Trao đổi kinh nghiệm dịch thuật

Tôi trách các ông kỹ thuật vì họ không hiểu rồi không dám hay không thể tận dụng được khả năng vô tận của tiếng Việt. Tuy vậy, tôi trách các nhà NNH nhiều hơn vì họ đã không làm tốt nhiệm vụ sống còn mà tôi đã nói ở trên.

Nếu bác không là người tiên phong hay đầu ngành về Psyling hay Neuroling thì làm sao bác có thể bảo là tiếng Việt còn thiếu thuật ngữ về hai ngành này được? Vì nếu tiếng Việt chưa có thuật ngữ thuộc hai ngành đó thì tức là trước bác chưa có ai biết đến nó hay chí ít cũng là chưa có ai dịch nó ra tiếng Việt. Như vậy khi bác bảo tiếng Việt chưa có thì cũng là bảo rằng bác đi tiên phong hay là chuyên gia đầu ngành rồi còn gì!!! Lỗi tiền giả định!

Về điều này, theo tôi, phải đặt mình vào vị trí các nhà kỹ thuật hẵng phê phán. Bác làm ngành gì thế? Tôi biết bác làmngành gì, tôi sẽ chỉ cái nhiệm vụ "sống còn" của ngành bác mà bácchưa làm được cho mà xem. Nhưng chỉ ra kiểu đó cũng chưa đúng, vì trong nhành của bác cũng có nhiều phân ngành.

Lần này thì bác lại ngụy biện rồi. Thí dụ nhé, bác ở Anh quốc về VN, và bác nhận xét rằng VN chưa có và cần có xe điện ngầm, như thế đã có ai bảo bác là chuyên gia đầu ngành về giao thông không? Theo tôi, một chuyên gia đầu ngành phải là người thực hiện, tôi mới chỉ là người quan sát và học hỏi, chưa thể có vị trí ấy.
Bác xác định tiền giả định của câu tôi nói trên là "Tôi là chuyên gia đầu ngành" thì không đúng rồi. Nếu có, đó là "nghĩa hàm ẩn" chứ không phải tiền giả định. Vì vậy, câu tôi nói không có tiền giả định này, nếu có chăng thì đây là hàm nghĩa ngữ dụng. Mà HN ND thì bác biết rồi đấy, nó không phải hoàn toàn gắn với chủ thể phát ngôn.
Chúc vui vẻ.

Không bác lại nhầm. Bác thử xem câu này nó có chối tai không nào.
Khi dịch các tài liệu về Psyling và Neuroling, tôi (HCMPusan không phải chuyên gia đầu ngành về hai ngành này) thấy là tiếng Việt chưa có thuật ngữ về hai ngành đó'''',
Bác chỉ có thể đứng trên tiền giả định [tôi là chuyên gia đầu ngành] thì bác mới có thể kết luận tiếng Việt nói chung (của mọi ngưòi Việt) chưa có các thuật ngữ đó. Bằng không thì bác chỉ đang nói đến tiếng Việt của bác thôi. Tức là tiếng Việt của bác chưa có các thuật ngữ đó.
Cái câu đo đỏ trên nó chối tai vì nó cái tiền giả định mà nó dựa vào đã bị phủ nhận (phần trong ngoặc). Vì vậy nên câu đó phải đổ.
Bác đồng ý chưa nào?
Được yeungon sửa chữa / chuyển vào 04:00 ngày 25/11/2004

Hà hà, vấn đề bác biện hộ cho thí dụ "tàu điện ngầm" của tôi, tôi chả thấy thuyết phục tí nào. Nhưng tuỳ cách hiểu của bác về "chuyên gia hàng đầu" thôi.
Vấn đề bác nói rằng chói tai, tôi thấy chả có gì chói tai cả. Bác chói tai vì cái gì? Vì ngữ nghĩa của nó chăng. Câu trên chỉ là một câu nêu ý kiến bình thường, qua động từ "thấy". Khi tôi sử dụng động từ này, thì rõ ràng nội hàm nghĩa của các khái niệm còn lại đều mang ý nghĩa của tôi. Phần "tiếng Việt không đủ thuật ngữ" là đúng với tôi, mà có thể sai với người khác. Bác nói "tiếng Việt của tôi" cũng chưa chính xác nếu bác muốn xác định ngoại diên của "tiếng Việt", đúng hơn phải nói "Tiếng Việt do tôi nghĩ", "tiếng Việt trong khái niệm của tôi" mới đúng.
Thí dụ một câu tương tự: "Khi đi thăm TP HCM, tôi thấy kiến trúc nhà không đẹp". Vậy thì chẳng lẽ sẽ nói là "kiến trúc nhà của tôi" à? Hơn nữa, câu thứ nhất và thứ hai không thể đổ được, vì nói đến suy nghĩ của cá nhân tôi, chứ không phải sự thật tuyệt đối. Xét về cả giá trị ngữ nghĩa và ngữ dụng, các câu rên là bình thường, và vì nó không đề cập đến chân lý, nên chả thể đổ được, trừ khi tự người phát ngôn đánh đổ nó.
Tôi có cảm giác bác hiểu rằng mọi thứ nằm sau một câu nói đều là "tiền giả định". Không chỉ có thể đâu bác ạ. Thí dụ nhé:
A nói: "Lạnh quá, gió cứ lùa vào mãi"
B hiểu ý A muốn nói "Nhờ anh đóng hộ cửa". Cái đó có phải là tiền giả định không, hay cái gì khác?

Tôi đã giải thích rõ ở bài trước. Mời bác đọc lại giúp.

Cảm giác của bác không đúng với thực tại khách quan!

Cái này thì rõ quá rồi, có gì phải bàn cãi. Nhưng xin nhắc bác, ví dụ này khác xa cái ví dụ đo đỏ kia đấy. Bàn sau nhé.

Bác đã viết:

Cách giải thích của bác hoàn toàn không có sức thuyết phục vì các lý do sau:
(1) Trong thí dụ của tôi, bác không phải là người đầu tiên giới thiệu khái niệm "xe điện ngầm", bác chỉ là người nhận xét rằng VN chưa có xe điện ngầm thôi. Rất có thể, trước bác đã có hàng tỷ người nhận xét như thế. Như vậy là theo lý lẽ cực kỳ lung lay của bác, VN có 1 tỷ lẻ một người là chuyên gia về xe điện ngầm à? Bây giờ, nhiều người VN đi học, đi làm, đi du lịch nứoc ngoài, họ biết đếnn xe đẹin ngầm, và một quan sát như thí dụ của tôi là rất dễ xảy ra.
(2) Khi bác nói "VN chưa có và cần có xe điện ngầm", mà lại có nghĩa là "trước tôi chưa hề có ai có khái niệm gì về XDN", thì thuyết phục được ai?
(3) Thậm chí ngay cả khi bác là ngưòi đầu tiên giới thiệu về XDN ở VN đi nữa, thì ý "bác là chuyên gia hàng đầu về XDN" cũng chẳng vững. Bởi: "người đầu tiên giới thiệu một khái niệm" chưa chắc đã là "chuyên gia hàng đầu". Biết đâu, đó chỉ là một phiên dịch viên như tôi.
Tóm lại, trong mọi lẽ, cách giải uqyết của bác ở trên là thiếu thuyết phục và không có giá trị phản bác ý của tôi.

(1) Bác đã biết là mập mờ thì nên thận trọng, không nên hồ đồ kết luận ngay là "tiếng Việt của riêng tôi". Nếu không rõ thì hỏi cho rõ trước khi nhận xét.
(2) Bác sợ khái niệm mới lắm à, hay sao mà không cho tôi đưa ra khái niệm mới. Hay bác không hiểu?
(3) Ý 2.a là vô nghĩa vì chỉ bác yeungon chứng minh (bằng lý lẽ và biện luận định tính) về việc tiếng Việt đủ thuật ngữ là không đủ. Bác nên xem lại lập luận này : "Nếu chứng minh của yeungon là đúng, thì hcmpusan đang nguỵ biện". Ai đang xác nhận chứng minh của bác, chỉ một mình bác? Thế thì, bác nói tôi nguỵ biện chỉ là ý riêng của bác, chả có giá trị chân lý gì.
(4) Bác yeungon không hiểu thế nào là "chuyên ngành hẹp". NNH là một chuyên ngành hẹp. Số lượng các bài viết về NNH Thần kinh và NNH Tâm lý, là không nhiều và một người học NNH theo chuyên ngành hẹp có thể dần dần biết hết. Nếu bác xem thư mục tham khảo của một paper, bác sẽ có thể biết các bài khác và đọc. Vài năm như thế thì bác biết tình hình của chuyên ngành thôi.
(5) Chưa trả lời câu tôi hỏi về "tiền giả định" đấy nhé. hay bác không biết???

(1) Bác đã biết là mập mờ thì nên thận trọng, không nên hồ đồ kết luận ngay là "tiếng Việt của riêng tôi". Nếu không rõ thì hỏi cho rõ trước khi nhận xét.
(2) Bác sợ khái niệm mới lắm à, hay sao mà không cho tôi đưa ra khái niệm mới. Hay bác không hiểu?
(3) Ý 2.a là vô nghĩa vì chỉ bác yeungon chứng minh (bằng lý lẽ và biện luận định tính) về việc tiếng Việt đủ thuật ngữ là không đủ. Bác nên xem lại lập luận này : "Nếu chứng minh của yeungon là đúng, thì hcmpusan đang nguỵ biện". Ai đang xác nhận chứng minh của bác, chỉ một mình bác? Thế thì, bác nói tôi nguỵ biện chỉ là ý riêng của bác, chả có giá trị chân lý gì.
(4) Bác yeungon không hiểu thế nào là "chuyên ngành hẹp". NNH là một chuyên ngành hẹp. Số lượng các bài viết về NNH Thần kinh và NNH Tâm lý, là không nhiều và một người học NNH theo chuyên ngành hẹp có thể dần dần biết hết. Nếu bác xem thư mục tham khảo của một paper, bác sẽ có thể biết các bài khác và đọc. Vài năm như thế thì bác biết tình hình của chuyên ngành thôi.
(5) Chưa trả lời câu tôi hỏi về "tiền giả định" đấy nhé. hay bác không biết???
[/QUOTE]
Thôi coi như chúng ta không thuyết phục được nhau cho khỏi mất thì giờ của cả hai ta. Chúng ta cùng bảo lưu ý kiến. Let''s agree to disagree!
Tôi thiển nghĩ bác hơi bạo phổi khi nhận định về NNH tâm lý và NNH thần kinh đấy!!! Nhưng thôi, tôi đã nói không tranh luận thêm nữa rồi. Hẹn gặp bác ở vấn đề khác nhé.

Có lẽ hỏi chỗ này là hợp lý nhất. Em xin lỗi vì post vô đây khí có không ăn nhập lắm với những gì các bác đương trao đổi, song câu hỏi của Em âu đâu cũng là về kinh nghiệm dịch thuật. Bác nào cho Em tý ý kiến nhẩy. Chẳng là trong TTVN nhà ta có mấy Bác có Nick là Rockdream (F), Rockneverdie(M) ấy là Em cứ nôm lả nôm la Em dịch là : Chị đá mơ và Bác đá không chết. Ấy Rưng mà cái gần đây ấy, Em là Em có được nghe cái bài hát : I''''ll Rock của 1 band nhạc bên xứ Tàu này, trong nhời bài hát có cái Ref có đoạn : I''''ll Rock you, we''''ll rock you . . . Gớm Em thì quê mùa dốt nát thôi thì cứ định NÀ NÀ LÔM LA dịch tiếp NÀ : Tao sẽ đá mày, chúng tao sẽ đá mày . . . Rưng mà thấy LÓ cứ thế LÀO ấy. Bài hát Rock nghe CHỮ TÌNH phết mà bảo tao đá mày khí hổng có hợp. Mà Em thì chẳng hiểu là nên dịch ra sao nữa. . . Ngẫm ra thấy Anh Bức Tường ở nhà mình cũng có cái CD gì mà : the soul of rock cũng dịch là Tâm hồn của đá đấy !! Thế thì chẳng nhẽ : I''''ll rock you vẫn cứ dịch là TAO SẼ ĐÁ MÀY???
Được aqcharles sửa chữa / chuyển vào 15:02 ngày 27/11/2004

Cố tình "méo miệng" như chú em viết ở trên có lẽ không làm ai cười đâu. Có khi còn gây phản cảm nữa đấy Aqcharles à.
Tuy nhiên muốn trao đổi với chú em về từ rock nhé. Rock bình thường là đá tảng nhưng rock chú em đề cập là một loại âm nhạc mà nhạc cụ chủ yếu là trống và guitar điện tử, keyboard điện tử, đó là rock music. Các tay chơi nhạc rock được gọi là rockers. Rocker - không phải là người đá nếu cứ theo cái đà suy diễn của chú em. Michael learns to rock hẳn không phải là Mike học đá. Chắc cậu biết các bản rock ballade như Sleeping child của ban nhạc này chứ? các tay rocker này đã cống hiến cho khán giả những bản tuyệt vời. Các ca sĩ của ban nhạc này đã ROCK khán giả bằng những giai điệu rất mượt mà, phải không? Khi tớ nói "rock khán giả" là tớ có ý giải thích nghĩa của I''''''''ll rock you, I am rocking you đấy. Rock cũng có thể làm đắm thuyền đấy. Thế nhưng nếu là rock metal thì nghĩa của I''''ll rock you sẽ khác đi - Anh sẽ làm em ngả ngốn đến điên cuồng
Như vậy, Rock trong các trường hợp trên là ru, đu đưa. Rocking chair là chiếc ghế xích đu, đong đưa thư giãn người ta...
Thực ra, tớ không nghĩ là chú em không biết...thôi quay về topic địa phương ngữ đi
Chúc chú em học giỏi
Được levant57 sửa chữa / chuyển vào 08:03 ngày 28/11/2004