Trao đổi kinh nghiệm dịch Pháp-Việt

Về sự tương đương của hai câu trên, tớ đã tham khảo thêm cả một số người bạn nữa. Vì thực chất, trình độ tiếng Pháp của tớ cũng tương đối thôi. Thích học hỏi là chính. Tớ cũng mang đúng những thắc mắc mà bạn esu đã nêu ra về sự thất thoát nghĩa hay nôm na là dịch thoát quá.
Nhưng được sự trả lời là, sự logic và suy luận của bạn là do bạn là người VN, dùng logic (cả logic về ngôn ngữ và logic bình thường) và cho rằng chúng khác nhau. Thực chất thì ko phải thế:
Elle n''''''''''''''''a de plaisante que la figure = elle a seulement la figure belle là đồng nghĩa, ko có thất thoát nghĩa gì như bạn lý luận đâu. Cả hai câu đều có nghĩa là cô ta có cái mặt đẹp thôi còn các bộ phận khác ko đẹp. Và câu tiếng Anh: she has only a beautiful face = elle a seulement la figure belle. Chú ý, a beautiful face ko có nghĩa là "một" ứng với article "a" nhé. Nó là vấn đề grammar thôi. Bạn ko thể nói she has only beautiful face được.
Son courage n''''''''''''''''a d''''''''''''''''égal que sa bonté = il est, à la fois, courage et bon = il est aussi courage que bon. Cũng hoàn toàn đúng nghĩa, ko có thất thoát gì hết.
Lý luận của bạn và cách dịch nghe rất buồn cười (và cả cách hiểu nữa). Ai lại có chuyện sự dũng cảm của anh ta bằng với lòng tốt của anh ta bao giờ. Cái mẫu câu "égal que" ở là giống với "aussi ... que..." đấy. Thế bạn sẽ dịch kiểu gì nếu: "son courage n''''''''''''''''a d''''''''''''''''égal que sa bête" = hắn ta dũng cảm đấy nhưng cũng ngu lắm. Ở cái ví dụ này sẽ thấy rõ nhất.
Cái kiểu logic của bạn sẽ sao thể dịch được:
I miss you = tu me manques.
Còn câu: We love each other thì đúng là dịch thoát nghĩa thật. Nếu câu tương đương trong tiếng Anh ko thoát nghĩa chỉ là: I love her(him) and (I think) he(she) loves me too. Thế thôi.
Được saubook sửa chữa / chuyển vào 21:10 ngày 21/10/2005
Được saubook sửa chữa / chuyển vào 21:11 ngày 21/10/2005
Được saubook sửa chữa / chuyển vào 21:12 ngày 21/10/2005

Chẹp chẹp chẹp...Trong lúc chờ esu lên tiếng, mình thử phản biện bằng mấy vd sau xem sao.
Elle est aussi belle qu''intelligente.
--» = Elle est à la fois belle et intelligente.
Có phải theo ý của saubook :
+ chúng ta chỉ có thể dịch câu trên sang tiếng việt là : " cô ta vừa đẹp vừa thông minh".
+ không thể dịch là : " vẻ đẹp và sự thông minh của cô ấy sánh ngang bằng nhau", hoặc "vẻ đẹp và sự thông minh của cô ấy tương xứng với nhau".
Vậy với các câu sau đúng ngữ pháp và vẫn thường được nói : "Elle est plus belle qu''intelligente" hoặc "Elle est plus intelligente que belle" hoặc "Elle est moins belle qu''intelligente", etc. phải dịch thế nào, nếu không dùng đến ý so sánh ?

Chẹp chẹp chẹp...phức tạp rồi đây.
Như đã nói, mỗi dân tộc có một vision du monde riêng. Tới đây thì phải viện đến khái niệm "chủ thể" và "khách thể" trong triết mới hiểu được câu trên (cao siêu quá ha). Đối với người Việt, hễ anh là người thực hiện hành động thì anh sẽ được coi là chủ thể. Khách thể là người chịu hành động.
Trong nhiều trường hợp, người Pháp cũng nghĩ thế. Nhưng, với hành động "manquer" ( =nhớ) thì người nhớ sẽ là khách thể và người được nhớ sẽ là chủ thể. Thành ra, nếu người việt nói : "em nhớ anh" thì người pháp sẽ nói "tu me manques".
Thế cho nên, người Pháp nhìn đời thế nào là chuyện của họ, khi dịch một câu tiếng pháp sang tiếng việt, muốn để cho người đọc có tư duy à la vietnamienne hiểu thì người dịch phải uốn cái vision du monde này đi.
Bạn đưa đập vỡ một trái trứng, đưa cho một anh chàng người Pháp, nhất định anh ta sẽ khăng khăng bảo là có hai phần : trắng (blanc) và vàng (jaune). Đưa vẫn trái trứng cassé đấy cho một anh chàng người Việt, nhất định anh ta sẽ bảo có hai phần : trắng và đỏ.
Tương tự, cùng một con cá, cô nàng người Pháp sẽ bảo nó màu đỏ ( poisson rouge) trong khi đó cô nàng người Việt sẽ bảo nó màu vàng.
Khi dịch từ tiếng này sang tiếng khác, để cho người ta hiểu, thì phải uốn cái vision du monde này thôi.

To pth: Tớ hoàn toàn đồng ý với lý luận của cậu: rằng mỗi dân tộc có một vision du monde riêng và cách diễn đạt tư duy bằng ngôn ngữ riêng. Có thể cùng một ý nhưng cách dùng từ ngữ và hình ảnh khác nhau.
Nhưng tớ nói logic cua esu là nói chỉ riêng trong 2 trường hợp câu trên thôi, ko có ý nói là toàn bộ các câu khác ta ko thể tìm được sự tương đương bằng logic bình thường. Cái này cần phải rõ ràng nhé.

Cái này một lần nữa bạn pth cũng ko hiểu ý tớ rồi. Ví dụ về câu "cô ấy vừa đẹp vừa thông minh" và "vẻ đẹp và sự thông minh của cô ấy sánh ngang bằng nhau" là chẳng may (nhớ là chẳng may) nghe có có nghĩa gần giống nhau. Nhưng ví dụ son courage n''a d''''égal que sa bête, theo logic của bạn thì vẫn dùng so sánh và dịch là "sự dũng cảm và ngu dốt của nó sánh ngang bằng nhau" à, thứ nhất nghe tiếng Việt chả xuôi cái gì cả; thứ hai là trong câu nói này thì nó chỉ có ý muốn nói rằng hắn ta đồng thời có hai đức tính là dũng cảm và ngu ngu thôi, chứ chả có ý so sánh gì ở câu này cả. "Egal" vẫn biết là bằng nhau , nhưng có phải lúc nào cũng nhất thiết phải dịch và hiểu là "bằng nhau" đâu.
Được saubook sửa chữa / chuyển vào 16:27 ngày 22/10/2005

Khi người Pháp dùng cấu trúc "A n''a d''égale que B" , nhất định trong đầu họ có ý so sánh A bằng với B. Cụ thể hơn là so sánh ngang bằng tính chất, mức độ của A với tính chất và mức độ của B.
Khi nói "son courage n''a d''égale que sa bête", trên bình diện ngữ nghĩa thực chất người nói muốn diễn đạt 3 ý sau (3 propositions semantiques ) :
+hắn dũng cảm
+hắn ngờ nghệch
+mức độ của sự dũng cảm và ngờ nghệch này là bằng nhau.
Khó lòng có thể dịch trọn vẹn 3 mệnh đề ý này sang 1 câu tiếng việt. Bởi người việt không có thói quen so sánh mức độ của A và B khi A và B không đồng loại giống như saubook đã nói. Cho nên, đành phải bằng lòng với câu "hắn dũng cảm và/ nhưng ngờ nghệch". Esu bảo dịch thất thoát ý là bởi vậy, phải không ?

Haha! Tôi và mọi người có thể hiểu đây là lời thú nhận không hả esu/qqwertzy?
Nếu muốn dùng lập luân jcho nhất quán thì nên dùng một nick còn nếu dùng hai ba niock để tự động viên thì đó là tạo ra dư luận, esu ạ.

Cái con mẹ Đốp này láo! Sao mày dám bảo ông ném đá hả??? Bay đâu! Lôi cổ nó ra ngoài kia, lấy hoa hồng đánh cho nó ba mươi trượng! Đánh bằng hoa mà nó vẫn không chừa thì lấy cành mà đánh!
Ông vốn không biết tiếng Pháp nên ông nhường chúng mày tất. Còn ông Phan Ngọc thì là chúa hả? Ông thì cứ thấy ai tuyên bố tư duy (trực tiếp) bằng ngôn ngữ thì là ngoa ngôn hết, cho dù đó là bọn lâu la cỡ muabanmai, pth, esu, hay chúa chổm cỡ Phan Ngọc!

Thật tiếc, các bạn ạ. Đang tranh luận hay thế này mà tớ đành phải nghỉ tay khoảng 1 tháng để đi du lịch. Thôi chào nhé. Gặp lại sau.

Thông tin hiển ngôn cung cấp nhiều hơn cần thiết thì ắt phải có hàm ngôn. Không dưng cái anh gì ngày xưa lại nói ''''Từ lúc tôi mặc cái áo này tôi chưa thấy con lợn nào chạy qua đây cả.'''' Hàm ngôn của anh ta là gì thì chắc ai cũng rõ. Còn hàm ngôn của esu thì ... tôi chịu!!!!
Esu ơi, chúc bạn nghỉ khoẻ nhé! Để về còn tiếp tục ''chiến đấu'' tiếp với các bạn khác!
Được yeungon sửa chữa / chuyển vào 20:48 ngày 23/10/2005

Được pth sửa chữa / chuyển vào 04:16 ngày 25/10/2005

Ơ hay cái con mẹ Đốp này lại còn giả ngây giả ngô! Mày tôn ông lên làm ''bố già'' thì ông cũng có quyền hạ mày xuống làm mẹ Đốp chứ. Mà xưng hô với mẹ Đốp thì phải thế nào hả? Thưa bà Đốp??? Tôi xin thưa chị Đốp??? Anh xin thưa thím/mợ Đốp??? Không gọi mày xưng ông thì là gì hả?
Kém! Phạt thêm mười roi nữa!!!