Trao đổi kinh nghiệm dịch thuật

Bác Levant quả CAO. Xin phục Bác về kinh nghiệm dịch rồi Em cúp đuôi về đây

Bác levant57 trả lời rất hay.

Khi nào thì ta nên vay mượn từ nước ngoài? Tôi nghĩ chúng ta chỉ nên vay những từ chứa đựng những đặc trưng văn hoá của dân tộc đó thôi. Ví dụ như món ăn truyền thống (món bít-tết, bánh chưng, bánh pudding, ..) trang phục truyền thống (áo dài, áo kimono, ...), .... Các bác nghĩ sao?

Tình cờ thấy mạch này nên tôi mạo muội bổ sung thêm một chút vào ý của bác levant.
Thật ra cái nghĩa mà bác nói tới ấy (rock = ?oru, đu đưa?) nó tương đối cổ, và thường dùng với tư cách là tính từ, ví dụ cái rocking chair bác đã nói, hay ?oa rocking cradle?. Còn thông thường ngày nay khi nói ?oto rock something?, ý người ta là giật, rung, lắc tương đối mạnh bạo, nói chung là không được êm ả và dễ chịu cho lắm. Từ này áp dụng được cho cả nghĩa đen và nghĩa bóng: ?othe accident rocks the town?, ?othe scandal rocks the community?.
Nhất là trong trường hợp này khi nói ?oI''ll rock you?, hoặc như trong một bài hát khá nổi tiếng của Queen ?oWe will we will rock you?, thì tôi nghĩ không có gì là ru ngủ hay êm dịu cả. Về ý thì tùy tình huống có thể dịch là ?ochúng tôi sẽ làm cậu thay đổi/?onóng lên?/sôi động lên?, thậm chí có thể là ?ochúng tôi sẽ thay đổi cả cuộc sống/cách sống của cậu?.
Cuối cùng khi nói ?oto rock = to play/sing rock music?, để ý rằng nghĩa này chỉ có khi rock là nội động từ (intranstive verb) thôi. Do vậy ?oto rock someone? không có nghĩa là chơi nhạc rock cho ai đó nghe.
PS. Hóa ra trước đây các bác cũng đã nói nhiều về mấy vụ dịch từ kỹ thuật nhỉ. Nhưng mà về sau thì lại chuyển sang cái gì nghe như triết học ấy, khó hiểu quá.

Em không đồng ý với bác phần em bôi vàng. EM không phải là nhà ngôn ngữ học, thậm chí hoàn toàn xa lạ với chuyên ngành này nhưng em thấy câu khẳng định đó của bác là chưa chính xác. Ví dụ, người ta hay dùng từ marketing, internet,net, ... trong tiếng Việt.Thế nhưng từ này có phải chứa đựng đặc trưng VH hay không? Trước đây nhiều người đã cố gắng Việt hóa những thuật ngữ này nhưng dường như dùng từ gốc vẫn được ưa chuộng hơn
Theo ý em là TV sẽ vay mượn cả thuật ngữ nước ngoài nữa (tất nhiên không fải là tất cả)

Makerting: Tiếp thị; Internet: không cần dịch vì cả thế giới đều dùng từ này; Net: mạng-->Từ nào được ưa chuộng hơn nhỉ? Tôi thấy người ta thường nói Tiếp thị hơn, có cả báo Tiếp thị và Gia đình nhé. Lên mạng, rớt mạng, nối mạng..thường dùng hơn hay bạn thích nói lên net, rớt net, nối net?
Lĩnh vực gì cũng có văn hoá cả. Văn hoá Mạng, Văn hoá Kinh tế..., đâu phải cần thơ ca nghệ thuật mới là văn hoá.

Dịch từ Marketing sang tiếng Việt cực khó. Ai đó dịch là tiếp thị thì hoàn toàn không chính xác. Tiếp thi chỉ là một công đoạn khá ngắn của quá trình marketing.
Tôi ví dụ, trong ngành công nghiệp năng lượng thế giới có các tập đoàn dầu mỏ khổng lồ. Thông thường, một tập đoàn bao gồm hai bộ phận, bộ phận thượng nguồn (Upstream) chuyên thăm dò và khai thác dầu mỏ. Bộ phận hạ nguồn (downstream) làm nhiệm vụ chế biến (refining), và (tôi bỏ trống) (Marketing). Nhiệm vụ của Marketing là vận chuyển (transport) các sản phẩn từ refineries để bán cho ai đó bằng các tác nghiệp thương mại (commercial), hoặc vận chuyển tới các tổng kho hàngterminal của mình rồi vận hành (operation) phục vụ công đoạn phân phối (distribution) cho khách hàng (customers).
Về sơ đồ tổ chức của một tập đoàn mà tôi đang làm việc trong thì sơ đồ đó như sau: Chủ tịch tập đoàn > Phó chủ tịch tập đoàn phụ trách mảng thượng nguồn và phó chủ tịch tập đoàn phụ trách mảng hạ nguồn.
Về phía mảng hạ nguồn thì cơ cấu như sau: Phó chủ tịch mảng hạ nguồn > Chủ tịch Phụ trách Marketing - dưới chủ tịch marketing là các GM (General Manager) phụ trách lĩnh vực refinery, lĩnh vực thương mại (commercial) lĩnh vực vận tải và phân phối, lính vực bán lẻ (retails) như các cây xăng có kèm các Marts (một dạng siêu thị mini)...
Tiếp thị theo cách hiểu của tôi chỉ là một công đoạn hỗ trợ (supporting) các công đoạn khác để sao cho nhiều sản phẩm được bán ra thị trường hơn. Hoạt động này bao gồm quảng cáo, các hoạt động xã hội (từ thiện) gắn liền với trách nhiệm xã hội mà tập đoàn tự gán cho mình. Thậm chí, việc chăm sóc, phucj vụ khách hàng tốt, các chính sách hậu mãi (after sale) tốt và thực hiện chính sách đó tốt tự thân nó cũng mang ý nghĩa tiếp thị.
Như vậy Marketing về khía cạnh kinh doanh, lớn hơn tiếp thị rất nhiều.
Dịch Makerting Manager là giấm đốc tiếp thị là khá sai.
Nhân tiện, Người Việt ta hay dịch Giám đốc của các doanh nghiệp là Director. Dịch như thế là sai. Manager dịch là giám đốc là đúng.Bên Mỹ hoặc bên Anh hoặc tại các nước nói tiếng Anh hiếm gặp việc dùng Director là giám đốc doang nghiệp. Director thường được dùng chỉ các vị trí cho các công việc non-business.
Đôi điều tản mạn về dịch thuật, có thể hơi lan man. Mong mọi người thông cảm.

Đồng ý với bác levant, trưóc đây 1 số người cố dùng Marketing là tiếp thị nhưng sau đấy giới nghiên cứu và doanh nhân nhận thấy rằng từ tiếp thị không phản ánh đúng bản chất của marketing. Do đó, hiện nay trong các tài liệu chuyên ngành và các văn bản chính thức đều dùng là Marketing
Riêng về upstream và downstream thì thật ra em thấy dịch là hạ nguồn và thượng nguồn nghe rất khiên cưỡng. Em cũng biết 1 số nơi họ vẫn dịch thế và em cũng không biết dịch thế nào để hay hơn nhưng....
Bác có cao kiến gì không?

Cũng chẳng có cao kiến gì, Anh không biết nên dịch down và upstream ra sao cho thật Việt. Lạc đề một chút, Khi người ta dịch Tsunamis là sóng thần thì anh cho rằng dịch như thế là rất tài tình.

Bạn này đọc thế nào thế nhỉ? Tôi đâu có khẳng định gì. Tôi chỉ khuyến cáo và hỏi ý kiến mọi người thôi. Hay cậu không hiểu ''khẳng định'' là gì?
Về những từ như ''marketing, internet, net,...'' câu chuyện về chúng cũng giống như câu chuyện mà tôi đã nói về từ ''com-pa'' và từ ''thước vòng'' ở trước đây mấy trang ấy mà. Tôi không cần nói thêm nữa.
Tôi không thể hiểu nổi tại sao có những người cứ khư khư cái ý nghĩ kỹ quặc, luẩn quẩn, lẩm cẩm rằng một thuật ngữ tiếng Việt vừa mới ra khỏi lò dịch lại có thể hàm chứa đầy đủ cái khái niệm mà từ nước ngoài chứa đựng. Tôi đã nói ở trưóc rồi, cần phải nuôi thuật ngữ đó lớn lên bằng cách dũng nó càng nhiều càng tốt trên càng nhiều phương tiện thông tin càng tốt. Có chủ đề đang bàn về chữ ''vi tính'' cho đó là sai, nhưng cái sai đó đã ăn sâu quá rồi nên nó lại hoá thành ... đúng, đúng vì bây giờ nói ''máy vi tính'' thì hầu như ai cũng hiểu đó là cái máy kiểu nào. Nếu ta tích cực dùng [tiếp thị, mạng toàn cầu, mạng] thay cho [marketing, internet, net] thì ắt sẽ đến ngày chúng đủ lớn để cứ nói đến ''tiếp thị'' là ai cũng hiểu ngay là ''marketing'', cứ nói ''mạng toàn cầu'' là ai cũng hiểu đó là ''internet'', ... Đó chính là con đường đau khổ nhưng rất vinh quang của các thuật ngữ dùng tiếng Việt.
Một câu hỏi cho bạn: theo bạn thì những từ kiểu nào thì ta nên bê nguyên từ tiếng nước ngoài chứ không nên dịch (ngoài những từ có đặc thù văn hoá truyền thống như tôi đã nêu). Đừng có bảo là những từ tiếng Việt không có hay chưa có nhé.
Được yeu_ngon sửa chữa / chuyển vào 05:00 ngày 16/01/2005