trà đá - quán cóc nét văn hóa mộc mạc

trà đá - quán cóc nét văn hóa mộc mạc

trà đá tuy không nằm trong thực đơn nước uống nhưng rất quen thuộc với tất cả mọi người. Đối với người Việt, trà đá là món nước uống dễ chịu, không cầu kỳ, rất mộc mạc nhưng lại có cuộc hành trình đáng nể từ Nam ra Bắc hay từ Bắc vô Nam...

Đôi khi chỉ là một thói quen

Trà đá tuy không nằm trong thực đơn nước uống nhưng rất quen thuộc với tất cả mọi người

Không ai nhớ rõ trà đá đã có từ bao giờ. Chỉ biết rằng đối với người miền Nam trước đây, trong bữa cơm gia đình không thể thiếu một ca nước đá. Ca nước đó có thể đựng đá cục hay đá được đập nhuyễn, mục đích làm cho đá mau tan, cho nước nhanh chóng lạnh để người đang ăn có thể đưa cơm dễ dàng hoặc làm tiêu cái nghẹn vướng nơi cổ họng trong lúc tiết trời oi ả.

Bữa cơm với cá kho mặn vừa xong, người ta chỉ đưa tay ra cầm ca nước đá, uống một hơi tưởng gần nghẹt thở rồi khà một tiếng, thế là no căng bụng.

Thời kinh tế mở cửa, hàng quán mọc lên như nấm sau mưa, thói quen uống nước trong bữa ăn được mang ra phố. Để có thể trở thành món bán được, người ta nghĩ ra cách pha nước trà vào nước trắng, bỏ thêm cục đá nhỏ, vậy là được mệnh giá 500 đồng. Thời giá thay đổi, giá bán món nước đơn giản này cũng tăng theo thời cuộc, có nơi dùng nó làm quà khuyến mãi, tặng thêm để lôi kéo thực khách tới quán mình. Còn trong các quán giải khát từ vỉa hè cho đến cà phê sang trọng thì trà đá không vắng bóng bao giờ.

Đặc biệt trong những ngày hè nóng bức, chỉ cần cầm ly trà đầy ních đá đập thật nhuyễn, người ta đã cảm thấy cái khát vơi đi một nửa. Cái thú nhai nước đá của người Việt bao giờ cũng làm người ngoại quốc ê răng. Dù biết đó là một thói quen không tốt thế mà không ai có thể bỏ được việc vừa uống vừa ngậm đá trong miệng rồi nhai rào rạo.


Ảnh: flickr.com

Người ta có thể uống trà đá ở khắp mọi nơi và đựng trà đá trong nhiều phương tiện. Ở các bến bãi, trà đá đựng trong bọc nilon bán nhanh cho khách lữ hành. Ở quán ăn, trà đá được chứa trong bình lớn để mọi người dùng chung hoặc nơi quán nước thì đựng trong ly khi khách ngồi chờ. Hình như người xứ mình có thói quen uống trà đá quanh năm chứ không đơn thuần làm thức giải nhiệt ngày nắng nóng. Có khác chăng là mùa nóng thì trà đá được tiêu thụ nhiều hơn món nước khác, mùa mưa tuy có ít hơn nhưng vẫn là lựa chọn đầu tiên bên cạnh nồi lẩu nóng hổi vừa thổi vừa ăn. Cái lạnh của đá làm tê tê đầu lưỡi, làm hàm dưới lạnh ngắt khi sờ vào.

Pha trà cũng lắm công phu
Nói là bình dân đấy nhưng cũng có lắm kiểu chế biến để có ly trà đá hấp dẫn ngon lành. Có nơi người ta pha trà thật đậm đặc, gọi là nước trà cốt rồi cất đi. Khi có yêu cầu thì đập đá vào ly, đổ nước trắng vào gần đầy rồi rót một tí nước trà cốt lên trên. Nước trà nhanh chóng hòa lẫn với nước trắng, cuối cùng có một ly trà đá vàng khè. Ly trà này sẽ có vị hơi chát (có người cho là vị đắng) nếu người rót hơi nặng tay, thế nhưng mục đích chính làm giải khát vẫn không thay đổi. Uống hết nước trà, người ta có thể cho thêm nước trắng mà không tính thêm tiền, do đó khách muốn uống bao nhiêu tùy thích miễn sao đừng xin thêm đá!


Pha trà cũng lắm công phu - Nguồn: vietnamnet.vn
Cũng có nơi nấu nước chè xanh làm trà đá. Nói đến nước chè không ai phủ nhận công dụng thanh nhiệt của chúng. Trước đây người miền Bắc chỉ biết dùng nước chè nóng hoặc nguội sau bữa ăn hoặc lúc tiếp khách chuyện trò. Đối với người Bắc, nước chè không phải là món kinh doanh hoặc nếu có thì cũng được bán với giá rất bình dân, bạn có thể rót nước chè uống tùy thích sau khi đã dùng bữa.

Nhưng ngày nay thói quen dùng trà đá đã phổ biến ở miền Bắc cũng như thói quen nấu lá chè xanh làm nước giải khát dần lấn chiếm ở miền Nam, nhất là trong mùa hè nóng nực. Nếu trà đá miền Nam nhiều đá hơn trà thì miền Bắc ngược lại, nhiều trà hơn đá!

Lại nói đến vị của trà. Muốn nước trà có màu xanh nhẹ nên nấu bằng lá chè xanh, lúc đó người ta vò nát lá chè rồi cho vào nồi hay ấm nước đã nấu sôi, nhiệt độ nóng khoảng từ 80 độ C. Đợi chắt trà ra hết thì rót vào bình chứa. Ly trà đá ngon mắt trước hết phải là ly hoặc cốc thủy tinh trong suốt. Đá đập càng mịn càng thấm nước trà nhanh. Sau đó rót nước chè xanh vào ly đá, không nên rót thật đầy mà chỉ cần ngập đá là được. Mục đích để khi uống vừa nước vừa đá nằm trọn trong miệng thực khách. Lúc đó trà đá có vị chát nhẹ nhưng ngòn ngọt, mùi thơm rất dễ chịu. Ly trà như thế rất phổ biến ở các quán cà phê, nơi trà đá được mời miễn phí, coi như là món nước khai vị mở đầu cho một món nước khác ngọt hơn hoặc chua hơn...

Giản dị hơn là kiểu trà đá pha từ nước trà cốt, lúc ấy trà đá lại là món nước được tính tiền theo giá bình dân nhưng không vượt quá 2 nghìn đồng.


Không có tên trong thực đơn nhưng trà đá lại vô cùng thân thuộc với thú ẩm thực. Ly trà đá không kén chọn người dùng nhưng có một số món ăn lại chọn trà đá làm thức uống chính thức. Ví dụ như khi ăn bún bò, lẩu Thái, cà ri cay... nói chung là thức ăn có nhiều ớt thì trà đá là lựa chọn hàng đầu bên cạnh những thức uống sang trọng khác, vì ngoài trà đá ra không có món nào làm tan cảm giác cay xé lưỡi nhanh hơn, giảm nhiệt nhanh hơn; và cũng thật lạ, chỉ có uống trà đá món ăn ấy mới thật sự còn mãi vị ngon nơi đầu lưỡi.

Mình cũng rất thích ngồi lê lết trà đá, nhưng chỉ là buổi tối thôi. Có mấy quán mình hay ngồi thử giới thiệu lại với mọi người giao lưu:
1. Trần Nguyên Hãn (hay gọi đùa là "mông" của UBND Tp Hà Nội). Chỗ này trà rất ngon, nhiều mồi nhậu linh tinh. Nhưng cái mình thích là hương vị trà của quán hầu như không đổi. Mình ngồi chỗ này cũng được khoảng 4 năm, từ hồi "U" mới ngồi 1 góc xíu xiu thôi. Giờ quán phát triển quá, chị bán hàng đã thay cho "U già" nên cũng có phần hách dịch, kiêu căng hơn chút chút. Đồ dùng thì rất đơn giản: 2 cái ghế con cho khách ngồi, còn lại là trà (nóng/đá/đường hoặc không đường) và chút đồ ăn vặt đều cho vào cái khay nhôm......... để ở đất! Nhiều lúc thấy rất ức vì mình chỉ muốn để cái khay lên trên ghế thôi, nhưng mấy cô nàng giúp việc tiện "tiếng nói" của chủ là ra thu thẳng về với lý do: nhà em thiếu ghế! Bực!!!
Nói về trà ở đây thì độc đáo ở hương sen nhè nhẹ, dùng được cả 4 mùa. Ngày trước thì chủ yếu là trà nóng thôi, mùa hè có trà sen đá uống rất mát và ngon. Cái này là điểm thu hút khách của quán. Sau này tính sáng tạo của chị chủ nâng cao, chị cho thêm đường nữa. Mà tuyệt đối không thấy có nhân trần bao giờ, chỉ có trà và trà. Thế mà cũng chẳng có mấy khi tìm được 1 chỗ trống trong khoảng 50 m bán kính của quán đó, thế mới lạ!
Nhiều lúc ngồi hóng hớt ngắm thiên hạ chém gió, vác laptop ra chơi game, nói chiện abc, xyz cũng thấy hay hay. Hoặc thỉnh thoảng có vài em nâu nâu, lôi 1 xe k ** vào "mông" UBND để hỏi han giấy tờ. Thế là cả lũ lại ồn lên hóng hóng, chỉ rình xem "chúng nó" có làm gì ở đấy không còn bàn tán, chết cười!
Những đợt quanh 2/9 và 10/10 thì chắc chắn hàng này biệt tích. Chưa kể những hôm trời chỉ phân phất mưa, thế là chị chủ lại tiện thể ở nhà gác chân xem T.V, làm cả lũ cứ lượn ra lượn vào tìm kiếm nhớn nhác chỗ tụ tập.
Nếu không bàn đến tính vệ sinh thực phẩm, cũng như tính lịch sự thì trà đá cũng là văn hóa của riêng Hà Nội đấy chứ?! Thử đi vào Sài Gòn tìm hàng trà đá mà xem, cũng hơi bị mỏi mắt đấy. Sau này mình có kinh nghiệm, cứ vào bến xe, bến tàu thì chắc chắn có hàng trà đá rong. Mỗi tội bẩn kinh khủng, nên cũng chẳng dám uống...... chẹp!
Mà có 1 cái lạ là, trà đá như 1 thứ virus lây lan vậy. Chưa có bất cứ 1 hoạt động kinh doanh nào, cũng phải có trà đá cái đã. Có một nơi thường xuyên đông đông người qua lại, cũng phải có trà đá cái đã. Từ dân công sở, đến sinh viên cũng phải trà đá. Có khi phải đưa trà đá vào "túy quốc" cũng nên, hihi.
Trần Nguyên Hãn - chúng tôi thường gọi là "U bờ hồ" - giờ cũng mất dần tính làng quê, mà thay vào đó là tính chuyên nghiệp trong tác phong, cách thu tiền, bán chác. Cũng hơi hơi buồn 1 chút, nhưng đã là thói quen nên cũng khó bỏ. Cứ hôm nào đi bộ quanh hồ Gươm là lại phải ngóng ngóng vào đấy xem có hay không.
Cứ tạm thời giới thiệu không công cho chị í cái đã, sau này kiếm tiền nhờ môi giới sau nhỉ (nghe cứ như bán hàng đa cấp!). Lúc nào bạn rảnh, nhớ ghé "U bờ hồ" nha!

Vui cũng trà đá. Buồn cũng trà đá.. Nói chung, mình ít thích càe, đặc biệt những càe VIP như kiểu cái quán 46 ý.

trà đá HN mình thấy toàn trà mạn
chả muốn uống, ra quán toàn gọi lọc đá

mù?a hè? oi bức kèo nhau lĂn hĂ? tĂy ra bà? lai ngĂ?i vư?a thơ mẶng vư?a màt hiiiiiii
chàn hĂ? tay lài quay lài nhà? thơ?,em thìch cà?m jàc chiĂ?u ơ? nhà? thơ? lf́m k biẮt tài sao lùc 'Ắy uẮng trà? tĂm hĂ?n rẮt nghẶ sìf
mù?a 'Ăng cà? lùf bĂn nhau gòi chèn trà? nòng,cài hơi bẮc lĂn nghi ngùt mù?a 'Ăng bớt lành hiiiiiiii
ui trà? 'à nhưng nòi thẶt vĂfn sợ uẮng xong về 'au bùng hiiiiiiiiiiii

Trà đá gần như là nét văn hoá ẩm thực độc đáo của MB. Trong này đi nhiều nơi, vào quán muốn gọi một ly trà đá để nhớ lại một chút gì của HN mà không tìm được.

Gần nhà hát lớn trước cửa NXB Âm nhạc hiện nay là Trung tâm trà đá HN. Nói chung, trà đá là nét văn hóa HN mà vào TP HCM ko bao giờ tìm được

Mình cũng thích trà đá... hay ngồi quanh nhà Hát Lớn, Lý Thái Tổ...
Hội này có ai thích tụ tập, hôm nào tụ tập phát...

Ngồi trà đá ở sát cổng nhà thờ còn được. Chị chủ quán xởi lởi, dễ tính lại hay nói chuyện với khách. Mỗi tội chị ý toàn phải bán chui sau 10h tối, công an đuổi bà chị chạy như vịt!
Trà đá ở phố Nhà Thờ thì rất....... ngứa chủ quán. Chẳng hiểu học đâu cái thói khệnh khạng không biết nữa?
Ngày trước nhà Song tử offline ở đó một lần, mình cũng đi hóng nhưng ghét cái thái độ của chủ quán, nên không ngồi lại đó lần nào nữa.
Văn hóa trà đá nghe có vẻ cao sang quá, cơ mà gần như ngày nào cũng phải có 1 cốc thì phải. Ăn sáng xong, ăn trưa xong thậm chí đi lê la buổi tối lúc nào cũng hợp. Phải nói là rất rất ít món "quà" Hà Nội thưởng thức không thời gian như thế!
@Satthukhongvotinh: hôm nào giao lưu trà đá với bác nhỉ?

Rất nhiều người thích trà đá với trà đá vỉa hè nhỉ. Em chả bao giờ có thói quen uống trà đá hay nước gì đó trong hoặc sau bữa ăn. Đi ăn cùng người khác, cứ thắc mắc sao hầu như ai cũng gọi 1 cốc trà đá kèm .
Cũng không có hứng thú với trà đá vỉa hè luôn . Chỉ thích nó ở mỗi điểm có thể tụ tập bạn bè dễ dàng và... rẻ nữa.