Tranh luận - Sự VẼ - nhìn từ phiá người xem

Tranh luận - Sự VẼ - nhìn từ phiá người xem

Tôi không có ý định chê hệ thống đào tạo mỹ thuật ở việt nam, càng không có ý định chê các họa sĩ việt nam. Có điều, thấy ở đây có những vị, không hiểu chút nào về cái gọi là "vẽ", nhưng lại hồn nhiên trầy cối một cách buồn cười. Đâm ra khó chịu. Kiểu như thấy thằng ngu nói nhiều, mà không mắng, thì nhức đầu. Vậy xin phép lập đàn tranh luận.

Tất cả các trường đào tạo chính qui về "Vẽ" mỗi năm cho ra đến vài ngàn người. Họ được hướng dẫn bài bản về các kỹ thuật vẽ, khoa học mầu sắc... tức là đủ điều kiện để hành nghề lương thiện. Có điều lạ. Là không phải ai cũng thành Hoạ sĩ. Tại sao? Người ta quá quen với việc, cứ yên chí 6 năm ở trường Y, thêm 3 năm thực tập, thì gọi là bác sĩ, cứ học 5 năm ở trường kỹ thuật, thì thành kỹ sư, cứ ngồi 5 năm ở trường SKDA, thì gọi là diễn viên... đấy là những nghề mà đầu ra nhìn thấy được, chả có gì liên can đến ông nghệ cả. Vậy thì ông nghệ ở đâu? gọi là gì? Cho nên nghĩ, bọn nó học 5-6 năm ở Mỹ thuật, ra trường, với cái tờ giấy hơn hớn, thì đúng là Hoạ sĩ rồi.

Vấn đề ở đây không bàn đến chuyện anh vẽ cái gì, anh vẽ thế nào. Vì nói về kỹ thuật, thì nói cả ngày, cũng chả để làm gì. Ai cũng có thể đạt tới 1 mốc nhất định, nếu chăm chỉ như 1 con bò, anh sẽ vẽ "giống mẫu", như người ta hằng mong muốn. Song, sự vẽ không phải chuyện giống hay ướt sũng "cảm xúc" theo kiểu bầy hầy không phân định, pha mầu ngay trên mặt toan, nhằng nhịt lại để lấp liếm sự yếu kém về kỹ thuật, sự thiếu tôn trọng cái được vẽ, và loè bịp người ngoại đạo.

Mà là chuyện anh nghĩ cái gì? muốn nói cái gì? muốn cho người ta xem cái gì? Rõ nghiã hơn, tôi là khán giả xem tranh. Tôi đứng trước 1 cái khung có màu sắc. Làm sao để tôi có cảm xúc với nó, tức là sống trong nó, đồng cảm với nó và hiểu nó. Lịch sử nghệ thuật đã qua rất nhiều biến đổi, có lẽ không cần bàn nhiều (mặc dù sự biết về nó không phải ngang nhau, ngay giữa các trường đào tạo, giữa các giảng viên cũng có sự phân cấp rõ rệt), với mỗi trào lưu, giai đoạn, người ta dành cho khán giả những lối vào khác nhau, câu chuyện khác nhau và thái độ khác nhau.

Ví dụ 1, tôi dùng trường hợp 1 tranh phong cảnh của Monet.C. " thiếu nữ mang dù quay trái" 1886.



Về bố cục, các bạn tự xem. Tôi nói về những gì cái tranh mang lại. Tạm thời, ta quên ông Monet này đi, mà cần quan sát cái tranh. Rõ là nó không được vẽ theo lối tả chân, có hơi hướng của loại tranh in litô Nhật bản. Lại gần 1 chút, ta nhận ra biến đổi ánh sáng được diễn bằng màu, nghiã là người vẽ "nhìn" thấy nó. Gần hơn chút nữa, ta thấy chuyển động của bút, như muốn gợi gió. Monet đã vẽ gió. Không phải cô gái.

Như vậy, tôi được trao quyền quyết định làm cho bức tranh sống theo cách tôi nghĩ (là gió, còn người khác có thể là nắng) Tôi nhận hình ảnh trong tranh là của mình, vì nhìn thấy thứ mà tôi muốn nhìn. Thế là quá đủ.

Đó là 1 người thuộc thế kỷ 19, đã quá xa chúng ta. Tôi dùng tiếp 1 tranh khác của 1 người gần chúng ta hơn. J.Pollock - "mùi oải hương" 1950



Giờ thì người ta không đặt chỗ cho tôi đứng nữa. Vì không thể. Tôi tự chọn cho mình. Và không biết nên đứng ở đâu? Làm thế nào tìm được nắm cửa, để vào trong? Tôi đứng trước 1 bức tường, với cục sắt nặng nề và tối tăm. Thiếu sáng, tôi mò mẫm trong không gian của ông ta. Cố hiểu cái mình không hiểu. Cố tìm 1 tín hiệu giữa vô vàn tín hiệu để bước vào thế giới ấy. Điều này làm nên sự hấp dẫn đặc biệt.

... có hàng ngàn ví dụ khác, mà nêu ra, thì đủ để người ta làm thành nhiều bộ sách, bán chơi ở nhà. Xin dừng lại.

Vậy sao 2 ông này nổi tiếng, còn những vị ngày đêm cố vẽ cho giống, cho lòi cảm xúc thô thiển, thì không?
Bởi, người ta không bàn về kỹ thuật. Monet.C. và J.Pollock được cả thế giới ngưỡng mộ, vì đã "vẽ" ra kỹ thuật mới hay là dùng nó để "vẽ" ra một thế giới người ta chưa bao giờ thấy. (Các họa sĩ thành danh sau này e là đều vậy, phỏng ạ)

Lật lại vấn đề, vậy các Hoạ sĩ nhà ta đang làm gì? họ đang tìm kiếm. Một ngày gần đây, sẽ có cái mới. Không cần phải đình đám châu lục làm gì. Chỉ thế giới riêng, thuần chất họ. Được vậy cũng đã toại nguyện lắm rồi.

Tôi không phải người nghiên cứu về nghệ thuật, cũng chưa được gọi là hoạ sĩ, có vài lời như vậy. Ai có nhu cầu tranh luận để sáng tỏ hơn, để học được nhiều hơn. Rất hân hạnh.

ps: Tranh luận có thể rất gay gắt, nhưng không bôi nhọ thuần phong mĩ tục việt nam, không dùng ngôn ngữ chợ. Yêu cầu mọi người tham gia với tinh thần cởi mở và thẳng thắn. Mọi chuyện khác, bên ngoài box MT, tôi không quan tâm.

tôi không có tên trong danh sách "vài ngàn người" này, nhưng là dân nghiền vẽ hạng nặng (xin lỗi nha! chỉ nghiền bút bi thôi!).
bác Đấm Cờ cho ra topic này, tôi ủng hộ ngàn tay!
mong các vị "vài ngàn" mấy tay bước vào bàn thảo, để moon tôi học thêm chút nào chăng?

Hay quá! Tớ có cơ hội mở mắt rồi.
Xin mời các cao nhân!

chào bạn ĐAm ca!
Tôi nghe bạn nói thì thấy cấu thấy chữ có vẻ cảm xúc ghê lắm , nhưng cuối cùng nó chẳng tóat ra cái gì cả . Bạn nói về hệ thống giáo dục ở VN, rồi các nguời đuọc gọi là nghệ sỹ, hay "vàng như nghệ" gì gì đó. Sau đó lại dẫn chứnng = cái tranh của 2 mét... rồi đi đến một kết luận chẳng ra sao cả, rồi mở ra 12 hướng là đòi tranh luận 1 cách cởi mở và lịch sự ....
Có thể bây giờ bạn đang ở đâu đó , ngoài cái nước VN nghèo hèn này, và nhìn về quê hương mình, và thông qua box MỸ THuật này để rồi nhận định một vài thứ, một vài chuyện mà theo thiển ý của tôi thì ... nó cứ thế nào ý ...
Về sự giáo dục ở VN , nhất là ngành nghề MỸ thuật thì bạn biết rồi, chí ít bạn cũng đã đc kinh qua 4 năm rồi nhỉ ? Cái sự ra Trg` rồi thành Họa sỹ, thành Nhà thiết kế hay kinh doanh , thậm chí là "cò" nhà đất đi chăng nữa.... theo tôi đó là lẽ bình thường. Xã hội chúng ta đang sống chấp nhận điều đó, họ phải mưu sinh, bươn trải để kiếm cái gì bỏ vào miệng hằng ngày đã chứ. Chứ ngồi vẽ một chỗ an nhàn , ai chẳng thích .... nhỉ bạn nhỉ ????
Bạn bàn về thực trạng ở VN , song lại trích dẫn phân tíc bố cục và thủ pháp của 2 vị nước ngoài, nghe chừng hơi bị lệch pha nhau
Vài ý kiến với topic của bạn như vậy !

EM thấy toát ra nhiều thứ đấy chứ bác.Có bao nhiêu thứ nó toát hết cả ra thế cơ mà sao bác bảo ko toát lên cái gì???

Bác Phạm lập topic này rất hay
Tôi thiệt tình là không đủ trình để tham gia, chỉ nhiệt tình ủng hộ các bác hết mình
Ai có bao nhiêu cứ bưng ra bung hết bí nhiêu đi!
Chửi nhau cũng được
Thế mới sướng! Biết đâu lại càng hay
Thù hằn jì đâu mà lo
Còn có ngại mất phẩm já thì cứ vào thùng Fân bên tôi
Nhắ!
PS: Nhờ bác, "gió" to quá! Thanks!

đang mong các bác quạt cho "gió" to, thì lại hớn hở vào chờ đợi... các bác không phải cao thủ, thì còn ai vào đây nhể???
đâm chém ầm lên chứ

Chào bạn M.Linh,
Tôi không có ý định chê bai, càng không có cái nhìn tiêu cực với mỹ thuật ở VN. Trong mọi trường hợp, đó là hành động tự vả vào mặt. Và tôi ghét sự tự ti. Làm ơn đừng kêu than mình nghèo, mình không bằng chỗ này, chỗ kia. Vận động đi.
Đúng là tôi đang ở nước ngoài và hi vọng sớm được trở về xây dựng đất nước, cụ thể là ngành graphic design. Cái này thì còn quá nhiều vấn đề để nói. Bạn có nhu cầu, tôi sẽ lập thêm topic mới.
Quay lại chất vấn của bạn, vấn đề tôi đưa ra là lâu nay, người ta học như thế nào ? Có phải cứ học trong trường MT hay khoa MT ra, thì đương nhiên thành Họa sĩ ?
Tôi không quan tâm tới việc họ kiếm sống thế nào, vật vã cái gì, chịu đựng cái gì. Mà là họ vẽ cái gì.
Việc đưa ra 2 ví dụ trên, mà bạn gọi là Mét ấy (chắc cũng không cần phải giải thích vì sao gọi là Mét, mà không phải thứ khác, ví dụ như Cây chẳng hạn), vì nó điển hình. Tôi hoàn toàn có thể đưa ra những người khác. Nhưng để làm gì? mục đích là các bạn hiểu tôi đang nói về cái gì. Và nó là cái dễ thấy.
Tiếng Việt luôn đa chiều, và mỗi con dân Việt Nam, nhất là những ai có hơi nhiều chữ, thì hay nghĩ. Hơi tý thì sợ người ta đang chửi mình, rồi nhặng xị cả lên. Tranh cãi, cũng phải đúng chỗ, có người nói, phải có người nghe. Mỗi ông chạy 1 hướng, khán giả họ cười cho.
Cuối cùng, là vì chúng ta nghĩ khác nhau.
(tạm thời chưa bàn tới việc người ta, nói thẳng ra là những người như bạn- giảng viên đào tạo, đang dạy cái gì, như thế nào?. Cũng nên lôi ra sớm, vì các ngành khác, người ta đều làm cả, các thầy đang nắm vận mệnh nghệ thuật nước nhà, lại càng phải đối diện sự thật, mặc dù nó luôn trầy trật)
ps: đây là lần thứ 2 tôi nhận được phản ứng theo kiểu, đang ở nước ngoài, nhìn về VN với ánh mắt này nọ... Đúng là cần phải đụng chạm, phải cọ xát, thì sau đau mới sướng. Còn nhiều những vị đang hồn nhiên sống và làm việc cho cá nhân là chính, tức là thường xuyên bỏ qua nhiệm vụ cao cả, kiếm tiền đã, ấm đã... tiền quan trọng thật, nhưng có phải mục đích sống của các vị không? Có. Vậy thì các vị phản ứng việc kêu gọi người ta chấn chỉnh này kia nọ là hoàn toàn đúng. Thế mới hay.

Chao ban ĐC !
có vài ý kiến phản hồi lại bạn như sau :
* cái nhìn tiêu cực với mỹ thuật ở VN. Trong mọi trường hợp, đó là hành động tự vả vào mặt ---> đúng như vậy
* Việc lập them topic mới tranh luận về ĐỒ Họa, nếu thích xin mời bạn, rất vui vẻ và đón nhận. Bởi nếu đem so sánh với các nước khác thì ĐỒ HỌA VN cũng đang ở mức ... ( cái này bạn biết rõ hơn tôi). Cũng hy vọng những con người trẻ và năng động như bạn quay về để làm mới cho đất nước VN. Tôi cũng có vài người bạn cùng lớp, bạn đều biết họ cả, đang ở Pháp, ĐỨc ... Tôi tin họ sẽ là những nhân tố mà XH Việt Nam đang cần
* Việc được đào tạo chính thống ở những TRG Mỹ Thuật chỉ là điều kiện ban đầu giúp ng ta "làm quen" với Mỹ thuật, bước đầu là Họa sỹ một cách nôm na. Tuy nhiên tôi biết có những người từng là công nhân nhà máy xe lửa, là thợ vắt sổ ... bây giờ đang vẽ rất sung . Vậy đấy. Họ vẽ cái họ nhìn thấ, cái họ cảm thấy, cả mớ tình cảm của họ đựoc giãi bày trên mặt toan một cách thóang đạt ...

* Việc dẫn chứng ra 2 Mét kia, tôi thắc mắc vì nói hơi xa cái ý mà bạn định nói nên tôi mới hỏi . Chứu tôi quá hiểu tại sao tranh họ giá cao ngất trời và ngeh tiếng họ thì ai cũng thấy nể phục. Cái tôi muốn nói thêm với bạn là ví dụ nếu họ vẽ cái tranh đó vào cái thời điểm này thì họ chẳng là cái đinh gỉ gì cả và cũng chẳng ai biết đến họ. Còn nếu ngưựoc lại , ông Đam Ca vẽ 1 cái tranh abc gì gì đó vào cái thời điểm năm 1790 chẳng hạn, thì có khi ông Dam Ca là MÉT nhớn lắm rồi
* Về cái sự nhặng xị thì tôi cũng nói luôn đó là bản tính của ng VN đấy bạn ạ. Trong tôi cũng có , trong bạn cũng có.. vậy đấy
* Cón về cái sự giảng dạy ở nước nhà, tôi cũng không cần phải nói nhiều. Bởi vì bạn đã có 4 năm vật lộn ở TRG rồi. quá hiểu nhỉ? Còn nếu bạn cần biết thêm thông tin gì, bạn cứ hỏi , tôi sẽ sẵn sàng trả lời thẳng thắn. Ai mà chẳng biết tính tôi ra sao rồi mà
* Về việc bạn trao đổi giữa tiền và mục đích cao cả trong công việc. Theo ý kiến tôi, đó cần một sự tỉnh táo, thăng bằng. Anh không thể thiên vị cái này , lờ lớ lơ cái kia được. Bạn ạ ! Bởi vì sự tổng hòa luôn đúng . vậy đấy
PS : ở nhà tôi vẫn còn quỷen tạp chí của TRG do bạn thiết kế đấy

Ối ối! Các cao nhân ơi. Ngưng vụ xài nước bọt phung phí đi.
Rất mong được chỉ cách XEM 1 bức tranh như thế nào.
Cầu giời!