Trịnh Công Sơn phát biểu về Khánh Ly

Trịnh Công Sơn phát biểu về Khánh Ly

Trịnh Công Sơn phát biểu về Khánh Ly ​

Đến nay có lẽ chưa có ca sĩ nào hát nhạc Trịnh Công Sơn giàu sức mạnh truyền thông như Khánh Ly. Có phải đó là tình yêu?

TCS - Không hề có chuyện tình yêu ở đây. Đó là một thứ tình bạn khá đặc biệt kết tụ lại những đam mê chung về cuộc sống, tính lãng mạn, sự hồn nhiên. Trong cuộc hạnh ngộ này, người sáng tác và người hát làm thành một thể thống nhất bất khả phân ly. Từ đó sự hát và ký hiệu trên trang giấy mất đi nhường chỗ cho một lời tâm sự về đời, về người tưởng như của hai người nhưng thật ra chỉ là một mà thôi.

Trích "Chưa Kịp Thực Hiện Một Ước Mơ Nhỏ Đã Thấy Hết Năm Hết Tháng"
Hoàng Dạ Thi thực hiện
Nguồn: Một Cõi Trịnh Công Sơn

Khi nhắc đến nhạc Trịnh Công Sơn, người ta (hay tôi) đều nghĩ đến ca sỹ Khánh Ly hoặc ngược lại. Sự liên tưởng này luôn luôn bền chặt ít nhất là thời kỳ trước 30-4-1975. Chắc chắn nhạc sỹ biết rất rõ về điều này. Là người "trong cuộc" nhạc sỹ có thể giải thích tại sao? Theo nhạc sỹ hiện nay ca sỹ nào trong nước có thể diễn đạt hay nhất những ca khúc của nhạc sỹ và nhạc sỹ cảm thấy vừa ý.
Phần hai của câu hỏi, nhạc sỹ có thể không trả lời trên "gặp gỡ". Toàn bộ câu hỏi trên, nếu có thể đề nghị nhạc sỹ chuyển giúp đến ca sỹ Khánh Ly và tôi cũng muốn biết ý kiến của chị ấy.
(Nguyen Huu Loi - An Giang, huuloiag@hcm.vnn.vn)
TCS: Có một thời Khánh Ly cùng tôi đi hát chung với nhau ở các đại học thuộc các đô thị miền Nam. Ngoài ra còn hát ở các sân khấu trình diễn hoặc ở các hòng trà Khánh Ly cũng chuyên hát nhạc của tôi. Có thể nói dạo ấy tôi chỉ viết cho Khánh Ly hát. Có một vài ca sỹ hát những ca khúc của tôi hiện nay nhưng hay nhất thì chưa có.
Cháu rất thích những bài hát của chú như Hạ Trắng, Nắng Thủy Tinh, Biết đâu nguồn cội,..., nhưng thực sự là các bài hát của chú rất khó hát cho hay. Cháu chỉ thích nhất cô Khánh Ly hát những nhạc phẩm của chú thôi. Chú có cho rằng cô ấy là người hát những bài hát của chú hay và truyền cảm nhất không?
Trong bài " Biết đâu nguồn cội " có câu "Cây thu bóng dài và tôi thu bóng tôi" Cháu không được hiểu rõ lắm về ý nghĩa của câu ấy, chú có thể giải thích được không?
Chú có thể cho cháu địa chỉ email của chú để tiện trao đổi được không?
(DAU BICH THUY- Hà Nội, thuydb@yahoo.com)
TCS: - Nhận xét về Khánh Ly như thế là đúng
- Buổi sáng mặt trời rọi xuống làm bóng cây và bóng người dài ra. Đến trưa giờ ngọ, mặt trời ở đỉnh đầu thì bóng người và bóng cây thu lại không còn bóng nữa. Không hiểu cái bóng ấy có thật không hay chỉ bản thân người và cây mới là thực. Đấy là "Biết đâu nguồn cội?"
- Email: trinhcongson @tlnet.com.vn
Có người nói rằng nhạc họ Trịnh viết ra chỉ dành cho Khánh Ly? Sự ra đi của Khánh Ly là một cú sốc lớn của nhạc sỹ?
- Nhac sỹ có nhận xét gì về ca sĩ Hồng Nhung. Người được đánh giá là người thay thế được ca sĩ KLy, người có khả năng mang dòng nhạc họ Trịnh đi vào công chúng một cách thành công nhất?
- Thính giả Nhật rất thích nhạc họ Trịnh và đã có lần mời nhạc sỹ sang Nhật giao lưu. Nhac sỹ có nhận xét về lối sống của người Nhật cũng như cái gu thưởng thức âm nhâc của họ.
(VUONG THE VINH- 302A--Ky tuc xa Bach Khoa 497 Hoa Hao F7 Q10 TP.HCM, vuongvinh@vol.vnn.vn)
TCS: - Có một thời gian tôi viết cho giọng hát của Khánh Ly. Tuy vậy không có cú sốc nào cả từ sự ra đi ấy
- Hồng Nhung có một giọng hát đặc biệt riêng. Hồng Nhung không hát chuyên về nhạc phẩm của tôi nên khác với Khánh Ly.
- Người Nhật có lối sống rất khác với chúng ta. Họ không quan tâm nhiều đến người khác. Vì đời sống rất đắt đỏ nên ít thấy khách du lịch nước ngoài trên các đường phố. Đặc biệt nếu là khách mời của họ thì họ có một sự chăm sóc chu đáo và với một sự lễ độ hơi quá đôi lúc làm mình e ngại.
- Âm nhạc thì họ khích khuynh hướng buồn hơn là vui.
Trích "Giao lưu với nhạc sĩ Trịnh Công Sơn"
nguồn: www.hcm.fpt.vn

Ðã có nhiều ca sĩ thể hiện các bài hát trong suốt 40 năm sáng tác của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn như Khánh Ly, Lệ Thu, Hồng Nhung, Mỹ Linh, Thanh Lam... và để lại những ấn tượng đẹp cho người nghe. Từ góc độ tác giả, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn cho rằng giọng ca, kỹ xảo mới chỉ quyết định một nửa thành công, phần còn lại là sự cảm nhận, tri thức và sự rung cảm của ca sĩ.
Kể từ tác phẩm đầu tay Ướt mi, đến nay Trịnh Công Sơn đã có hơn 40 năm rong chơi, lãng du và triết luận cùng âm nhạc và trở thành một trong những nhạc sĩ lớn của âm nhạc hiện đại Việt Nam. Nhân dịp này, chúng tôi đã cùng trò chuyện với anh về nghệ thuật ca hát và nhất là về những giọng ca tiêu biểu từng "đi qua" tác phẩm của Trịnh Công Sơn
* Cho dù sau này nhiều ca sĩ đã cố gắng thể hiện khá tốt những phong cách khác nhau về các nhạc phẩm của anh nhưng người nghe đều có chung một nhận xét, Khánh Ly mới đúng là một cặp "đối ngẫu" lý tưởng với âm điệu của anh. Là tác giả, anh nghĩ sao?
TCS - Ðúng là chỉ có Khánh Ly mới thể hiện đúng tâm trạng bài hát của tôi nhất, nhưng không phải tất cả những bài nào của tôi Khánh Ly cũng đều hát hay nhất. Tôi muốn nhắc đến Lệ Thu, người hát hay nhất Hạ trắng và Xin mặt trời ngủ yên, Bạch Yến thì hát hay hơn hẳn Khánh Ly bài Lời buồn Thánh. Có một nghịch lý tôi muốn đưa ra đây để thấy sự cảm nhận rất vô chừng ở mỗi người. Chẳng hạn, có một cô sinh viên Hà Nội cho biết cô chỉ thích nghe nhạc tôi do Khánh Ly hát nhưng cũng có một phụ nữ lớn tuổi, hiện sống ở nước ngoài, từng mê Khánh Ly hát nhạc tôi, khi có dịp về nước và nghe các ca sĩ sau này hát nhạc tôi thì tỏ ra rất thích thú và cho rằng họ có một cách hát nhạc Trịnh Công Sơn mới, hiện đại và rất hay.
* Ba bốn năm trước đây, anh đã có ý định "độc quyền" Hồng Nhung cho các bài hát của anh và nhiều người còn cho rằng anh muốn tạo ra một Trịnh Công Sơn - Hồng Nhung để làm quên đi một Trịnh Công Sơn - Khánh Ly.
TCS - Tôi đã viết riêng cho Hồng Nhung một số bài. Nhưng Hồng Nhung hát cho rất nhiều tác giả.
* Hiện tại ông nghĩ gì trước hiện tượng có khá nhiều ca sĩ đến tập bài mới ngay tại phòng thu rồi một, hai tiếng sau... ghi âm luôn mà không quan tâm tới việc "nhập" và hiểu tình cảm, nội dung của bài hát.
TCS - Tôi đưa ra đây một tấm gương lao động nghệ thuật của Khánh Ly để thấy rằng trước khi muốn hát một bài thành công thì người ca sĩ phải trải qua một quá trình hóa thân vào tác phẩm đó như thế nào.
Nhớ dạo tôi mới viết bài Một cõi đi về mấy tháng trước khi giải phóng miền Nam (30-4-1975). Sau này, có dịp đi Mỹ, tôi gặp Khánh Ly và đưa cho cô bài hát này. Tôi nhớ Khánh Ly cầm và lẩm nhẩm bài hát này từ 7 giờ tối hôm trước đến... 7 giờ sáng hôm sau. Cô đã thức trọn đêm, "vật lộn" với bài hát nhờ sự giúp sức của thuốc lá, cà-phê đen. Vậy mà cô vẫn cho rằng vẫn chưa "thấm" bài mấy. Người ca sĩ phải làm việc nghiêm túc và có trách nhiệm như vậy mới tạo ra những nét sáng tạo riêng trong từng bài hát đồng thời thể hiện chính xác tâm trạng bài hát của nhạc sĩ.
Trích "Giọng ca, kỹ xảo mới là một nửa thành công của ca sĩ"
Trần Minh Phi phỏng vấn
Nguồn: Tạp chí Thế giới mới

VCH: Âm nhạc của anh, nếu tách từng trường đoạn thì rất giản dị giống với những khúc dân ca nhưng nếu xâu chuỗi lại thì nó mang âm hưởng của những bản Thiền ca. Để có không khí thiền ca đó phải chăng là do Huế và Khánh Ly làm nên?
TCS: Có thể là đúng ở chỗ địa lý theo tôi rất quan trọng. Tâm hồn của mình ít nhiều nhờ một vùng đất đặc biết nào đó nuôi dưỡng, nó phả vào tâm hồn một điều rất lạ và độc đáo. Âý nên có những giọng nói khác nhau ở mỗi vùng, thực sự trong âm nhạc và nghệ thuật cũng vậy. Có nhiều người than phiền và trách tôi là tại sao tôi ở Huế mà không viết gì về Huế cả. Tôi nói tất cả những bài hát của tôi đều viết về Huế. Thường như bài hát Nhớ mùa thu Hà Nội, mình không phải là người Hà Nội nên phải dùng từ "Hà Nội" để người ta biết mình viết về vùng đất đó như những người không phải là đứa con của Huế thì hay dùng từ "Huế" rất nhiều trong ca khúc của họ. Tôi không nói " Huế" nhưng tất cả các bài hát của mình đều là "huế"cả. Ví như ở Huế có "đường Âm hồn" mà trên thế giới này không nơi nào có được chứ đừng nói ở Việt nam và mình đã viết ( Sơn dừng lại, vừa giải thích vừa hát bằng giọng hát của người bị ốm ): đêm nghe gió than hoài, đêm nghe đất trở mình vì mưa". Mưa Huế dễ sợ lắm, mưa có thể xáo trộn mọi trat tự đời thường. " đêm nghe gió thở dài. đêm nghe tiếng khóc của bào thai". Chỉ có đường Âm hồn mới có những hồn thai với những ngọn đèn leo lét trong am miếu như " nghe trong tiếng thở dài, nghe lăng miếu trùng vây, nghe xa cách cuộc đời, nghe lăng miếu cạnh đây". Chỉ có Huế mới có lăng miếu, chỉ có Huế mới có tiếng thở dài rất buông trùm xa xôi. Tất cả những điều đó đều là Huế vậy cần gì phải nhắc đến từ "Huế" nữa! Thậm chí Một cõi đi về cũng là Huế chứ không thể ở chỗ khác mà viết được.
Còn ca sỹ Khánh Ly là một may mắn tình cờ, không phải riêng cho tôi mà còn cho cả Khánh Ly. Lúc gặp Khánh Ly đang hát ở Đà Lạt, lúc đó Khánh Ly chưa nổi tiếng nhưng tôi nghe qua giọng hát thấy phù hợp với những bài hài hát của mình đang viết và lúc đó tôi chưa tìm ra ca sỹ nào ngoài Khánh Ly. Tôi đã mời Khánh Ly hát và rõ ràng giọng hát của Khánh Ly rất hợp với những bài hát của mình. Từ lúc đó Khánh Ly chỉ hát nhạc của tôi mà không hát nhạc người khác nữa. Đó cũng là lý do cho phép mình tập trung viết cho giọng hát đó và từ đó Khánh Ly không thể tách rời những bài hát của tôi cũng như những bài hát của tôi không thể thiếu Khánh Ly.
Trích Kiếp Sau Tôi Vẫn Là Người Nghệ Sĩ...
--- Văn Cầm Hải ---
nguồn: Trịnh Công Sơn - Một người thơ ca - Một cõi đi về

QH - Anh là một người Huế, vì sao ca khúc "Mùa thu Hà Nội" của anh lại Hà Nội đến thế ?
- TCS - Hình như định mệnh buộc tôi chỉ có những mối tình với những người Hà Nội. Từ đó tôi thường nghĩ về Hà Nội rất nhiều. Nếu sau 1975 tôi được phép ra Hà Nội ngay, có lẽ tôi sẽ viết được nhiều bài về Hà Nội hơn nữa. Mãi đến năm 1977 mới được đi. Nguồn cảm hứng của ngày hội ngộ như mơ bước trong bài "Tôi sẽ đi thăm" bỗng như bị một nhát dao cắt lìa đi. Tiếc quá. Nhưng rồi 1984 tôi được ở với mùa thu Hà Nội gần hai tháng. Suốt ngày nằm thơ thẩn ở bãi cỏ bên Hồ Tây. Thế là bài "Nhớ mùa thu Hà Nội" ra đời. Ra đời với một số phận không may mắn. Nghĩa là bài hát được thu xong bị cấm phổ biến* cho đến vài năm gần đây mới được trả lại tự do để cho mọi người nghe. Tuy nhiên bài hát vẫn bị cắt đi cái phần coda mà tôi thích: "Nhớ đến một người để nhớ mọi người". Khi bạn yêu một người nào đó ở một xứ sở xa lạ thì lập tức nơi chốn đó sẽ trở thành quê hương của bạn ngay điều đó đơn giản quá mà một vài người có thẩm quyền cứ muốn hiểu khác đi. Cũng đáng buồn thật.
Trích "Phỏng vấn của Văn nghệ Quân đội"
--- Quốc Hưng thực hiện ---
nguồn: Văn nghệ Quân đội
* "nhớ đến một người" ở đây được giới thẩm quyền cho là nhớ đến Khánh Ly nên bị cấm phổ biến.

Có người nói chính hỏa tiễn Khánh Ly đã phóng nhạc Trịnh Công Sơn vào vũ trụ. Người ta hay nói đến giai thoại Khánh Ly - Trịnh Công Sơn. Tình sử ấy chỉ là một phần hay rất nhiều trong cuộc đời Trịnh Công Sơn?
TCS: Tất cả những chuyện đó chỉ là chuyện thần thoại. Nhiều khi thần thoại cũng là một lẽ sống ở đời.
Trích "Phỏng vấn Trịnh Công Sơn"
--- TCS (được phỏng vấn)
nguồn: www.hue.vnn.vn

Sống ở đời lúc nào cũng cần có một tấm lòng, bài viết của Khánh Ly trong Tuần tin Thanh niên và được báo Tiền phong in lại vào số Tết 1989, đã gây ngạc nhiên và xúc động nhiều đối với bạn đọc. Riêng anh, đối tượng mà Khánh Ly nhắc đến trong bài viết, anh nghĩ như thế nào khi đọc bài đó?
TCS - Trước tiên đó là một bài viết hay. Những câu nói âu yếm trong bài là dành cho một người khác đã chết rồi. Tôi và Khánh Ly chỉ là hai người bạn. Thương nhau vô cùng, trên tình bạn. Những gì tôi đã làm được cho Khánh Ly thì cũng là phù phiếm thôi. Có thể trong lòng Khánh Ly ngày trước có nhiều điều chưa nói được. Không nói được thì đành thôi vậy. Đời sống không đơn giản. Nếu cần một phút nói rất thật thì tôi nói rằng: Khánh Ly và tôi là hai người bạn lãng đãng trong cuộc đời mà rất thương yêu nhau.
Tôi có những người em gái cũng vậy. Yêu thương tôi hơn yêu chồng. Bởi lẽ tôi đã cố gắng mang đến trong cuộc sống ngắn ngủi của mình một tình cảm chân thật và nhân hậu. Mỗi người có đời sống riêng. Khánh Ly cũng vậy. Nhưng nhớ thương nhau vì sự đùm bọc lẫn nhau nâng nhau lên với một tình cảm phúc hậu, mà không mưu toan, thì hiếm. Chúng tôi đã có một thời chia xẻ cho nhau từng miếng ăn thức uống. Từ đó nảy sinh một thứ tình yêu không giống những tình yêu khác. Chúng tôi như hai đứa bạn trai. Nếu có điều gì chưa nói hết thì điều đó thuộc đời riêng của Khánh Ly. Có ai đủ can đảm phủ nhận một thời hạnh phúc mà trong đó Khánh Ly và tôi đã tận hưởng từ những tình cảm nhân loại nhất của mọi người.
Trích "Tôi Đã Tận Hưởng Những Tình Cảm Nhân Loại"
--- Lữ Quỳnh thực hiện ---
Nguồn: Cửa sổ Văn hóa

Theo nhạc sĩ, ca sĩ nào thể hiện thành công nhất tác phẩm của mình? Nhạc sĩ có thể cho một nhận định thật công bằng giữa Khánh Ly và cô Bống Hồng Nhung trong mối hệ với nhạc sĩ về nghệ thuật không?
TCS - Cách diễn đạt của Khánh Ly và Hồng Nhung hoàn toàn khác nhau. Mỗi người đều có khán giả riêng của mình. Tuy nhiên người nghe và người yêu thích Khánh Ly vẫn đông đảo hơn nhiều. Trong nghệ thuật Khánh Ly là một người làm việc rất nghiêm túc và luôn luôn giữ một mối liên hệ mật thiết với tác giả để tìm hiểu cặn kẽ những điều tác giả muốn nói trong tác phẩm. Ðầu năm nay Khánh Ly có dự định về nhưng phút cuối, Khánh Ly có điện về cho biết vì những lý do riêng tư nên chưa về được.
Trích "Trò chuyện với nhạc sĩ Trịnh Công Sơn"
Nguồn: www.hcm.fpt.vn

Trích ?oNgười Hải Ngoại Nói Về Trịnh Công Sơn?
Anh (nhạc sĩ Trịnh Công Sơn) kể lại như vậy trong loạt bài Canada du ký đăng trên báo Phụ nữ Thành phố sau ngày về Việt Nam và cho biết người đến thăm anh sớm nhất là ca sĩ Khánh Ly bay từ Califomia sang. "Nếu tin dị đoan thì Khánh Ly là một nguồn may mắn cho tôi. Vào những ngày cuối tháng 3 mọi năm không bao giờ còn tuyết rơi. Thế mà chỉ hôm sau ngày Khánh Ly đến, tuyết từ trời đất bao la kia đã tặng tôi một ngày tuyết trắng bay đầy phố núi nơi này. Tôi và Khánh Ly kéo nhau lên parc Mont Royal cùng với một cameraman quen. Chúng tôi ngồi trong tuyết cho đến lúc cả người trắng xóa và lạnh cóng mới vào quán ngồi nghỉ (...). Cuộc đời luôn luôn lấy bớt của mình một điều gì đó đồng thời cũng mang đến cho mình một quà tặng. Trên cán cân của thù ghét và yêu thương tôi muốn mỉm cười cám ơn cuộc đời bao giờ cũng sòng phẳng tử tế".
M. Nguyễn