Truyện chọn lọc - Trần Hoài Dương

Truyện chọn lọc - Trần Hoài Dương

Thay lời tựa

Ở quê tôi, giêng hai là những tháng yêu kiều nhất trong một năm ! Thinh không, bảng lảng, mơ màng, chẳng phải sương mù, cũng không mưa thành hạt, bóng nước li ti dây dợ loăng quăng phả ấm mặt người giữa đường đi lành lạnh. Cả đêm không nghe mưa, nhưng sáng ra, ngoài vườn, thấy lưng tầu lá cải xanh mọng, những giọt nước đọng ủ hơi sương đêm viền quanh mép lá, từng chuỗi hạt nước sương long lanh đậu trên lá. Chợt một đàn chim khuyên bay lướt qua, tiếng ríu rít vút xa xa không gì sáng trong hơn.
Không hiểu sao, đọc 54 truyện chọn lọc của Trần Hoài Dương, tôi cứ hình dung ra một thoáng tháng giêng, tháng hai đẹp đơn sơ như thế. Không biết tôi đương là trẻ thơ, tôi không nhớ tôi đã là một ông lão, tôi không biết tuổi đương đọc những sáng tác không có tuổi. Mỗi sáng tác hay thường khiến cho người đọc đánh mất tuổi như vậy.
Trần Hoài Dương đã chia những Truyện chọn lọc ra ba phần: Những chuyện tưởng tượng, Những truyện về đời thường và Những mẩu truyện nhỏ. Nhưng ở Những ngôi sao trong mưa hay trong Lá non hay gặp Cô bé mảnh khảnh, từng cái bình phong mở ra khép lại, tôi cũng không thể phân biệt rõ ràng được. Bởi vì tập truyện cứ bất chợt như thực lại không thực, khi thật xa khi gần trước mặt, đã mơ hồ lại hiển nhiên, là cuộc đời thường ngày hay là tưởng tượng, những con người ngẩn ngơ mà hồn nhiên này.
Chỉ cảm được cây bút và tâm hồn người đã viết ra thành chữ, từng chữ đem lại cho tôi cảm giác yêu đời, nhớ đến hạt sương tàu lá cải và biết quý những con vật, những đồ vật quanh mình. Tôi nhận ra đấy là những khơi gợi vun đắp nên tấm lòng nhân hậu, tin yêu.

TÔ HOÀI


IF TOMORROW COMES

Phần 1 : CÔ BÉ MẢNH KHẢNH
( Những truyện tưởng tượng )
1) SẮC ĐỎ
Mùa xuân, cây gạo cổ thụ bên bờ hồ nở hoa đỏ rực. Hoa phủ kín khắp các nhánh cành, tươi tắn, lung linh như được nhìn qua làn nước trong vắt.
Từ rất xa, Bé đã trông thấy cây gạo. Bé hớn hở chạy lại. Đứng dưới gốc, Bé ngửa cổ ngước nhìn lên. Mấy bông hoa trên cao tít chợt buông mình rơi xuống, xoay tròn trong gió. Tiếng Bé cười giòn tan. Bé nhặt những bông hoa còn nguyên vẹn, ôm trước ngực. Nhìn gần, hoa càng đẹp. Một màu vàng chìm lẫn vào trong sắc đỏ làm cho năm cánh hoa như bừng sáng thêm lên, màu hoa trong hơn. Bé ngước nhìn vòm hoa lần nữa, miệng thốt reo khe khẽ:
- Hoa đẹp quá! Màu đỏ tươi quá! Ước gì lúc nào Bé cũng được thấy hoa rực rỡ thế này!
Cây gạo cổ thụ từ nãy vẫn để ý đến Bé. Tuy cao lớn ngang trời, cây vẫn nghe rất rõ lời ước ao của người bạn bé nhỏ. Cây gạo tự nhủ mình sẽ gắng sức chắt lọc từ đất những dòng nhựa tinh túy nhất để làm cho những bông hoa kia mãi mãi thắm tươi. Và ngay sau đó, cây gạo lại thả tiếp mấy bông hoa xuống cho Bé. Đôi mắt Bé sáng lên. Bé chạy vòng quanh cây gạo, miệng hò reo, cúi xuống nhặt tiếp. Quả nhiên những bông hoa mới đỏ tươi hơn những bông hoa Bé nhặt trước đó.
Thấy Bé vui sướng, cây gạo hài lòng lắm. Những vòm hoa cứ bồng mãi lên, rực rỡ. Nhưng rồi cây gạo chợt nghĩ: ?oHoa nở có thì. Mùa xuân qua đi, làm sao hoa mình tươi thắm mãi ? Phải làm thế nào cho sắc đỏ được lưu truyền cả bốn mùa, để ánh mắt tin cậy của cô bé luôn trong trẻo ??.
Nghĩ được một kế hay, cây gạo cười rung vòm cây. Lời cây gạo truyền đi trong gió:
- Hơ? hơ? hơ? hơ? hơ? Hỡi muôn loài cây bè bạn ! Các người có nghe thấy lời mong ước của cô bé tý hon kia đấy không ?
Cả rừng cây ven hồ xào xạc:
- Có ! Chúng tôi có nghe thấy! Vậy ý của cây gạo cổ thụ thế nào?
Cây gạo nói, giọng thật trầm:
- Hoa tôi nở suốt mùa xuân. Sang hè, tôi muốn màu đỏ ấy được chuyển sang cho một loài hoa khác. Rồi mùa thu về, loài hoa ấy chuyển tiếp sắn đỏ sang một loài hoa khác nữa ? Cứ thế, quanh năm, màu đỏ vẫn tươi nguyên, luân chuyển từ hoa này sang hoa nọ, như một cuộc chạy tiếp sức không bao giờ ngừng nghỉ. Các bạn thấy thế nào ?
Rừng cây xôn xao:
- Hay lắm! Hay lắm! Cây gạo cổ thụ nghĩ hay lắm! Tất cả chúng ta nên làm theo?
Màu đỏ vẫn bập bùng cháy trên vòm cây gạp gần suốt cả mùa xuân. Khi những bông hoa gạo bắt đầu thưa thớt, tiếng ve bắt đầu cất lên rụt rè, thì hàng xây phượng vĩ cũng bắt đầu nhận lấy sắc đỏ từ cây gạo chuyển sang, mỗi lúc một ào ạt.
Một sớm mai ngủ dậy, vừa mở tung cánh cửa sổ, Bé đã ngỡ ngàng trước cả một chân trời rực rỡ sắc hoa phượng. Từng vòm, từng vòm hoa bồng bềnh trên mặt hồ. Bé biết cây gạo đã không phụ lòng mong mỏi của Bé, gửi sắc đỏ cho những cây phượng giữ hộ.
Rồi mùa hạ đầy trời hoa phượng cũng dần qua đi. Mùa thu đến cùng với gió heo may và những thảm hoa son đỏ tươi nở bạt ngàn. Mặc cho nắng hanh khô cháy, cây hoa son vẫn giữ nguyên vẹn sắc đỏ của hoa gạo, hoa phượng truyền lại, làm Bé rưng rưng cảm động.
Cầm những bông hoa son trên tay, Bé ngước nhìn ra xa. Đã bắt đầu có gió bấc lành lạnh tràn về. Mùa đông đang đến gần.
Mùa đông với những cơn mưa rả rích, với những luồng gió tê buốt, với bầu trời lúc nào cũng âm u, thảng hoặc mới hoe hoe chút nắng. Trong công viên, hoa thưa thớt. Trên đường phố, cây cối trơ trịu, khẳng khiu.
Bé ủ kín trong những bộ quần áo rét to xù xù, đau đáu nhìn những đốm đỏ nở rải rác đây đó rồi lại ngước nhìn lên khắp các vòm cây. Ước gì, giữa mùa đông tê cóng này, sắc đỏ của những hoa gạo, hoa phượng, hoa son vẫn cứ tươi thắm mãi?
Từ khi bắt đầu chớm rét, cây bàng đã nghĩ ngay đến những điều Bé vừa nghĩ. Giá mà nó cũng nở được những bông hoa đỏ rực rõ như thế kia? Nhưng thật khó! Hoa bàng đã nở hết để đem về cho bọn trẻ những trái vàng thơm vào mùa thu mất rồi. Biết làm cách nào bây giờ ? Đôi mắt Bé vẫn nhìn đầy khao khát, chờ mong?
Những ý nghĩ nung nấu làm cây bàng trằn trọc suốt đêm, vật vã trong gió lạnh. Không thể để cô bé xinh xắn kia thất vọng. Phải tìm mọi cách cho Bé được vui?
Một ý nghĩ chợt lóe sáng, làm cây bàng rạo rực. Cây bàng đã có cách?
Mấy hôm liền trời mưa liên miên không dứt. Bé không ra khỏi nhà. Các cửa lớn nhỏ cũng đóng im lìm, chắn gió lùa. Khi trời vừa hửng, Bé ra mở cửa sổ. Thật kỳ lạ! Bầu trời vẫn xám nặng sũng nước nhưng quanh hồ lại vô cùng rực rỡ. Những bông hoa gì mà đỏ, mà nhiều đến thế kia ? Bé chạy vào nhà, rối rít gọi các anh các chị. Mọi người ùa đến vây quanh Bé, bên cửa sổ. Nhiều tiếng reo:
- Lá bàng ! Lá bàng đỏ tươi đẹp chưa kìa !
Bé ngẩn ngơ. Thì ra những cây bàng, không muốn cuộc chạy tiếp sức của các loài hoa bị đứt đoạn, đã tự đốt cháy thân mình lên để lưu truyền sắc đỏ.
Nhận ra Bé đang xúc động ngắm nhìn mình từ rất xa, những cây bàng khẽ đung đưa, vẫy vẫy chiếc lá đỏ tía lên chào Bé.
Cứ thế, cây bàng lặng lẽ thắp sáng suốt cả mùa đông. Rồi những chiếc lá thắm đỏ lại lần lượt rời cành. Đằng sau những thân bàng đen thẫm, Bé lại nhận ra thấp thoáng ánh đỏ của những bông hoa gạo đầu mùa?
IF TOMORROW COMES
Được Lissette sửa chữa / chuyển vào 01:53 ngày 17/11/2002

2) ÁNG MÂY
Một đám mây lớn trôi trên bầu trời.
Trong vầng ánh sáng lóng lánh, đám mây thay đổi mầu sắc mỗi lúc một kì ảo. Ban đầu mây có màu xám rồi chuyển dần sang mầu hung, mầu nâu đỏ, mầu hồng phấn, cuối cùng thành một áng mây bông nõn. Hình dáng mây cũng thay đổi luôn. Lúc hình ngựa phi, lúc hình rồng bay, lúc hình cá vàng uốn lượn.
Những đàn chim sẻ, chim bồ câu vờn bay quanh đám mây như múa như lượn xung quanh một đám rước.
Những đàn bò, đàn bê đang ăn trên đồng cỏ, thấy tiếng chim ríu rít cũng ngẩng lên trông theo áng mây, miệng ngừng nhai, mặt ngẩn ngơ.
Mấy chú gà trống nhẩy phắt lên bờ rào, vỗ cánh phành phạch, gáy dồn gáy dập khiến bầy gà mẹ con cùng các cô gà mái, các chú gà choai đều nhớn nhác nghiêng nhó nhìn theo đám mây.
Vui nhất vẫn là bầy trẻ. Đang thả diều, thấy áng mây chầm chậm lướt tới, chúng nhảy lên la hét, vỗ tay, giậm chân và hát những lời ngộ nghĩnh. Chúng ùa chạy đuổi theo đám mây. Những cánh tay giơ lên như muốn ôm mây vào lòng, như muốn bay lên cùng mây mà lang thang khắp bầu trời.
Những cánh diều no gió cũng nhún nhẩy vờn quanh đám mây.
Tất cả mọi cảnh vật, mọi người đều hân hoan dõi theo áng mây huyền diệu.
Áng mây hiền từ khiêm tốn cúi chào bốn phía. Mây cảm ơn mọi người đã giành những tình cảm yêu thương cho mình rồi Mây lại lẳng lặng trôi. Vẻ mặt Mây đượm buồn.
Chị Gió vốn nhạy cảm, nhận ngay ra điều đó. Chị thầm hỏi: ?oSao thế nhỉ? Mọi người đều trầm trồ, ca ngợi Mây, Mây được niềm nở đón chào, vậy mà sao vẻ mặt Mây vẫn đăm chiêu??.
Chị liền bay theo Mây. Chờ đúng lúc Mây khẽ mỉm cười gật đầu chào một cô bé đang kiễng chân chúm miệng thổi những bọt bóng xà phòng cho bay lên theo Mây, chị Gió mới lựa lời, dè dặt hỏi:
- Mây ơi, Mây đang sống trong niềm hạnh phúc chẳng mấy ai có được, vậy mà sao Mây vẫn không vui?
Mây chợt giật mình rồi hiền từ hỏi lại:
- Sao chị biết em không vui?
- Giấu sao được? Vẻ mặt em rầu rĩ thế kia! Sao thế em?
- Chị Gió ơi! Em làm sao có thể vui được khi mà lâu quá rồi em không được gặp lại Mẹ Trái Đất của em. Em ở tít trên cao này, còn mẹ em lại ở mãi dưới xa kia. Hai mẹ con trông thấy nhau mà không sao gặp được. Chị có thấy đấy không? Mẹ em đêm ngày ngóng trông em đến héo hắt. Những cánh đồng nứt nẻ, những thảm rừng khô cháy? Ước gì em được trở về với mẹ em để mẹ thỏa nỗi khát khao?
Chị Gió lặng lẽ bay theo Mây. Chị cảm động trước tấm lòng hiếu thảo của Mây và đang nghĩ cách giúp Mây mau chóng được trở về gặp mẹ.
Chị nghĩ ra rồi. Chị thì thào:
- Em sẽ được trở về với mẹ. Nhưng muốn đạt được điều đó, em sẽ phải chịu rất nhiều mất mát?
- Em xin chịu hết. Dù mất mát đến thế nào em cũng xin chịu hết miễn là được trở về gặp lại mẹ em. Chị giúp em đi, chị Gió!
- Em sẽ không còn được mọi người trầm trồ thán phục?
- Điều đó có sao đâu chị!
- Em sẽ phải chịu một nỗi đau ghê gớm?
- Em chịu được!
- Toàn thân em giá buốt?
- Em chịu được!
- Có thể thân hình em sẽ biến dạng?
- Em chịu được!
- Và có thể em sẽ không còn?
- Thế thì làm sao em gặp lại mẹ em được? ?" Mây hoảng hốt.
- Em sẽ được gặp mẹ nhưng sau đó em sẽ tan biến?
- Thật sao, chị? Thế thì kinh khủng quá. Ôi, đúng như thế thật sao?
Chị Gió lặng lẽ gật đầu. Hai chị em bay bên nhau không nói. Nhưng rồi giọng Mây quả quyết:
- Dù phải tan biến, em cũng sẵn sàng chịu đựng, miễn là gặp lại được mẹ em. Cứ giúp em đi, chị Gió!
Chị Gió ôm lấy Mây thổn thức. Tiếng chị thở dài khiến cả đất trời đều buồn rười rượi. Rồi chị bay khắp bầu trời, hú gọi bầy Khí lạnh về. Chẳng mấy chốc trời tối sầm, mây đen vần vũ, những luồng khí cứ mỗi lúc một thêm lạnh buốt.
Áng mây bông nõn dần thâm lại vì rét. Toàn thân Mây tê cóng và Mây quằn quại đau đớn. Chớp giật liên hồi. Trong tiếng gào rú của bầy Khí lạnh, chị Gió đôi lúc vẫn còn nghe rõ những tiếng rên khe khẽ của Mây. Chị biết, Mây đang đau đớn đến tột cùng nhưng vẫn dũng cảm chịu đựng, không để lộ chút yếu đuối của lòng mình.
Mưa bắt đầu rơi. Lúc đầu còn rời rạc, thưa thớt, sau nặng hạt dần rồi ào ào xối xả. Triệu triệu những tia nước trong suốt, mát lạnh từ trên trời cao tuôn xuống chan hòa mặt đất.
Mẹ Trái Đất đầm đìa nước mắt trong nỗi vui vô hạn được gặp lại đứa con yêu?

​

3) CÔ BÉ MẢNH KHẢNH
Trong vườn mọc đủ các loài hoa. Những hoa quý như hoa hồng, hoa cúc, hoa mặt trời có nhiều và những loại hoa tầm thường, ít người thuộc tên cũng không thiếu. Nhưng bọn hoa tầm thường này thường lại lắm mồm lắm miệng khoe sắc khoe hương của mình nhất và cũng hay dèm pha những hoa khác nhất. Mỗi trận gió nổi là chúng lại ngả ngốn đung đưa bàn tán ầm ĩ:
- Trông những con bé hoa mặt trời kia! Chỉ được cái mặt là tươi tỉnh một tí còn thân hình gầy như những chiếc que!
- Chúng lại chỉ có sắc chứ không có hương!
- Những mụ hoa cúc thì đầu bù tóc rối như tổ quạ!
- Mấy con bé hoa hồng mặt lúc nào cũng bừng bừng như say rượu. Thân mình thì toàn gai là gai!
Chúng thả sức nói xấu những loại hoa đẹp mà chúng ganh ghét chán rồi quay ra nói xấu nhau. Đó là những loài hoa vô danh và nhữung lời chúng nói chẳng có gì hay nên cũng chẳng cần ghi lại làm gì nhiều.
Chúng ồn ào quá khiến một cây ở góc vườn lên tiếng:
- Thôi, thôi, các anh các chị ơi, làm gì mà cãi nhau dữ thế? Ai thơm, ai không thơm, ai đẹp, ai không đẹp đều biết nhau cả. Việc gì phải cãi vã cho khổ!
- A! Cái con khô xác gớm nhỉ! Nhãi ranh mà lên giọng bà cụ non!
- Im mồm đi, con gầy nhom kia!
Cả bọn nhao nhao hướng về cái cây khẳng khiu có những cành mảnh dẻ thưa thớt vài chiếc lá. Cây đó cao vượt hẳn đám cây trong vườn, chỉ tội gầy guộc và chẳng có lấy một bông hoa làm duyên. Bọn hoa không biết cây đó là cây gì. Hơn hai năm nay chúng đã qua mấy lứa hoa mà cái cây đó vẫn cao vổng mãi lên, không có lấy một chiếc nụ. Chúng liền gọi đó là ?ocon bé gầy nhom?, ?ocon bé khô xác? và bất cứ lúc nào rỗi miệng, chúng lại đem cây đó ra mỉa mai. Người viết bài này thấy chúng gọi thế nhẫn tâm quá, liền thay bằng một cái tên dịu dàng hơn: Cô Bé Mảnh Khảnh.
Mảnh Khảnh buồn lắm. Nó cứ đứng lặng lẽ ở góc vườn, chẳng biết tâm sự với ai. Thỉnh thoảng anh chàng Gió phóng khoáng đảo qua, đùa với nó một chốc rồi lại vội vã rong ruổi trên đường. Nó tủi thân khi thấy mùa xuân về, trăm nghìn loài hoa đua hương sắc, riêng nó chỉ toàn những lá là lá. Nó chẳng muốn có hoa để khoe khoang với mọi người đâu. Cần gì phải thế! Nó buồn, chính vì thấy ai cũng có chút gì đóng góp với đời, đem sắc đem hương gửi tới mọi nhà, riêng nó chỉ là một cái cây khô xác vô tích sự. Những loài hoa kia mỉa mai, nó buồn quá ấy chứ, nhưng nó chẳng dám giận. Chẳng gì, họ cũng đúng phần nào ?" nó nghĩ vậy. Mảnh Khảnh cứ sống như thế ở góc vườn. Nó trầm ngâm đứng nhìn những bông hoa tươi nở dưới ánh mặt trời chói lòa, lòng thầm ao ước giá một ngày nào đó, mình cũng sinh ra được những bông hoa quý, được mọi người yêu mến. Nó âm thầm tích nhựa. Những chiếc rễ mọc tua tủa sục sâu vào lòng đất, những cành lá vươn mãi trong nắng, trong mưa, trong sương lạnh, trong giá rét để hấp thụ những tinh túy của đất, của trời. Trông Mảnh Khảnh lặng im đứng góc vườn, chẳng mấy ai ngờ được lòng nó lại sôi sục một khát vọng to lớn đến như thế: ước gì một ngày nào đó nó cũng có những bông hoa quý, được mọi người yêu mến?
Ngày qua tháng lại, những cây hoa táp nham vẫn ồ ạt nở và vẫn không ngừng mai mỉa Mảnh Khảnh. Mảnh Khảnh bình tĩnh chịu đựng.
Cho đến mùa thu năm nay?
Sau cơn mưa vào lúc nửa đêm, người viết truyện này mở cửa sổ, dựa lưng vào tường lơ đãng nhìn ra vườn. Đêm mùa thu dịu dàng quá. Lẫn trong gió se lạnh, thoang thoảng mùi dạ lan, mùi hoa sữa đầu mùa vừa hé nở, đột ngột có mùi hoa hoàng lan thơm rất dịu, rất ngọt và lắng sâu. Hương hoàng lan ở đâu thế nhỉ? Người viết truyện ngạc nhiên nhìn quanh. Không thấy mùi hương ấy nữa. ?oCó lẽ mình tưởng tượng đó thôi !? ?" người đó nhủ thầm và lặng lẽ nghĩ tiếp. Mùi hoàng lan lại chợt xuất hiện. Lần này theo luồng gió mạnh, hương hoàng lan ùa vào đầy phòng. Mùi hương rất đậm. Rõ ràng là hoa đó ở đâu đây.
Người viết truyện hấp tấp bước ra khỏi nhà, đi ra vườn. Dưới ánh sáng mờ nhạt từ khung cửa sổ hắt ra, người đó nhìn thấy đằng cuối vườn, cây hoàng lan đầu tiên trổ hoa. Cái giống cây thật lạ. Thân thì cứng rắn, vững chãi nhưng các cành lại mảnh dẻ, thướt tha như những cánh tay vũ nữ đang múa. Một đợt gió, những cành lá lại nhún nhẩy nhịp nhàng, khe khẽ xào xạc.
?oCó lẽ một con người đẹp thực sự, theo mình cũng có những nét gì gần giống như thế. Trong còn người đó, kết hợp những cái tưởng như rất trái ngược nhau: vừa mạnh mẽ vừa yếu đuối, vừa sâu sắc vừa trong sáng, vừa từng trải vừa ngây thơ?? ?" người viết truyện ngước nhìn cây hoàng lan, nhủ thầm. Người đó đến bên gốc cây. Mặc dù dưới ánh sáng mờ nhạt, người đó vẫn nhận ra những cành hoàng lan chi chít hoa. Từ mỗi kẽ lá lại nẩy ra một bông cánh dài, vàng như chuối chín. Toàn thân cây nở đầy hoa vàng tươi xen kẽ lá xanh non. Không gian tràn hương thơm hoa hoàng lan.
Người viết truyện thốt kêu lên khe khẽ:
- Trời! Cây hoàng lan đã nở hoa!
Mảnh Khảnh chợt rùng mình, không phải vì gió lạnh mà vì niềm vui sướng quá lớn đến với nó thật đột ngột. Thì ra nó cũng có một cái tên: tên nó là Hoàng Lan! Chính nó cũng không biết nó là cây Hoàng Lan.

​