Một câu hệ thống ''''''''Ông ấy giàu'''''''' là của chung mọi người. Nếu trong một tình huống nào đó tôi nói ''''''''Ông ấy giàu'''''''' thì đó là câu ngữ cảnh của tôi. Cũng vậy, nếu ông X trong một tình huống khác nói ''''''''Ông ấy giàu'''''''', thì dó là câu ngữ cảnh của ông ấy. Nếu vẫn khó không phân biệt đưọc thì hãy nghĩ đến hai từ sentence và utterance với lứu ý từ sau gồm cả dạng nói và dạng viết. Vì tác giả bài trên mới chỉ quan niệm đưọc câu ở cấp độ câu ngữ cảnh chứ chưa biết đến cấp độ câu hệ thống nên mới có bài trả lời như vậy.
-----------------------------------------------
Không nên phân biệt một cách quá khác biệt giữa câu ngữ cảnh với câu hệ thống cho dù sự phân biệt ấy là của ông nào. Nếu có câu được gọi là câu ngữ cảnh thì nên gọi câu hệ thống là câu đa ngữ cảnh và câu cậu vẫn gọi là câu ngữ cảnh nên gọi là câu đơn ngữ cảnh. Ví dụ: Ông A đang ăn cơm. Đây là một câu đơn ngữ cảnh. Nó làm cho người ta hình dung 01 cảnh ông A đang ngồi ăn cơm. Ông A rất giàu. Câu này nói ra làm cho người ta hình dung ông A trong nhiều ngữ cảnh khác nhau, ông ấy có bao nhiêu tiền, ông ấy đi xe loại gì, ông ấy nhà cửa ra sao...Có gì khác biệt giữa ngữ cảnh và tình huống? cẳng có gì khác cả. Có khác chỉ là cách gọi mà thôi. Ngữ cảnh - tình huống mà câu diễn đạt, đúng không?
Xin lưu ý là tớ đưa ra một khái niệm mới về câu đấy nhé. Ai vote chop tớ một cái đi nào
---------------------------------------------------------------
2) Nếu nói người ta cảm nhận tình huống bằng thị giác thì phải chăng chúng ta không thể giao tiếp bằng âm thanh lời nói, phải chăng ngưòi mù sẽ vô phương giao tiếp???
---------------------------------------------------
Nếu người mù bẩm sinh thì cảm nhận bằng gì? Trước tiên là bằng xúc giác (tay sờ). Nếu không điếc thì thêm khứu giác, sau đó là vị giác. Người mù bẩm sinh có thính giác không? Câu trả lời của bên y học là không bởi vì họ không có thị giác. Thị giác là giác quan chủ đạo trong các giác quan của con người. Thi giác là giác quan cuối cùng để giúp người ta cảm nhận thế giới một cách trọn vẹn. Thị giác giúp con người tới 80% trong việc cảm nhận thế giới, các giác quan còn lại là 20%. Mù bẩm sinh thường bị câm và điếc.
---------------------------------------
<BLOCKQUOTE id=quote><font size=1 face="Arial" id=quote>Trích từ:Nếu có tưởng t ượng thì cũng tưởng tượng ra hình ảnh. Khi nói: Ông A ăn cơm thì ngườI nghe hình dung ra một cảnh (vẽ ra đ ược) có một ông nào đó đang ngồI ăn cơm. TôI gọi đó là bức tranh Tình huống (Lưu ý: Tình Huống không phải là tên gọi của bức tranh). Do vậy, Câu chính là bức tranh của sự vật hay hiện tượng được thể hiện qua ngôn ngữ. Một câu khác: Đảng lãnh đạo quần chúng?Mặc dù câu này tưởng nh ư không chứa hình ảnh như câu trước cũng làm cho ngườI ta hình dung ra sự việc, hình ảnh nào đấy.[/QUOTE]
Phần này không hiểu tác giả muốn nói gì, có lẽ muốn nói đến
cái mà ta gọi là conceptualisation chăng? Nếu vậy thì ....
---------------------------------------------
Cậu không có khả năng hiểu. Với cái dà này thì nhà ngôn ngữ không hiểu người ta nói gì!!!
----------------------------------------
[/QUOTE]
Tớ xin lỗi một số anh em bên ngôn ngữ học thường tham gia post bài cho box tiếng Việt (Tớ biết các câu cũng đam mê nó như tớ đam mê kỹ thuật) vì những điều tớ nói dưới đây:
Ngôn ngữ giống như cuộc sống, cho dù các nhà ngôn ngữ học chọc ngoáy vào nó như thế nào thì nó vẫn cứ phát triển. Sự phát triển của một ngôn ngữ hoàn toàn không nhờ vả vào các nhà ngôn ngữ mà do nhu cầu của cuộc sống. Ngôn ngữ học không phảI là thứ khoa học chính xác, không giống những môn khoa học chính xác khác, yếu tố chân lý của ngôn ngữ không vững chắc và không mạnh mẽ. Nó dễ lung lay và đổ bể vì nó xuất phát từ cảm nhận vô cùng chủ quan của các nhà ngôn ngữ trong khi mỗI một cá thể (nhà ngôn ngữ) có cái chủ quan riêng của mình, đôi khi đốI lập nhau.
Các nhà ngôn ngữ không làm cho ngôn ngữ phát triển, điều mà họ làm được duy nhất là mổ xẻ nó ra, đặt tên này tên nọ cho nó mà thôi. Rất may một ngôn ngữ không phảI là vật chất (ví dụ, một cơ thể ngườI) nên sự mổ xẻ là vô hạI và cuộc sống không hề biết sự có mặt của các nhà ngôn ngữ trên thế gian này.
Vì là một công việc vô hạI nên cuộc sống không có phản ứng gì đốI vớI nó ?" Ngôn ngữ học.
Cuộc sống ví như một con tàu, ngôn ngữ học giống như những hành khách nhưng không lên tàu, họ mãi ở sân ga, cãi nhau về sự khác biệt giữa danh động từ và đông danh từ, ví dụ để củng cố một lập luận lạI gọI là ?ophản ví dụ? như yeungon sử dụng?
Chào thân ái.

Được levant57 sửa chữa / chuyển vào 10:16 ngày 07/11/2004